Tổng quan nghiên cứu
Trong bối cảnh đổi mới và hội nhập quốc tế sâu rộng, công tác giáo dục lý luận chính trị giữ vai trò then chốt trong việc hình thành lập trường tư tưởng, đạo đức và lối sống cho thế hệ trẻ. Tại Trường Cao đẳng Sư phạm Đông Kham Xạng, thủ đô Viêng Chăn, việc nâng cao chất lượng dạy học môn Lý luận chính trị trở nên cấp thiết nhằm đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững của đất nước. Theo thống kê năm học 2016-2017, trường có 1.879 sinh viên, trong đó nữ chiếm khoảng 87%, với đội ngũ giảng viên gồm 102 cán bộ, trong đó 18 người có trình độ thạc sĩ. Tuy nhiên, thực trạng giảng dạy môn Lý luận chính trị còn nhiều hạn chế như phương pháp truyền thống nặng về lý thuyết, thiếu sự tương tác, khiến sinh viên thiếu hứng thú và chủ động trong học tập.
Mục tiêu nghiên cứu nhằm khảo sát thực trạng vận dụng phương pháp thuyết trình tích cực trong dạy học môn Lý luận chính trị tại trường, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả giảng dạy, góp phần phát huy tính tích cực, sáng tạo của sinh viên. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào quá trình dạy học môn Lý luận chính trị tại Trường Cao đẳng Sư phạm Đông Kham Xạng trong giai đoạn hiện nay, với trọng tâm là việc áp dụng phương pháp thuyết trình tích cực kết hợp với các phương pháp dạy học tích cực khác.
Nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn quan trọng trong việc đổi mới phương pháp giảng dạy, nâng cao chất lượng đào tạo đội ngũ giáo viên tương lai, đồng thời góp phần củng cố nền tảng tư tưởng chính trị cho sinh viên, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội của đất nước trong thời kỳ hội nhập.
Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu
Khung lý thuyết áp dụng
Luận văn dựa trên cơ sở lý luận của chủ nghĩa duy vật biện chứng và duy vật lịch sử, nhấn mạnh nguyên tắc thống nhất giữa lý luận và thực tiễn trong giáo dục. Hai lý thuyết trọng tâm được vận dụng gồm:
Lý thuyết phương pháp dạy học tích cực: Nhấn mạnh vai trò của người học là trung tâm, phát huy tính chủ động, sáng tạo thông qua các phương pháp như thuyết trình tích cực, nêu vấn đề và đàm thoại.
Mô hình kết hợp phương pháp thuyết trình tích cực với phương pháp nêu vấn đề và đàm thoại: Tạo ra môi trường học tập tương tác, giúp sinh viên phát triển tư duy phản biện và kỹ năng giải quyết vấn đề.
Các khái niệm chính bao gồm: phương pháp thuyết trình tích cực, phương pháp dạy học nêu vấn đề, phương pháp đàm thoại, tình huống có vấn đề, và nguyên tắc vận dụng phương pháp dạy học.
Phương pháp nghiên cứu
Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa lý luận và thực tiễn, bao gồm:
Phương pháp điều tra xã hội và khảo sát: Thu thập dữ liệu từ giảng viên và sinh viên tại Trường Cao đẳng Sư phạm Đông Kham Xạng thông qua bảng hỏi và phỏng vấn sâu.
Phương pháp quan sát và thực nghiệm: Thực hiện các tiết dạy thử nghiệm áp dụng phương pháp thuyết trình tích cực kết hợp với nêu vấn đề và đàm thoại, so sánh kết quả với lớp đối chứng sử dụng phương pháp truyền thống.
Phân tích thống kê: Sử dụng thống kê mô tả và so sánh tỷ lệ phần trăm để đánh giá hiệu quả phương pháp dạy học.
Cỡ mẫu nghiên cứu gồm 102 giảng viên và 200 sinh viên tham gia khảo sát, lựa chọn theo phương pháp chọn mẫu ngẫu nhiên có chủ đích nhằm đảm bảo tính đại diện. Thời gian nghiên cứu kéo dài trong năm học 2016-2017, tại Trường Cao đẳng Sư phạm Đông Kham Xạng, thủ đô Viêng Chăn.
Kết quả nghiên cứu và thảo luận
Những phát hiện chính
Thực trạng vận dụng phương pháp thuyết trình tích cực còn hạn chế: Khoảng 65% giảng viên chưa nhận thức đầy đủ về bản chất và tầm quan trọng của phương pháp thuyết trình tích cực. Chỉ khoảng 40% giảng viên thường xuyên áp dụng phương pháp này trong giảng dạy môn Lý luận chính trị.
Hiệu quả học tập của sinh viên được cải thiện rõ rệt khi áp dụng phương pháp thuyết trình tích cực kết hợp với nêu vấn đề và đàm thoại: Kết quả kiểm tra nội dung bài học của lớp thực nghiệm tăng trung bình 20% so với lớp đối chứng sử dụng phương pháp truyền thống.
Sinh viên thể hiện sự chủ động và tích cực hơn trong học tập: Khoảng 75% sinh viên trong lớp thực nghiệm cho biết họ cảm thấy hứng thú và dễ tiếp thu kiến thức hơn so với phương pháp giảng dạy truyền thống.
Khó khăn trong việc áp dụng phương pháp mới: 55% giảng viên gặp khó khăn do thiếu tài liệu hỗ trợ, thời gian chuẩn bị bài giảng kéo dài và số lượng sinh viên đông, gây hạn chế tương tác cá nhân.
Thảo luận kết quả
Kết quả nghiên cứu cho thấy việc vận dụng phương pháp thuyết trình tích cực kết hợp với phương pháp nêu vấn đề và đàm thoại đã góp phần nâng cao chất lượng dạy và học môn Lý luận chính trị tại Trường Cao đẳng Sư phạm Đông Kham Xạng. Sự tăng trưởng 20% điểm số kiểm tra phản ánh hiệu quả tích cực của phương pháp này trong việc giúp sinh viên hiểu sâu và vận dụng kiến thức.
Nguyên nhân của hiệu quả này là do phương pháp thuyết trình tích cực không chỉ truyền tải kiến thức mà còn tạo ra các tình huống có vấn đề, kích thích tư duy phản biện và sự tham gia chủ động của sinh viên. So với các nghiên cứu trong ngành giáo dục chính trị, kết quả này phù hợp với nhận định rằng sự kết hợp các phương pháp dạy học tích cực giúp phát huy tối đa năng lực người học.
Tuy nhiên, khó khăn về nguồn lực và số lượng sinh viên đông đòi hỏi nhà trường cần có sự đầu tư thích hợp về cơ sở vật chất và đào tạo giảng viên để phát huy hiệu quả phương pháp. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ so sánh điểm số giữa lớp thực nghiệm và lớp đối chứng, cũng như bảng khảo sát mức độ hài lòng của sinh viên.
Đề xuất và khuyến nghị
Tổ chức các khóa đào tạo nâng cao năng lực giảng viên về phương pháp thuyết trình tích cực và các phương pháp dạy học tích cực khác: Mục tiêu tăng tỷ lệ giảng viên áp dụng phương pháp tích cực lên ít nhất 70% trong vòng 1 năm, do Ban Giám hiệu và Khoa Giáo dục chính trị chủ trì.
Xây dựng và cập nhật tài liệu, giáo trình hỗ trợ giảng dạy theo hướng tích cực, sinh động, gắn với thực tiễn: Hoàn thành trong 6 tháng, phối hợp giữa Khoa Giáo dục chính trị và Bộ môn chuyên ngành.
Tăng cường đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học hiện đại như phòng học tương tác, thiết bị trình chiếu đa phương tiện: Mục tiêu nâng cao điều kiện học tập, thực hiện trong 2 năm, do Ban Quản lý cơ sở vật chất trường đảm nhiệm.
Xây dựng quy trình chuẩn và hướng dẫn áp dụng phương pháp thuyết trình tích cực kết hợp với nêu vấn đề và đàm thoại trong giảng dạy môn Lý luận chính trị: Triển khai trong 3 tháng, do Khoa Giáo dục chính trị phối hợp với Ban Đào tạo thực hiện.
Khuyến khích sinh viên tham gia các hoạt động ngoại khóa, thảo luận nhóm nhằm phát huy tính chủ động, sáng tạo trong học tập: Tổ chức định kỳ hàng học kỳ, do Đoàn Thanh niên và các tổ chức sinh viên phối hợp thực hiện.
Đối tượng nên tham khảo luận văn
Giảng viên và cán bộ quản lý giáo dục tại các trường đại học, cao đẳng: Nhận được hướng dẫn cụ thể về phương pháp dạy học tích cực, giúp nâng cao chất lượng giảng dạy môn Lý luận chính trị và các môn khoa học xã hội.
Sinh viên ngành Giáo dục chính trị và các ngành liên quan: Học tập phương pháp học tập chủ động, phát triển kỹ năng tư duy phản biện và giải quyết vấn đề.
Nhà nghiên cứu và học viên cao học trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo: Tham khảo cơ sở lý luận và thực tiễn về đổi mới phương pháp giảng dạy, phục vụ cho các đề tài nghiên cứu tiếp theo.
Các cơ quan quản lý giáo dục và hoạch định chính sách đào tạo: Sử dụng kết quả nghiên cứu để xây dựng chính sách, chương trình đào tạo phù hợp với xu hướng đổi mới giáo dục hiện đại.
Câu hỏi thường gặp
Phương pháp thuyết trình tích cực là gì và khác gì so với thuyết trình truyền thống?
Phương pháp thuyết trình tích cực là cách giảng viên sử dụng ngôn ngữ và hành động để truyền đạt kiến thức kết hợp với việc tạo ra các tình huống có vấn đề, kích thích sinh viên tham gia chủ động. Khác với thuyết trình truyền thống, phương pháp này không chỉ truyền tải thông tin một chiều mà còn thúc đẩy tương tác và tư duy phản biện.Tại sao cần kết hợp phương pháp thuyết trình với phương pháp nêu vấn đề và đàm thoại?
Việc kết hợp giúp khắc phục hạn chế của từng phương pháp, tạo môi trường học tập tương tác, phát huy tính sáng tạo và chủ động của sinh viên, đồng thời giúp giảng viên dễ dàng đánh giá và điều chỉnh quá trình dạy học.Những khó khăn chính khi áp dụng phương pháp thuyết trình tích cực tại Trường Cao đẳng Sư phạm Đông Kham Xạng là gì?
Khó khăn gồm thiếu tài liệu hỗ trợ, thời gian chuẩn bị bài giảng dài, số lượng sinh viên đông gây hạn chế tương tác cá nhân, và một số giảng viên chưa quen với phương pháp mới.Phương pháp nghiên cứu nào được sử dụng để đánh giá hiệu quả phương pháp thuyết trình tích cực?
Nghiên cứu sử dụng phương pháp điều tra xã hội, khảo sát, quan sát thực nghiệm và phân tích thống kê để so sánh kết quả học tập giữa lớp thực nghiệm và lớp đối chứng.Làm thế nào để nâng cao hiệu quả vận dụng phương pháp thuyết trình tích cực trong giảng dạy?
Cần tổ chức đào tạo giảng viên, xây dựng tài liệu hỗ trợ, đầu tư cơ sở vật chất, xây dựng quy trình áp dụng chuẩn và khuyến khích sinh viên tham gia các hoạt động tương tác, thảo luận.
Kết luận
- Phương pháp thuyết trình tích cực kết hợp với phương pháp nêu vấn đề và đàm thoại đã nâng cao hiệu quả dạy và học môn Lý luận chính trị tại Trường Cao đẳng Sư phạm Đông Kham Xạng, thể hiện qua sự tăng 20% điểm số kiểm tra và sự hài lòng của 75% sinh viên.
- Việc vận dụng phương pháp này giúp phát huy tính chủ động, sáng tạo và tư duy phản biện của sinh viên, đồng thời tạo môi trường học tập tương tác tích cực.
- Hạn chế hiện tại gồm nhận thức chưa đầy đủ của giảng viên, thiếu tài liệu hỗ trợ và cơ sở vật chất còn hạn chế.
- Đề xuất các giải pháp đồng bộ gồm đào tạo giảng viên, xây dựng tài liệu, đầu tư cơ sở vật chất và xây dựng quy trình áp dụng chuẩn.
- Các bước tiếp theo là triển khai đào tạo, hoàn thiện tài liệu và quy trình, đồng thời theo dõi, đánh giá hiệu quả áp dụng trong thực tiễn giảng dạy.
Kêu gọi hành động: Các giảng viên, nhà quản lý giáo dục và sinh viên cần tích cực áp dụng và phát triển phương pháp thuyết trình tích cực kết hợp với các phương pháp dạy học tích cực khác để nâng cao chất lượng đào tạo, góp phần xây dựng nền giáo dục hiện đại, đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước.