Tương Quan Giữa Nhận Thức Về Sức Khỏe Tâm Thần Và Hành Vi Tìm Kiếm Trợ Giúp Của Học Sinh Trung Học Phổ Thông

• Tác giả: Đặng Thị Thu Trang
• Người hướng dẫn: PGS. Đặng Hoàng Minh
• Trường học: Đại học Quốc gia Hà Nội
• Chuyên ngành: Tâm lý học
• Đề tài: Tương Quan Giữa Nhận Thức Về Sức Khỏe Tâm Thần Và Hành Vi Tìm Kiếm Trợ Giúp Của Học Sinh Trung Học Phổ Thông
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2017
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CẢM ƠN
• LỜI CAM ĐOAN
• DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT TIẾNG VIỆT
• DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT TIẾNG ANH
• DANH MỤC CÁC BẢNG
• DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ
• 1. CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU
• 1.1. Tổng quan vấn đề nghiên cứu
• 1.1.1. Tổng quan những nghiên cứu về “nhận thức về Sức khỏe tâm thần”
• 1.1.2. Tổng quan các nghiên cứu về hành vi TKTG và sử dụng nguồn trợ giúp ở học sinh THPT
• 1.1.3. Tổng quan những nghiên cứu về tương quan giữa nhận thức về Sức khỏe tâm thần và hành vi tìm kiếm trợ giúp của học sinh THPT
• 1.2. Các khái niệm công cụ của đề tài
• 1.2.1. Sức khỏe tâm thần
• 1.3. Kết luận chương 1
• 2. CHƯƠNG 2: TỔ CHỨC VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Xác định biến nghiên cứu
• 2.2. Các phương pháp nghiên cứu
• 2.2.1. Phương pháp nghiên cứu lý luận
• 2.2.2. Phương pháp điều tra bảng hỏi
• 2.3. Mẫu nghiên cứu
• 2.4. Xác định địa bàn nghiên cứu
• 2.5. Quy trình thu thập số liệu
• 2.6. Mẫu nghiên cứu thu thập được trên thực tế
• 2.7. Kết luận chương 2
• 3. CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 3.1. Thực trạng mức độ nhận thức về SKTT của học sinh THPT
• 3.1.1. Nhận thức về Sức khỏe tâm thần của học sinh THPT
• 3.1.2. Những yếu tố ảnh hưởng đến thang đo nhận thức về SKTT
• 3.1.3. Mức độ nhận thức của bốn tiểu thang đo về SKTT của học sinh THPT
• 3.2. Thực trạng hành vi tìm kiếm trợ giúp cho vấn đề SKTT của học sinh THPT
• 3.2.1. Thực trạng chung về thang đo hành vi tìm kiếm trợ giúp của học sinh THPT
• 3.2.2. Mức độ tìm kiếm trợ giúp của các nhân tố trong nguồn tìm kiếm trợ giúp của học sinh THPT
• 3.2.3. Yếu tố ảnh hưởng đến hành vi tìm kiếm trợ giúp của học sinh THPT
• 3.3. Tương quan giữa nhận thức về SKTT và hành vi tìm kiếm trợ giúp cho vấn đề SKTT của học sinh THPT
• 3.3.1. Tương quan giữa nhận thức và hành vi tìm kiếm trợ giúp của học sinh THPT
• 3.3.2. Tương quan giữa các tiểu thang đo nhận thức về SKTT và tiểu thang đo hành vi tìm kiếm trợ giúp của học sinh THPT
• 3.4. Kết luận chương 3
• KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng Quan Về Sức Khỏe Tâm Thần Học Sinh THPT Hiện Nay

