Tổng quan nghiên cứu

Đa u tủy xương (ĐUTX) là một bệnh máu ác tính đặc trưng bởi sự tăng sinh tế bào tương bào ác tính trong tủy xương, gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng như đau xương, gãy xương, thiếu máu, nhiễm trùng và suy thận. Theo ước tính, mỗi năm trên thế giới có khoảng 588.161 người được chẩn đoán mắc ĐUTX, trong đó tại Mỹ có khoảng 34.920 ca mới và 12.590 ca tử vong. Tại Việt Nam, bệnh chiếm khoảng 13% các bệnh lý ung thư hệ tạo máu và 1,8% tổng số bệnh ung thư. Bệnh thường xuất hiện ở người trung niên và cao tuổi, đặc biệt là nhóm tuổi trên 40, với tỷ lệ nữ giới mắc bệnh chiếm 58,6%.

Nghiên cứu được thực hiện tại Trung tâm Huyết học và Truyền máu, Bệnh viện Bạch Mai trong giai đoạn từ tháng 02 đến tháng 08 năm 2024, với mục tiêu mô tả đặc điểm lâm sàng và hoạt động chăm sóc người bệnh ĐUTX, đồng thời phân tích các yếu tố liên quan đến kết quả chăm sóc. Việc nghiên cứu nhằm nâng cao chất lượng chăm sóc, giảm thiểu biến chứng, cải thiện sức khỏe tâm lý và kéo dài thời gian sống cho người bệnh. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc hoàn thiện quy trình chăm sóc, góp phần nâng cao hiệu quả điều trị và chất lượng cuộc sống cho người bệnh ĐUTX tại Việt Nam.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các học thuyết điều dưỡng nổi bật nhằm xây dựng kế hoạch chăm sóc toàn diện cho người bệnh ĐUTX:

  • Học thuyết Maslow về nhu cầu cơ bản con người: Giúp xác định các nhu cầu sinh lý và tâm lý của người bệnh để lập kế hoạch chăm sóc phù hợp.
  • Học thuyết Nightingale về môi trường chăm sóc: Nhấn mạnh vai trò của môi trường sạch sẽ, an toàn, kiểm soát nhiễm khuẩn trong việc hỗ trợ quá trình hồi phục.
  • Học thuyết Henderson về hỗ trợ người bệnh đạt tính độc lập: Tập trung vào việc giúp người bệnh tự chăm sóc và phục hồi chức năng nhanh chóng.
  • Học thuyết Orem về tự chăm sóc: Đề cao vai trò của điều dưỡng trong việc hỗ trợ, giáo dục người bệnh tự chăm sóc bản thân.

Các khái niệm chính trong nghiên cứu bao gồm: Đa u tủy xương, kết quả chăm sóc, thang điểm VAS đánh giá đau, chỉ số BMI, thang điểm SIRS đánh giá nhiễm trùng, và thang đo Beck Depression Inventory (BDI) đánh giá tâm lý.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu được thiết kế theo phương pháp mô tả tiến cứu có phân tích, nhằm theo dõi sự tiến triển bệnh và các yếu tố liên quan đến kết quả chăm sóc người bệnh ĐUTX. Cỡ mẫu thực tế là 174 người bệnh vào ngày đầu nhập viện, giảm còn 156 người vào ngày thứ 7 và 97 người vào ngày thứ 15. Mẫu được chọn toàn bộ người bệnh đáp ứng tiêu chuẩn tại Trung tâm Huyết học và Truyền máu, Bệnh viện Bạch Mai từ tháng 02 đến tháng 08 năm 2024.

Dữ liệu được thu thập qua phỏng vấn, quan sát, hồ sơ bệnh án và phiếu điều dưỡng. Các chỉ số lâm sàng, dấu hiệu sinh tồn, mức độ đau (thang VAS), tình trạng dinh dưỡng (BMI), tâm lý (BDI) và các biến số chăm sóc được đánh giá tại ba thời điểm: ngày nhập viện (N1), ngày thứ 7 (N7) và ngày thứ 15 (N15). Phân tích dữ liệu sử dụng phần mềm SPSS 22 với kiểm định Cronbach’s Alpha đạt 0.7, các khác biệt có ý nghĩa thống kê khi p < 0,05.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Đặc điểm nhân khẩu học: Phần lớn người bệnh thuộc nhóm tuổi ≥ 60 chiếm 71,4%, nữ giới chiếm 58,6%, nam giới 41,4%. Tỷ lệ người bệnh có BMI dưới 18,5 (suy dinh dưỡng) chiếm khoảng 24%, phản ánh tình trạng dinh dưỡng kém phổ biến.

