Tổng quan nghiên cứu

Trong những năm gần đây, tỷ lệ mổ lấy thai (MLT) trên toàn cầu có xu hướng gia tăng đáng kể, trở thành một vấn đề sức khỏe cộng đồng được quan tâm. Theo báo cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), tỷ lệ MLT nên duy trì trong khoảng 10-15% tổng số ca sinh để đảm bảo an toàn cho mẹ và bé. Tuy nhiên, tại nhiều quốc gia phát triển như Hoa Kỳ, tỷ lệ này đã tăng từ 25% năm 1988 lên 32% năm 2013; Brazil cũng ghi nhận tỷ lệ MLT lên đến 41,3% năm 2010. Tại Việt Nam, tỷ lệ MLT cũng có xu hướng tăng, ví dụ tại Bệnh viện Từ Dũ, tỷ lệ này dao động quanh mức 46-47% trong giai đoạn 2008-2015. Đặc biệt, nhóm sản phụ con so, đơn thai, ngôi đầu, đủ tháng, chuyển dạ tự nhiên (nhóm 1 theo phân loại Robson) được xác định là nhóm có tỷ lệ MLT cao và đóng góp đáng kể vào tỷ lệ MLT chung.

Nghiên cứu này được thực hiện tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Đắk Lắk, một bệnh viện loại 1 với quy mô 1000 giường bệnh, nhằm xác định tỷ lệ MLT nhóm 1 theo phân loại Robson trong giai đoạn từ tháng 1 đến tháng 9 năm 2016. Mục tiêu chính là đánh giá tỷ lệ MLT nhóm 1, đồng thời mô tả đặc điểm chuyển dạ, nguyên nhân chỉ định MLT và kết cục mẹ con trong nhóm này. Kết quả nghiên cứu sẽ góp phần cung cấp cơ sở khoa học để áp dụng bảng phân loại Robson tại bệnh viện, từ đó hỗ trợ quản lý và kiểm soát tỷ lệ MLT một cách hợp lý, nâng cao chất lượng chăm sóc sản khoa tại địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên hệ thống phân loại 10 nhóm mổ lấy thai của Robson, được WHO khuyến khích sử dụng rộng rãi nhằm phân tích tỷ lệ MLT theo từng nhóm sản phụ dựa trên 5 đặc điểm chính: tiền căn sinh con, số lượng thai, tuổi thai, tiền căn mổ lấy thai, và diễn tiến chuyển dạ. Phân loại này giúp phân tầng sản phụ thành các nhóm không trùng lặp, dễ dàng so sánh và đánh giá tỷ lệ MLT trong từng nhóm, từ đó xác định nhóm đóng góp nhiều nhất vào tỷ lệ MLT chung.

Ngoài ra, nghiên cứu còn sử dụng bảng mã ICD-10 để phân loại nguyên nhân chỉ định MLT, giúp chuẩn hóa dữ liệu và phân tích các yếu tố liên quan đến chỉ định mổ. Các khái niệm chuyên ngành như chuyển dạ tự nhiên, khởi phát chuyển dạ, MLT chủ động, MLT cấp cứu cũng được áp dụng để phân tích chi tiết hơn về quá trình chuyển dạ và chỉ định mổ.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu được thiết kế theo phương pháp cắt ngang hồi cứu, thu thập dữ liệu từ hồ sơ bệnh án sản phụ nhập viện sinh tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Đắk Lắk trong khoảng thời gian từ 01/01/2016 đến 30/09/2016. Cỡ mẫu được tính toán dựa trên tỷ lệ MLT nhóm 1 tại Bệnh viện Từ Dũ năm 2015 (khoảng 10%) với độ chính xác 1%, cho ra cỡ mẫu 3457 hồ sơ.

Phương pháp chọn mẫu là chọn mẫu liên tục từ danh sách bệnh nhân có sẵn, loại trừ các trường hợp không đủ thông tin hoặc chuyển viện trước sinh. Trong số này, nhóm sản phụ con so, đơn thai, ngôi đầu, đủ tháng, chuyển dạ tự nhiên được tách ra để phân tích chi tiết.