Sức khỏe tâm thần (SKTT) của học sinh trung học phổ thông (THPT) đang là vấn đề cấp thiết. Giai đoạn vị thành niên với những thay đổi lớn về thể chất, tâm sinh lý, và xã hội khiến các em dễ bị tổn thương. Các rối loạn SKTT ở trẻ em và vị thành niên có tỷ lệ khá cao. Một khảo sát tại Hà Nội cho thấy gần 20% trẻ 12-18 tuổi có các rối loạn hành vi và cảm xúc. Áp lực học tập, lo sợ không hoàn thành bài vở, và các vấn đề trong mối quan hệ là những yếu tố gây căng thẳng cho học sinh. Nghiên cứu của Đặng Hoàng Minh và cộng sự (2013) chỉ ra rằng 12-13% trẻ em Việt Nam (6-16 tuổi) gặp các vấn đề SKTT rõ rệt, tương đương khoảng 2.7 triệu trẻ em và vị thành niên trên toàn quốc. Điều này cho thấy thực trạng đáng báo động về vấn đề sức khỏe tâm thần ở trẻ vị thành niên.

1.1. Thực Trạng Rối Loạn Tâm Lý và Áp Lực Học Tập

Tâm lý lo sợ không hoàn thành bài vở là nỗi ám ảnh với học sinh THPT, đặc biệt là lớp 12. Điều này dẫn đến căng thẳng, ăn không ngon, bỏ bữa. Một số em đối mặt với kỳ thi quan trọng, sợ làm bài không tốt, sợ gia đình thất vọng. Nghiên cứu cho thấy 13.6% học sinh khá cảm thấy ăn không ngon, 17.6% chỉ muốn uống nước hoặc sữa, và gần 20% thường xuyên bỏ bữa. Các em cần được hỗ trợ để giảm bớt áp lực học tập và stress học sinh.

1.2. Ảnh Hưởng Của Môi Trường Sống Đến Sức Khỏe Tâm Thần

Điều kiện sống và môi trường sống tác động đến hành vi ứng xử của học sinh. Khảo sát cho thấy quận Hai Bà Trưng có tỷ lệ học sinh gặp khó khăn về ứng xử cao nhất (44.2%) so với các quận khác. Điều này cho thấy sự cần thiết của việc tạo ra môi trường sống lành mạnh, hỗ trợ sức khỏe tâm thần học sinh THPT, và giảm thiểu các yếu tố gây căng thẳng.

II. Tầm Quan Trọng Của Nhận Thức Về Sức Khỏe Tâm Thần THPT

Nhận thức về SKTT đóng vai trò quan trọng trong việc giúp học sinh THPT nhận biết, đối phó, và tìm kiếm sự giúp đỡ khi gặp vấn đề. Tuy nhiên, tại Việt Nam, chưa có nhiều nghiên cứu về nhận thức của trẻ vị thành niên về SKTT. Nhiều học sinh không ý thức được tầm quan trọng của SKTT, dẫn đến việc không tìm kiếm sự trợ giúp hoặc tìm kiếm không phù hợp. Điều này có thể dẫn đến những hệ lụy nghiêm trọng như tự ý sử dụng thuốc, hút thuốc lá, hoặc lạm dụng cafe. Nâng cao nhận thức về sức khỏe tâm thần là yếu tố then chốt để cải thiện tình hình.

2.1. Thiếu Hiểu Biết Về Sức Khỏe Tâm Thần và Hậu Quả

Phần lớn học sinh không ý thức được tầm nghiêm trọng của SKTT nên không thực hiện hành vi tìm kiếm trợ giúp từ những người xung quanh hoặc tìm kiếm sự trợ giúp không phù hợp. Điều này dẫn đến những hệ lụy nghiêm trọng: tự ý sử dụng thuốc ngủ không theo chỉ dẫn của bác sĩ; hút thuốc lá hoặc chơi games để giảm căng thẳng; tự ý nạo phá thai tại các cơ sở y tế không đảm bảo; lạm dụng cafe trong những ngày thi cử… Cần có các chương trình giáo dục sức khỏe tâm thần để nâng cao nhận thức cho học sinh.

