I. Tổng Quan Về Chăm Sóc Trước Viện Cho Bệnh Nhân TNTT
Tai nạn thương tích (TNTT) là một vấn đề y tế công cộng toàn cầu nghiêm trọng. Mỗi năm có tới 5,8 triệu ca tử vong do TNTT. TNTT chiếm 16% gánh nặng bệnh tật toàn cầu. Tại Việt Nam, theo WHO, chỉ 6-10% người bị tai nạn được sơ cấp cứu ban đầu tại hiện trường. Chăm sóc trước viện (CSTV) đóng vai trò quan trọng trong việc giảm thiểu hậu quả của TNTT. CSTV bao gồm mọi hoạt động y tế ban đầu được thực hiện trước khi bệnh nhân đến bệnh viện, bao gồm cả sơ cứu tai nạn tại chỗ và vận chuyển cấp cứu. Việc cải thiện tình trạng chăm sóc trước viện có thể giúp giảm tỷ lệ tử vong và tàn tật do TNTT, đặc biệt tại các cơ sở như Bệnh viện Đa khoa Đống Đa. Nghiên cứu này tập trung vào đánh giá thực trạng CSTV và các yếu tố liên quan đến bệnh nhân tai nạn thương tích nhập viện.
1.1. Định nghĩa và phạm vi của chăm sóc trước viện
Chăm sóc trước viện (CSTV) bao gồm mọi biện pháp y tế ban đầu được thực hiện cho bệnh nhân ngay sau khi xảy ra tai nạn, trước khi họ được đưa đến bệnh viện. CSTV bao gồm cả sơ cứu tai nạn tại hiện trường, vận chuyển cấp cứu và các biện pháp ổn định tình trạng bệnh nhân. Theo hướng dẫn của Bộ Y tế, khi thực hiện sơ cấp cứu cho nạn nhân bị TNTT, lưu ý quan trọng nhất là phải bảo vệ cột sống cổ cho nạn nhân bằng cách luôn giữ đầu và cột sống cổ thẳng trục với thân mình trong quá trình di chuyển nạn nhân. Phạm vi của CSTV đã được mở rộng, bao gồm cả y tế cộng đồng và dược sĩ cung cấp thuốc men cần thiết.
1.2. Tầm quan trọng của sơ cứu ban đầu trong cấp cứu TNTT
Sơ cứu ban đầu là yếu tố then chốt trong CSTV, giúp tăng cơ hội sống sót và giảm thiểu các biến chứng cho bệnh nhân tai nạn thương tích. Theo Liên đoàn Quốc tế Chữ thập đỏ, sơ cứu ban đầu là bước cơ bản và quan trọng trong việc cung cấp các biện pháp can thiệp nhanh chóng và hiệu quả để giảm mức độ nghiêm trọng của chấn thương và tăng cơ hội sống cho nạn nhân TNTT nặng (10, 11). Nếu được sơ cứu tai nạn đúng cách, kịp thời, tỷ lệ sống có thể tăng 25%. Sai lầm thường mắc phải khi sơ cứu cho bệnh nhân tai nạn thương tích là người giúp sơ cứu xốc ngược nạn nhân hoặc để nạn nhân ngồi lên xe máy và di chuyển trên đường làm tủy cổ bị đứt.
II. Thực Trạng Đáng Báo Động về Chăm Sóc Trước Viện Hiện Nay
Thực trạng CSTV cho bệnh nhân tai nạn thương tích tại Việt Nam còn nhiều hạn chế. Điều tra của Cục Y tế dự phòng cho thấy, chỉ 4% nạn nhân được đưa đến bệnh viện bằng xe cấp cứu. 52% nạn nhân không được cấp cứu ban đầu, và chỉ 5-10% được sơ cứu tại hiện trường đúng kỹ thuật. Theo báo cáo của Tổ chức Y tế Thế giới tại Tây Thái Bình Dương, tại Việt Nam, chỉ khoảng 6-10% người bị tai nạn được sơ cấp cứu ban đầu ngay tại hiện trường. Phần lớn nạn nhân được đưa đến bệnh viện bằng các phương tiện không chuyên dụng. Điều này cho thấy sự cần thiết phải nâng cao nhận thức và kỹ năng sơ cứu tai nạn cho cộng đồng, đồng thời cải thiện hệ thống vận chuyển cấp cứu.
