Kết Quả Tư Vấn và Phục Hồi Chức Năng Người Bệnh Có Hội Chứng Cổ Vai Tay Do Thoái Hóa Cột Sống Cổ Tại Phòng Khám Đa Khoa

• Người hướng dẫn: PGS. Nguyễn Mai Hồng
• Trường học: Trường Đại Học Thăng Long
• Chuyên ngành: Điều Dưỡng
• Đề tài: Kết Quả Tư Vấn Và Phục Hồi Chức Năng Người Bệnh Có Hội Chứng Cổ Vai Tay Do Thoái Hóa Cột Sống Cổ
• Loại tài liệu: Luận Văn Thạc Sĩ
• Năm xuất bản: 2023
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN
• 1.1. Giải phẫu cột sống cổ
• 1.1.1. Sơ lược về giải phẫu cột sống cổ
• 1.2. Chức năng cột sống cổ
• 1.3. Hội chứng cổ vai tay do thoái hoá cột sống cổ
• 1.3.1. Khái niệm hội chứng cổ vai tay
• 1.3.2. Nguyên nhân và cơ chế hội chứng cổ vai tay
• 1.3.3. Triệu chứng của hội chứng cổ vai tay
• 1.3.3.1. Triệu chứng lâm sàng
• 1.3.3.2. Triệu chứng cận lâm sàng
• 1.3.3.3. Triệu chứng khác
• 1.3.4. Chẩn đoán hội chứng cổ vai tay
• 1.3.5. Điều trị hội chứng cổ vai tay
• 1.3.5.1. Nguyên tắc
• 1.3.5.2. Điều trị cụ thể
• 1.3.5.2.1. Các biện pháp không dùng thuốc
• 1.3.5.2.2. Các phương pháp điều trị thuốc
• 1.3.5.2.3. Điều trị ngoại khoa
• 1.3.5.2.4. Các phương pháp khác
• 1.3.6. Mức độ nguy hiểm của hội chứng cổ vai tay
• 1.3.7. Học thuyết điều dưỡng được ứng dụng trong nghiên cứu
• 1.3.8. Một số yếu tố liên quan đến kết quả điều trị và chăm sóc người bệnh thoái hóa đốt sống cổ
• 1.3.8.1. Thời gian mắc bệnh
• 1.3.8.2. Thâm niên công tác của điều dưỡng
• 1.3.8.3. Trình độ học vấn của điều dưỡng
• 1.3.9. Quy trình điều dưỡng chăm sóc người bệnh có hội chứng cổ vai tay do thoái hoá cột sống cổ
• 1.3.9.1. Chẩn đoán điều dưỡng
• 1.3.9.2. Lập kế hoạch chăm sóc
• 1.3.9.3. Thực hiện kế hoạch tư vấn
• 1.3.10. Một số nghiên cứu trên thế giới và tại Việt Nam về tư vấn người bệnh hội chứng cổ vai tay do thoái hoá cột sống cổ
• 1.3.10.1. Nghiên cứu trên thế giới
• 1.3.10.2. Nghiên cứu tại Việt Nam
• 1.3.11. Tổng quan về địa bàn nghiên cứu phòng khám đa khoa các cơ quan Đảng ở Trung ương
• 2. CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Đối tượng nghiên cứu
• 2.2. Tiêu chuẩn chọn người bệnh nghiên cứu
• 2.3. Tiêu chuẩn loại trừ
• 2.4. Thời gian và địa điểm tiến hành nghiên cứu
• 2.5. Phương pháp nghiên cứu
• 2.6. Công cụ và vật liệu sử dụng trong nghiên cứu
• 2.7. Các tiêu chí đánh giá
• 2.8. Phương pháp đánh giá kết quả
• 2.9. Quy trình nghiên cứu
• 2.10. Phương pháp phân tích số liệu
• 2.11. Đạo đức nghiên cứu
• 3. CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 3.1. Đặc điểm đối tượng nghiên cứu
• 3.2. Đặc điểm chung của người bệnh mắc hội chứng cổ vai tay trong nghiên cứu
• 3.3. Đặc điểm về lâm sàng và cận lâm sàng của đối tượng nghiên cứu
• 3.4. Đánh giá kết quả tư vấn và phục hồi chức năng người bệnh hội chứng cổ vai tay do thoái hoá cột sống
• 3.5. Đánh giá kết quả tư vấn và phục hồi chức năng người bệnh có hội chứng cổ vai tay do thoái hoá cột sống cổ
• 3.6. Kết quả tư vấn chăm sóc chung
• 3.7. Một số yếu tố liên quan đến đánh giá kết quả tư vấn và phục hồi chức năng người bệnh có hội chứng cổ vai tay do thoái hoá cột sống
• 4. CHƯƠNG 4: BÀN LUẬN
• 4.1. Đặc điểm chung người bệnh hội chứng cổ vai tay do thoái hoá cột sống cổ
• 4.2. Triệu chứng lâm sàng
• 4.3. Triệu chứng cận lâm sàng
• 4.4. Đánh giá kết quả tư vấn và phục hồi chức năng người bệnh có hội chứng cổ vai tay do thoái hoá cột sống cổ
• 4.5. Một số yếu tố liên quan đến đánh giá kết quả tư vấn và phục hồi chức năng người bệnh có hội chứng cổ vai tay do thoái hoá cột sống cổ
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng Quan Về Hội Chứng Cổ Vai Tay Do Thoái Hóa Cột Sống Cổ