2.2. Rào Cản Trong Việc Tìm Kiếm Trợ Giúp Tâm Lý Học Đường

Nghiên cứu chỉ ra rằng giới trẻ thiếu thẩm quyền tình cảm và có thái độ tiêu cực về việc tìm kiếm trợ giúp chuyên nghiệp. Đây là những rào cản khiến giới trẻ ít tìm kiếm giúp đỡ từ các chuyên gia. Họ thường tìm sự giúp đỡ từ bạn bè và gia đình trước khi tìm đến các dịch vụ chuyên nghiệp. Cần phá vỡ những rào cản tìm kiếm trợ giúp và khuyến khích học sinh tìm đến các chuyên gia khi cần thiết.

III. Phương Pháp Nghiên Cứu Tương Quan Nhận Thức và Hành Vi

Nghiên cứu này tập trung vào việc tìm hiểu mối tương quan giữa nhận thức về sức khỏe tâm thần và hành vi tìm kiếm trợ giúp ở học sinh THPT. Nghiên cứu sử dụng phương pháp điều tra bảng hỏi với các thang đo đã được chuẩn hóa và bảng hỏi tự xây dựng. Mẫu nghiên cứu gồm 271 học sinh từ 4 trường THPT trên địa bàn Hà Nội và Hưng Yên. Mục tiêu là chỉ ra mối tương quan có thể có giữa nhận thức và hành vi, từ đó đưa ra các giải pháp và kiến nghị đối với nhóm nghiên cứu, trường học, và cha mẹ.

3.1. Thang Đo Nhận Thức Về Sức Khỏe Tâm Thần SKTT

Thang đo nhận thức về SKTT của Matt O’Conner được sử dụng để đánh giá nhận thức của học sinh về SKTT. Thang đo này giúp đo lường mức độ hiểu biết của học sinh về các vấn đề SKTT, thái độ của họ đối với người bị bệnh tâm thần, và khả năng nhận diện các dấu hiệu của rối loạn tâm thần.

3.2. Bảng Hỏi Về Hành Vi Tìm Kiếm Trợ Giúp Tâm Lý

Bảng hỏi tự xây dựng được sử dụng để tìm hiểu hành vi tìm kiếm trợ giúp cho vấn đề SKTT của học sinh THPT. Bảng hỏi này giúp xác định nguồn trợ giúp mà học sinh thường tìm đến (bạn bè, gia đình, giáo viên, chuyên gia), lý do họ tìm kiếm hoặc không tìm kiếm trợ giúp, và các yếu tố ảnh hưởng đến quyết định của họ.

3.3. Phương Pháp Xử Lý và Phân Tích Dữ Liệu Nghiên Cứu

Dữ liệu thu thập được từ bảng hỏi được xử lý bằng phần mềm SPSS. Các phương pháp thống kê mô tả và thống kê suy luận được sử dụng để phân tích dữ liệu, xác định mối tương quan giữa nhận thức và hành vi, và tìm ra các yếu tố ảnh hưởng đến mối tương quan này.

IV. Kết Quả Nghiên Cứu Tương Quan và Yếu Tố Ảnh Hưởng

Nghiên cứu chỉ ra rằng có mối tương quan giữa nhận thức về sức khỏe tâm thần và hành vi tìm kiếm trợ giúp ở học sinh THPT. Học sinh có nhận thức tốt hơn về SKTT có xu hướng tìm kiếm sự giúp đỡ khi gặp vấn đề. Tuy nhiên, mối tương quan này bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố như giới tính, tuổi tác, trình độ học vấn, và sự kỳ thị về bệnh tâm thần. Cần có các biện pháp can thiệp để tăng cường nhận thức và giảm thiểu sự kỳ thị.

4.1. Mức Độ Nhận Thức Về SKTT Của Học Sinh THPT

Kết quả nghiên cứu cho thấy mức độ nhận thức của học sinh THPT về SKTT ở mức trung bình. Các em có kiến thức cơ bản về các vấn đề SKTT phổ biến như trầm cảm, lo âu, và stress. Tuy nhiên, kiến thức của các em về các rối loạn tâm thần ít phổ biến hơn còn hạn chế. Cần tăng cường giáo dục về SKTT trong trường học để nâng cao kiến thức cho học sinh.

4.2. Hành Vi Tìm Kiếm Trợ Giúp Của Học Sinh THPT

Học sinh THPT thường tìm kiếm sự giúp đỡ từ bạn bè và gia đình khi gặp vấn đề SKTT. Tuy nhiên, tỷ lệ tìm kiếm sự giúp đỡ từ các chuyên gia (tâm lý học đường, bác sĩ tâm thần) còn thấp. Nhiều em ngại tìm kiếm sự giúp đỡ vì sợ bị kỳ thị hoặc không biết tìm đến đâu. Cần tạo ra môi trường hỗ trợ và khuyến khích học sinh tìm kiếm sự giúp đỡ chuyên nghiệp.

4.3. Yếu Tố Ảnh Hưởng Đến Hành Vi Tìm Kiếm Trợ Giúp

Nghiên cứu chỉ ra rằng giới tính, tuổi tác, trình độ học vấn, và sự kỳ thị về bệnh tâm thần là những yếu tố ảnh hưởng đến hành vi tìm kiếm trợ giúp của học sinh THPT. Nữ sinh có xu hướng tìm kiếm sự giúp đỡ nhiều hơn nam sinh. Học sinh lớn tuổi và có trình độ học vấn cao hơn có nhận thức tốt hơn về SKTT và có xu hướng tìm kiếm sự giúp đỡ nhiều hơn. Sự kỳ thị về bệnh tâm thần là một rào cản lớn đối với việc tìm kiếm sự giúp đỡ.

V. Giải Pháp Nâng Cao Nhận Thức và Hỗ Trợ Tâm Lý Học Sinh

Để cải thiện SKTT của học sinh THPT, cần có các giải pháp đồng bộ từ gia đình, nhà trường, và xã hội. Các giải pháp bao gồm tăng cường giáo dục về SKTT, giảm thiểu sự kỳ thị, tạo ra môi trường hỗ trợ, và cung cấp các dịch vụ tư vấn tâm lý chuyên nghiệp. Cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các bên để đảm bảo hiệu quả của các giải pháp.

5.1. Tăng Cường Giáo Dục Về Sức Khỏe Tâm Thần SKTT

Tăng cường giáo dục về SKTT trong chương trình học chính khóa và các hoạt động ngoại khóa. Cung cấp cho học sinh kiến thức về các vấn đề SKTT phổ biến, cách nhận diện các dấu hiệu của rối loạn tâm thần, và cách tìm kiếm sự giúp đỡ. Sử dụng các phương pháp giảng dạy sáng tạo và hấp dẫn để thu hút sự chú ý của học sinh.

5.2. Giảm Thiểu Sự Kỳ Thị Về Bệnh Tâm Thần

Tổ chức các hoạt động truyền thông để nâng cao nhận thức về SKTT và giảm thiểu sự kỳ thị về bệnh tâm thần. Chia sẻ những câu chuyện thành công của những người đã vượt qua các vấn đề SKTT. Khuyến khích mọi người nói về SKTT một cách cởi mở và thoải mái.

5.3. Cung Cấp Dịch Vụ Tư Vấn Tâm Lý Chuyên Nghiệp

Cung cấp các dịch vụ tư vấn tâm lý chuyên nghiệp tại trường học và cộng đồng. Đảm bảo rằng học sinh có thể dễ dàng tiếp cận các dịch vụ này khi cần thiết. Đào tạo đội ngũ tư vấn viên có trình độ chuyên môn cao và có khả năng hỗ trợ học sinh giải quyết các vấn đề SKTT.

VI. Kết Luận và Hướng Nghiên Cứu Tương Lai Về SKTT

Nghiên cứu này đã chỉ ra mối tương quan giữa nhận thức về sức khỏe tâm thần và hành vi tìm kiếm trợ giúp ở học sinh THPT. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc xây dựng các chương trình can thiệp để cải thiện SKTT của học sinh. Các nghiên cứu trong tương lai nên tập trung vào việc tìm hiểu sâu hơn về các yếu tố ảnh hưởng đến mối tương quan này và đánh giá hiệu quả của các giải pháp can thiệp.

