I. Tổng Quan Vai Trò Của Sự Tham Gia Của Người Dân NTM
Việt Nam là một quốc gia nông nghiệp với phần lớn dân số sống ở khu vực nông thôn. Do đó, phát triển nông thôn là một nhiệm vụ quan trọng. Chương trình Mục tiêu Quốc gia xây dựng nông thôn mới (MTQGXDNTM) là một chương trình phát triển nông thôn toàn diện, bao trùm mọi lĩnh vực của khu vực nông thôn. Khác biệt lớn của chương trình này so với những chương trình đi trước là đã bao quát toàn bộ mọi lĩnh vực của đời sống xã hội chứ không thiên về đầu tư cơ sở hạ tầng. Hội nghị TW lần thứ bảy của BCH Trung ương Đảng khóa X đã ra Nghị quyết,số 26-NQ/TW xác định các mục tiêu xây dựng nông thôn mới. Quyết định số 800/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ khẳng định chương trình MTQGXDNTM là một chương trình,tổng thể về phát triển kinh tế xã hội, chính trị và an ninh quốc phòng để phát triển toàn diện khu vực nông thôn. Mục tiêu là nâng cao chất lượng cuộc sống vật chất và tinh thần của người dân nông thôn, tập trung đào tạo nguồn nhân lực ở nông thôn, xây dựng nông thôn mới bền vững theo hướng giàu đẹp, văn minh.
1.1. Tầm Quan Trọng Của Người Dân Nông Thôn Trong NTM
Sự tham gia của người dân là một nhân tố quan trọng trong việc thực hiện thành công chương trình xây dựng nông thôn mới. Người dân là chủ thể của chương trình và là người hưởng lợi trực tiếp. Khi tham gia vào quá trình xây dựng, ngoài các nguồn lực khác để đảm bảo mục tiêu chung thì sự tham gia của người dân đóng vai trò quan trọng vì người dân là “chủ thể” của chương trình, là người hưởng lợi trực tiếp từ chương trình. Thông qua các lợi ích trực tiếp này, như việc tiếp cận được các dịch vụ cơ bản từ cơ sở hạ tầng, văn hóa, xã hội, môi trường sẽ nâng cao được mức sống, giảm nghèo bền vững và góp phần thực hiện mục tiêu chung của xã hội.
1.2. Thách Thức Với Sự Tham Gia Của Người Dân Tại Cái Nước Cà Mau
Mặc dù có những thành công, nhưng quá trình xây dựng nông thôn mới vẫn gặp không ít khó khăn, đặc biệt là các khó khăn liên quan đến người dân như nhận thức còn hạn chế, nhất là ở những khu vực vùng sâu, vùng xa. Ở một số địa phương, nhận thức người dân chưa,được sâu sắc, chưa hiểu rõ chương trình này là phát huy nguồn lực của nhân dân, vai trò chủ thể của nhân dân. Có đến 50% những khó khăn là do người dân có nhận thức chưa đúng về xây dựng nông thôn mới, chưa coi mình là “chủ thể” của chương trình. Trên địa bàn huyện Cái Nước, Chương trình xây dựng nông thôn mới đạt nhiều kết quả, song vẫn chưa phát huy hết vai trò của người dân nông thôn.
II. Yếu Tố Ảnh Hưởng Đến Sự Tham Gia NTM Tổng Quan Lý Thuyết
Sự tham gia của người dân được tiếp cận ở nhiều góc độ khác nhau tùy thuộc vào hoạt động và mức độ mà người dân tham gia. Theo Florin Paul (1990), sự tham gia của người dân là một quá trình trong đó các cá nhân tham gia vào việc ra quyết định trong các tổ chức, chương trình và môi trường ảnh hưởng đến họ. Theo Pierre Andre (2012), sự tham gia của người dân là một quá trình mà trong đó những người dân thường tham gia trên cơ sở tự nguyện hoặc bắt buộc và hành động một mình hoặc trong một nhóm với mục tiêu ảnh hưởng đến quyết định sẽ tác động đến cộng đồng của họ. Harding cùng cộng sự (2009) đã phân tích khái niệm “Sự tham gia của cộng đồng” theo cách phân tách từng thành phần riêng biệt: “tự tham gia” và “cộng đồng”.
