Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, việc đào tạo nguồn nhân lực vừa có phẩm chất chính trị vừa có năng lực chuyên môn cao trở thành yêu cầu cấp thiết. Theo báo cáo của ngành giáo dục, hơn 80% học viên lớp đối tượng kết nạp Đảng tại Đảng bộ Khối các cơ quan tỉnh Thái Nguyên có trình độ đại học và sau đại học, thể hiện sự cần thiết nâng cao chất lượng bồi dưỡng lý luận chính trị (LLCT). Tuy nhiên, thực trạng dạy và học LLCT hiện nay còn nhiều hạn chế, đặc biệt là việc vận dụng nguyên tắc thống nhất lý luận với thực tiễn chưa hiệu quả, dẫn đến học viên thiếu hứng thú, kết quả học tập không cao. Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là vận dụng nguyên tắc thống nhất lý luận với thực tiễn trong dạy học LLCT cho học viên lớp đối tượng kết nạp Đảng tại Đảng bộ Khối nhằm nâng cao chất lượng và hiệu quả giảng dạy. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào nội dung bài 1: Khái quát lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam, thực hiện tại Đảng bộ Khối các cơ quan tỉnh Thái Nguyên trong giai đoạn 2015-2016. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc đổi mới phương pháp dạy học, góp phần phát huy tính tích cực của người học, đồng thời đáp ứng yêu cầu đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục, đào tạo theo chủ trương của Đảng.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên cơ sở lý luận của chủ nghĩa Mác - Lênin về mối quan hệ biện chứng giữa lý luận và thực tiễn, nhấn mạnh tính thống nhất và sự bổ sung lẫn nhau giữa hai yếu tố này. Tư tưởng Hồ Chí Minh cũng được vận dụng sâu sắc, đặc biệt là quan điểm "lý luận phải liên hệ với thực tế" và "học phải đi đôi với hành". Ngoài ra, quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam về đổi mới giáo dục và đào tạo, đặc biệt là đổi mới phương pháp dạy học theo hướng gắn lý luận với thực tiễn, cũng là nền tảng quan trọng. Các khái niệm chính bao gồm: nguyên tắc thống nhất lý luận với thực tiễn, phương pháp dạy học tích cực, năng lực tự học và thực hành của học viên, cũng như vai trò của giảng viên trong việc vận dụng nguyên tắc này.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng kết hợp phương pháp lý thuyết và thực tiễn. Phương pháp lý thuyết gồm phân tích, tổng hợp, nghiên cứu tài liệu và trừu tượng cụ thể. Phương pháp thực tiễn bao gồm quan sát khoa học, điều tra xã hội học, thực nghiệm sư phạm, so sánh đối chiếu và thống kê toán học. Cỡ mẫu gồm 240 học viên lớp đối tượng kết nạp Đảng và 9 giảng viên kiêm chức tại Đảng bộ Khối. Phương pháp chọn mẫu là phi xác suất thuận tiện kết hợp với chọn mẫu có chủ đích nhằm đảm bảo tính đại diện cho đối tượng nghiên cứu. Thời gian nghiên cứu kéo dài 9 tháng, từ tháng 10/2015 đến tháng 6/2016, bao gồm khảo sát đầu vào, thực nghiệm dạy học và đánh giá kết quả học tập. Phân tích dữ liệu sử dụng thống kê mô tả và so sánh kết quả giữa lớp thực nghiệm và lớp đối chứng.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Nhận thức của giảng viên về nguyên tắc thống nhất lý luận với thực tiễn: 100% giảng viên được khảo sát khẳng định tầm quan trọng của nguyên tắc này trong dạy học LLCT. Tuy nhiên, chỉ có khoảng 44.8% giảng viên thường xuyên sử dụng phương pháp vấn đáp và thảo luận nhóm, còn lại chủ yếu áp dụng phương pháp thuyết trình truyền thống.

  2. Thái độ và kết quả học tập của học viên: Khoảng 41.3% học viên cho rằng nội dung LLCT nặng tính lý luận, khô khan; 45.8% chưa nhận thức đầy đủ vai trò của việc học LLCT; chỉ 54.2% học viên hiểu học tập LLCT nhằm nâng cao trình độ và vận dụng thực tiễn. Kết quả kiểm tra sau thực nghiệm cho thấy lớp thực nghiệm có điểm trung bình cao hơn lớp đối chứng khoảng 15%, thể hiện hiệu quả của việc vận dụng nguyên tắc thống nhất lý luận với thực tiễn.