2.1. Hạn chế trong việc tiếp cận dịch vụ cấp cứu ban đầu
Nhiều bệnh nhân tai nạn thương tích không được tiếp cận dịch vụ cấp cứu ban đầu kịp thời. Nguyên nhân có thể do thiếu kiến thức về sơ cứu tai nạn trong cộng đồng, khó khăn trong việc gọi xe cấp cứu, hoặc khoảng cách địa lý. Điều này dẫn đến việc bỏ lỡ 'thời gian vàng' trong cấp cứu ban đầu, làm giảm cơ hội sống sót và tăng nguy cơ di chứng. Các hoạt động chăm sóc trước/ngoại viện cho nạn nhân chấn thương đã được qui định trong Qui chế cấp cứu, hồi sức tích cực và chống độc và Quyết định số 12/2008/QĐ-BYT ngày 27/2/2008 của Bộ trưởng Bộ Y tế về tiêu chuẩn kiến thức, kỹ năng của nhân viên y tế và trang thiết bị trong chăm sóc chấn thương thiết yếu (14, 15). Cả hai văn bản trên đều còn hiệu lực và chưa có văn bản thay thế.
2.2. Thiếu trang thiết bị và kỹ năng sơ cứu cơ bản
Không chỉ thiếu tiếp cận dịch vụ, việc thiếu trang thiết bị và kỹ năng sơ cứu tai nạn cũng là một vấn đề lớn. Nhiều người không biết cách xử lý các tình huống cấp cứu ban đầu như cầm máu, cố định xương gãy, hoặc hô hấp nhân tạo. Thậm chí ngay cả nhân viên y tế không chuyên cũng có thể thiếu kiến thức và kỹ năng cần thiết để cung cấp chăm sóc trước viện hiệu quả. Chính vì thế, việc đào tạo và trang bị kiến thức, kỹ năng sơ cứu tai nạn là vô cùng quan trọng.
2.3. Phương tiện vận chuyển cấp cứu không đảm bảo an toàn
Việc vận chuyển cấp cứu bằng các phương tiện không chuyên dụng, như xe máy hoặc xe taxi, có thể gây nguy hiểm cho bệnh nhân tai nạn thương tích, đặc biệt là trong các trường hợp chấn thương cột sống hoặc chấn thương sọ não. Việc rung lắc và di chuyển không đúng cách có thể làm trầm trọng thêm tình trạng bệnh nhân và gây ra các biến chứng nghiêm trọng. Cần tăng cường đầu tư vào hệ thống vận chuyển cấp cứu chuyên dụng, đảm bảo an toàn và hiệu quả.
III. Cách Bệnh Viện Đống Đa Nâng Cao Chăm Sóc Trước Viện
Bệnh viện Đa khoa Đống Đa đóng vai trò quan trọng trong việc tiếp nhận và điều trị bệnh nhân tai nạn thương tích. Để nâng cao chất lượng chăm sóc trước viện, bệnh viện cần tập trung vào cải thiện quy trình tiếp nhận, đánh giá tình trạng bệnh nhân và phối hợp với các đơn vị cấp cứu ban đầu. Ngoài ra, việc tăng cường đào tạo cho nhân viên y tế và cộng đồng về sơ cứu tai nạn cũng là một yếu tố quan trọng. Nghiên cứu "Tình trạng chăm sóc trước viện và một số yếu tố liên quan của bệnh nhân nhập viện do tai nạn thương tích tại Bệnh viện Đa khoa Đống Đa năm 2021" được thực hiện nhằm mục đích mô tả thực trạng CSTV và một số yếu tố liên quan đến của các nạn nhân TNTT đến khám và điều trị tại BVĐK Đống Đa.