6.1. Tóm Tắt Kết Quả Nghiên Cứu Chính Về SKTT

Nghiên cứu đã chỉ ra rằng mức độ nhận thức của học sinh THPT về SKTT ở mức trung bình và có mối tương quan giữa nhận thức và hành vi tìm kiếm trợ giúp. Các yếu tố như giới tính, tuổi tác, trình độ học vấn, và sự kỳ thị về bệnh tâm thần ảnh hưởng đến hành vi tìm kiếm trợ giúp.

6.2. Hướng Nghiên Cứu Tiếp Theo Về Sức Khỏe Tâm Thần

Các nghiên cứu trong tương lai nên tập trung vào việc tìm hiểu sâu hơn về các yếu tố ảnh hưởng đến mối tương quan giữa nhận thức và hành vi, đánh giá hiệu quả của các giải pháp can thiệp, và phát triển các công cụ đánh giá SKTT phù hợp với văn hóa Việt Nam.

Tổng quan nghiên cứu

Theo các khảo sát dịch tễ học tại Việt Nam, tỷ lệ học sinh vị thành niên gặp các vấn đề về sức khỏe tâm thần (SKTT) dao động khoảng 18-22%, với các rối loạn hành vi và cảm xúc phổ biến như trầm cảm, lo âu và rối loạn hành vi. Một nghiên cứu trên 1.202 học sinh tiểu học và trung học cơ sở tại Hà Nội cho thấy 19,46% học sinh có các vấn đề về SKTT, trong đó không có sự khác biệt đáng kể giữa nam và nữ. Tại quận Hai Bà Trưng, tỷ lệ học sinh gặp khó khăn về ứng xử lên tới 44,2%, cao hơn nhiều so với các quận khác. Tuy nhiên, nhận thức về SKTT của học sinh THPT còn ở mức trung bình và hành vi tìm kiếm trợ giúp cho các vấn đề này chưa được phổ biến, đặc biệt là việc tìm kiếm trợ giúp từ các nguồn chính thức như chuyên gia tâm lý hay dịch vụ y tế. Mục tiêu nghiên cứu nhằm làm rõ mối tương quan giữa nhận thức về SKTT và hành vi tìm kiếm sự trợ giúp của học sinh THPT, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao nhận thức và thúc đẩy hành vi tìm kiếm trợ giúp phù hợp. Nghiên cứu được thực hiện trong 5 tháng (01-05/2017) tại 4 trường THPT ở Hà Nội và tỉnh Hưng Yên với mẫu 271 học sinh, nhằm phản ánh thực trạng và đưa ra các khuyến nghị có giá trị thực tiễn trong bối cảnh giáo dục và chăm sóc sức khỏe tâm thần học đường.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết tâm lý học về nhận thức và hành vi, trong đó:

• Lý thuyết nhận thức: Nhận thức được định nghĩa là quá trình thu nhận, xử lý và hiểu biết thông tin về thế giới xung quanh, ảnh hưởng trực tiếp đến thái độ và hành vi của cá nhân. Theo B.Bloom, nhận thức được phân thành các mức độ từ biết, hiểu đến vận dụng, phân tích, tổng hợp và đánh giá. Nghiên cứu tập trung đánh giá 3 mức độ đầu tiên trong nhận thức về SKTT.

• Mô hình niềm tin sức khỏe (Health Belief Model) của Rosenstock (1966): Giải thích hành vi tìm kiếm trợ giúp là quá trình cá nhân nhận thức được vấn đề sức khỏe, nhận thức được nguy cơ và lợi ích của việc tìm kiếm trợ giúp, đồng thời chịu ảnh hưởng bởi các yếu tố xã hội và cá nhân.

• Lý thuyết hành vi lập kế hoạch (Theory of Planned Behavior - TPB) của Ajzen (1991): Hành vi được quyết định bởi ý định hành vi, chịu tác động của thái độ, chuẩn mực xã hội và sự kiểm soát hành vi cảm nhận được. Lý thuyết này giúp giải thích mối liên hệ giữa nhận thức và hành vi tìm kiếm trợ giúp.

Các khái niệm chính bao gồm: sức khỏe tâm thần, nhận thức về sức khỏe tâm thần, hành vi tìm kiếm trợ giúp, nguồn trợ giúp chính thức và không chính thức.

Phương pháp nghiên cứu

• Nguồn dữ liệu: Dữ liệu thu thập từ 271 học sinh THPT tại 4 trường ở Hà Nội và Hưng Yên, độ tuổi 16-18, gồm cả trường công lập và dân lập.

• Phương pháp thu thập: Sử dụng bảng hỏi gồm thang đo nhận thức về SKTT (Mental Health Literacy Scale - MHLS) phiên bản Việt Nam với 28 mục, đánh giá 4 tiểu thang đo: nhận biết rối loạn tâm thần, kiến thức tìm kiếm thông tin, thái độ tiêu cực và thái độ tích cực về SKTT. Bảng hỏi hành vi tìm kiếm trợ giúp gồm 10 mục đánh giá mức độ tìm kiếm trợ giúp từ các nguồn khác nhau.

• Phương pháp phân tích: Sử dụng phần mềm SPSS để thực hiện thống kê mô tả, kiểm định độ tin cậy Cronbach’s alpha, phân tích nhân tố khám phá (EFA) để xác định các nhóm nguồn trợ giúp, kiểm định T-test, ANOVA để so sánh điểm trung bình giữa các nhóm nhân khẩu học, và phân tích tương quan Pearson để đánh giá mối quan hệ giữa nhận thức và hành vi tìm kiếm trợ giúp.

• Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu được tiến hành trong 5 tháng, từ tháng 01 đến tháng 05 năm 2017, bao gồm các bước chuẩn bị, thu thập dữ liệu, xử lý và phân tích số liệu, viết báo cáo.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Mức độ nhận thức về SKTT của học sinh THPT ở mức trung bình: Điểm trung bình thang đo MHLS là khoảng 64,25 điểm, phân loại nhận thức ở mức trung bình theo tiêu chuẩn phân loại. Trong đó, nhận biết các rối loạn tâm thần như trầm cảm, lo âu có điểm trung bình cao hơn so với kiến thức tìm kiếm thông tin và thái độ tích cực về SKTT.

2. Hành vi tìm kiếm trợ giúp chủ yếu từ nguồn không chính thức: Phân tích nhân tố cho thấy hai nhóm nguồn trợ giúp chính gồm: nguồn chính thức (chuyên gia tâm lý, bác sĩ tâm thần, dịch vụ tư vấn) và nguồn không chính thức (bạn bè, gia đình, thầy cô). Học sinh có xu hướng tìm kiếm trợ giúp từ bạn bè và người thân nhiều hơn, với điểm trung bình hành vi tìm kiếm trợ giúp từ nguồn không chính thức cao hơn 30% so với nguồn chính thức.

3. Tương quan thuận giữa nhận thức về SKTT và hành vi tìm kiếm trợ giúp: Phân tích tương quan Pearson cho thấy hệ số tương quan r = 0.45 (p < 0.01) giữa điểm nhận thức và điểm hành vi tìm kiếm trợ giúp, cho thấy học sinh có nhận thức cao hơn về SKTT có xu hướng tìm kiếm trợ giúp tích cực hơn.