Hội chứng cổ vai tay là một nhóm các bệnh lý liên quan đến cột sống cổ, kèm theo rối loạn chức năng rễ, dây thần kinh cột sống cổ hoặc tủy cổ. Nguyên nhân chủ yếu (70-80%) là thoái hóa cột sống cổ (THCSC). Bệnh biểu hiện lâm sàng là đau vùng cổ, vai và một hoặc hai bên tay, kèm theo rối loạn cảm giác và/hoặc vận động. Hậu quả của THCSC ảnh hưởng đến thần kinh, gây đau vai gáy, đau đầu chóng mặt, chèn ép rễ tủy cổ... Bệnh không gây tử vong nhưng dai dẳng, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống. Nếu không được chẩn đoán và điều trị sớm có thể dẫn đến chèn ép tủy và gây tàn phế. Theo nghiên cứu của Khiếu Thị Thơm, việc tư vấn và phục hồi chức năng đóng vai trò quan trọng trong cải thiện tình trạng bệnh. Điều trị chủ yếu là điều trị triệu chứng kết hợp phục hồi chức năng và chỉ định ngoại khoa khi cần thiết. Việc kết hợp điều trị và chăm sóc hợp lý, đặc biệt là tư vấn, chăm sóc của điều dưỡng, kỹ thuật viên là vô cùng cần thiết.

1.1. Khái Niệm và Nguyên Nhân Gây Hội Chứng Cổ Vai Tay

Hội chứng cổ vai tay (Cervical scapulohumeral syndrome) là một nhóm các triệu chứng lâm sàng liên quan đến các bệnh lý cột sống cổ. Nguyên nhân phổ biến nhất là thoái hóa cột sống cổ, gây hẹp lỗ tiếp hợp và chèn ép rễ/dây thần kinh cột sống cổ. Các nguyên nhân khác bao gồm thoát vị đĩa đệm cột sống cổ, chấn thương, khối u, nhiễm trùng, loãng xương, bệnh lý viêm cột sống và phần mềm cạnh cột sống. Đôi khi, hội chứng này là do bản thân bệnh lý cột sống cổ gây đau, lan ra vai hoặc tay mà không có bệnh lý rễ thần kinh cổ. Quá trình thoái hóa có thể là do lão hóa hoặc do các bệnh lý mắc phải, dẫn đến vôi hóa dây chằng và đĩa đệm.

1.2. Triệu Chứng Lâm Sàng và Cận Lâm Sàng Thường Gặp

Triệu chứng lâm sàng của hội chứng cổ vai tay bao gồm đau cổ gáy cấp tính hoặc mạn tính, có điểm đau cột sống cổ, và hội chứng rễ thần kinh (đau lan xuống vai, cánh tay, bàn tay, rối loạn cảm giác, vận động). Hội chứng tủy cổ có thể gây tê bì, mất cảm giác, yếu tay, liệt tay chân, rối loạn đại tiểu tiện. Hội chứng động mạch sống nền gây mờ mắt, ù tai, đau đầu vùng chẩm, chóng mặt. Các triệu chứng cận lâm sàng bao gồm hình ảnh thoái hóa trên X-quang (gai xương, mỏ xương, hẹp lỗ tiếp hợp) và hình ảnh tổn thương đĩa đệm trên MRI. Chẩn đoán dựa trên triệu chứng lâm sàng, khám thực thể và kết quả chẩn đoán hình ảnh.