  2. Tình trạng lâm sàng và biến chứng: Tỷ lệ thiếu máu lên đến 73% khi chẩn đoán và tăng lên 91% trong quá trình điều trị. Nhiễm khuẩn bệnh viện chiếm 36%, trong đó tác nhân chính là Escherichia coli chiếm 61,1%. Đau xương là triệu chứng phổ biến với tỷ lệ lên đến 93%, ảnh hưởng nghiêm trọng đến vận động và chất lượng cuộc sống.

  3. Kết quả chăm sóc: Sau 15 ngày chăm sóc, tỷ lệ người bệnh giảm đau đạt trên 80%, giảm các biến chứng như nôn, rụng tóc từ 100% xuống còn 10% và 4% tương ứng. Tâm lý người bệnh cải thiện rõ rệt với tỷ lệ lạc quan tăng 76%, không còn trường hợp không hợp tác điều trị.

  4. Mối liên quan các yếu tố với kết quả chăm sóc: Có mối liên hệ chặt chẽ giữa đặc điểm nhân khẩu học, tiền sử bệnh lý, thói quen sinh hoạt, số ngày nằm viện với kết quả chăm sóc. Người bệnh có thói quen sinh hoạt lành mạnh, thời gian nằm viện hợp lý và được chăm sóc tích cực có kết quả chăm sóc tốt hơn đáng kể (p < 0,05).

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy chăm sóc toàn diện, bao gồm giảm đau, kiểm soát nhiễm khuẩn, dinh dưỡng hợp lý và hỗ trợ tâm lý, đóng vai trò then chốt trong cải thiện sức khỏe người bệnh ĐUTX. Tỷ lệ nhiễm khuẩn cao phản ánh nhu cầu tăng cường kiểm soát nhiễm khuẩn trong môi trường bệnh viện. So với các nghiên cứu quốc tế, tỷ lệ sống thêm 5 năm của người bệnh ĐUTX tại Việt Nam còn thấp, do đó việc nâng cao chất lượng chăm sóc là rất cần thiết.

Biểu đồ thể hiện sự giảm điểm đau theo thang VAS qua các thời điểm N1, N7 và N15 minh họa hiệu quả chăm sóc giảm đau. Bảng so sánh tỷ lệ biến chứng trước và sau chăm sóc cũng cho thấy sự cải thiện rõ rệt. Kết quả này phù hợp với các nghiên cứu trước đây về vai trò của chăm sóc điều dưỡng trong bệnh lý ung thư máu.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đào tạo chuyên môn cho điều dưỡng viên nhằm nâng cao kỹ năng chăm sóc giảm đau, kiểm soát nhiễm khuẩn và hỗ trợ tâm lý, đảm bảo đạt mục tiêu giảm đau ≥ 80% trong vòng 15 ngày.

  2. Xây dựng quy trình chăm sóc chuẩn hóa cho người bệnh ĐUTX tại các cơ sở y tế, áp dụng trong vòng 6 tháng tới, tập trung vào kiểm soát biến chứng và giáo dục sức khỏe.

  3. Phát triển chương trình giáo dục sức khỏe cho người bệnh và gia đình về chế độ dinh dưỡng, vận động hợp lý và tuân thủ điều trị, nhằm cải thiện chỉ số BMI và giảm tỷ lệ biến chứng.

  4. Tăng cường kiểm soát nhiễm khuẩn bệnh viện bằng các biện pháp vệ sinh, kiểm tra định kỳ và giám sát nghiêm ngặt, giảm tỷ lệ nhiễm khuẩn xuống dưới 20% trong năm đầu thực hiện.

