## Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, việc ứng dụng công nghệ thông tin (CNTT) trong giáo dục trở thành yêu cầu cấp thiết nhằm nâng cao chất lượng dạy và học. Theo Quyết định 749/QĐ-TTg ngày 03/6/2020 của Thủ tướng Chính phủ, chuyển đổi số trong giáo dục được ưu tiên hàng đầu, trong đó mô hình dạy học kết hợp (Blended Learning) được xem là giải pháp tối ưu, kết hợp giữa dạy học trực tiếp và trực tuyến. Luận văn tập trung nghiên cứu ứng dụng mô hình dạy học kết hợp trong dạy học đọc hiểu văn bản thông tin (VBTT) ở lớp 10, nhằm nâng cao năng lực đọc hiểu và khả năng tự học của học sinh (HS).

Phạm vi nghiên cứu được thực hiện tại các trường THPT và trung tâm giáo dục thường xuyên trên địa bàn thành phố Lào Cai trong năm học 2022-2023. Mục tiêu cụ thể là khảo sát thực trạng, xây dựng phương án dạy học kết hợp và tổ chức thực nghiệm nhằm đánh giá hiệu quả mô hình trong dạy học đọc hiểu VBTT. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc đổi mới phương pháp dạy học Ngữ văn, góp phần phát triển năng lực số và kỹ năng đọc hiểu cho HS, đáp ứng yêu cầu đổi mới chương trình giáo dục phổ thông 2018.

## Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

### Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình sau:

- **Lý thuyết dạy học kết hợp (Blended Learning):** Được định nghĩa là sự kết hợp giữa dạy học trực tiếp và trực tuyến nhằm phát huy ưu điểm của cả hai hình thức, tăng cường tính linh hoạt và hiệu quả học tập. Mô hình lớp học đảo ngược (Flipped Classroom) là một dạng phổ biến của Blended Learning, trong đó HS học trước nội dung qua các tài liệu số, sau đó thảo luận và thực hành trên lớp.

- **Lý thuyết đọc hiểu văn bản:** Đọc hiểu là quá trình giải mã và xây dựng ý nghĩa từ văn bản, bao gồm các kỹ năng nhận biết, phân tích, tổng hợp và vận dụng thông tin. Đọc hiểu VBTT đòi hỏi HS phải nắm bắt được đặc điểm, cấu trúc và mục đích của văn bản phi hư cấu.

- **Khái niệm văn bản thông tin (VBTT):** VBTT là loại văn bản chủ yếu dùng để cung cấp thông tin khách quan về con người, sự vật, hiện tượng hoặc hướng dẫn thực hiện hoạt động, không chứa yếu tố hư cấu. VBTT bao gồm các thể loại như báo cáo, bản tin, thông báo, tiểu luận, văn bản hướng dẫn.

Các khái niệm chính bao gồm: dạy học kết hợp, lớp học đảo ngược, đọc hiểu văn bản, văn bản thông tin, năng lực số.

### Phương pháp nghiên cứu

- **Nguồn dữ liệu:** Thu thập dữ liệu từ 11 giáo viên và 187 học sinh lớp 10 tại các trường THPT và trung tâm GDTX trên địa bàn thành phố Lào Cai. Dữ liệu bao gồm phiếu khảo sát, phỏng vấn, quan sát và kết quả bài kiểm tra.

- **Phương pháp phân tích:** Sử dụng phương pháp thống kê mô tả để phân tích kết quả khảo sát, so sánh kết quả học tập giữa lớp thực nghiệm và lớp đối chứng. Phân tích định tính qua phỏng vấn và quan sát để đánh giá nhận thức và thực trạng áp dụng mô hình.

- **Timeline nghiên cứu:** Nghiên cứu được tiến hành trong năm học 2022-2023, gồm các giai đoạn: khảo sát thực trạng, xây dựng phương án dạy học kết hợp, tổ chức thực nghiệm sư phạm, xử lý và đánh giá kết quả.

## Kết quả nghiên cứu và thảo luận

### Những phát hiện chính

1. **Nhận thức về mô hình dạy học kết hợp:** 100% giáo viên khảo sát nhận thức đúng về mô hình dạy học kết hợp, tuy nhiên 27,2% vẫn nhầm lẫn mô hình này chỉ là ứng dụng CNTT đơn thuần trong giờ học. 72,8% giáo viên cho rằng mô hình giúp linh hoạt về không gian và thời gian, tăng tính tương tác và phát huy năng lực tự học của HS.

2. **Cơ sở vật chất và trang thiết bị:** Các trường THPT và trung tâm GDTX tại Lào Cai được trang bị đầy đủ thiết bị CNTT, trong đó có phòng học thông minh đạt chuẩn tại một số trường trọng điểm, tạo điều kiện thuận lợi cho việc áp dụng mô hình.

3. **Thực trạng áp dụng mô hình:** 63,7% giáo viên chỉ áp dụng mô hình ở mức độ thấp nhất, chủ yếu là dạy học trực tiếp kết hợp với tài liệu trực tuyến đơn giản. Không có giáo viên nào thiết kế bài giảng trực tuyến hoàn chỉnh hoặc có kế hoạch đánh giá trực tuyến. 81,8% giáo viên cho biết khó khăn lớn nhất là tốn nhiều thời gian và công sức chuẩn bị.

4. **Khả năng tự học và sử dụng CNTT của học sinh:** 64% HS có ý thức tự học tốt, thường xuyên sử dụng video và tài liệu trực tuyến để học tập. HS đánh giá mô hình dạy học kết hợp phù hợp với các giai đoạn học trước, trong và sau giờ học. Tuy nhiên, nhiều HS gặp khó khăn về kỹ năng CNTT và phải đầu tư nhiều thời gian cho các hoạt động trực tuyến.

### Thảo luận kết quả

Kết quả khảo sát cho thấy mô hình dạy học kết hợp được đánh giá cao về mặt lý thuyết và có nhiều ưu điểm trong thực tiễn, đặc biệt là khả năng phát huy tính chủ động, linh hoạt của HS. Tuy nhiên, việc áp dụng còn hạn chế do thiếu kỹ năng CNTT của giáo viên và học sinh, cũng như áp lực về thời gian chuẩn bị bài giảng trực tuyến. So sánh với các nghiên cứu quốc tế, mô hình lớp học đảo ngược được xem là phương pháp hiệu quả để phát triển năng lực tự học và kỹ năng số cho HS.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ áp dụng mô hình ở các mức độ khác nhau và biểu đồ tròn về nhận thức của giáo viên, cũng như bảng so sánh kết quả học tập giữa lớp thực nghiệm và lớp đối chứng.

## Đề xuất và khuyến nghị

1. **Tăng cường đào tạo kỹ năng CNTT cho giáo viên:** Tổ chức các khóa bồi dưỡng chuyên sâu về thiết kế bài giảng điện tử và sử dụng công nghệ trong dạy học, nhằm nâng cao năng lực ứng dụng mô hình dạy học kết hợp. Mục tiêu đạt 80% giáo viên thành thạo trong vòng 1 năm.

2. **Phát triển tài nguyên học liệu số phong phú:** Xây dựng kho học liệu số đa dạng, phù hợp với chương trình Ngữ văn 10, hỗ trợ giáo viên và HS trong việc tự học và giảng dạy. Thực hiện trong 6 tháng đầu năm học.

3. **Khuyến khích áp dụng mô hình lớp học đảo ngược:** Hướng dẫn giáo viên tổ chức các hoạt động trước, trong và sau giờ học theo mô hình LHĐN để phát huy tối đa hiệu quả dạy học kết hợp. Triển khai thí điểm tại các trường trọng điểm trong năm học tiếp theo.

4. **Tăng cường hỗ trợ kỹ thuật và cơ sở vật chất:** Đảm bảo trang thiết bị CNTT, mạng internet ổn định tại các trường học, đặc biệt là các trường vùng sâu vùng xa. Lập kế hoạch đầu tư trong 2 năm tới.

5. **Xây dựng chính sách khuyến khích và đánh giá:** Thiết lập cơ chế khen thưởng, đánh giá hiệu quả áp dụng mô hình dạy học kết hợp để tạo động lực cho giáo viên và học sinh tham gia tích cực.

## Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. **Giáo viên Ngữ văn THPT:** Nắm bắt kiến thức về mô hình dạy học kết hợp và phương pháp dạy học đọc hiểu VBTT, từ đó áp dụng hiệu quả trong giảng dạy.

2. **Nhà quản lý giáo dục:** Có cơ sở để xây dựng chính sách, kế hoạch đào tạo và đầu tư cơ sở vật chất phù hợp nhằm thúc đẩy chuyển đổi số trong giáo dục.

3. **Sinh viên ngành Sư phạm Ngữ văn:** Tham khảo tài liệu nghiên cứu về phương pháp dạy học hiện đại, nâng cao năng lực chuyên môn và kỹ năng ứng dụng CNTT.

4. **Nhà nghiên cứu giáo dục:** Tài liệu tham khảo cho các nghiên cứu tiếp theo về dạy học kết hợp, phát triển năng lực số và đổi mới phương pháp dạy học.

## Câu hỏi thường gặp

1. **Mô hình dạy học kết hợp là gì?**  
Là sự kết hợp giữa dạy học trực tiếp và trực tuyến nhằm tận dụng ưu điểm của cả hai hình thức để nâng cao hiệu quả học tập và phát triển năng lực tự học của học sinh.

2. **Lớp học đảo ngược có điểm gì nổi bật?**  
HS học trước nội dung qua video hoặc tài liệu số, thời gian trên lớp dành cho thảo luận, thực hành và giải quyết vấn đề, giúp tăng tính chủ động và tương tác.

3. **Văn bản thông tin khác gì với văn bản văn học?**  
Văn bản thông tin chủ yếu cung cấp thông tin khách quan, không có yếu tố hư cấu, trong khi văn bản văn học mang tính nghệ thuật, biểu cảm.

4. **Khó khăn lớn nhất khi áp dụng mô hình dạy học kết hợp là gì?**  
Thiếu kỹ năng CNTT của giáo viên và học sinh, cùng với áp lực về thời gian chuẩn bị bài giảng trực tuyến.

5. **Làm thế nào để nâng cao hiệu quả dạy học đọc hiểu VBTT?**  
Kết hợp sử dụng công nghệ số, xây dựng tài liệu học liệu phong phú, áp dụng mô hình lớp học đảo ngược và tăng cường đào tạo kỹ năng cho giáo viên.

## Kết luận

- Mô hình dạy học kết hợp là giải pháp phù hợp với xu thế chuyển đổi số trong giáo dục, giúp phát triển năng lực tự học và kỹ năng số cho học sinh lớp 10.  
- Thực trạng áp dụng tại Lào Cai cho thấy nhiều thuận lợi về cơ sở vật chất nhưng còn hạn chế về kỹ năng và nhận thức của giáo viên, học sinh.  
- Luận văn đã xây dựng và thực nghiệm thành công phương án dạy học kết hợp trong dạy học đọc hiểu VBTT, góp phần nâng cao hiệu quả học tập.  
- Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao năng lực CNTT cho giáo viên, phát triển học liệu số và khuyến khích áp dụng mô hình lớp học đảo ngược.  
- Khuyến khích các nhà quản lý, giáo viên và nhà nghiên cứu tiếp tục phát triển và ứng dụng mô hình này trong giáo dục phổ thông.

**Hành động tiếp theo:** Triển khai đào tạo kỹ năng CNTT cho giáo viên, xây dựng kho học liệu số và tổ chức thí điểm mô hình lớp học đảo ngược tại các trường THPT trong năm học tới.

**Kêu gọi:** Các trường học, giáo viên và nhà quản lý giáo dục hãy cùng đồng hành để thúc đẩy đổi mới phương pháp dạy học, nâng cao chất lượng giáo dục trong thời đại số.