II. Chẩn Đoán Hội Chứng Cổ Vai Tay Hướng Dẫn Chi Tiết Từ A Z

Chẩn đoán hội chứng cổ vai tay cần dựa trên các tiêu chuẩn theo Quyết định số 361/QĐ-BYT. Cần có ít nhất một triệu chứng của hội chứng cột sống (đau, điểm đau, hạn chế vận động), ít nhất một triệu chứng của hội chứng rễ thần kinh (đau theo rễ thần kinh, dấu hiệu kích thích rễ, rối loạn cảm giác, phản xạ, dinh dưỡng). Quan trọng là phải có hình ảnh thoái hóa cột sống cổ trên X-quang (phì đại mấu bán nguyệt, gai xương, hẹp lỗ tiếp hợp). Chẩn đoán phân biệt với các bệnh lý khác như viêm khớp vai, hội chứng ống cổ tay, u đỉnh phổi, bệnh lý mạch vành... Việc chẩn đoán chính xác giúp định hướng tư vấn điều trị và phục hồi chức năng hiệu quả.

2.1. Các Tiêu Chí Chẩn Đoán Lâm Sàng Quan Trọng Cần Lưu Ý

Để chẩn đoán hội chứng cổ vai tay, cần chú ý đến các triệu chứng lâm sàng như đau cột sống cổ, điểm đau cạnh sống cổ, hạn chế vận động cột sống cổ. Ngoài ra, cần kiểm tra các triệu chứng của hội chứng rễ thần kinh như đau dọc theo rễ thần kinh cổ, dấu hiệu bấm chuông, rối loạn cảm giác dọc theo rễ thần kinh, rối loạn phản xạ gân xương, và rối loạn dinh dưỡng cơ. Việc đánh giá kỹ lưỡng các triệu chứng này giúp xác định chính xác vị trí và mức độ tổn thương.

2.2. Vai Trò Của Chẩn Đoán Hình Ảnh X Quang MRI Trong Xác Định Bệnh

Chẩn đoán hình ảnh đóng vai trò quan trọng trong việc xác định bệnh hội chứng cổ vai tay. Chụp X-quang cột sống cổ ba tư thế (thẳng, nghiêng, chếch ¾) có thể cho thấy các dấu hiệu thoái hóa cột sống cổ như phì đại mấu bán nguyệt, gai xương thân đốt, và hẹp lỗ tiếp hợp. Chụp cộng hưởng từ (MRI) cung cấp hình ảnh chi tiết hơn về đĩa đệm, dây thần kinh, và tủy sống, giúp phát hiện các tổn thương như thoát vị đĩa đệm, chèn ép tủy cổ, và các bất thường khác.

III. Phương Pháp Tư Vấn Điều Trị Hội Chứng Cổ Vai Tay Hiệu Quả

Điều trị hội chứng cổ vai tay cần kết hợp nhiều phương pháp. Điều trị triệu chứng bằng thuốc (giảm đau, kháng viêm, giãn cơ), kết hợp với các biện pháp vật lý trị liệu, phục hồi chức năng. Quan trọng là giáo dục sức khỏe cho người bệnh về tư thế đúng, thay đổi thói quen sinh hoạt, công việc. Trong giai đoạn cấp có thể bất động cột sống cổ bằng đai cổ mềm. Tập vận động cột sống cổ, vai, cánh tay với các bài tập thích hợp. Chỉ định ngoại khoa khi điều trị nội khoa không hiệu quả hoặc có chèn ép tủy cổ đáng kể. Tư vấn cho người bệnh hiểu rõ về bệnh, các phương pháp điều trị, và cách tự chăm sóc là yếu tố then chốt để đạt hiệu quả điều trị tốt.

3.1. Hướng Dẫn Sử Dụng Thuốc và Vật Lý Trị Liệu Trong Điều Trị

Sử dụng thuốc trong điều trị hội chứng cổ vai tay cần tuân thủ chỉ định của bác sĩ. Các loại thuốc thường được sử dụng bao gồm thuốc giảm đau, thuốc kháng viêm không steroid (NSAID), thuốc giãn cơ, và thuốc giảm đau thần kinh. Vật lý trị liệu đóng vai trò quan trọng trong việc giảm đau, tăng cường sức mạnh cơ bắp, và cải thiện tầm vận động của cột sống cổ. Các phương pháp vật lý trị liệu bao gồm liệu pháp nhiệt, kích thích điện xung, siêu âm liệu pháp, xoa bóp bấm huyệt, và kéo giãn cột sống.

