Tổng quan nghiên cứu

Ngân hàng thương mại đóng vai trò trung tâm trong nền kinh tế Việt Nam, đặc biệt trong việc huy động và phân phối vốn cho các tổ chức, cá nhân. Tại Việt Nam, các ngân hàng thương mại có quy mô vốn chủ sở hữu lớn, với vốn điều lệ tối thiểu ba nghìn tỷ đồng, đồng thời chịu sự quản lý chặt chẽ của pháp luật. Trong bối cảnh đó, tổ chức công tác kế toán (TCCTKT) tại ngân hàng thương mại trở thành yếu tố then chốt giúp quản lý, giám sát và cung cấp thông tin tài chính chính xác, kịp thời phục vụ công tác quản trị và ra quyết định.

Luận văn tập trung nghiên cứu TCCTKT tại Ngân hàng Thương mại Cổ phần Đầu tư và Phát triển Việt Nam – Chi nhánh Quang Trung (BIDV Quang Trung) trong giai đoạn 2018-2020. Mục tiêu nghiên cứu gồm: phân tích thực trạng tổ chức công tác kế toán, đánh giá ưu nhược điểm và đề xuất giải pháp hoàn thiện nhằm nâng cao hiệu quả công tác kế toán tại chi nhánh. Nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn quan trọng, góp phần nâng cao chất lượng quản lý tài chính, tăng cường kiểm soát rủi ro và hỗ trợ phát triển kinh doanh bền vững của ngân hàng.

Theo báo cáo tài chính của BIDV Quang Trung, tổng tài sản tăng từ khoảng 3.271 tỷ đồng năm 2018 lên trên 5.321 tỷ đồng năm 2020, lợi nhuận trước thuế tăng 93% trong cùng kỳ. Đây là minh chứng cho sự phát triển ổn định và hiệu quả hoạt động kinh doanh của chi nhánh, đồng thời đặt ra yêu cầu cao hơn về tổ chức công tác kế toán để đáp ứng nhu cầu quản lý ngày càng phức tạp.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết kế toán và quản trị tài chính trong ngân hàng thương mại, bao gồm:

  • Lý thuyết kế toán ngân hàng: Kế toán ngân hàng là khoa học thu thập, xử lý và cung cấp thông tin tài chính phục vụ quản lý hoạt động tiền tệ, tín dụng và thanh toán trong ngân hàng. Đặc điểm kế toán ngân hàng là tính chính xác cao, tính giao dịch lớn và tính xã hội cao do liên quan đến nhiều chủ thể kinh tế.

  • Mô hình tổ chức công tác kế toán: Tổ chức công tác kế toán bao gồm thiết lập bộ máy kế toán, hệ thống chứng từ, tài khoản, sổ kế toán, báo cáo tài chính và công tác kiểm tra, kiểm kê kế toán. Mô hình này phải tuân thủ nguyên tắc pháp luật, phù hợp với đặc điểm hoạt động và công nghệ thông tin của ngân hàng.

  • Khái niệm quản lý rủi ro trong ngân hàng: Quản lý rủi ro tín dụng, thanh khoản, lãi suất và rủi ro tác nghiệp là yếu tố quan trọng trong tổ chức công tác kế toán nhằm đảm bảo tính chính xác và an toàn thông tin tài chính.

Các khái niệm chính được sử dụng gồm: tổ chức công tác kế toán, bộ máy kế toán, chứng từ kế toán, hệ thống tài khoản kế toán, báo cáo tài chính, kiểm tra kế toán, ứng dụng công nghệ thông tin trong kế toán.

Phương pháp nghiên cứu

Luận văn sử dụng phương pháp nghiên cứu kết hợp giữa lý luận và thực tiễn:

  • Nguồn dữ liệu: Thu thập dữ liệu sơ cấp từ báo cáo tài chính đã kiểm toán của BIDV Quang Trung giai đoạn 2018-2020, tài liệu nội bộ ngân hàng, phỏng vấn cán bộ kế toán và quản lý. Dữ liệu thứ cấp gồm các văn bản pháp luật, sách tham khảo, bài báo khoa học và các tài liệu liên quan đến kế toán ngân hàng.

  • Phương pháp phân tích: Phân tích định tính và định lượng, sử dụng phương pháp tổng hợp, so sánh số liệu tài chính, đánh giá thực trạng tổ chức công tác kế toán dựa trên các tiêu chuẩn và quy định hiện hành. Phân tích SWOT để xác định điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và thách thức.

  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu tập trung vào giai đoạn 2018-2020, với việc thu thập và xử lý dữ liệu trong vòng 6 tháng, phân tích và đề xuất giải pháp trong 3 tháng tiếp theo.

Cỡ mẫu nghiên cứu gồm toàn bộ các phòng ban liên quan đến công tác kế toán tại BIDV Quang Trung, với sự tham gia của hơn 20 cán bộ kế toán và quản lý. Phương pháp chọn mẫu là chọn mẫu toàn bộ nhằm đảm bảo tính đại diện và đầy đủ thông tin.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tổ chức bộ máy kế toán hợp lý, chuyên môn cao: Phòng Tài chính Kế toán của BIDV Quang Trung có 100% cán bộ có trình độ đại học trở lên, chủ yếu chuyên ngành kế toán. Bộ máy kế toán được phân chia rõ ràng thành các bộ phận kế toán cho vay, kế toán giao dịch và kế toán ngân quỹ, phù hợp với đặc điểm nghiệp vụ ngân hàng.