2.1. Mức Độ Tham Gia Của Người Dân Trong Quyết Định
Mức độ tham gia của người dân thể hiện ở các cấp độ khác nhau tùy thuộc vào hoàn cảnh, đặc điểm của từng địa phương, trình độ nhận thức của người dân. Không có sự tham gia: mọi công việc đều do nhà nước làm bằng cách thuê người ngoài vào làm người dân không tham gia vào bất kỳ khâu nào của quá trình. Tham gia thụ động: người dân làm theo ý của người đại diện nhà nước mà không hiểu việc mình đang làm người dân được đóng góp ý kiến nhưng chỉ là hình thức, mọi quyết định không phụ thuộc vào ý kiến người dân.
2.2. Các Hình Thức Tham Gia NTM Của Cộng Đồng
Tham gia thông qua việc cung cấp thông tin: thông qua trả lời các câu hỏi mà người đại diện nhà nước đưa ra, người dân không tham gia vào quá trình phân tích. Tham gia có tính chất tham vấn: thông qua việc hỏi ý kiến, người đại diện nhà nước đã có ý thức hơn về việc tham khảo ý kiến của người dân trước khi đưa ra quyết định. Tham gia có tính hợp tác: người dân chủ động tham gia vào các hoạt động có sự tương tác, chia sẻ thông tin, kiến thức và nguồn lực.
2.3. Cơ Chế Tham Gia Của Người Dân
Sự tham gia có tính chất trao quyền: người dân đóng vai trò chủ động trong quá trình ra quyết định và thực hiện các hoạt động. Người dân có quyền kiểm soát các nguồn lực và chịu trách nhiệm về kết quả. Như vậy, để hoàn thiện được mục tiêu XD NTM theo định hướng đã để ra phải có sự tham gia của người dân, không những vậy, đây sẽ là lực lượng quyết định sự thành bại và tính bền vững của Chương trình.
III. Cách Trình Độ Dân Trí Ảnh Hưởng Đến Sự Tham Gia Tại Cà Mau
Trình độ dân trí là một trong những yếu tố chủ quan quan trọng ảnh hưởng đến sự tham gia của người dân. Người dân có trình độ dân trí cao sẽ có khả năng tiếp thu thông tin, kiến thức mới, hiểu rõ hơn về các chính sách, chủ trương của Đảng và Nhà nước, từ đó có ý thức hơn trong việc tham gia vào các hoạt động xây dựng nông thôn mới. Kết quả khảo sát cho thấy trình độ dân trí của người dân ở huyện Cái Nước còn thấp, đa phần chỉ có trình độ tiểu học và trung học cơ sở.
3.1. Mối Quan Hệ Giữa Giáo Dục Và Nhận Thức Về NTM
Trình độ học vấn ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng tiếp cận thông tin và hiểu biết về nông thôn mới. Người có trình độ học vấn cao hơn thường dễ dàng tiếp thu các kiến thức về kỹ thuật sản xuất mới, quản lý kinh tế hộ gia đình, và các quy định của pháp luật liên quan đến xây dựng nông thôn. Điều này tạo điều kiện cho họ tham gia một cách hiệu quả hơn vào các hoạt động của cộng đồng và đưa ra những quyết định sáng suốt hơn.
3.2. Tác Động Của Thông Tin Tới Sự Tham Gia
Khả năng tiếp cận thông tin và kiến thức liên quan đến xây dựng nông thôn mới cũng là một yếu tố quan trọng. Người dân cần được cung cấp đầy đủ và kịp thời các thông tin về chính sách, quy hoạch, các dự án đầu tư, và các hoạt động hỗ trợ của nhà nước. Việc tiếp cận thông tin này giúp họ hiểu rõ hơn về lợi ích của việc tham gia và có động lực để đóng góp vào quá trình phát triển nông thôn.
IV. Ý Thức Người Dân Và Vai Trò Trong Xây Dựng Nông Thôn Cái Nước
Ý thức của người dân là yếu tố chủ quan quan trọng thứ hai. Người dân có ý thức cao về trách nhiệm của mình đối với cộng đồng, có tinh thần tự giác, tích cực tham gia vào các hoạt động xây dựng nông thôn mới sẽ góp phần quan trọng vào thành công của chương trình. Tuy nhiên, ý thức của người dân chịu ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố, bao gồm trình độ dân trí, điều kiện kinh tế, văn hóa và xã hội.