  3. Thực trạng vận dụng nguyên tắc trong giảng dạy: Giảng viên còn hạn chế trong việc chuẩn bị giáo án, sử dụng phương pháp dạy học tích cực và liên hệ thực tiễn. Tỷ lệ giờ lý thuyết chiếm trên 80%, giờ thảo luận và thực hành rất ít. Học viên thường học đối phó, thiếu chủ động nghiên cứu.

  4. Nguyên nhân của thực trạng: Bao gồm khách quan như thiếu cơ sở vật chất, giảng viên kiêm chức không chuyên môn sư phạm, thời gian giảng dạy hạn chế; chủ quan như tâm lý ngại đổi mới, thiếu đầu tư chuẩn bị bài giảng, học viên thiếu động lực học tập.

Thảo luận kết quả

Kết quả thực nghiệm cho thấy việc vận dụng nguyên tắc thống nhất lý luận với thực tiễn trong dạy học LLCT giúp nâng cao hiệu quả học tập, tăng sự chủ động và hứng thú của học viên. So sánh với các nghiên cứu trong ngành giáo dục chính trị, kết quả này phù hợp với quan điểm đổi mới phương pháp dạy học theo hướng tích cực và gắn kết lý luận với thực tiễn. Việc sử dụng phương pháp thảo luận, tình huống và liên hệ thực tế giúp học viên phát triển kỹ năng tư duy phản biện và vận dụng kiến thức vào công việc. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ so sánh điểm trung bình giữa lớp thực nghiệm và lớp đối chứng, cũng như bảng thống kê tỷ lệ sử dụng các phương pháp dạy học của giảng viên. Kết quả này khẳng định tính tất yếu và hiệu quả của việc đổi mới phương pháp dạy học LLCT theo nguyên tắc thống nhất lý luận với thực tiễn, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo cán bộ dự nguồn cho Đảng.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Đổi mới phương pháp giảng dạy: Khuyến khích giảng viên áp dụng phương pháp dạy học tích cực như thảo luận nhóm, tình huống thực tế, và sử dụng công nghệ thông tin để tăng cường sự tương tác và liên hệ thực tiễn. Mục tiêu nâng tỷ lệ sử dụng phương pháp tích cực lên trên 70% trong vòng 1 năm. Chủ thể thực hiện: Ban Giám đốc Đảng ủy Khối phối hợp với các giảng viên.

  2. Tăng cường đào tạo, bồi dưỡng giảng viên: Tổ chức các khóa tập huấn nâng cao năng lực sư phạm, kỹ năng vận dụng nguyên tắc thống nhất lý luận với thực tiễn cho giảng viên kiêm chức. Mục tiêu 100% giảng viên được đào tạo trong 6 tháng tới. Chủ thể thực hiện: Ban Tổ chức Đảng ủy Khối và các cơ sở đào tạo.

  3. Cải thiện cơ sở vật chất và tài liệu học tập: Đầu tư trang thiết bị hiện đại như máy chiếu, phần mềm hỗ trợ giảng dạy, cập nhật tài liệu học tập phù hợp với thực tiễn. Mục tiêu hoàn thành trong 12 tháng. Chủ thể thực hiện: Ban Quản lý Đảng ủy Khối và các đơn vị liên quan.

  4. Tăng cường quản lý và đánh giá chất lượng học tập: Xây dựng quy trình kiểm tra, đánh giá kết quả học tập theo hướng đánh giá năng lực vận dụng thực tiễn, không chỉ dựa vào ghi nhớ lý thuyết. Mục tiêu áp dụng trong các khóa học tiếp theo. Chủ thể thực hiện: Ban Giám hiệu và tổ chuyên môn.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Giảng viên lý luận chính trị: Nâng cao nhận thức và kỹ năng vận dụng nguyên tắc thống nhất lý luận với thực tiễn trong giảng dạy, từ đó cải thiện chất lượng bài giảng và hiệu quả học tập của học viên.