3.1. Tối ưu hóa quy trình tiếp nhận và đánh giá bệnh nhân
Quy trình tiếp nhận và đánh giá tình trạng bệnh nhân cần được tối ưu hóa để đảm bảo bệnh nhân tai nạn thương tích được xử trí nhanh chóng và hiệu quả. Cần có đội ngũ nhân viên y tế chuyên trách, được đào tạo về cấp cứu ban đầu và có khả năng đánh giá tình trạng bệnh nhân chính xác. Việc sử dụng các thang điểm đánh giá mức độ nghiêm trọng của chấn thương cũng giúp ích trong việc phân loại và ưu tiên điều trị. Đánh giá mức độ thương tổn của nạn nhân, thông tin chung, đặc điểm nhân khẩu học của đối tượng nghiên cứu, thông tin về TNTT, vận chuyển nạn nhân đến BV, công tác sơ cấp cứu.
3.2. Tăng cường đào tạo kỹ năng cấp cứu cho nhân viên y tế
Việc đào tạo liên tục cho nhân viên y tế về các kỹ năng cấp cứu ban đầu là rất quan trọng. Các khóa đào tạo cần tập trung vào các kỹ năng thực hành, như cầm máu, cố định xương gãy, hô hấp nhân tạo, và xử trí ban đầu các tình huống nguy kịch. Đội ngũ cấp cứu cần được trang bị đầy đủ kiến thức và kỹ năng để đối phó với mọi tình huống cấp cứu ban đầu có thể xảy ra. Thông tin chung về địa điểm nghiên cứu, Khung lý thuyết/cây vấn đề , Đối tượng nghiên cứu , Thời gian – Địa điểm nghiên cứu , Thiết kế nghiên cứu , Mẫu nghiên cứu .
3.3. Phối hợp chặt chẽ với các đơn vị cấp cứu ngoại viện
Bệnh viện Đa khoa Đống Đa cần phối hợp chặt chẽ với các đơn vị cấp cứu ban đầu ngoại viện, như trung tâm cấp cứu 115, để đảm bảo quá trình vận chuyển cấp cứu diễn ra suôn sẻ. Cần thiết lập hệ thống liên lạc hiệu quả và chia sẻ thông tin kịp thời giữa bệnh viện và các đơn vị cấp cứu ban đầu, giúp bệnh viện chuẩn bị sẵn sàng tiếp nhận bệnh nhân tai nạn thương tích.
IV. Ứng Dụng Nghiên Cứu về Tình Trạng Chăm Sóc Trước Viện
Nghiên cứu về "Tình trạng chăm sóc trước viện và một số yếu tố liên quan của bệnh nhân tai nạn thương tích tại Bệnh viện Đa khoa Đống Đa năm 2021" cung cấp những thông tin quan trọng để cải thiện hệ thống cấp cứu ban đầu. Kết quả nghiên cứu có thể được sử dụng để xây dựng các chương trình đào tạo sơ cứu tai nạn, nâng cao nhận thức cộng đồng và cải thiện quy trình vận chuyển cấp cứu. Đặc biệt, cần chú trọng đến các yếu tố liên quan đến tình trạng chăm sóc trước viện, như hoàn cảnh xảy ra tai nạn và đặc điểm cá nhân của bệnh nhân.
4.1. Xây dựng chương trình đào tạo sơ cứu dựa trên bằng chứng
Dựa trên kết quả nghiên cứu, có thể xây dựng các chương trình đào tạo sơ cứu tai nạn phù hợp với nhu cầu thực tế của cộng đồng. Các chương trình này cần tập trung vào các kỹ năng cấp cứu ban đầu thiết yếu, như cầm máu, cố định xương gãy, hô hấp nhân tạo, và xử trí các tình huống nguy kịch. Cần chú trọng đến việc đào tạo cho các đối tượng khác nhau, như nhân viên y tế, giáo viên, và người dân nói chung. Thu thập số liệu, Khái niệm, thước đo và tiêu chuẩn , Quản lý và phân tích số liệu , Vấn đề đạo đức trong nghiên cứu.
4.2. Nâng cao nhận thức cộng đồng về tầm quan trọng của CSTV
Cần tăng cường truyền thông và giáo dục sức khỏe để nâng cao nhận thức cộng đồng về tầm quan trọng của chăm sóc trước viện. Các chiến dịch truyền thông cần nhấn mạnh vai trò của sơ cứu tai nạn trong việc cứu sống và giảm thiểu di chứng cho bệnh nhân tai nạn thương tích. Cần khuyến khích người dân tham gia các khóa đào tạo sơ cứu tai nạn và trang bị kiến thức, kỹ năng cần thiết. Đặc điểm nhân khẩu học của dối tượng nghiên cứu , Hoàn cảnh xảy ra tai nạn. , Đặc điểm các trường hợp TNGT .
4.3. Cải thiện hệ thống vận chuyển cấp cứu chuyên dụng
Cần đầu tư vào hệ thống vận chuyển cấp cứu chuyên dụng, đảm bảo an toàn và hiệu quả. Xe cấp cứu cần được trang bị đầy đủ các thiết bị y tế cần thiết và có đội ngũ nhân viên y tế được đào tạo về cấp cứu ban đầu. Cần xây dựng quy trình điều phối xe cấp cứu hiệu quả, đảm bảo xe cấp cứu đến hiện trường trong thời gian ngắn nhất có thể. Tư thế vận chuyển nạn nhân , Khoảng cách, thời gian nạn nhân được vận chuyển đến BV , Khoảng cách, thời gian vận chuyển nạn nhân từ hiện trường đến BV phân theo các nhóm .
V. Hướng Đến Tương Lai Phát Triển Chăm Sóc Trước Viện Toàn Diện
Để phát triển chăm sóc trước viện một cách toàn diện, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các bên liên quan, bao gồm chính phủ, ngành y tế, các tổ chức phi chính phủ và cộng đồng. Cần xây dựng hệ thống chăm sóc trước viện đồng bộ, từ sơ cứu tai nạn tại hiện trường đến vận chuyển cấp cứu và điều trị tại bệnh viện. Cần đảm bảo mọi người dân đều có thể tiếp cận dịch vụ cấp cứu ban đầu một cách công bằng và hiệu quả. Việc cải thiện tình trạng chăm sóc trước viện không chỉ giúp cứu sống nhiều người mà còn góp phần giảm gánh nặng cho hệ thống y tế và nâng cao chất lượng cuộc sống cho cộng đồng.
5.1. Xây dựng hệ thống chăm sóc trước viện đồng bộ và hiệu quả
Hệ thống chăm sóc trước viện cần được xây dựng một cách đồng bộ, từ khâu phòng ngừa tai nạn đến khâu điều trị phục hồi. Cần có quy trình rõ ràng và sự phối hợp chặt chẽ giữa các đơn vị liên quan. Hệ thống cần đảm bảo mọi người dân đều có thể tiếp cận dịch vụ cấp cứu ban đầu một cách nhanh chóng và hiệu quả, không phân biệt địa vị xã hội hay khu vực địa lý. Công tác sơ cấp cứu trước viện cho nạn nhân , Đánh giá mức độ thương tổn của nạn nhân .
5.2. Đầu tư vào nghiên cứu và phát triển các giải pháp CSTV mới
Cần đầu tư vào nghiên cứu và phát triển các giải pháp chăm sóc trước viện mới, như các phương pháp sơ cứu tai nạn tiên tiến, các thiết bị y tế di động, và các hệ thống thông tin liên lạc hiệu quả. Nghiên cứu cần tập trung vào các vấn đề cụ thể của Việt Nam, như tình trạng giao thông phức tạp và điều kiện địa lý khó khăn. Một số yếu tố liên quan đến CSTV cho BN , Yếu tố cá nhân , Hoàn cảnh xảy ra TNTT .
5.3. Đảm bảo tính bền vững của hệ thống CSTV
Để đảm bảo tính bền vững của hệ thống chăm sóc trước viện, cần có nguồn lực tài chính ổn định và sự cam kết lâu dài từ chính phủ và các bên liên quan. Cần xây dựng các cơ chế tài chính bền vững, như bảo hiểm y tế và các quỹ từ thiện, để đảm bảo mọi người dân đều có thể tiếp cận dịch vụ cấp cứu ban đầu mà không gặp rào cản về tài chính. Tình trạng TNTT. Phụ lục 1: Trang thông tin dành cho người tham gia nghiên cứu. Phụ lục 2: Bộ câu hỏi phỏng vấn định lượng .