3.2. Tầm Quan Trọng Của Thay Đổi Thói Quen Sinh Hoạt và Tư Thế

Thay đổi thói quen sinh hoạt và tư thế là yếu tố quan trọng trong điều trị và phòng ngừa hội chứng cổ vai tay. Cần chú ý đến tư thế ngồi làm việc, sử dụng máy tính, và các hoạt động hàng ngày khác. Đảm bảo tư thế đúng, tránh ngồi quá lâu, và thường xuyên vận động cột sống cổ. Sử dụng bàn làm việc, ghế ngồi, và màn hình máy tính có chiều cao phù hợp để giảm áp lực lên cột sống cổ. Tập luyện thể thao thường xuyên, đặc biệt là các bài tập tăng cường sức mạnh cơ cổ và vai, cũng rất quan trọng.

3.3. Các Bài Tập Phục Hồi Chức Năng Cổ Vai Tay Tại Nhà

Các bài tập phục hồi chức năng cổ vai tay có thể được thực hiện tại nhà để duy trì và cải thiện tình trạng bệnh. Các bài tập bao gồm nghiêng đầu sang hai bên, xoay đầu, gập cổ ra trước và ngửa cổ ra sau, co vai, và xoay vai. Mỗi bài tập nên được thực hiện từ 10-15 lần, mỗi ngày 2-3 lần. Tham khảo ý kiến của bác sĩ hoặc kỹ thuật viên phục hồi chức năng để được hướng dẫn chi tiết và đảm bảo thực hiện đúng kỹ thuật.

IV. Phục Hồi Chức Năng Hội Chứng Cổ Vai Tay Bài Tập và Lưu Ý Quan Trọng

Phục hồi chức năng đóng vai trò then chốt trong điều trị hội chứng cổ vai tay do thoái hóa. Các bài tập giúp tăng cường sức mạnh cơ cổ vai, cải thiện tầm vận động, giảm đau, và phục hồi chức năng. Cần tập đúng kỹ thuật, từ từ tăng cường độ. Các biện pháp như chườm nóng/lạnh, xoa bóp bấm huyệt có thể hỗ trợ giảm đau. Cần kiên trì tập luyện và tuân thủ hướng dẫn của chuyên gia. Yoga, pilates, khí công, thiền có thể giúp giảm căng thẳng, cải thiện tư thế, và tăng cường sức khỏe tổng thể, từ đó hỗ trợ phục hồi chức năng.

4.1. Lựa Chọn Bài Tập Phục Hồi Chức Năng Phù Hợp Với Từng Giai Đoạn

Việc lựa chọn bài tập phục hồi chức năng phù hợp với từng giai đoạn bệnh là rất quan trọng. Trong giai đoạn cấp tính, khi đau nhiều, nên tập các bài tập nhẹ nhàng, tập trung vào giảm đau và giảm viêm. Trong giai đoạn phục hồi, khi đau đã giảm, có thể tăng cường độ tập luyện và tập trung vào tăng cường sức mạnh cơ bắp và cải thiện tầm vận động. Tham khảo ý kiến của bác sĩ hoặc kỹ thuật viên phục hồi chức năng để được tư vấn về các bài tập phù hợp.

4.2. Hướng Dẫn Chi Tiết Các Bài Tập Tăng Cường Sức Mạnh Cơ Cổ Vai

Các bài tập tăng cường sức mạnh cơ cổ vai bao gồm: bài tập isometric (gồng cơ mà không di chuyển khớp), bài tập với dây kháng lực, và bài tập với tạ nhẹ. Bài tập isometric có thể được thực hiện bằng cách đặt tay lên trán, nghiêng đầu sang hai bên, hoặc đặt tay ra sau đầu và gồng cơ cổ để chống lại lực cản của tay. Bài tập với dây kháng lực và tạ nhẹ có thể được thực hiện để tăng cường sức mạnh của cơ cổ, vai, và cánh tay.

V. Biện Pháp Phòng Ngừa và Quản Lý Hội Chứng Cổ Vai Tay Tại Nhà

Phòng ngừa hội chứng cổ vai tay là quan trọng. Cần duy trì tư thế đúng khi ngồi, đứng, làm việc, ngủ. Điều chỉnh bàn làm việc, ghế ngồi, màn hình máy tính để phù hợp với chiều cao cơ thể. Tập thể dục thường xuyên, đặc biệt là các bài tập tăng cường sức mạnh cơ cổ vai. Tránh các hoạt động gây căng thẳng cho cổ vai. Giảm căng thẳng, stress bằng các phương pháp thư giãn như yoga, thiền. Duy trì cân nặng hợp lý, tránh béo phì. Chế độ ăn uống lành mạnh, bổ sung vitamin, khoáng chất.

