Luận án tiến sĩ về thi hành án phạt tù đối với người dưới 18 tuổi tại tỉnh Bắc Ninh

• Tác giả: Ngô Đức Tuyên
• Người hướng dẫn: PGS,TS. Nghiêm Xuân Minh
• Trường học: Học viện Khoa học xã hội
• Chuyên ngành: Luật Hình sự và Tố tụng hình sự
• Đề tài: Thi hành án phạt tù đối với người bị kết án dưới 18 tuổi từ thực tiễn tỉnh Bắc Ninh
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2020
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• MỞ ĐẦU
• 1. CHƯƠNG 1: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ PHÁP LUẬT VIỆT NAM VỀ THI HÀNH ÁN PHẠT TÙ ĐỐI VỚI NGƯỜI BỊ KẾT ÁN DƯỚI 18 TUỔI
• 1.1. Khái niệm người bị kết án phạt tù và thi hành án phạt tù
• 1.2. Nhận thức chung về thi hành án phạt tù đối với người bị kết án dưới 18 tuổi
• 1.3. Nhiệm vụ, yêu cầu của thi hành án phạt tù đối với người bị kết án dưới 18 tuổi
• 2. CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG THI HÀNH ÁN PHẠT TÙ ĐỐI VỚI NGƯỜI BỊ KẾT ÁN DƯỚI 18 TUỔI TẠI TỈNH BẮC NINH
• 2.1. Tình hình đặc điểm có liên quan
• 2.2. Thực tiễn về thi hành án phạt tù đối với người bị kết án dưới 18 tuổi tại tỉnh Bắc Ninh
• 2.3. Nhận xét, đánh giá
• 3. CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ CÔNG TÁC THI HÀNH ÁN PHẠT TÙ ĐỐI VỚI NGƯỜI BỊ KẾT ÁN DƯỚI 18 TUỔI TẠI TỈNH BẮC NINH
• 3.1. Dự báo các yếu tố ảnh hưởng đến công tác thi hành án phạt tù đối với người bị kết án dưới 18 tuổi tại tỉnh Bắc Ninh
• 3.2. Giải pháp nâng cao hiệu quả công tác thi hành án phạt tù đối với người bị kết án dưới 18 tuổi tại tỉnh Bắc Ninh
• DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Khái niệm và thực trạng thi hành án phạt tù đối với người dưới 18 tuổi

Thi hành án phạt tù đối với người dưới 18 tuổi là một vấn đề phức tạp và nhạy cảm trong hệ thống pháp luật Việt Nam. Theo quy định của pháp luật, người dưới 18 tuổi không bị áp dụng hình phạt tử hình hay tù chung thân, thể hiện sự nhân đạo trong chính sách hình sự. Thi hành án phạt tù đối với nhóm đối tượng này không chỉ nhằm mục đích trừng phạt mà còn hướng đến việc giáo dục và cải tạo. Việc quản lý và giáo dục người bị kết án dưới 18 tuổi cần được thực hiện một cách chặt chẽ và có hệ thống, nhằm đảm bảo họ có thể tái hòa nhập cộng đồng sau khi chấp hành án. Thực trạng hiện nay cho thấy, việc thi hành án phạt tù đối với người dưới 18 tuổi tại tỉnh Bắc Ninh còn nhiều hạn chế, như thiếu sự đồng bộ trong quy định và thực hiện, cũng như sự thiếu hụt trong các biện pháp giáo dục và cải tạo. Những vấn đề này cần được nghiên cứu và giải quyết để nâng cao hiệu quả của công tác thi hành án.

1.1. Khái niệm người bị kết án phạt tù

Người bị kết án phạt tù được hiểu là những cá nhân đã bị Tòa án tuyên án phạt tù có thời hạn hoặc tù chung thân. Theo Bộ luật Hình sự, hình phạt tù là hình phạt chính trong hệ thống hình phạt. Việc thi hành án phạt tù đối với người dưới 18 tuổi cần được thực hiện theo các quy định pháp luật hiện hành, đảm bảo tính nghiêm minh và công bằng. Hệ thống hình phạt và quy định pháp luật hiện hành đã tạo ra một khung pháp lý cho việc thi hành án phạt tù, tuy nhiên, việc áp dụng thực tế vẫn còn nhiều vấn đề cần cải thiện.

1.2. Nhận thức chung về thi hành án phạt tù đối với người dưới 18 tuổi

Nhận thức về thi hành án phạt tù đối với người dưới 18 tuổi cần được nâng cao trong xã hội. Chính sách hình sự của Nhà nước Việt Nam luôn hướng đến việc bảo vệ quyền lợi của trẻ em, đồng thời cũng yêu cầu phải có các biện pháp giáo dục và cải tạo phù hợp. Việc thi hành án phạt tù không chỉ là một hình thức trừng phạt mà còn là một cơ hội để người phạm tội nhận ra lỗi lầm và sửa chữa. Các cơ quan chức năng cần có những biện pháp cụ thể để đảm bảo rằng người dưới 18 tuổi bị kết án có thể được giáo dục và cải tạo một cách hiệu quả, từ đó giảm thiểu nguy cơ tái phạm.

II. Thực trạng thi hành án phạt tù tại Bắc Ninh

Tại tỉnh Bắc Ninh, thực trạng thi hành án phạt tù đối với người dưới 18 tuổi cho thấy nhiều vấn đề cần được giải quyết. Số lượng người bị kết án phạt tù dưới 18 tuổi có xu hướng gia tăng trong những năm gần đây. Điều này đặt ra thách thức lớn cho hệ thống hình phạt và quy định pháp luật hiện hành. Các cơ sở giam giữ cần được cải thiện về cơ sở vật chất và điều kiện sống để đảm bảo quyền lợi của người bị kết án. Hệ thống giáo dục và cải tạo trong các cơ sở giam giữ cũng cần được nâng cao để đáp ứng nhu cầu phát triển của người trẻ. Việc thiếu hụt các chương trình giáo dục và hỗ trợ tâm lý cho người dưới 18 tuổi trong thời gian chấp hành án là một trong những nguyên nhân dẫn đến tình trạng tái phạm. Cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan chức năng để đảm bảo rằng người dưới 18 tuổi được giáo dục và cải tạo một cách hiệu quả.

2.1. Tình hình đặc điểm có liên quan

Tình hình đặc điểm của người bị kết án phạt tù dưới 18 tuổi tại Bắc Ninh cho thấy sự đa dạng về độ tuổi, giới tính và hoàn cảnh gia đình. Nhiều trường hợp xuất phát từ hoàn cảnh khó khăn, thiếu sự quan tâm từ gia đình và xã hội. Điều này ảnh hưởng lớn đến quá trình giáo dục và cải tạo của họ trong thời gian chấp hành án. Các cơ quan chức năng cần có những biện pháp cụ thể để hỗ trợ và giáo dục nhóm đối tượng này, nhằm giúp họ có cơ hội tái hòa nhập cộng đồng sau khi mãn hạn tù.

2.2. Thực tiễn về thi hành án phạt tù

Thực tiễn thi hành án phạt tù đối với người dưới 18 tuổi tại Bắc Ninh cho thấy nhiều bất cập trong việc quản lý và giáo dục. Các cơ sở giam giữ chưa đáp ứng được yêu cầu về giáo dục và cải tạo, dẫn đến tình trạng người bị kết án không nhận thức được lỗi lầm của mình. Việc thiếu hụt các chương trình giáo dục và hỗ trợ tâm lý cũng là một nguyên nhân dẫn đến tình trạng tái phạm. Cần có sự đầu tư và cải cách trong hệ thống thi hành án phạt tù để đảm bảo rằng người dưới 18 tuổi được giáo dục và cải tạo một cách hiệu quả.

III. Giải pháp nâng cao hiệu quả công tác thi hành án phạt tù

Để nâng cao hiệu quả công tác thi hành án phạt tù đối với người dưới 18 tuổi tại Bắc Ninh, cần có những giải pháp cụ thể và đồng bộ. Trước hết, cần cải thiện điều kiện sống và giáo dục trong các cơ sở giam giữ. Các chương trình giáo dục và hỗ trợ tâm lý cần được triển khai để giúp người bị kết án nhận thức được lỗi lầm và có cơ hội sửa chữa. Thứ hai, cần tăng cường sự phối hợp giữa các cơ quan chức năng trong việc quản lý và giáo dục người dưới 18 tuổi. Việc xây dựng một môi trường giáo dục tích cực sẽ giúp họ phát triển và hoàn thiện nhân cách. Cuối cùng, cần có các chính sách hỗ trợ tái hòa nhập cho người dưới 18 tuổi sau khi mãn hạn tù, nhằm giảm thiểu nguy cơ tái phạm và đảm bảo họ có thể trở thành công dân có ích cho xã hội.

3.1. Dự báo các yếu tố ảnh hưởng

Dự báo các yếu tố ảnh hưởng đến công tác thi hành án phạt tù đối với người dưới 18 tuổi tại Bắc Ninh cho thấy sự cần thiết phải có những thay đổi trong chính sách và quy định pháp luật. Các yếu tố như tình hình kinh tế, xã hội, và sự phát triển của hệ thống giáo dục sẽ ảnh hưởng lớn đến hiệu quả của công tác thi hành án. Cần có sự nghiên cứu và đánh giá để đưa ra các giải pháp phù hợp nhằm nâng cao hiệu quả công tác này.

3.2. Giải pháp nâng cao hiệu quả

Giải pháp nâng cao hiệu quả công tác thi hành án phạt tù đối với người dưới 18 tuổi cần tập trung vào việc cải thiện điều kiện sống và giáo dục trong các cơ sở giam giữ. Cần xây dựng các chương trình giáo dục và hỗ trợ tâm lý phù hợp với độ tuổi và hoàn cảnh của người bị kết án. Đồng thời, cần tăng cường sự phối hợp giữa các cơ quan chức năng để đảm bảo rằng người dưới 18 tuổi được giáo dục và cải tạo một cách hiệu quả, từ đó giảm thiểu nguy cơ tái phạm.

Tổng quan nghiên cứu

Trong giai đoạn từ năm 2015 đến 2019, tỉnh Bắc Ninh ghi nhận trung bình gần 40 người bị kết án phạt tù dưới 18 tuổi mỗi năm, phản ánh thực trạng tội phạm vị thành niên ngày càng phức tạp. Việc thi hành án phạt tù đối với nhóm đối tượng này không chỉ nhằm mục đích trừng phạt mà còn tập trung vào giáo dục, cải tạo để giúp họ trở thành công dân có ích cho xã hội. Luận văn tập trung nghiên cứu thực tiễn thi hành án phạt tù đối với người bị kết án dưới 18 tuổi tại tỉnh Bắc Ninh, nhằm làm rõ các vấn đề lý luận, đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả công tác thi hành án. Phạm vi nghiên cứu bao gồm các quyết định thi hành án phạt tù từ năm 2015 đến 2019 trên địa bàn tỉnh, với mục tiêu phân tích đặc điểm tội phạm, mức án, nhân thân và công tác quản lý, giáo dục người bị kết án. Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc góp phần hoàn thiện chính sách pháp luật, nâng cao nhận thức của cán bộ thi hành án và các cơ quan liên quan, đồng thời hỗ trợ công tác phòng ngừa tái phạm tội trong nhóm đối tượng vị thành niên.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên phương pháp luận chủ nghĩa duy vật biện chứng và lịch sử, kết hợp các quan điểm của Đảng và Nhà nước về thi hành án hình sự. Hai lý thuyết trọng tâm là lý thuyết về chính sách hình sự đối với người dưới 18 tuổi và mô hình quản lý, giáo dục phạm nhân trong thi hành án phạt tù. Các khái niệm chính bao gồm: người bị kết án phạt tù, thi hành án phạt tù, người bị kết án dưới 18 tuổi, quản lý giam giữ và giáo dục cải tạo phạm nhân. Luật Thi hành án hình sự năm 2019 và Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi 2017) là cơ sở pháp lý quan trọng, quy định nguyên tắc xử lý, chế độ chính sách và quyền lợi của người bị kết án dưới 18 tuổi trong quá trình thi hành án.