4. Ảnh hưởng của các yếu tố nhân khẩu học: Giới tính và khu vực sinh sống ảnh hưởng đáng kể đến nhận thức và hành vi tìm kiếm trợ giúp. Học sinh nữ có điểm nhận thức và hành vi tìm kiếm trợ giúp cao hơn học sinh nam khoảng 15%. Học sinh ở khu vực thành thị có nhận thức và hành vi tìm kiếm trợ giúp cao hơn khu vực nông thôn khoảng 10%.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy nhận thức về SKTT đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy hành vi tìm kiếm trợ giúp của học sinh THPT. Mức độ nhận thức trung bình phản ánh sự thiếu hụt kiến thức và thái độ tích cực cần thiết để nhận diện và xử lý các vấn đề tâm thần. Việc học sinh ưu tiên tìm kiếm trợ giúp từ nguồn không chính thức như bạn bè và gia đình phù hợp với các nghiên cứu quốc tế, cho thấy sự tin cậy và dễ tiếp cận của các nguồn này. Tuy nhiên, tỷ lệ tìm kiếm trợ giúp từ chuyên gia còn thấp, có thể do rào cản về nhận thức, kỳ thị và thiếu thông tin về dịch vụ chuyên nghiệp.

So sánh với các nghiên cứu quốc tế, tỷ lệ tìm kiếm trợ giúp chuyên nghiệp của học sinh Việt Nam thấp hơn, phản ánh sự khác biệt về văn hóa và hệ thống chăm sóc sức khỏe tâm thần. Các yếu tố nhân khẩu học như giới tính và khu vực sinh sống cũng ảnh hưởng đến nhận thức và hành vi, phù hợp với các nghiên cứu trước đây cho thấy nữ giới và học sinh thành thị có xu hướng chủ động hơn trong việc tìm kiếm trợ giúp.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ phân phối điểm nhận thức và hành vi tìm kiếm trợ giúp, bảng so sánh điểm trung bình theo giới tính và khu vực, cũng như biểu đồ tương quan giữa hai biến chính để minh họa mối liên hệ thuận.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường giáo dục nâng cao nhận thức về SKTT trong trường học: Triển khai các chương trình đào tạo, hội thảo và hoạt động ngoại khóa nhằm nâng cao kiến thức và thái độ tích cực về SKTT cho học sinh THPT, hướng tới tăng điểm nhận thức trung bình lên ít nhất 20% trong vòng 2 năm. Chủ thể thực hiện: Bộ Giáo dục và Đào tạo phối hợp với các chuyên gia tâm lý học.

2. Phát triển các dịch vụ tư vấn tâm lý học đường dễ tiếp cận: Thiết lập các phòng tư vấn tâm lý tại trường học với đội ngũ chuyên gia được đào tạo bài bản, đảm bảo ít nhất 70% học sinh biết và sử dụng dịch vụ trong vòng 1 năm. Chủ thể thực hiện: Ban giám hiệu các trường THPT, Sở Y tế, Sở Giáo dục.

3. Khuyến khích học sinh tìm kiếm trợ giúp từ nguồn chính thức: Tổ chức các chiến dịch truyền thông nhằm giảm kỳ thị và rào cản tâm lý trong việc tìm kiếm trợ giúp chuyên nghiệp, tăng tỷ lệ tìm kiếm trợ giúp chính thức lên 30% trong 3 năm. Chủ thể thực hiện: Các tổ chức xã hội, trường học, truyền thông.

4. Hỗ trợ gia đình và cộng đồng trong việc nhận biết và hỗ trợ SKTT cho học sinh: Tổ chức các buổi tập huấn cho phụ huynh và cộng đồng về nhận thức SKTT và kỹ năng hỗ trợ, nhằm tăng cường mạng lưới hỗ trợ không chính thức hiệu quả. Chủ thể thực hiện: Hội cha mẹ học sinh, các tổ chức cộng đồng, chính quyền địa phương.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Nhà quản lý giáo dục và y tế học đường: Để xây dựng chính sách và chương trình can thiệp phù hợp nhằm nâng cao sức khỏe tâm thần cho học sinh.

