Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng gay gắt và môi trường kinh doanh biến động phức tạp, việc đo lường hiệu quả hoạt động doanh nghiệp trở thành yếu tố sống còn để duy trì và phát triển bền vững. Công ty TNHH-TMDV Tân Hiệp Phát, một trong những tập đoàn nước giải khát hàng đầu Việt Nam, đã đạt được nhiều thành tựu với doanh thu tăng trưởng hàng nghìn tỉ đồng mỗi năm và sản lượng bán hàng dự kiến đạt 90 triệu két thùng vào năm 2020, chiếm 17% thị phần nước giải khát không gas trong nước. Tuy nhiên, công ty cũng đối mặt với nhiều thách thức như khủng hoảng truyền thông, giảm sút sức mua hơn 30% trong năm 2015, ảnh hưởng đến uy tín và hiệu quả kinh doanh.

Luận văn tập trung xây dựng các chỉ tiêu đo lường tổng thể theo bốn khía cạnh của thẻ điểm cân bằng (Balanced Scorecard) gồm tài chính, khách hàng, quy trình nội bộ và học hỏi phát triển, nhằm hỗ trợ công ty đánh giá hiệu quả hoạt động và thực thi chiến lược đến năm 2020. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào hoạt động kinh doanh của Tân Hiệp Phát trong giai đoạn 2015-2020, với mục tiêu cụ thể là thiết lập hệ thống chỉ tiêu đo lường phù hợp, đồng bộ và liên kết chặt chẽ với tầm nhìn, sứ mệnh và chiến lược phát triển của công ty.

Việc áp dụng thẻ điểm cân bằng không chỉ giúp công ty cân bằng giữa các mục tiêu tài chính và phi tài chính, mà còn tạo điều kiện nâng cao hiệu quả truyền thông nội bộ, tăng cường sự liên kết giữa các phòng ban và cá nhân, từ đó thúc đẩy sự phát triển bền vững trong dài hạn. Đây là một bước tiến quan trọng trong quản trị chiến lược, góp phần giúp Tân Hiệp Phát vượt qua khủng hoảng và đạt được mục tiêu trở thành tập đoàn hàng đầu châu Á trong lĩnh vực nước giải khát, thực phẩm và bao bì nhựa.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên mô hình thẻ điểm cân bằng do Robert S. Kaplan và David P. Norton phát triển, bao gồm bốn khía cạnh chính:

  • Khía cạnh tài chính: Đo lường hiệu quả kinh tế và khả năng sinh lời của công ty, bao gồm các chỉ số như lợi nhuận ròng, tỷ suất sinh lời trên vốn chủ sở hữu (ROE), giá trị kinh tế gia tăng (EVA), và tỷ lệ hoàn vốn đầu tư (ROI). Đây là thước đo cuối cùng phản ánh thành công của chiến lược kinh doanh.

  • Khía cạnh khách hàng: Đánh giá mức độ thỏa mãn, giữ chân và thu hút khách hàng mới, thị phần, cũng như khả năng sinh lời từ các phân khúc khách hàng mục tiêu. Các chỉ số như tỷ lệ giữ chân khách hàng, mức độ hài lòng và thị phần được sử dụng để đo lường.

  • Khía cạnh quy trình nội bộ: Tập trung vào hiệu quả các quy trình sản xuất, phân phối và dịch vụ hậu mãi. Các chỉ tiêu như thời gian phát triển sản phẩm mới, tỷ lệ sản phẩm lỗi, thời gian giải quyết khiếu nại khách hàng và chi phí hoạt động được áp dụng để đánh giá.

  • Khía cạnh học hỏi và phát triển: Đánh giá năng lực nhân sự, hệ thống thông tin và sự liên kết nội bộ. Các chỉ số như tỷ lệ giữ chân nhân viên, mức độ hài lòng nhân viên, năng suất lao động và khả năng truy cập thông tin được sử dụng để đo lường.

Mối quan hệ nhân quả giữa bốn khía cạnh này được thể hiện qua bản đồ chiến lược, giúp công ty chuyển hóa tầm nhìn và chiến lược thành các mục tiêu cụ thể, đồng thời cân bằng giữa các mục tiêu ngắn hạn và dài hạn, tài chính và phi tài chính.

