Tổng quan nghiên cứu
Tiếng Anh ngày càng trở nên quan trọng trong bối cảnh hội nhập và phát triển kinh tế xã hội tại Việt Nam. Tại Khoa Tài chính – Ngân hàng, Trường Đại học Thương mại, việc nâng cao kỹ năng nói tiếng Anh cho sinh viên không chuyên ngành là một thách thức lớn. Theo khảo sát, lớp học có khoảng 50 sinh viên, trong đó 60% đến từ nông thôn và đa số chưa chú trọng học tiếng Anh ở bậc phổ thông. Mục tiêu nghiên cứu nhằm xây dựng sự tự tin cho sinh viên trong giờ học nói tiếng Anh thông qua hoạt động nhóm, từ đó giúp sinh viên phát triển khả năng giao tiếp, tham gia thảo luận và trình bày ý kiến cá nhân. Nghiên cứu tập trung vào sinh viên năm nhất không chuyên ngành tại Khoa Tài chính – Ngân hàng trong học kỳ đầu năm học 2012-2013. Ý nghĩa của nghiên cứu được thể hiện qua việc cải thiện chỉ số tự tin nói tiếng Anh của sinh viên, tăng thời gian nói trung bình từ dưới 1 phút lên tối thiểu 2 phút trong giờ học, đồng thời nâng cao mức độ tham gia hoạt động nhóm lên trên 80%. Qua đó, nghiên cứu góp phần hoàn thiện phương pháp giảng dạy tiếng Anh theo hướng giao tiếp, phù hợp với đặc điểm sinh viên không chuyên ngành trong môi trường đại học Việt Nam.
Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu
Khung lý thuyết áp dụng
Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình sau:
Lý thuyết về kỹ năng nói: Nói là quá trình tương tác xây dựng ý nghĩa thông qua việc sản xuất và tiếp nhận thông tin (Brown, 1994; Chaney & Burk, 1998). Kỹ năng nói không chỉ đòi hỏi kiến thức ngôn ngữ mà còn khả năng giao tiếp tự tin và lưu loát.
Phương pháp dạy học giao tiếp (Communicative Language Teaching - CLT): CLT nhấn mạnh việc sử dụng ngôn ngữ trong các tình huống thực tế, tạo cơ hội cho người học tương tác qua các hoạt động như thảo luận nhóm, trò chơi, đóng vai. Mục tiêu là phát triển năng lực giao tiếp toàn diện, bao gồm năng lực ngữ pháp, xã hội và diễn ngôn (Canale, 1983; Nunan, 1989).
Lý thuyết về sự tự tin trong học ngôn ngữ thứ hai: Dựa trên giả thuyết bộ lọc cảm xúc của Krashen (1982), sự tự tin, động lực và mức độ lo lắng ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng tiếp thu ngôn ngữ. Ngoài ra, lý thuyết học tập hợp tác (cooperative learning) và giả thuyết tương tác (interaction hypothesis) cũng được áp dụng để giải thích vai trò của hoạt động nhóm trong việc tăng cường sự tự tin và khả năng giao tiếp.
Các khái niệm chính bao gồm: tự tin (confidence), hoạt động nhóm (group work), kỹ năng nói (speaking skill), phương pháp dạy học giao tiếp (CLT), và động lực học tập (motivation).
Phương pháp nghiên cứu
Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp kết hợp cả định lượng và định tính nhằm đảm bảo tính khách quan và sâu sắc:
Nguồn dữ liệu: Dữ liệu được thu thập từ 100 sinh viên năm nhất không chuyên ngành Khoa Tài chính – Ngân hàng và 5 giảng viên giảng dạy môn tiếng Anh 1.1 tại Trường Đại học Thương mại.
Phương pháp chọn mẫu: Mẫu thuận tiện và ngẫu nhiên được áp dụng để chọn sinh viên và giảng viên tham gia khảo sát.
Công cụ thu thập dữ liệu: Bao gồm bảng hỏi (questionnaire) dành cho sinh viên và giảng viên, phỏng vấn bán cấu trúc với 10 sinh viên và 3 giảng viên, cùng quan sát lớp học 5 tiết học nói tiếng Anh.
Phương pháp phân tích: Dữ liệu định lượng được xử lý bằng thống kê mô tả, trình bày qua bảng biểu và biểu đồ. Dữ liệu định tính từ phỏng vấn và quan sát được phân tích nội dung để làm rõ các kết quả định lượng và đưa ra nhận định sâu sắc.
Thời gian nghiên cứu: Nghiên cứu được thực hiện trong học kỳ đầu năm học 2012-2013.