Dữ liệu được thu thập bởi nhóm nghiên cứu gồm một bác sĩ và hai nữ hộ sinh, sử dụng bảng thu thập số liệu chuẩn. Số liệu được nhập và xử lý bằng phần mềm Excel và phân tích thống kê bằng phần mềm STATA 12. Các biến số phân tích bao gồm đặc điểm dịch tễ, đặc điểm thai kỳ, chỉ định mổ, biến chứng và kết cục mẹ con. Các thống kê mô tả như tần suất, tỷ lệ phần trăm, trung bình và độ lệch chuẩn được sử dụng để trình bày kết quả.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tỷ lệ mổ lấy thai chung và nhóm 1: Trong tổng số 3457 sản phụ nghiên cứu, tỷ lệ MLT chung là 39,19%. Nhóm sản phụ con so, đơn thai, ngôi đầu, đủ tháng, chuyển dạ tự nhiên chiếm 41,54% tổng số sản phụ, trong đó tỷ lệ MLT nhóm này là 26,98%, đóng góp 11% vào tỷ lệ MLT chung.

  2. Đặc điểm dịch tễ nhóm nghiên cứu: Tuổi trung bình của sản phụ là 27,2 ± 5,21 tuổi, với nhóm tuổi 25-29 chiếm tỷ lệ cao nhất (37,58%). Đa số sản phụ (70%) có địa chỉ ngoài thành phố Buôn Ma Thuột, dân tộc Kinh chiếm 77,28%.

  3. Đặc điểm thai kỳ và chuyển dạ nhóm 1: Các chỉ định mổ chủ yếu trong nhóm 1 liên quan đến chuyển dạ kéo dài, suy thai và các bất thường trong quá trình chuyển dạ. Tỷ lệ sử dụng oxytocin trong chuyển dạ được ghi nhận là một yếu tố ảnh hưởng đến tỷ lệ MLT.

  4. Kết cục mẹ và con: Tỷ lệ biến chứng sau mổ như chảy máu, tổn thương cơ tử cung được ghi nhận ở mức thấp, trong khi kết quả Apgar của trẻ sơ sinh phần lớn đạt từ 8-10 điểm, cho thấy kết quả chăm sóc sau mổ tương đối tốt.

Thảo luận kết quả

Tỷ lệ MLT chung tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Đắk Lắk (39,19%) tương đồng với các bệnh viện lớn trong nước như Bệnh viện Từ Dũ và Bệnh viện Hùng Vương, phản ánh xu hướng gia tăng MLT tại Việt Nam. Đặc biệt, nhóm 1 theo phân loại Robson có tỷ lệ MLT gần 27%, đóng góp đáng kể vào tỷ lệ chung, phù hợp với các nghiên cứu trong nước và quốc tế cho thấy nhóm này là mục tiêu then chốt để kiểm soát tỷ lệ MLT.

Nguyên nhân tỷ lệ MLT cao trong nhóm 1 có thể do sự can thiệp quá mức trong chuyển dạ tự nhiên, đặc biệt là việc sử dụng oxytocin không đúng chỉ định hoặc quá liều, dẫn đến các biến chứng như chuyển dạ kéo dài hoặc suy thai. Kết quả này tương tự với các nghiên cứu trước đây, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc đánh giá khách quan và quản lý chuyển dạ khoa học.

Việc áp dụng bảng phân loại Robson giúp phân tích chi tiết tỷ lệ MLT theo nhóm sản phụ, từ đó đề xuất các chiến lược can thiệp phù hợp nhằm giảm tỷ lệ MLT không cần thiết, đồng thời đảm bảo an toàn cho mẹ và bé. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ phân bố tỷ lệ MLT theo nhóm Robson và bảng so sánh tỷ lệ MLT giữa các nhóm, giúp minh họa rõ ràng sự đóng góp của từng nhóm vào tỷ lệ chung.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đào tạo và hướng dẫn quản lý chuyển dạ: Đào tạo đội ngũ y bác sĩ và nữ hộ sinh về đánh giá chuyển dạ, sử dụng oxytocin đúng chỉ định nhằm giảm tỷ lệ MLT không cần thiết trong nhóm 1. Thời gian thực hiện: 6-12 tháng; chủ thể: Khoa Sản và Ban Giám đốc bệnh viện.

  2. Áp dụng hệ thống phân loại Robson thường quy: Triển khai áp dụng bảng phân loại 10 nhóm Robson trong quản lý sản khoa để theo dõi và đánh giá tỷ lệ MLT theo nhóm, từ đó xây dựng các chính sách can thiệp phù hợp. Thời gian: 3-6 tháng; chủ thể: Phòng Quản lý chất lượng và Khoa Sản.

  3. Tăng cường giám sát và phân tích dữ liệu MLT định kỳ: Thiết lập hệ thống thu thập và phân tích số liệu MLT hàng quý để phát hiện sớm các xu hướng bất thường và điều chỉnh kịp thời. Thời gian: liên tục; chủ thể: Ban Giám đốc bệnh viện và nhóm nghiên cứu.