  2. Cán bộ quản lý giáo dục chính trị: Sử dụng luận văn làm cơ sở để xây dựng chính sách, kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng phù hợp với yêu cầu đổi mới phương pháp dạy học.

  3. Học viên lớp đối tượng kết nạp Đảng: Hiểu rõ hơn về tầm quan trọng của việc học tập LLCT gắn với thực tiễn, từ đó nâng cao động lực và hiệu quả học tập.

  4. Nghiên cứu sinh, sinh viên chuyên ngành Giáo dục chính trị và Giáo dục công dân: Tham khảo luận văn để phát triển nghiên cứu về phương pháp dạy học tích cực, vận dụng lý luận vào thực tiễn trong giáo dục chính trị.

Câu hỏi thường gặp

  1. Nguyên tắc thống nhất lý luận với thực tiễn là gì?
    Nguyên tắc này nhấn mạnh sự gắn kết chặt chẽ giữa kiến thức lý luận và thực tiễn cuộc sống, giúp lý luận không trở nên giáo điều và thực tiễn có cơ sở khoa học để phát triển. Ví dụ, trong dạy học LLCT, giảng viên cần liên hệ các nội dung lý luận với các sự kiện, tình hình thực tế để học viên dễ hiểu và vận dụng.

  2. Tại sao học viên lớp đối tượng kết nạp Đảng lại thiếu hứng thú học LLCT?
    Nguyên nhân chính là phương pháp dạy học truyền thống, nặng về thuyết trình, thiếu liên hệ thực tiễn, khiến nội dung khô khan, khó tiếp thu. Thực tế cho thấy, khi giảng viên sử dụng phương pháp tích cực, học viên có xu hướng chủ động và hứng thú hơn.

  3. Phương pháp nào giúp vận dụng nguyên tắc thống nhất lý luận với thực tiễn hiệu quả?
    Phương pháp thảo luận nhóm, dạy học tình huống, sử dụng công nghệ thông tin và liên hệ thực tế là những phương pháp được khuyến khích. Chúng giúp học viên phát triển tư duy phản biện và khả năng vận dụng kiến thức vào công việc.

  4. Làm thế nào để giảng viên nâng cao năng lực vận dụng nguyên tắc này?
    Giảng viên cần tham gia các khóa đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ sư phạm, cập nhật kiến thức mới và tích cực nghiên cứu thực tiễn để chuẩn bị bài giảng phù hợp với đối tượng học viên.

  5. Ý nghĩa của việc đổi mới phương pháp dạy học LLCT đối với sự nghiệp cách mạng?
    Đổi mới phương pháp giúp nâng cao chất lượng đào tạo cán bộ dự nguồn, góp phần xây dựng đội ngũ đảng viên có phẩm chất chính trị vững vàng, năng lực công tác tốt, đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong thời kỳ hội nhập và toàn cầu hóa.

Kết luận

  • Luận văn khẳng định nguyên tắc thống nhất lý luận với thực tiễn là nền tảng quan trọng trong dạy học LLCT cho học viên lớp đối tượng kết nạp Đảng tại Đảng bộ Khối tỉnh Thái Nguyên.
  • Thực trạng vận dụng nguyên tắc này còn nhiều hạn chế do phương pháp dạy học truyền thống và nhận thức chưa đầy đủ của giảng viên và học viên.
  • Thực nghiệm cho thấy việc vận dụng nguyên tắc này giúp nâng cao hiệu quả học tập, tăng sự chủ động và hứng thú của học viên.
  • Đề xuất các giải pháp đổi mới phương pháp giảng dạy, đào tạo giảng viên, cải thiện cơ sở vật chất và nâng cao quản lý chất lượng học tập.
  • Tiếp tục triển khai thực nghiệm mở rộng, đào tạo bồi dưỡng giảng viên và áp dụng các biện pháp đổi mới nhằm nâng cao chất lượng đào tạo cán bộ dự nguồn cho Đảng trong thời gian tới.

Hành động ngay hôm nay để đổi mới phương pháp dạy học LLCT, góp phần xây dựng đội ngũ cán bộ, đảng viên vững mạnh, đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước!