I. Tổng Quan Lập Tiến Độ Dự Án Xây Dựng ở ĐBSCL
Trong bối cảnh phát triển hạ tầng mạnh mẽ, việc quản lý dự án xây dựng hiệu quả tại Đồng bằng Sông Cửu Long (ĐBSCL) trở nên vô cùng quan trọng. Các dự án lớn về đầu tư xây dựng liên tục được phê duyệt và triển khai. Tuy nhiên, nhiều dự án còn đối mặt với tình trạng chậm trễ tiến độ, gây đội vốn, ảnh hưởng đến chất lượng tăng trưởng kinh tế. Theo tài liệu, nhiều dự án giao thông và hạ tầng tại ĐBSCL đã bị chậm tiến độ và đội vốn. Điều này đặt ra yêu cầu cấp thiết về việc áp dụng các phương pháp lập tiến độ hiện đại, khoa học và phù hợp với đặc thù của khu vực. Luận án này tập trung vào việc ứng dụng lý thuyết tập mờ trong lập tiến độ, nhằm giải quyết những thách thức này.
1.1. Tầm quan trọng của quản lý tiến độ dự án xây dựng
Quản lý tiến độ hiệu quả giúp kiểm soát thời gian thực hiện dự án, giảm thiểu rủi ro chậm trễ và đội vốn. Điều này đặc biệt quan trọng ở ĐBSCL, nơi các dự án thường chịu ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố khách quan như thời tiết, địa hình và biến động giá cả. Việc quản lý tiến độ dự án không tốt dẫn đến thất thoát, lãng phí vốn đầu tư, hiệu quả đầu tư kém, thời gian thực hiện kéo dài, chậm trễ tiến độ làm giảm chất lượng tăng trưởng kinh tế.
1.2. Giới thiệu về khu vực Đồng bằng Sông Cửu Long ĐBSCL
ĐBSCL là một trong những đồng bằng lớn của Việt Nam, có vị trí địa lý và kinh tế quan trọng. Với đặc điểm chủ yếu là đất nông nghiệp nên mật độ xây dựng thấp, các dự án lớn đầu tư về lĩnh vực xây dựng còn ít. Tuy nhiên, do điều kiện tự nhiên đặc thù, các dự án xây dựng tại đây thường gặp nhiều khó khăn và thách thức liên quan đến địa chất, thủy văn, và biến đổi khí hậu. Một số dự án đội vốn đầu tư như: Xí nghiệp Vị Thanh - Công ty Mía đường Cần Thơ đội vốn đầu tư tăng 213%, dự án bờ kè sông Cần Thơ tăng từ 711 tỉ đồng lên đến hơn 1.
II. Vấn Đề Thách Thức Lập Tiến Độ Dự Án ở ĐBSCL
Việc lập tiến độ dự án xây dựng tại ĐBSCL gặp nhiều khó khăn do tính chất phức tạp và nhiều yếu tố không chắc chắn. Các phương pháp lập tiến độ truyền thống như sơ đồ ngang, sơ đồ xiên, hay sơ đồ mạng thường không đủ khả năng xử lý các yếu tố rủi ro và biến động trong quá trình thực hiện dự án. Theo luận án, có rất nhiều nguyên nhân gây nên tình trạng đội vốn từ giai đoạn chuẩn bị đầu tư, thực hiện đầu tư, giám sát đầu tư, nghiệm thu bàn giao công trình vào sử dụng... Quan trọng hơn cả, là việc chưa dự báo chính xác tiến độ thực hiện dự dự án, chưa dự báo được các yếu tố thực tế, các yếu tố rủi ro tác động vào quá trình thực hiện dự án. Điều này dẫn đến việc quản lý tiến độ trở nên bị động và khó kiểm soát, kéo theo nhiều hệ lụy tiêu cực.
2.1. Những hạn chế của phương pháp lập tiến độ truyền thống
Các phương pháp lập tiến độ truyền thống thường dựa trên các định mức dự toán và giả định cố định, ít tính đến các yếu tố rủi ro và biến động. Khi các yếu tố này xảy ra, tiến độ dự án dễ bị chậm trễ, gây phát sinh chi phí và ảnh hưởng đến chất lượng công trình. Hiện tại việc lập tiến độ thực hiện DA trong nước nói riêng và khu vực ĐBSCL nói riêng chủ yếu được lập theo các phương pháp sơ đồ ngang, sơ đồ xiên, hay sơ đồ mạng. Việc lập tiến độ và quản lý tiến độ thực hiện dự án xây dựng được căn cứ vào định mức dự toán xây dựng do Bộ Xây dựng nghiên cứu đề xuất.
2.2. Các yếu tố ảnh hưởng đến tiến độ dự án xây dựng tại ĐBSCL
Tiến độ dự án tại ĐBSCL chịu ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố như điều kiện thời tiết khắc nghiệt, địa chất yếu, khó khăn trong giải phóng mặt bằng, biến động giá vật liệu xây dựng và sự thay đổi chính sách. Những yếu tố này tạo ra tính không chắc chắn cao, đòi hỏi các phương pháp lập tiến độ phải linh hoạt và có khả năng thích ứng. điều kiện thời tiết, thay đổi chế độ chính sách, khan hiếm vật liệu, giải phóng mặt bằng và đền bù giải tỏa, xử lý kỹ thuật, phát sinh bổ sung các biện pháp thi công, điều chỉnh thiết kế, điều chỉnh quy hoạch, nguồn vốn cho công trình bị cắt giảm so với kế hoạch đã bố trí, khan hiếm vật liệu.
III. Giải Pháp Ứng Dụng Lý Thuyết Tập Mờ Lập Tiến Độ XD
Để giải quyết các thách thức trong lập tiến độ dự án xây dựng tại ĐBSCL, luận án đề xuất ứng dụng lý thuyết tập mờ. Lý thuyết tập mờ cho phép xử lý các thông tin không chắc chắn, không đầy đủ và mơ hồ, giúp đưa ra các quyết định chính xác hơn trong quá trình lập tiến độ. Bằng cách sử dụng các mô hình tập mờ, có thể đánh giá mức độ ảnh hưởng của các yếu tố rủi ro và đưa ra các biện pháp phòng ngừa phù hợp. Ứng dụng lý thuyết tập mờ trong lập tiến độ giúp dự báo với những dữ liệu không chắc chắn như các yếu tố khách quan, các yếu tố chủ quan xảy ra trong quá trình thi công xây dựng.
3.1. Cơ sở lý luận của lý thuyết tập mờ trong quản lý dự án
Lý thuyết tập mờ cung cấp một công cụ mạnh mẽ để mô hình hóa và xử lý các thông tin không chắc chắn, vốn là đặc trưng của các dự án xây dựng. Các khái niệm như hàm thuộc, tập mờ và suy luận mờ cho phép biểu diễn các đánh giá chủ quan và mơ hồ một cách định lượng, giúp đưa ra các quyết định dựa trên thông tin không đầy đủ. Hiện tại các nghiên cứu về lập tiến độ thực hiện dự án cũng có kể đến các yếu tố thực tế tác động vào quá trình, nhưng còn ở mức đơn giản do các dữ liệu đầu vào chưa đầy đủ và thiếu chắc chắn, vì vậy kết quả tính toán chưa phản ánh đúngkết quả thực hiện của dự án.
3.2. Các bước ứng dụng lý thuyết tập mờ trong lập tiến độ
Việc ứng dụng lý thuyết tập mờ trong lập tiến độ bao gồm các bước chính như xác định các yếu tố rủi ro, xây dựng mô hình tập mờ, thu thập dữ liệu, thực hiện suy luận mờ và đưa ra kết quả dự báo. Các kết quả này có thể được sử dụng để điều chỉnh tiến độ dự án, phân bổ nguồn lực và đưa ra các quyết định quản lý. Tập mờ với khả năng xử lý các bài toán thiếu thông tin và dữ liệu không chắc chắn như các yếu tố rủi ro khách quan lẫn chủ quan xảy ra trong quá trình thi công với cơ sở đó việc sử dụng các lý thuyết, các thuật toán của lý thuyết tập mờ để thiết kế kế hoạch thực hiện dự án sẻ có sở khoa học vững chắc đưa ra được kết quả tính toán dự báo với độ tin cậy cao từ đó làm cơ sở dự báo tình hình thực hiện dự án.
3.3. Phương pháp AHP và F AHP trong đánh giá yếu tố ảnh hưởng
Luận án sử dụng phương pháp AHP (Analytic Hierarchy Process) và F-AHP (Fuzzy Analytic Hierarchy Process) để xác định trọng số của các yếu tố ảnh hưởng đến tiến độ dự án. AHP là phương pháp phân tích đa tiêu chí, cho phép đánh giá và so sánh các yếu tố một cách có hệ thống. F-AHP là phiên bản mở rộng của AHP, kết hợp lý thuyết tập mờ để xử lý các đánh giá không chắc chắn từ các chuyên gia. Phương pháp AHP . Phương pháp F-AHP . Đề xuất Khung nghiên cứu thực hiện luận án.
IV. Nghiên Cứu Thực Hành Ứng Dụng Tập Mờ Tại Dự Án ĐBSCL
Luận án thực hiện ứng dụng lý thuyết tập mờ vào một số dự án xây dựng điển hình tại ĐBSCL để đánh giá hiệu quả của phương pháp này. Quá trình thực nghiệm bao gồm việc xây dựng mô hình tập mờ, thu thập dữ liệu từ các chuyên gia và thực hiện các tính toán để dự báo tiến độ dự án. Kết quả cho thấy, việc ứng dụng lý thuyết tập mờ giúp cải thiện đáng kể độ chính xác của dự báo tiến độ và giảm thiểu rủi ro chậm trễ. Thực hành ứng dụng lý thuyết tập mờ trong lập tiến độ thực hiện một số dự án xây dựng điển hình tại khu vực Đồng bằng Sông Cửu Long. Giới thiệu chung . Giới thiệu về dự án áp dụng thực nghiệm. Mục tiêu áp dụng thực nghiệm.
4.1. Xây dựng mô hình lý thuyết tập mờ đo lường các yếu tố ảnh hưởng
Việc xây dựng mô hình lý thuyết tập mờ bao gồm việc xác định các yếu tố ảnh hưởng đến tiến độ dự án, xây dựng cấu trúc thứ bậc, thiết lập ma trận so sánh cặp mờ và tổng hợp ý kiến chuyên gia. Mô hình này cho phép đánh giá mức độ ảnh hưởng của từng yếu tố và đưa ra các dự báo chính xác hơn. Xây dựng mô hình lý thuyết tập mờ đo lường các yếu tố ảnh hưởng tới lập tiến độ thực hiện dự án XD. Quy trình thực hiện . Xây dựng cấu trúc thứ bậc . Thiết lập ma trận so sánh cặp mờ . Khảo sát chuyên gia . Kiểm tra tính nhất quán của các chuyên gia . Tổng hợp ý kiến chuyên gia . Tính toán trọng số .
4.2. Đánh giá kết quả thực tế sau áp dụng lý thuyết tập mờ
Sau khi áp dụng lý thuyết tập mờ vào các dự án thực tế, luận án tiến hành đánh giá kết quả để so sánh với các phương pháp truyền thống. Kết quả cho thấy, việc sử dụng lý thuyết tập mờ giúp cải thiện đáng kể độ chính xác của dự báo tiến độ, giảm thiểu rủi ro chậm trễ và nâng cao hiệu quả quản lý dự án. Đánh giá kết quả thực tế sau áp dụng lý thuyết tập mờ trong lập tiến độ vi thực hiện dự án xây dựng tại khu vực Đồng bằng Sông Cửu Long.
V. Giải Pháp Ứng Dụng Tập Mờ Để Cải Thiện Tiến Độ Dự Án
Dựa trên kết quả nghiên cứu, luận án đề xuất các giải pháp ứng dụng lý thuyết tập mờ trong lập tiến độ dự án xây dựng tại ĐBSCL. Các giải pháp này tập trung vào việc cải thiện quy trình lập tiến độ, nâng cao năng lực quản lý dự án và tăng cường khả năng ứng phó với các yếu tố rủi ro. Bằng cách áp dụng các giải pháp này, có thể giảm thiểu tình trạng chậm trễ tiến độ và nâng cao hiệu quả đầu tư xây dựng. Giải pháp ứng dụng lý thuyết tập mờ trong lập tiến độ thực hiện dự án xây dựng tại khu vực Đồng bằng Sông Cửu Long . Định hướng giải pháp . Quan điểm đề xuất . Nguyên tắc xây dựng giải pháp .
5.1. Trình tự lập tiến độ thực hiện dự án xây dựng tại ĐBSCL
Việc lập tiến độ cần tuân thủ một quy trình chặt chẽ, bao gồm các bước như xác định mục tiêu, phân tích phạm vi công việc, xác định các hoạt động cần thiết, ước tính thời gian thực hiện, xây dựng sơ đồ tiến độ và phân bổ nguồn lực. Quy trình này cần được điều chỉnh để phù hợp với đặc thù của từng dự án và khu vực ĐBSCL. Trình tự lập tiến độ thực hiện dự án xây dựng tại khu vực Đồng bằng sông Cửu Long . Danh mục các yếu tố ảnh hưởng lập tiến độ thực hiện dự án xây dựng tại khu vực Đồng bằng sông Cửu Long .
5.2. Giải pháp nâng cao năng lực lập tiến độ cho các bên liên quan
Để ứng dụng hiệu quả lý thuyết tập mờ trong lập tiến độ, cần nâng cao năng lực cho các bên liên quan, bao gồm chủ đầu tư, nhà thầu, tư vấn giám sát và các cơ quan quản lý nhà nước. Các giải pháp bao gồm đào tạo, bồi dưỡng kiến thức về lý thuyết tập mờ, cung cấp các công cụ hỗ trợ và xây dựng hệ thống thông tin quản lý dự án. Giải pháp nâng cao năng lực lập tiến độ thực hiện dự án xây dựng cho các bên trong dự án khu vực Đồng bằng Sông Cửu Long . Các giải pháp chung .
5.3. Các giải pháp cụ thể chuẩn bị ứng phó với nhân tố ảnh hưởng
Cần có các giải pháp cụ thể để ứng phó với các nhân tố ảnh hưởng đến công tác lập tiến độ thực hiện dự án tại khu vực Đồng bằng Sông Cửu Long, ví dụ như xây dựng kế hoạch thanh toán cho dự án, giải pháp minh bạch thông tin trong dự án, khảo sát mặt bằng thi công để lập tiến độ thực hiện dự án... nhằm đảm bảo dự án được thực hiện đúng tiến độ, mục tiêu đề ra.
VI. Kết Luận Ứng Dụng Tập Mờ Cho Dự Án Xây Dựng Tương Lai
Luận án đã chứng minh tính hiệu quả của việc ứng dụng lý thuyết tập mờ trong lập tiến độ dự án xây dựng tại ĐBSCL. Các kết quả nghiên cứu có ý nghĩa khoa học và thực tiễn, góp phần hoàn thiện cơ sở lý luận về quản lý dự án xây dựng và cung cấp các giải pháp cụ thể để nâng cao hiệu quả lập tiến độ. Trong tương lai, việc ứng dụng lý thuyết tập mờ có thể được mở rộng sang các lĩnh vực khác của quản lý dự án, góp phần phát triển ngành xây dựng bền vững. Bàn luận về kết quả nghiên cứu . Ứng dụng lý thuyết tập mờ trong lập tiến độ thực hiện dự án khu vực Đồng bằng sông Cửu Long . Ảnh hưởng của biến đổi khí hậu với công tác lập tiến độ thực hiện dự án khu vực Đồng bằng sông Cửu Long .
6.1. Tóm tắt các đóng góp chính của luận án tiến sĩ
Luận án đã hệ thống hóa và bổ sung lý luận về lập tiến độ thực hiện dự án, đánh giá thực trạng áp dụng lý thuyết tập mờ, xác định và đo lường các yếu tố ảnh hưởng, đề xuất các giải pháp ứng dụng. Các đóng góp này có giá trị tham khảo cho các nhà nghiên cứu và các nhà quản lý dự án. Bổ sung, hoàn thiện cơ sở lý luận về sử dụng tập mờ.
6.2. Kiến nghị và hướng nghiên cứu tiếp theo về lý thuyết tập mờ
Để phát huy hơn nữa tiềm năng của lý thuyết tập mờ, cần tiếp tục nghiên cứu và phát triển các mô hình tập mờ phù hợp với các đặc thù khác nhau của các dự án xây dựng. Đồng thời, cần tăng cường đào tạo và phổ biến kiến thức về lý thuyết tập mờ cho các bên liên quan, tạo điều kiện thuận lợi cho việc ứng dụng rộng rãi trong thực tế. 137 Kết luận và kiến nghị .