Phương pháp nghiên cứu

Luận văn sử dụng phương pháp nghiên cứu hỗn hợp kết hợp giữa phân tích định lượng và định tính:

  • Nguồn dữ liệu: Thu thập số liệu tài chính, kinh doanh từ báo cáo nội bộ công ty giai đoạn 2010-2015; khảo sát ý kiến chuyên gia và cán bộ quản lý công ty; tổng hợp các tài liệu lý thuyết và thực tiễn về thẻ điểm cân bằng.

  • Phương pháp phân tích: Áp dụng phương pháp thống kê mô tả để phân tích số liệu tài chính và hoạt động kinh doanh; sử dụng phương pháp Delphi qua hai vòng khảo sát để xác định sự đồng thuận của các chuyên gia về hệ thống chỉ tiêu đo lường phù hợp với chiến lược công ty đến năm 2020.

  • Cỡ mẫu và chọn mẫu: Lấy mẫu ý kiến từ các chuyên gia quản trị chiến lược, lãnh đạo các phòng ban chức năng và cán bộ chủ chốt của công ty nhằm đảm bảo tính đại diện và chuyên môn cao.

  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu được thực hiện trong tháng 8 và 9 năm 2015, tập trung vào việc đánh giá thực trạng và xây dựng hệ thống chỉ tiêu đo lường theo thẻ điểm cân bằng cho giai đoạn 2015-2020.

Phương pháp nghiên cứu kết hợp lý luận và thực tiễn giúp đảm bảo tính khả thi và phù hợp của các chỉ tiêu đo lường được đề xuất, đồng thời hỗ trợ công ty trong việc triển khai và kiểm soát chiến lược hiệu quả.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng đo lường hiệu quả hoạt động còn nhiều hạn chế: Công ty chủ yếu tập trung vào các chỉ tiêu tài chính như lợi nhuận ròng, doanh thu, ROE (38,1% năm 2014), trong khi các chỉ tiêu phi tài chính như mức độ hài lòng khách hàng, hiệu quả quy trình nội bộ và phát triển nhân sự chưa được xây dựng và áp dụng đồng bộ. Ví dụ, sản lượng bán hàng năm 2015 giảm hơn 30% so với các năm trước do khủng hoảng truyền thông và sự cố chất lượng sản phẩm.

  2. Mục tiêu chiến lược chưa được liên kết chặt chẽ với hệ thống chỉ tiêu đo lường: Mục tiêu sản lượng bán hàng giai đoạn 2015-2020 được đặt ra khá cao (tăng từ 72 triệu két thùng năm 2015 lên 90 triệu két thùng năm 2020), tuy nhiên công ty chỉ đạt khoảng 60-74% mục tiêu trong các năm trước đó. Việc thiết lập mục tiêu chưa dựa trên bản đồ chiến lược và chưa có sự liên kết rõ ràng giữa mục tiêu công ty, khối chức năng và cá nhân.

  3. Hệ thống đo lường chưa phản ánh đầy đủ bốn khía cạnh của thẻ điểm cân bằng: Các chỉ tiêu về khách hàng như tỷ lệ giữ chân khách hàng, mức độ hài lòng chưa được đo lường định kỳ; quy trình nội bộ chưa có các chỉ số cụ thể về thời gian xử lý khiếu nại, tỷ lệ sản phẩm lỗi; khía cạnh học hỏi và phát triển thiếu các chỉ số về năng lực nhân viên, tỷ lệ đào tạo và giữ chân nhân viên.

  4. Sự cam kết và hiểu biết về thẻ điểm cân bằng còn hạn chế: Ban lãnh đạo công ty tập trung nhiều vào kết quả tài chính, chưa có sự cam kết toàn diện và đồng bộ trong việc triển khai thẻ điểm cân bằng. Nhân viên chưa được đào tạo đầy đủ để hiểu và phối hợp thực hiện các chỉ tiêu đo lường theo chiến lược.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của những hạn chế trên là do công ty chưa áp dụng một hệ thống quản trị chiến lược toàn diện, dẫn đến việc đo lường hiệu quả hoạt động còn rời rạc và thiếu sự liên kết. So với các nghiên cứu trong ngành, việc thiếu bản đồ chiến lược và hệ thống chỉ tiêu đo lường đồng bộ là nguyên nhân phổ biến khiến các doanh nghiệp khó đạt được mục tiêu chiến lược.

Việc tập trung quá mức vào chỉ tiêu tài chính trong ngắn hạn đã làm giảm hiệu quả các hoạt động phi tài chính như chăm sóc khách hàng, cải tiến quy trình và phát triển nguồn nhân lực, từ đó ảnh hưởng đến sự bền vững của công ty. Kết quả này phù hợp với quan điểm của Kaplan và Norton về tầm quan trọng của việc cân bằng giữa các khía cạnh tài chính và phi tài chính trong thẻ điểm cân bằng.

Dữ liệu có thể được trình bày qua các biểu đồ so sánh tỷ lệ hoàn thành mục tiêu sản lượng, biểu đồ phân bổ chỉ tiêu theo từng khía cạnh thẻ điểm cân bằng, và bảng tổng hợp các chỉ số tài chính và phi tài chính hiện tại để minh họa rõ ràng sự mất cân đối trong hệ thống đo lường.

Việc xây dựng hệ thống chỉ tiêu đo lường tổng thể theo bốn khía cạnh thẻ điểm cân bằng sẽ giúp công ty cải thiện khả năng kiểm soát, đánh giá và điều chỉnh chiến lược kịp thời, đồng thời nâng cao hiệu quả phối hợp giữa các phòng ban và cá nhân, góp phần thực hiện thành công mục tiêu phát triển đến năm 2020.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Xây dựng hệ thống chỉ tiêu đo lường tổng thể theo bốn khía cạnh thẻ điểm cân bằng: Thiết lập các chỉ tiêu cụ thể, đo lường được và liên kết chặt chẽ với mục tiêu chiến lược công ty trong từng khía cạnh tài chính, khách hàng, quy trình nội bộ và học hỏi phát triển. Thời gian thực hiện: trong vòng 6 tháng, chủ thể thực hiện là Ban Chiến lược và Phòng Quản lý chất lượng.

  2. Tăng cường đào tạo và nâng cao nhận thức về thẻ điểm cân bằng cho toàn bộ cán bộ, nhân viên: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về quản trị chiến lược và thẻ điểm cân bằng nhằm đảm bảo sự hiểu biết và cam kết thực hiện. Thời gian: 3 tháng đầu năm 2016, chủ thể: Phòng Nhân sự phối hợp với chuyên gia tư vấn.

  3. Xây dựng bản đồ chiến lược và quy trình liên kết mục tiêu chiến lược với các chỉ tiêu đo lường: Phát triển bản đồ chiến lược chi tiết, làm cơ sở cho việc phân bổ nguồn lực và lập kế hoạch hành động cụ thể. Thời gian: 4 tháng, chủ thể: Ban Lãnh đạo và Phòng Chiến lược.

  4. Triển khai hệ thống thông tin quản lý và báo cáo kết quả đo lường theo thẻ điểm cân bằng: Đầu tư công nghệ thông tin để thu thập, xử lý và cập nhật dữ liệu định kỳ, hỗ trợ việc theo dõi và đánh giá hiệu quả hoạt động. Thời gian: 12 tháng, chủ thể: Phòng Công nghệ thông tin phối hợp với các phòng ban liên quan.

  5. Xây dựng chính sách đãi ngộ gắn kết với việc thực hiện các chỉ tiêu đo lường: Thiết kế hệ thống khen thưởng, phạt dựa trên kết quả thực hiện mục tiêu chiến lược nhằm tạo động lực cho nhân viên và các bộ phận. Thời gian: 6 tháng, chủ thể: Phòng Nhân sự và Ban Lãnh đạo.

Các giải pháp này cần được thực hiện đồng bộ và có sự giám sát chặt chẽ để đảm bảo tính khả thi và hiệu quả, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển bền vững của công ty đến năm 2020.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo và quản lý cấp cao doanh nghiệp: Giúp hiểu rõ về cách xây dựng và triển khai hệ thống đo lường hiệu quả hoạt động theo thẻ điểm cân bằng, từ đó nâng cao khả năng quản trị chiến lược và ra quyết định.

  2. Phòng chiến lược và quản lý chất lượng: Cung cấp cơ sở lý thuyết và phương pháp thực tiễn để thiết kế các chỉ tiêu đo lường phù hợp với mục tiêu phát triển của công ty, hỗ trợ việc theo dõi và đánh giá hiệu quả hoạt động.

  3. Chuyên gia tư vấn quản trị và đào tạo nhân sự: Là tài liệu tham khảo quan trọng để tư vấn, đào tạo về quản trị chiến lược và áp dụng thẻ điểm cân bằng trong doanh nghiệp, đặc biệt trong ngành sản xuất và dịch vụ.

  4. Sinh viên và nghiên cứu sinh ngành Quản trị kinh doanh: Giúp nắm bắt kiến thức chuyên sâu về thẻ điểm cân bằng, phương pháp nghiên cứu và ứng dụng thực tiễn trong doanh nghiệp Việt Nam, phục vụ cho học tập và nghiên cứu khoa học.

Luận văn cung cấp một mô hình nghiên cứu cụ thể, có tính ứng dụng cao, giúp các đối tượng trên có thể áp dụng và phát triển hệ thống quản trị hiệu quả trong bối cảnh kinh tế hiện đại.

Câu hỏi thường gặp

  1. Thẻ điểm cân bằng là gì và tại sao lại quan trọng trong quản trị doanh nghiệp?
    Thẻ điểm cân bằng là hệ thống đo lường hiệu quả hoạt động doanh nghiệp dựa trên bốn khía cạnh: tài chính, khách hàng, quy trình nội bộ và học hỏi phát triển. Nó giúp doanh nghiệp cân bằng giữa các mục tiêu ngắn hạn và dài hạn, tài chính và phi tài chính, từ đó nâng cao hiệu quả quản trị và thực thi chiến lược.

  2. Làm thế nào để xây dựng các chỉ tiêu đo lường phù hợp với chiến lược công ty?
    Cần xác định rõ mục tiêu chiến lược, sau đó sử dụng bản đồ chiến lược để phân bổ mục tiêu xuống các khía cạnh thẻ điểm cân bằng. Áp dụng phương pháp Delphi để lấy ý kiến chuyên gia, đảm bảo các chỉ tiêu đo lường có tính khả thi, đo lường được và liên kết chặt chẽ với chiến lược.

  3. Phương pháp Delphi được áp dụng như thế nào trong nghiên cứu này?
    Phương pháp Delphi được sử dụng qua hai vòng khảo sát ý kiến các chuyên gia và lãnh đạo công ty nhằm đạt sự đồng thuận về hệ thống chỉ tiêu đo lường hiệu quả hoạt động phù hợp với mục tiêu chiến lược đến năm 2020.

  4. Những khó khăn thường gặp khi triển khai thẻ điểm cân bằng trong doanh nghiệp Việt Nam?
    Khó khăn bao gồm thiếu sự cam kết từ lãnh đạo cấp cao, thiếu hiểu biết về thẻ điểm cân bằng, hệ thống đo lường chưa đồng bộ, thiếu liên kết giữa mục tiêu chiến lược và chỉ tiêu đo lường, cũng như hạn chế về công nghệ thông tin và nguồn lực nhân sự.

  5. Làm thế nào để đảm bảo sự liên kết giữa các phòng ban và cá nhân trong việc thực hiện mục tiêu chiến lược?
    Thông qua việc xây dựng hệ thống chỉ tiêu đo lường liên kết từ cấp công ty đến các phòng ban và cá nhân, kết hợp với chính sách đãi ngộ gắn kết kết quả thực hiện mục tiêu, đồng thời tăng cường truyền thông và đào tạo để nâng cao nhận thức và phối hợp hành động.

Kết luận

  • Luận văn đã xây dựng thành công bộ chỉ tiêu đo lường tổng thể theo bốn khía cạnh thẻ điểm cân bằng, phù hợp với chiến lược phát triển của công ty TNHH-TMDV Tân Hiệp Phát đến năm 2020.
  • Phân tích thực trạng cho thấy công ty cần cải thiện hệ thống đo lường hiện tại, đặc biệt là các chỉ tiêu phi tài chính để nâng cao hiệu quả quản trị.
  • Đề xuất các giải pháp đồng bộ về xây dựng chỉ tiêu, đào tạo, bản đồ chiến lược, hệ thống thông tin và chính sách đãi ngộ nhằm hỗ trợ triển khai thẻ điểm cân bằng hiệu quả.
  • Nghiên cứu góp phần bổ sung kiến thức về ứng dụng thẻ điểm cân bằng trong doanh nghiệp Việt Nam, đặc biệt trong ngành nước giải khát có tính cạnh tranh cao.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai thực tế hệ thống chỉ tiêu, đào tạo nhân sự và xây dựng hệ thống báo cáo theo dõi, nhằm đảm bảo sự thành công trong thực thi chiến lược đến năm 2020.

Quý độc giả và doanh nghiệp quan tâm có thể áp dụng mô hình và giải pháp trong luận văn để nâng cao hiệu quả quản trị chiến lược và phát triển bền vững trong môi trường kinh doanh hiện đại.