4.1. Nâng Cao Ý Thức Về Vai Trò Chủ Thể Của Người Dân
Để nâng cao ý thức của người dân, cần tăng cường công tác tuyên truyền, vận động, giáo dục để người dân hiểu rõ hơn về vai trò chủ thể của mình trong quá trình xây dựng nông thôn mới. Cần tạo điều kiện để người dân được tham gia vào quá trình ra quyết định, được bày tỏ ý kiến, nguyện vọng của mình, được kiểm tra, giám sát các hoạt động xây dựng nông thôn mới.
4.2. Vai Trò Của Tuyên Truyền Trong Nâng Cao Nhận Thức
Công tác tuyên truyền cần được thực hiện thường xuyên, liên tục, bằng nhiều hình thức đa dạng, phong phú, phù hợp với trình độ dân trí và điều kiện kinh tế, xã hội của từng địa phương. Nội dung tuyên truyền cần tập trung vào việc nâng cao nhận thức về vai trò, trách nhiệm của người dân trong xây dựng nông thôn mới, về lợi ích mà người dân được hưởng từ chương trình, về các chính sách hỗ trợ của nhà nước.
V. Kinh Tế Hộ Gia Đình Ảnh Hưởng Đến Sự Tham Gia NTM Như Thế Nào
Điều kiện kinh tế của hộ gia đình có ảnh hưởng lớn đến sự tham gia của người dân vào xây dựng nông thôn mới. Hộ gia đình có kinh tế ổn định, thu nhập cao sẽ có điều kiện đóng góp kinh phí, công sức vào các hoạt động xây dựng nông thôn mới. Ngược lại, hộ gia đình nghèo khó, thu nhập thấp sẽ gặp nhiều khó khăn trong việc tham gia. Theo báo cáo, thu nhập bình quân đầu người ở huyện Cái Nước còn thấp so với mặt bằng chung của tỉnh Cà Mau.
5.1. Giải Pháp Nâng Cao Thu Nhập Cho Người Dân Nông Thôn
Để cải thiện điều kiện kinh tế của hộ gia đình, cần có các chính sách hỗ trợ phát triển sản xuất, kinh doanh, tạo việc làm, nâng cao thu nhập cho người dân. Cần khuyến khích người dân tham gia vào các mô hình sản xuất hiệu quả, ứng dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất, tìm kiếm thị trường tiêu thụ sản phẩm ổn định.
5.2. Hỗ Trợ Vốn Và Kỹ Thuật Cho Phát Triển Kinh Tế Xã Hội
Nhà nước cần có các chính sách hỗ trợ vốn, kỹ thuật cho người dân phát triển sản xuất, kinh doanh. Cần tạo điều kiện để người dân tiếp cận với các nguồn vốn vay ưu đãi, các chương trình đào tạo nghề, chuyển giao khoa học kỹ thuật. Cần khuyến khích các doanh nghiệp đầu tư vào khu vực nông thôn, tạo việc làm cho người dân.
VI. Đề Xuất Giải Pháp Thúc Đẩy Sự Tham Gia Của Người Dân NTM
Để nâng cao sự tham gia của người dân trong xây dựng nông thôn mới tại huyện Cái Nước, Cà Mau, cần có các giải pháp đồng bộ, tập trung vào việc nâng cao trình độ dân trí, ý thức của người dân, cải thiện điều kiện kinh tế của hộ gia đình và tăng cường vai trò của chính quyền địa phương.
6.1. Tăng Cường Cơ Chế Tham Gia Của Cộng Đồng
Cần tăng cường cơ chế tham gia của cộng đồng trong quá trình lập kế hoạch, thực hiện và giám sát các hoạt động xây dựng nông thôn mới. Cần tạo điều kiện để người dân được tham gia vào các cuộc họp, hội thảo, diễn đàn để bày tỏ ý kiến, nguyện vọng của mình. Cần thành lập các tổ chức cộng đồng để người dân có thể tự quản lý, điều hành các hoạt động xây dựng nông thôn mới.
6.2. Phát Triển Hệ Thống Thông Tin Và Giáo Dục
Cần phát triển hệ thống thông tin và giáo dục để người dân có thể tiếp cận được các thông tin về chính sách, quy hoạch, các dự án đầu tư, và các hoạt động hỗ trợ của nhà nước. Cần tăng cường công tác giáo dục để nâng cao trình độ dân trí, ý thức của người dân.