  4. Tuyên truyền và tư vấn cho sản phụ về lựa chọn phương thức sinh: Cung cấp thông tin đầy đủ, khách quan về lợi ích và rủi ro của MLT và sinh thường nhằm giúp sản phụ đưa ra quyết định phù hợp, giảm áp lực yêu cầu mổ không cần thiết. Thời gian: liên tục; chủ thể: Khoa Sản và bộ phận tư vấn.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Bác sĩ sản khoa và nữ hộ sinh: Nghiên cứu cung cấp dữ liệu thực tiễn và phân tích chuyên sâu về tỷ lệ MLT theo nhóm Robson, giúp cải thiện kỹ năng quản lý chuyển dạ và chỉ định mổ.

  2. Quản lý bệnh viện và nhà hoạch định chính sách y tế: Thông tin về tỷ lệ MLT và các nhóm sản phụ đóng góp chính giúp xây dựng chính sách kiểm soát tỷ lệ mổ phù hợp, nâng cao chất lượng dịch vụ sản khoa.

  3. Nhà nghiên cứu y học và sinh học sức khỏe: Cơ sở dữ liệu và phương pháp nghiên cứu chi tiết hỗ trợ các nghiên cứu tiếp theo về mổ lấy thai và chăm sóc sản khoa.

  4. Sinh viên y khoa và học viên cao học chuyên ngành sản phụ khoa: Tài liệu tham khảo quý giá về phương pháp nghiên cứu, phân loại Robson và thực trạng mổ lấy thai tại Việt Nam.

Câu hỏi thường gặp

  1. Phân loại Robson là gì và tại sao quan trọng?
    Phân loại Robson là hệ thống phân loại 10 nhóm sản phụ dựa trên đặc điểm sản khoa nhằm phân tích tỷ lệ mổ lấy thai. Nó giúp xác định nhóm sản phụ đóng góp nhiều nhất vào tỷ lệ MLT, từ đó xây dựng chiến lược giảm tỷ lệ mổ không cần thiết.

  2. Tỷ lệ mổ lấy thai nhóm 1 tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Đắk Lắk là bao nhiêu?
    Tỷ lệ MLT nhóm 1 là khoảng 27%, chiếm 41,54% tổng số sản phụ, đóng góp 11% vào tỷ lệ MLT chung, tương đương với các bệnh viện lớn trong nước.

  3. Nguyên nhân chính dẫn đến mổ lấy thai trong nhóm 1 là gì?
    Chủ yếu do chuyển dạ kéo dài, suy thai và sử dụng oxytocin không đúng chỉ định, gây biến chứng trong chuyển dạ tự nhiên.

  4. Việc áp dụng phân loại Robson có lợi ích gì cho bệnh viện?
    Giúp theo dõi, phân tích tỷ lệ MLT theo nhóm sản phụ, từ đó đưa ra các biện pháp can thiệp phù hợp, nâng cao chất lượng chăm sóc và giảm tỷ lệ mổ không cần thiết.

  5. Làm thế nào để giảm tỷ lệ mổ lấy thai không cần thiết?
    Tăng cường đào tạo quản lý chuyển dạ, sử dụng oxytocin đúng chỉ định, tư vấn cho sản phụ về lựa chọn sinh, và áp dụng hệ thống phân loại Robson để giám sát thường xuyên.

Kết luận

  • Tỷ lệ mổ lấy thai chung tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Đắk Lắk là khoảng 39,19%, trong đó nhóm 1 theo phân loại Robson chiếm tỷ lệ 26,98% và đóng góp 11% vào tỷ lệ chung.
  • Nhóm sản phụ con so, đơn thai, ngôi đầu, đủ tháng, chuyển dạ tự nhiên là nhóm then chốt cần tập trung kiểm soát để giảm tỷ lệ mổ không cần thiết.
  • Việc áp dụng hệ thống phân loại Robson giúp phân tích chi tiết và quản lý tỷ lệ mổ lấy thai hiệu quả hơn.
  • Các chỉ định mổ trong nhóm 1 chủ yếu liên quan đến chuyển dạ kéo dài và suy thai, có liên quan đến việc sử dụng oxytocin.
  • Đề xuất các giải pháp đào tạo, giám sát và tư vấn nhằm kiểm soát tỷ lệ mổ lấy thai, nâng cao chất lượng chăm sóc sản khoa tại bệnh viện.

Tiếp theo, cần triển khai áp dụng phân loại Robson thường quy và xây dựng hệ thống giám sát tỷ lệ mổ lấy thai định kỳ. Các đơn vị sản khoa và nhà quản lý y tế được khuyến khích tham khảo và áp dụng kết quả nghiên cứu nhằm cải thiện chất lượng dịch vụ và an toàn mẹ con.