  5. Hỗ trợ tâm lý liên tục cho người bệnh thông qua tư vấn, động viên và các hoạt động giảm stress, nhằm nâng cao tỷ lệ hợp tác điều trị và cải thiện chất lượng cuộc sống.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Điều dưỡng viên và nhân viên y tế: Nghiên cứu cung cấp kiến thức chuyên sâu về chăm sóc người bệnh ĐUTX, giúp nâng cao kỹ năng thực hành và lập kế hoạch chăm sóc hiệu quả.

  2. Bác sĩ chuyên khoa huyết học và ung bướu: Tham khảo để hiểu rõ hơn về các yếu tố ảnh hưởng đến kết quả chăm sóc, từ đó phối hợp điều trị và chăm sóc toàn diện cho người bệnh.

  3. Nhà quản lý y tế và bệnh viện: Sử dụng kết quả nghiên cứu để xây dựng chính sách, quy trình chăm sóc chuẩn hóa, nâng cao chất lượng dịch vụ và giảm chi phí điều trị.

  4. Người bệnh và gia đình: Hiểu rõ về bệnh lý, các biến chứng và cách chăm sóc phù hợp, từ đó chủ động phối hợp với nhân viên y tế trong quá trình điều trị.

Câu hỏi thường gặp

  1. Đa u tủy xương là bệnh gì?
    ĐUTX là bệnh ung thư tế bào tương bào trong tủy xương, gây phá hủy cấu trúc xương và suy giảm chức năng tạo máu, dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng như đau xương, thiếu máu và suy thận.

  2. Chăm sóc người bệnh ĐUTX bao gồm những hoạt động nào?
    Chăm sóc bao gồm giảm đau, kiểm soát nhiễm khuẩn, hỗ trợ dinh dưỡng, theo dõi dấu hiệu sinh tồn, chăm sóc tâm lý và giáo dục sức khỏe cho người bệnh và gia đình.

  3. Làm thế nào để đánh giá mức độ đau của người bệnh?
    Mức độ đau được đánh giá bằng thang điểm VAS từ 0 đến 10, trong đó 0 là không đau và 10 là đau khủng khiếp, giúp điều dưỡng điều chỉnh phương pháp giảm đau phù hợp.

  4. Tại sao kiểm soát nhiễm khuẩn lại quan trọng trong chăm sóc ĐUTX?
    Người bệnh ĐUTX có hệ miễn dịch suy giảm, dễ bị nhiễm khuẩn bệnh viện, làm tăng nguy cơ tử vong và kéo dài thời gian điều trị, do đó kiểm soát nhiễm khuẩn là yếu tố sống còn.

  5. Chăm sóc tâm lý có vai trò như thế nào?
    Chăm sóc tâm lý giúp người bệnh giảm lo âu, trầm cảm, tăng cường hợp tác điều trị và cải thiện chất lượng cuộc sống, đặc biệt quan trọng trong bệnh lý ung thư mãn tính như ĐUTX.

Kết luận

  • Đa u tủy xương là bệnh lý ác tính phổ biến ở người cao tuổi, với tỷ lệ nữ giới mắc bệnh cao hơn nam giới.
  • Chăm sóc toàn diện, bao gồm giảm đau, kiểm soát nhiễm khuẩn, dinh dưỡng và hỗ trợ tâm lý, góp phần cải thiện kết quả điều trị và chất lượng cuộc sống người bệnh.
  • Các yếu tố nhân khẩu học, tiền sử bệnh lý và thói quen sinh hoạt có ảnh hưởng đáng kể đến kết quả chăm sóc.
  • Nghiên cứu đề xuất các giải pháp nâng cao chất lượng chăm sóc, đào tạo nhân viên và kiểm soát nhiễm khuẩn tại Bệnh viện Bạch Mai.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai quy trình chăm sóc chuẩn hóa và đánh giá hiệu quả trong thực tế, kêu gọi sự phối hợp của toàn bộ đội ngũ y tế và người bệnh.

Hãy áp dụng những kiến thức và giải pháp từ nghiên cứu này để nâng cao hiệu quả chăm sóc người bệnh Đa u tủy xương, góp phần cải thiện sức khỏe cộng đồng và phát triển ngành điều dưỡng chuyên sâu.