Kết quả nghiên cứu và thảo luận
Những phát hiện chính
Tầm quan trọng của hoạt động nhóm trong giờ học nói: 67% sinh viên và 80% giảng viên đánh giá hoạt động nhóm là rất quan trọng hoặc quan trọng trong việc phát triển kỹ năng nói. 54% sinh viên cho biết hoạt động nhóm được tổ chức thường xuyên, tương ứng 60% giảng viên cũng thường xuyên áp dụng phương pháp này.
Phương pháp khích lệ sinh viên nói: 49% sinh viên nhận được lời khen và 43% được cho điểm tốt khi tham gia hoạt động nhóm. 60% giảng viên sử dụng việc cho điểm như một cách khích lệ hiệu quả trong lớp học có số lượng lớn sinh viên (~50 người).
Mức độ tự tin và thời gian nói của sinh viên: Mặc dù hoạt động nhóm được đánh giá cao, 72% sinh viên vẫn cảm thấy không tự tin khi nói tiếng Anh. Thời gian nói trung bình của sinh viên chỉ đạt dưới 1 phút (47%), trong khi giảng viên kỳ vọng sinh viên có thể nói từ 2 phút trở lên (40%). Điều này phản ánh sự hạn chế về vốn từ vựng và nỗi lo sợ mắc lỗi khi giao tiếp.
Các yếu tố ảnh hưởng đến sự tự tin: 93% sinh viên cảm thấy lo lắng khi nói trước lớp, 71% không tự tin về phát âm, 89% cho biết không có nhiều cơ hội nói do bạn cùng nhóm nói tốt hơn, và 91% thiếu từ vựng để diễn đạt ý tưởng. Giảng viên cũng đồng tình rằng trình độ tiếng Anh thấp và phương pháp sửa lỗi chưa phù hợp là nguyên nhân chính gây giảm tự tin.
Hoạt động nhóm phù hợp và được ưa chuộng: Cả giảng viên và sinh viên đều đánh giá cao các hoạt động thảo luận, trò chơi, dự án, giải quyết vấn đề và trao đổi ý kiến. Trong đó, thảo luận và trò chơi được sinh viên yêu thích nhất với tỷ lệ 90% và 89%.
Thảo luận kết quả
Kết quả cho thấy hoạt động nhóm là công cụ hiệu quả trong việc tạo môi trường học tập tích cực, giảm áp lực và tăng cơ hội thực hành nói cho sinh viên. Tuy nhiên, sự tự tin của sinh viên vẫn còn thấp do nhiều nguyên nhân khách quan như vốn từ hạn chế, nỗi sợ mắc lỗi và phong cách học thụ động. So với các nghiên cứu trong ngành, kết quả này phù hợp với giả thuyết bộ lọc cảm xúc của Krashen, nhấn mạnh vai trò của động lực và sự tự tin trong tiếp thu ngôn ngữ.
Biểu đồ so sánh giữa đánh giá của giảng viên và sinh viên về các yếu tố ảnh hưởng sự tự tin cho thấy sự khác biệt trong nhận thức, đặc biệt về phương pháp sửa lỗi và kích thích động lực. Điều này gợi ý cần có sự điều chỉnh trong chiến lược giảng dạy để phù hợp hơn với nhu cầu và tâm lý người học.
Việc sinh viên chỉ nói dưới 1 phút trong giờ học phản ánh hạn chế về kỹ năng và sự lo lắng, đồng thời làm tăng thời gian giảng viên phải nói để hướng dẫn, chiếm tới 60% thời lượng lớp học. Điều này làm giảm cơ hội thực hành của sinh viên và ảnh hưởng đến hiệu quả học tập.
Các hoạt động nhóm như thảo luận và trò chơi không chỉ giúp tăng sự tương tác mà còn tạo môi trường an toàn, khuyến khích sinh viên thử nghiệm ngôn ngữ mà không sợ bị phán xét. Đây là điểm mạnh của phương pháp dạy học giao tiếp (CLT) được áp dụng trong nghiên cứu.
Đề xuất và khuyến nghị
Tăng cường thiết kế chủ đề và hướng dẫn phù hợp: Giảng viên cần lựa chọn chủ đề gần gũi, dễ hiểu, phù hợp trình độ sinh viên, đồng thời cung cấp hướng dẫn rõ ràng để tránh hiểu nhầm và tăng hứng thú tham gia.
Áp dụng phương pháp sửa lỗi tích cực: Tránh sửa lỗi trực tiếp gây mất tự tin, thay vào đó sử dụng phản hồi khích lệ, sửa lỗi gián tiếp hoặc qua hoạt động nhóm nhằm giảm áp lực cho sinh viên.
Khuyến khích và động viên sinh viên: Sử dụng các hình thức khích lệ như cho điểm tốt, nhận xét tích cực, hoặc phần thưởng nhỏ để tăng động lực và sự tự tin khi tham gia nói tiếng Anh.
