Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh nền kinh tế Việt Nam ngày càng hội nhập sâu rộng với thế giới, ngành xây dựng cơ bản giữ vai trò then chốt trong việc phát triển cơ sở hạ tầng và nền kinh tế quốc dân. Công ty Cổ phần Đầu tư Xây dựng và Kỹ thuật 29 (Công ty 29) là một doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực xây dựng dân dụng, giao thông và thủy lợi, với vốn điều lệ 50 tỷ đồng và nhiều dự án tiêu biểu như khu nhà ở xã Uy Nỗ (giá trị hợp đồng 121,170 triệu đồng) và các dự án điện mặt trời quy mô lớn. Năm 2020, dù chịu ảnh hưởng nặng nề của dịch Covid-19, Công ty vẫn đạt giá trị sản xuất 530 tỷ đồng, doanh thu thuần 651,625 triệu đồng, tuy nhiên lợi nhuận trước thuế chỉ đạt 63% kế hoạch.

Tổ chức kế toán tại các doanh nghiệp xây dựng như Công ty 29 đóng vai trò quan trọng trong việc quản lý chi phí, kiểm soát tài chính và cung cấp thông tin kịp thời cho lãnh đạo. Tuy nhiên, thực trạng tổ chức kế toán tại Công ty 29 còn nhiều hạn chế, chưa đáp ứng đầy đủ nhu cầu quản lý trong bối cảnh hoạt động sản xuất kinh doanh ngày càng phức tạp và phân tán địa bàn thi công. Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là phân tích thực trạng tổ chức kế toán tại Công ty 29 trong năm 2020, từ đó đề xuất các giải pháp hoàn thiện nhằm nâng cao hiệu quả công tác kế toán, góp phần tăng cường năng lực quản lý tài chính và hỗ trợ phát triển bền vững của doanh nghiệp.

Phạm vi nghiên cứu tập trung vào tổ chức kế toán tài chính tại Công ty 29, bao gồm tổ chức bộ máy kế toán, công tác kế toán và kiểm tra kế toán, với dữ liệu thu thập chủ yếu từ năm 2020. Ý nghĩa nghiên cứu được thể hiện qua việc cung cấp cơ sở khoa học cho việc cải tiến tổ chức kế toán, giúp doanh nghiệp nâng cao chất lượng thông tin tài chính, giảm thiểu rủi ro và tăng cường khả năng cạnh tranh trên thị trường xây dựng.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình về tổ chức kế toán trong doanh nghiệp, tập trung vào kế toán tài chính. Hai lý thuyết chính được áp dụng gồm:

  1. Lý thuyết tổ chức kế toán: Theo đó, tổ chức kế toán là quá trình thu nhận, xử lý, kiểm tra và cung cấp thông tin kinh tế tài chính nhằm phục vụ quản lý doanh nghiệp. Lý thuyết nhấn mạnh nguyên tắc thống nhất, phù hợp, tiết kiệm và hiệu quả trong tổ chức kế toán, đồng thời phân tích các nội dung tổ chức như bộ máy kế toán, chứng từ, tài khoản, sổ kế toán và báo cáo tài chính.

  2. Mô hình tổ chức bộ máy kế toán: Bao gồm các hình thức tổ chức kế toán tập trung, phân tán và kết hợp, phù hợp với quy mô, đặc điểm hoạt động và yêu cầu quản lý của doanh nghiệp. Mô hình này giúp xác định cách phân công nhiệm vụ, quản lý nhân sự và sử dụng công nghệ thông tin trong kế toán.

Các khái niệm chính được làm rõ gồm: kế toán tài chính, tổ chức bộ máy kế toán, chứng từ kế toán, hệ thống tài khoản kế toán, sổ kế toán và báo cáo tài chính. Luận văn cũng vận dụng các nguyên tắc kế toán theo quy định của Luật Kế toán Việt Nam và Thông tư 200/2014/TT-BTC.

Phương pháp nghiên cứu

Luận văn sử dụng phương pháp duy vật biện chứng làm cơ sở phương pháp luận, kết hợp các phương pháp nghiên cứu định tính và định lượng:

  • Phương pháp thu thập tài liệu: Thu thập số liệu thứ cấp từ các chứng từ kế toán, báo cáo tài chính, tài liệu nội bộ Công ty 29 và các công trình nghiên cứu liên quan. Việc thu thập dữ liệu được thực hiện thông qua quan sát, khảo sát thực tế tại công ty nhằm đánh giá thực trạng tổ chức kế toán.

  • Phương pháp tổng hợp, phân tích dữ liệu: Sử dụng kỹ thuật phân tích, tổng hợp, so sánh và đánh giá các số liệu thu thập được để xác định ưu điểm, hạn chế và nguyên nhân tồn tại trong tổ chức kế toán tại Công ty 29. Phân tích số liệu tài chính năm 2020 làm cơ sở cho việc đánh giá hiệu quả hoạt động kế toán.

  • Cỡ mẫu và chọn mẫu: Dữ liệu nghiên cứu chủ yếu tập trung vào toàn bộ bộ máy kế toán và các phòng ban liên quan trong Công ty 29, với số liệu tài chính và báo cáo kế toán năm 2020 làm trọng tâm. Việc lựa chọn phương pháp phân tích dựa trên tính đặc thù của doanh nghiệp xây dựng và yêu cầu quản lý tài chính.

  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu được thực hiện trong năm 2022, tập trung phân tích số liệu năm 2020 và khảo sát thực trạng tổ chức kế toán tại Công ty 29.

Phương pháp nghiên cứu đảm bảo tính khách quan, khoa học và thực tiễn, giảm thiểu nhận định chủ quan, đồng thời cung cấp cơ sở vững chắc cho việc đề xuất giải pháp hoàn thiện tổ chức kế toán.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Mô hình tổ chức bộ máy kế toán tập trung: Công ty 29 áp dụng mô hình tổ chức kế toán tập trung với phòng kế toán trung tâm và các kế toán viên chuyên trách các phần hành như kế toán tổng hợp, vật tư, thanh toán, tài sản cố định. Mô hình này phù hợp với đặc điểm hoạt động sản xuất kinh doanh tập trung của công ty, giúp tiết kiệm nhân lực và tăng hiệu quả quản lý. Tuy nhiên, việc phân công công việc còn chưa tối ưu, dẫn đến một số khâu xử lý chậm trễ.

  2. Ứng dụng phần mềm kế toán Fast Accounting theo hình thức kế toán Nhật ký chung: Việc sử dụng phần mềm kế toán hiện đại giúp tự động hóa ghi chép, tổng hợp và lập báo cáo tài chính, nâng cao độ chính xác và kịp thời của thông tin kế toán. Tuy nhiên, công tác đào tạo và cập nhật phần mềm chưa đồng đều, gây khó khăn trong việc khai thác tối đa tính năng phần mềm.

  3. Thực trạng chứng từ và sổ kế toán: Hệ thống chứng từ kế toán được tổ chức đầy đủ, tuân thủ các nguyên tắc hợp lệ, hợp pháp và hợp lý. Sổ kế toán tổng hợp và chi tiết được ghi chép đầy đủ theo quy định. Tuy nhiên, việc lưu trữ và bảo quản chứng từ còn thiếu khoa học, ảnh hưởng đến công tác kiểm tra, kiểm toán.

  4. Hiệu quả công tác kiểm tra kế toán còn hạn chế: Công ty tổ chức kiểm tra kế toán định kỳ nhưng chưa thực hiện đầy đủ các nội dung kiểm tra theo quy định, dẫn đến một số sai sót chưa được phát hiện kịp thời. Ban kiểm soát hoạt động độc lập nhưng chưa phát huy hết vai trò trong giám sát hoạt động tài chính.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân của những hạn chế trên xuất phát từ đặc thù ngành xây dựng với các dự án phân tán địa bàn, tiến độ thi công ngắn và giá trị hợp đồng đa dạng, gây khó khăn trong việc thu thập và xử lý thông tin kế toán kịp thời. So với các nghiên cứu về tổ chức kế toán tại các doanh nghiệp xây dựng khác, Công ty 29 đã có bước tiến trong việc áp dụng công nghệ thông tin nhưng vẫn cần cải thiện về mặt tổ chức bộ máy và quy trình kiểm tra.

Việc áp dụng mô hình kế toán tập trung giúp tiết kiệm chi phí và tăng tính thống nhất trong quản lý, nhưng cần bổ sung các bộ phận kế toán tại các chi nhánh để tăng cường kiểm soát tại chỗ. Phần mềm kế toán Fast Accounting là công cụ hữu hiệu nhưng đòi hỏi nâng cao năng lực sử dụng và cập nhật thường xuyên để đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của quản lý tài chính.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ so sánh tỷ lệ hoàn thành kế hoạch doanh thu, lợi nhuận và thu hồi vốn năm 2020, cũng như bảng phân tích cơ cấu bộ máy kế toán và quy trình xử lý chứng từ. Các biểu đồ này giúp minh họa rõ nét hiệu quả và điểm nghẽn trong tổ chức kế toán của Công ty.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện mô hình tổ chức bộ máy kế toán: Đề xuất xây dựng thêm bộ phận kế toán tại các chi nhánh và đơn vị trực thuộc để tăng cường kiểm soát, giảm tải cho phòng kế toán trung tâm. Thời gian thực hiện trong 12 tháng, do Ban Giám đốc phối hợp Phòng Tài chính – Kế toán chủ trì.

  2. Nâng cao năng lực sử dụng phần mềm kế toán: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về phần mềm Fast Accounting cho cán bộ kế toán, cập nhật phiên bản mới và tích hợp các tính năng quản lý dự án xây dựng. Thời gian thực hiện trong 6 tháng, do Phòng Tổ chức – Hành chính phối hợp Phòng Tài chính – Kế toán thực hiện.

  3. Cải tiến quy trình lưu trữ và bảo quản chứng từ kế toán: Xây dựng hệ thống lưu trữ điện tử kết hợp lưu trữ vật lý khoa học, đảm bảo truy xuất nhanh chóng và an toàn dữ liệu. Thời gian thực hiện trong 9 tháng, do Phòng Tài chính – Kế toán và Phòng Công nghệ thông tin phối hợp triển khai.

  4. Tăng cường công tác kiểm tra kế toán: Ban Kiểm soát cần được trang bị thêm nguồn lực và quyền hạn để thực hiện kiểm tra định kỳ và đột xuất, đồng thời xây dựng quy trình kiểm tra rõ ràng, minh bạch. Thời gian thực hiện trong 12 tháng, do Ban Kiểm soát và Hội đồng Quản trị phối hợp giám sát.

Các giải pháp trên nhằm mục tiêu nâng cao chất lượng thông tin kế toán, giảm thiểu sai sót, tăng cường hiệu quả quản lý tài chính và hỗ trợ quyết định chiến lược của Công ty 29 trong giai đoạn phát triển tiếp theo.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo doanh nghiệp xây dựng: Giúp hiểu rõ vai trò và tầm quan trọng của tổ chức kế toán trong quản lý tài chính, từ đó có cơ sở để điều chỉnh mô hình tổ chức phù hợp với đặc thù doanh nghiệp.

  2. Phòng Tài chính – Kế toán các công ty xây dựng: Cung cấp kiến thức chuyên sâu về tổ chức bộ máy kế toán, quy trình xử lý chứng từ và ứng dụng phần mềm kế toán, hỗ trợ nâng cao hiệu quả công tác kế toán.

  3. Sinh viên, nghiên cứu sinh ngành Kế toán – Kiểm toán: Là tài liệu tham khảo thực tiễn quý giá về tổ chức kế toán trong doanh nghiệp xây dựng, giúp bổ sung kiến thức lý luận và kỹ năng phân tích thực trạng.

  4. Cơ quan quản lý nhà nước về kế toán và tài chính: Tham khảo để đánh giá thực trạng áp dụng chế độ kế toán tại doanh nghiệp xây dựng, từ đó hoàn thiện chính sách, quy định phù hợp với thực tế.

Mỗi nhóm đối tượng có thể áp dụng kết quả nghiên cứu để cải tiến công tác kế toán, nâng cao năng lực quản lý tài chính và đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững trong ngành xây dựng.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao tổ chức kế toán lại quan trọng đối với doanh nghiệp xây dựng?
    Tổ chức kế toán giúp doanh nghiệp ghi chép, kiểm soát chi phí, tài sản và cung cấp thông tin tài chính kịp thời, hỗ trợ quản lý hiệu quả dự án xây dựng có tính phức tạp và phân tán cao.

  2. Mô hình tổ chức kế toán nào phù hợp với Công ty xây dựng quy mô vừa?
    Mô hình kế toán tập trung hoặc kết hợp tập trung – phân tán thường phù hợp, giúp cân bằng giữa kiểm soát tập trung và linh hoạt tại các chi nhánh, đảm bảo hiệu quả quản lý.

  3. Phần mềm kế toán Fast Accounting có ưu điểm gì?
    Phần mềm này tự động hóa quy trình ghi chép, tổng hợp và lập báo cáo tài chính, giảm sai sót và tăng tốc độ xử lý thông tin, phù hợp với doanh nghiệp xây dựng có nhiều nghiệp vụ phát sinh.

  4. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả công tác kiểm tra kế toán?
    Cần tăng cường nguồn lực cho Ban Kiểm soát, xây dựng quy trình kiểm tra rõ ràng, thực hiện kiểm tra định kỳ và đột xuất, đồng thời áp dụng công nghệ hỗ trợ kiểm tra và giám sát.

  5. Các nguyên tắc tổ chức kế toán quan trọng nhất là gì?
    Nguyên tắc thống nhất, phù hợp, tiết kiệm và hiệu quả là nền tảng để tổ chức kế toán khoa học, đảm bảo thông tin chính xác, kịp thời và phục vụ tốt cho quản lý doanh nghiệp.

Kết luận

  • Luận văn đã hệ thống hóa lý luận về tổ chức kế toán trong doanh nghiệp, làm rõ vai trò, nguyên tắc và nội dung tổ chức kế toán tài chính.
  • Phân tích thực trạng tổ chức kế toán tại Công ty 29 cho thấy mô hình kế toán tập trung và ứng dụng phần mềm kế toán hiện đại đã góp phần nâng cao hiệu quả quản lý tài chính.
  • Tuy nhiên, còn tồn tại hạn chế về phân công công việc, đào tạo phần mềm, lưu trữ chứng từ và công tác kiểm tra kế toán.
  • Đề xuất các giải pháp hoàn thiện bộ máy kế toán, nâng cao năng lực sử dụng phần mềm, cải tiến quy trình lưu trữ và tăng cường kiểm tra nhằm nâng cao chất lượng công tác kế toán.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp đề xuất trong vòng 6-12 tháng, đồng thời đánh giá hiệu quả và điều chỉnh phù hợp với thực tiễn hoạt động của Công ty.

Luận văn kêu gọi các nhà quản lý, chuyên gia kế toán và các bên liên quan quan tâm, áp dụng kết quả nghiên cứu để nâng cao hiệu quả tổ chức kế toán, góp phần phát triển bền vững doanh nghiệp xây dựng trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng gay gắt.