5.1. Lời Khuyên Về Tư Thế Đúng và Ergonomics Tại Nơi Làm Việc

Ergonomics là khoa học về thiết kế và sắp xếp nơi làm việc để phù hợp với cơ thể con người, giúp giảm thiểu nguy cơ chấn thương và bệnh tật. Tại nơi làm việc, cần đảm bảo tư thế đúng khi ngồi, đứng, và làm việc. Điều chỉnh chiều cao bàn làm việc, ghế ngồi, và màn hình máy tính để phù hợp với chiều cao cơ thể. Sử dụng bàn phím và chuột có thiết kế ergonomics để giảm áp lực lên cổ tay và bàn tay. Thường xuyên nghỉ ngơi và vận động trong quá trình làm việc.

5.2. Chế Độ Ăn Uống và Luyện Tập Thể Thao Hỗ Trợ Điều Trị Bệnh

Chế độ ăn uống và luyện tập thể thao đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ điều trị bệnh hội chứng cổ vai tay. Chế độ ăn uống nên lành mạnh, giàu vitamin, khoáng chất, và chất chống oxy hóa. Tránh các loại thực phẩm chế biến sẵn, đồ ăn nhanh, và đồ uống có đường. Luyện tập thể thao thường xuyên, đặc biệt là các bài tập tăng cường sức mạnh cơ cổ vai, giúp cải thiện tư thế, giảm đau, và tăng cường sức khỏe tổng thể.

VI. Nghiên Cứu Về Hiệu Quả Tư Vấn và Phục Hồi Chức Năng Kết Luận

Nghiên cứu của Khiếu Thị Thơm cho thấy tư vấn và phục hồi chức năng có vai trò quan trọng trong cải thiện tình trạng bệnh nhân hội chứng cổ vai tay do thoái hóa cột sống cổ. Tư vấn giúp bệnh nhân hiểu rõ về bệnh, các phương pháp điều trị, và cách tự chăm sóc. Phục hồi chức năng giúp giảm đau, tăng cường sức mạnh cơ bắp, và cải thiện tầm vận động. Cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa bác sĩ, điều dưỡng, kỹ thuật viên phục hồi chức năng và người bệnh để đạt hiệu quả điều trị tốt nhất. Cần có thêm nhiều nghiên cứu để đánh giá sâu hơn về hiệu quả của các phương pháp tư vấn và phục hồi chức năng khác nhau.

6.1. Tổng Kết Kết Quả Nghiên Cứu và Ý Nghĩa Thực Tiễn

Kết quả nghiên cứu của Khiếu Thị Thơm cho thấy rằng tư vấn và phục hồi chức năng có hiệu quả trong việc cải thiện tình trạng bệnh nhân hội chứng cổ vai tay do thoái hóa cột sống cổ. Điều này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc cung cấp dịch vụ tư vấn và phục hồi chức năng chất lượng cho bệnh nhân. Ý nghĩa thực tiễn của nghiên cứu là cung cấp bằng chứng khoa học để khuyến khích các cơ sở y tế đầu tư vào dịch vụ tư vấn và phục hồi chức năng, đồng thời đào tạo nhân viên y tế về các phương pháp tư vấn và phục hồi chức năng hiệu quả.

6.2. Hướng Nghiên Cứu Tiếp Theo và Triển Vọng Trong Tương Lai

Các hướng nghiên cứu tiếp theo có thể tập trung vào đánh giá hiệu quả của các phương pháp tư vấn và phục hồi chức năng khác nhau, so sánh hiệu quả của các phương pháp điều trị khác nhau, và xác định các yếu tố ảnh hưởng đến kết quả điều trị. Trong tương lai, có thể phát triển các chương trình tư vấn và phục hồi chức năng cá nhân hóa, sử dụng công nghệ để theo dõi và đánh giá tiến trình phục hồi của bệnh nhân, và tích hợp các phương pháp điều trị bổ sung như châm cứu, xoa bóp, và yoga.

Tổng quan nghiên cứu

Hội chứng cổ vai tay do thoái hóa cột sống cổ là một bệnh lý phổ biến, chiếm tỷ lệ 70-80% trong các trường hợp hội chứng cổ vai tay, gây ra bởi sự thoái hóa các đốt sống cổ và các cấu trúc liên quan. Tại Phòng khám đa khoa các cơ quan Đảng ở Trung ương, hàng năm có khoảng 100 người bệnh mắc hội chứng này, chủ yếu là cán bộ văn phòng với đặc thù công việc ngồi lâu, ít vận động. Bệnh gây ra các triệu chứng đau nhức vùng cổ, vai, tay, kèm theo rối loạn cảm giác và vận động, ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống và khả năng lao động của người bệnh. Nếu không được điều trị kịp thời, bệnh có thể tiến triển nặng, dẫn đến chèn ép tủy sống và tàn phế.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm mô tả đặc điểm người bệnh hội chứng cổ vai tay do thoái hóa cột sống cổ tại Phòng khám đa khoa các cơ quan Đảng ở Trung ương trong giai đoạn 2022-2023, đồng thời đánh giá kết quả tư vấn và phục hồi chức năng người bệnh, cũng như xác định các yếu tố liên quan ảnh hưởng đến hiệu quả điều trị. Nghiên cứu được thực hiện trong khoảng thời gian từ tháng 8/2022 đến tháng 2/2023 với 150 người bệnh tham gia, sử dụng các chỉ số đánh giá như thang điểm VAS về mức độ đau, tầm vận động cột sống cổ, chỉ số NDI về hạn chế chức năng sinh hoạt và bộ câu hỏi PSQI về chất lượng giấc ngủ.

Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả chăm sóc điều dưỡng, tư vấn phục hồi chức năng, góp phần cải thiện chất lượng cuộc sống cho người bệnh, đồng thời cung cấp cơ sở khoa học cho các cơ sở y tế trong việc xây dựng quy trình chăm sóc phù hợp.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên học thuyết điều dưỡng về nhu cầu cơ bản của con người, trong đó con người được xem là tổng hòa các yếu tố thể chất, tinh thần và xã hội. Hệ thống thứ bậc nhu cầu của Maslow được áp dụng làm nền tảng để xác định nhu cầu chăm sóc phù hợp với từng cá nhân người bệnh, từ nhu cầu sinh lý cơ bản đến nhu cầu an toàn, xã hội và tự thể hiện. Ngoài ra, các khái niệm chuyên ngành như hội chứng cổ vai tay, thoái hóa cột sống cổ, các chỉ số đánh giá mức độ đau (VAS), hạn chế vận động cột sống cổ, hạn chế chức năng sinh hoạt (NDI) và chất lượng giấc ngủ (PSQI) được sử dụng để đánh giá toàn diện tình trạng người bệnh.

Mô hình nghiên cứu tập trung vào mối quan hệ giữa các yếu tố đặc điểm người bệnh (tuổi, giới tính, nghề nghiệp, thời gian mắc bệnh) và kết quả tư vấn, phục hồi chức năng. Các phương pháp điều trị kết hợp giữa y học hiện đại (thuốc giảm đau, kháng viêm) và phục hồi chức năng (điện xung, chiếu đèn hồng ngoại, xoa bóp bấm huyệt, vận động) được áp dụng nhằm tối ưu hóa hiệu quả điều trị.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu được thiết kế theo phương pháp can thiệp trên một nhóm đối tượng, so sánh kết quả trước và sau điều trị. Cỡ mẫu gồm 150 người bệnh được chọn theo phương pháp thuận tiện có chủ đích, đáp ứng tiêu chuẩn chẩn đoán hội chứng cổ vai tay do thoái hóa cột sống cổ và đồng ý tham gia nghiên cứu. Thời gian nghiên cứu từ tháng 8/2022 đến tháng 2/2023 tại Phòng khám đa khoa các cơ quan Đảng ở Trung ương.

Nguồn dữ liệu bao gồm thông tin lâm sàng, cận lâm sàng, hồ sơ điều trị, kết quả đánh giá mức độ đau theo thang VAS, tầm vận động cột sống cổ, chỉ số NDI và bộ câu hỏi PSQI. Phương pháp phân tích số liệu sử dụng phần mềm SPSS phiên bản 25, với các phép thống kê mô tả, kiểm định t-test, chi bình phương và phân tích hồi quy logistic để xác định các yếu tố liên quan. Mức ý nghĩa thống kê được đặt ở p<0,05.

Quy trình nghiên cứu gồm các bước: tuyển chọn người bệnh, thu thập dữ liệu ban đầu, thực hiện can thiệp phục hồi chức năng và tư vấn điều dưỡng, đánh giá kết quả sau 10 ngày điều trị, tổng hợp và phân tích số liệu. Đạo đức nghiên cứu được đảm bảo với sự đồng thuận tự nguyện của người bệnh và phê duyệt của Hội đồng đạo đức Trường Đại học Thăng Long.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Đặc điểm người bệnh: Trong 150 người bệnh, nhóm tuổi trên 50 chiếm khoảng 55%, nữ giới chiếm 60%, đa số làm việc văn phòng (khoảng 70%). Thời gian mắc bệnh trung bình là 6 tháng, với 65% người bệnh có thời gian mắc bệnh trên 3 tháng.

2. Mức độ đau và hạn chế vận động: Trước điều trị, 80% người bệnh có mức độ đau từ vừa đến nặng (VAS >4), sau 10 ngày can thiệp, tỷ lệ này giảm xuống còn 25%, mức độ đau nhẹ hoặc không đau chiếm 75%. Tầm vận động cột sống cổ cải thiện rõ rệt, với 60% người bệnh chuyển từ hạn chế vừa và nhiều sang hạn chế ít hoặc không hạn chế.

3. Chức năng sinh hoạt và giấc ngủ: Chỉ số NDI cho thấy 70% người bệnh có hạn chế chức năng sinh hoạt từ trung bình đến nghiêm trọng trước điều trị, giảm còn 30% sau can thiệp. Bộ câu hỏi PSQI ghi nhận 65% người bệnh bị mất ngủ mức độ vừa và nặng trước điều trị, giảm xuống còn 20% sau khi được tư vấn và phục hồi chức năng.

4. Yếu tố liên quan đến kết quả điều trị: Tuổi dưới 50, thời gian mắc bệnh dưới 3 tháng, nghề nghiệp không phải ngồi lâu và mức độ đau ban đầu thấp có liên quan tích cực đến kết quả tư vấn và phục hồi chức năng (p<0,05). Giới tính và trình độ học vấn không có ảnh hưởng đáng kể.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy can thiệp tư vấn và phục hồi chức năng kết hợp với điều trị y học hiện đại mang lại hiệu quả rõ rệt trong giảm đau, cải thiện vận động và nâng cao chất lượng cuộc sống cho người bệnh hội chứng cổ vai tay do thoái hóa cột sống cổ. Việc áp dụng các thủ thuật điện xung, chiếu đèn hồng ngoại, xoa bóp bấm huyệt và vận động nhẹ nhàng giúp giảm co cứng cơ, tăng tuần hoàn máu và giảm áp lực lên rễ thần kinh.

So sánh với các nghiên cứu trong và ngoài nước, kết quả tương đồng với nghiên cứu tại Bệnh viện Hữu Nghị cho thấy tỷ lệ cải thiện triệu chứng đạt trên 70% sau 10-14 ngày điều trị. Các yếu tố như tuổi tác và thời gian mắc bệnh ảnh hưởng đến khả năng hồi phục, phù hợp với báo cáo của các tác giả trước đây. Việc tập trung tư vấn tâm lý, giáo dục sức khỏe và hướng dẫn vận động đúng cách cũng góp phần nâng cao hiệu quả điều trị.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện sự thay đổi tỷ lệ mức độ đau trước và sau điều trị, biểu đồ đường về cải thiện tầm vận động cột sống cổ theo từng ngày, và bảng so sánh điểm NDI, PSQI trước và sau can thiệp để minh họa rõ nét hiệu quả của chương trình tư vấn và phục hồi chức năng.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường đào tạo chuyên môn cho điều dưỡng viên về kỹ thuật tư vấn và phục hồi chức năng nhằm nâng cao chất lượng chăm sóc, đặc biệt chú trọng đến các thủ thuật điện xung, xoa bóp bấm huyệt và vận động trị liệu. Thời gian thực hiện trong 6 tháng, do Ban Giám đốc Phòng khám phối hợp với Trường Đại học Thăng Long tổ chức.

2. Xây dựng quy trình chuẩn chăm sóc người bệnh hội chứng cổ vai tay tại các cơ sở y tế, bao gồm hướng dẫn chẩn đoán, tư vấn, điều trị và theo dõi kết quả, nhằm đảm bảo tính đồng nhất và hiệu quả trong công tác điều dưỡng. Thời gian áp dụng trong 1 năm, do Phòng khám đa khoa các cơ quan Đảng chủ trì.

3. Tổ chức các chương trình giáo dục sức khỏe và tư vấn phòng ngừa cho cán bộ văn phòng, tập trung vào thay đổi thói quen làm việc, tư thế ngồi, vận động thường xuyên để giảm nguy cơ thoái hóa cột sống cổ. Thời gian triển khai liên tục, do phòng Công tác xã hội và điều dưỡng phối hợp thực hiện.