2. Giáo viên và cán bộ tư vấn tâm lý trường học: Nhận biết thực trạng và các yếu tố ảnh hưởng đến nhận thức và hành vi tìm kiếm trợ giúp của học sinh, từ đó áp dụng các biện pháp hỗ trợ hiệu quả.

3. Phụ huynh học sinh: Hiểu rõ về sức khỏe tâm thần và vai trò của gia đình trong việc hỗ trợ con em mình vượt qua các khó khăn tâm lý.

4. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành tâm lý học, giáo dục: Tham khảo phương pháp nghiên cứu, kết quả và đề xuất để phát triển các nghiên cứu tiếp theo về sức khỏe tâm thần vị thành niên.

Câu hỏi thường gặp

1. Nhận thức về sức khỏe tâm thần là gì?
   Nhận thức về SKTT bao gồm kiến thức và thái độ liên quan đến việc nhận diện, quản lý và phòng ngừa các vấn đề tâm thần. Ví dụ, hiểu biết về các triệu chứng trầm cảm và cách tìm kiếm thông tin hỗ trợ.

2. Tại sao học sinh THPT thường tìm kiếm trợ giúp từ bạn bè hơn chuyên gia?
   Bạn bè và gia đình là nguồn trợ giúp dễ tiếp cận, thân thiện và ít gây áp lực tâm lý hơn. Nhiều học sinh còn e ngại kỳ thị hoặc thiếu thông tin về dịch vụ chuyên nghiệp.

3. Các yếu tố nào ảnh hưởng đến hành vi tìm kiếm trợ giúp của học sinh?
   Bao gồm nhận thức về SKTT, giới tính, khu vực sinh sống, thái độ xã hội, và sự sẵn có của dịch vụ. Ví dụ, học sinh nữ và học sinh thành thị có xu hướng tìm kiếm trợ giúp nhiều hơn.

4. Làm thế nào để nâng cao nhận thức về SKTT cho học sinh?
   Thông qua giáo dục chính khóa, các chương trình ngoại khóa, truyền thông nâng cao nhận thức và đào tạo kỹ năng sống, giúp học sinh hiểu và chấp nhận các vấn đề tâm thần.

5. Tại sao việc tìm kiếm trợ giúp chuyên nghiệp lại thấp?
   Nguyên nhân gồm kỳ thị xã hội, thiếu thông tin, chi phí, và tâm lý tự giải quyết vấn đề. Ví dụ, nhiều học sinh cho rằng gặp chuyên gia tâm lý là dấu hiệu yếu đuối.

Kết luận

• Học sinh THPT tại Hà Nội và Hưng Yên có mức độ nhận thức về sức khỏe tâm thần ở mức trung bình, với nhiều hạn chế về kiến thức và thái độ tích cực.
• Hành vi tìm kiếm trợ giúp chủ yếu tập trung vào nguồn không chính thức như bạn bè và gia đình, trong khi tìm kiếm trợ giúp chuyên nghiệp còn thấp.
• Có mối tương quan thuận giữa nhận thức về SKTT và hành vi tìm kiếm trợ giúp, cho thấy nâng cao nhận thức có thể thúc đẩy hành vi tích cực.
• Giới tính và khu vực sinh sống là những yếu tố nhân khẩu học ảnh hưởng đáng kể đến nhận thức và hành vi tìm kiếm trợ giúp.
• Nghiên cứu đề xuất các giải pháp giáo dục, phát triển dịch vụ tư vấn học đường và truyền thông giảm kỳ thị nhằm nâng cao nhận thức và hành vi tìm kiếm trợ giúp trong học sinh THPT.

Next steps: Triển khai các chương trình giáo dục và dịch vụ tư vấn tại trường học, đồng thời tiến hành nghiên cứu mở rộng để đánh giá hiệu quả các can thiệp.

Call-to-action: Các nhà quản lý giáo dục, chuyên gia tâm lý và phụ huynh cần phối hợp chặt chẽ để xây dựng môi trường học đường lành mạnh, hỗ trợ sức khỏe tâm thần cho học sinh vị thành niên.