Tạo môi trường học tập hợp tác và cá nhân hóa: Xây dựng không gian học tập thân thiện, khuyến khích sinh viên hỗ trợ nhau, đồng thời phân nhóm theo trình độ và sở thích để tối ưu hóa hiệu quả học tập.
Nâng cao nhận thức của sinh viên về tầm quan trọng của kỹ năng nói: Tổ chức các buổi chia sẻ, hội thảo nhằm giúp sinh viên hiểu rõ lợi ích của việc nói tiếng Anh trong công việc và cuộc sống, từ đó tăng động lực học tập.
Đối tượng nên tham khảo luận văn
Giảng viên tiếng Anh tại các trường đại học: Nghiên cứu cung cấp cơ sở lý thuyết và thực tiễn để cải tiến phương pháp giảng dạy kỹ năng nói, đặc biệt trong các lớp có số lượng lớn sinh viên không chuyên.
Sinh viên ngành sư phạm tiếng Anh và ngôn ngữ Anh: Tài liệu giúp hiểu rõ vai trò của hoạt động nhóm và các yếu tố ảnh hưởng đến sự tự tin trong giao tiếp, từ đó áp dụng vào thực hành giảng dạy.
Nhà quản lý giáo dục và xây dựng chương trình đào tạo: Thông tin về hiệu quả của hoạt động nhóm và nhu cầu phát triển kỹ năng nói giúp thiết kế chương trình phù hợp với đặc điểm sinh viên không chuyên.
Các nhà nghiên cứu trong lĩnh vực giảng dạy tiếng Anh như ngôn ngữ thứ hai (TESOL): Luận văn cung cấp dữ liệu thực nghiệm và phân tích sâu sắc về mối quan hệ giữa hoạt động nhóm và sự tự tin, mở ra hướng nghiên cứu tiếp theo.
Câu hỏi thường gặp
Tại sao sinh viên không chuyên ngành lại thiếu tự tin khi nói tiếng Anh?
Nguyên nhân chính là do vốn từ vựng hạn chế, lo sợ mắc lỗi, phát âm chưa chuẩn và phong cách học thụ động. Ví dụ, 72% sinh viên cảm thấy không tự tin và chỉ có 3% rất tự tin khi nói.Hoạt động nhóm giúp tăng sự tự tin như thế nào?
Hoạt động nhóm tạo môi trường an toàn, giảm áp lực khi nói trước lớp, khuyến khích trao đổi thông tin và thực hành ngôn ngữ. Sinh viên có thể luyện tập với bạn cùng nhóm trước khi trình bày trước cả lớp.Giảng viên nên làm gì để khuyến khích sinh viên nói nhiều hơn?
Giảng viên nên sử dụng phản hồi tích cực như cho điểm tốt, nhận xét khích lệ, tránh sửa lỗi trực tiếp gây mất tự tin, đồng thời tổ chức các hoạt động phù hợp với trình độ và sở thích sinh viên.Các hoạt động nhóm nào được sinh viên và giảng viên ưa chuộng nhất?
Thảo luận và trò chơi là hai hoạt động được đánh giá cao nhất, với tỷ lệ yêu thích trên 89%. Các hoạt động này giúp tăng tính tương tác và tạo không khí học tập vui vẻ.Làm thế nào để cải thiện thời gian nói của sinh viên trong giờ học?
Cần tăng cường luyện tập từ vựng, thiết kế chủ đề phù hợp, giảm áp lực tâm lý và khuyến khích sinh viên tham gia đều đặn. Mục tiêu là nâng thời gian nói trung bình từ dưới 1 phút lên ít nhất 2 phút.
Kết luận
- Hoạt động nhóm là phương pháp hiệu quả giúp xây dựng sự tự tin cho sinh viên không chuyên ngành trong giờ học nói tiếng Anh.
- Mặc dù sinh viên đánh giá cao hoạt động nhóm, sự tự tin và thời gian nói vẫn còn hạn chế do nhiều yếu tố khách quan và chủ quan.
- Giảng viên cần áp dụng các chiến lược sửa lỗi tích cực, khích lệ động viên và thiết kế hoạt động phù hợp để nâng cao hiệu quả giảng dạy.
- Nghiên cứu góp phần làm rõ mối quan hệ giữa hoạt động nhóm và sự tự tin, đồng thời đề xuất giải pháp thực tiễn cho môi trường đại học Việt Nam.
- Các bước tiếp theo bao gồm mở rộng phạm vi nghiên cứu, áp dụng các giải pháp đề xuất và đánh giá hiệu quả qua các lớp học thực tế.
Hành động ngay: Giảng viên và nhà quản lý giáo dục nên áp dụng các khuyến nghị trong nghiên cứu để nâng cao chất lượng giảng dạy kỹ năng nói tiếng Anh, đồng thời khuyến khích sinh viên tích cực tham gia hoạt động nhóm nhằm phát triển sự tự tin và khả năng giao tiếp.