4. Đẩy mạnh nghiên cứu ứng dụng các phương pháp phục hồi chức năng mới kết hợp y học hiện đại và y học cổ truyền nhằm nâng cao hiệu quả điều trị, giảm thiểu tác dụng phụ của thuốc. Khuyến nghị thực hiện trong 2 năm, do các đơn vị nghiên cứu y học phối hợp triển khai.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Điều dưỡng viên và kỹ thuật viên phục hồi chức năng: Nghiên cứu cung cấp kiến thức chuyên sâu về quy trình chăm sóc, kỹ thuật phục hồi chức năng và tư vấn người bệnh hội chứng cổ vai tay, giúp nâng cao năng lực chuyên môn và hiệu quả công tác.

2. Bác sĩ chuyên khoa cơ xương khớp và thần kinh: Tham khảo để hiểu rõ hơn về vai trò của điều dưỡng trong quá trình điều trị, phối hợp chăm sóc toàn diện cho người bệnh, từ đó xây dựng phác đồ điều trị phù hợp.

3. Nhà quản lý y tế và lãnh đạo cơ sở khám chữa bệnh: Tài liệu giúp hoạch định chính sách, xây dựng quy trình chăm sóc chuẩn hóa, đào tạo nhân lực và tổ chức các chương trình giáo dục sức khỏe hiệu quả.

4. Người bệnh và gia đình: Cung cấp thông tin về bệnh lý, phương pháp điều trị và phục hồi chức năng, giúp người bệnh chủ động phối hợp điều trị, cải thiện chất lượng cuộc sống và phòng ngừa tái phát.

Câu hỏi thường gặp

1. Hội chứng cổ vai tay do thoái hóa cột sống cổ là gì?
   Là nhóm các triệu chứng đau, tê bì, hạn chế vận động vùng cổ, vai và tay do thoái hóa các đốt sống cổ gây chèn ép rễ thần kinh hoặc tủy sống, ảnh hưởng đến chức năng vận động và cảm giác.

2. Phương pháp phục hồi chức năng nào hiệu quả nhất?
   Kết hợp điện xung, chiếu đèn hồng ngoại, xoa bóp bấm huyệt và vận động nhẹ nhàng được chứng minh giúp giảm đau nhanh, cải thiện vận động và tăng tuần hoàn máu, nâng cao hiệu quả điều trị.

3. Yếu tố nào ảnh hưởng đến kết quả điều trị?
   Tuổi tác, thời gian mắc bệnh, mức độ đau ban đầu và nghề nghiệp là những yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến khả năng hồi phục; người bệnh trẻ tuổi, mắc bệnh sớm và có mức độ đau nhẹ thường có kết quả tốt hơn.

4. Người bệnh cần lưu ý gì trong sinh hoạt hàng ngày?
   Tránh ngồi lâu một tư thế, duy trì tư thế đúng khi làm việc, thường xuyên vận động nhẹ nhàng, tránh các động tác gây áp lực lên cột sống cổ và tuân thủ hướng dẫn điều trị của nhân viên y tế.

5. Tư vấn điều dưỡng đóng vai trò thế nào trong điều trị?
   Tư vấn giúp người bệnh hiểu rõ bệnh lý, phối hợp điều trị, cải thiện tâm lý, hướng dẫn vận động và phòng ngừa biến chứng, từ đó nâng cao hiệu quả phục hồi chức năng và chất lượng cuộc sống.

Kết luận

• Nghiên cứu đã mô tả đặc điểm lâm sàng và cận lâm sàng của 150 người bệnh hội chứng cổ vai tay do thoái hóa cột sống cổ tại Phòng khám đa khoa các cơ quan Đảng ở Trung ương trong giai đoạn 2022-2023.
• Can thiệp tư vấn và phục hồi chức năng kết hợp với điều trị y học hiện đại giúp giảm đau, cải thiện vận động và nâng cao chất lượng giấc ngủ, chức năng sinh hoạt của người bệnh.
• Các yếu tố như tuổi dưới 50, thời gian mắc bệnh dưới 3 tháng và nghề nghiệp ít ngồi lâu có liên quan tích cực đến kết quả điều trị.
• Đề xuất xây dựng quy trình chăm sóc chuẩn, tăng cường đào tạo điều dưỡng và tổ chức các chương trình giáo dục sức khỏe nhằm nâng cao hiệu quả điều trị.
• Các bước tiếp theo bao gồm triển khai áp dụng quy trình tại các cơ sở y tế, mở rộng nghiên cứu ứng dụng các phương pháp phục hồi chức năng mới và theo dõi dài hạn kết quả điều trị.

Mời các chuyên gia, điều dưỡng viên và nhà quản lý y tế quan tâm nghiên cứu và áp dụng các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng chăm sóc người bệnh hội chứng cổ vai tay do thoái hóa cột sống cổ.