Phương pháp nghiên cứu

Nguồn dữ liệu chính được thu thập từ Tòa án nhân dân tỉnh Bắc Ninh, Viện kiểm sát nhân dân tỉnh, các cơ sở giam giữ và các báo cáo liên quan đến thi hành án phạt tù từ năm 2015 đến 2019. Cỡ mẫu nghiên cứu gồm 189 quyết định thi hành án phạt tù đối với người dưới 18 tuổi. Phương pháp phân tích bao gồm thống kê mô tả, phân tích định tính và so sánh số liệu qua các năm. Ngoài ra, phương pháp tọa đàm và phỏng vấn chuyên gia được sử dụng để làm rõ các vấn đề thực tiễn và đề xuất giải pháp. Timeline nghiên cứu kéo dài trong năm 2020, tập trung khảo sát thực trạng, đánh giá hiệu quả công tác thi hành án và xây dựng các kiến nghị hoàn thiện chính sách.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Số lượng người bị kết án phạt tù dưới 18 tuổi: Trung bình mỗi năm tỉnh Bắc Ninh có gần 40 người bị kết án phạt tù dưới 18 tuổi, với tổng số 189 quyết định thi hành án trong giai đoạn 2015-2019. Năm 2015 có 47 người, năm 2019 giảm còn 29 người, cho thấy xu hướng giảm nhẹ nhưng vẫn ở mức cao.

2. Cơ cấu tội danh: Tội phạm về ma túy chiếm tỷ lệ cao nhất, trung bình 40%, tiếp theo là tội xâm phạm sở hữu (23%) và xâm phạm tính mạng, sức khỏe (21%). Điều này phản ánh tính chất nguy hiểm và đa dạng của hành vi phạm tội vị thành niên tại địa phương.

3. Mức án: Mức án từ 7 đến 15 năm chiếm 32%, từ 3 đến 7 năm chiếm 29%, trên 15 năm chiếm 20%, mức án dưới 3 năm chiếm dưới 20%. Số lượng người bị kết án mức án cao có xu hướng tăng, cho thấy mức độ nghiêm trọng của tội phạm vị thành niên ngày càng gia tăng.

4. Đặc điểm nhân thân: Tỷ lệ người có tiền án chiếm từ 68-72%, trong đó có 16-18% có một tiền án và phần còn lại có từ hai tiền án trở lên. Trình độ học vấn chủ yếu là tiểu học và trung học cơ sở (60%), nam giới chiếm gần 90%, dân tộc Kinh chiếm hơn 97%.

5. Công tác quản lý và giáo dục: Trung bình mỗi năm có hơn 150 lượt người bị kết án dưới 18 tuổi được giáo dục tại các cơ sở giam giữ. Số lượt khen thưởng trung bình 24 lượt/năm, kỷ luật khoảng 4 lượt/năm. Công tác quản lý hồ sơ và giám sát được thực hiện nghiêm túc, đảm bảo quyền lợi và chế độ chính sách theo quy định.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy công tác thi hành án phạt tù đối với người dưới 18 tuổi tại Bắc Ninh đã được tổ chức chặt chẽ, đảm bảo tính nghiêm minh của pháp luật và tính nhân đạo trong giáo dục cải tạo. Việc tập trung xử lý các tội danh về ma túy và xâm phạm sở hữu phù hợp với xu hướng tội phạm hiện nay. Tuy nhiên, tỷ lệ tái phạm cao và mức án dài phản ánh sự phức tạp trong quản lý và giáo dục nhóm đối tượng này. So sánh với các nghiên cứu trong ngành, kết quả tương đồng về đặc điểm nhân thân và mức án, nhưng Bắc Ninh có sự phối hợp chặt chẽ hơn giữa các cơ quan thi hành án, Viện kiểm sát và Tòa án. Biểu đồ thể hiện số lượng người bị kết án theo năm và cơ cấu tội danh sẽ minh họa rõ xu hướng và đặc điểm tội phạm. Bảng thống kê khen thưởng và kỷ luật phản ánh hiệu quả công tác giáo dục, đồng thời chỉ ra những thách thức trong việc duy trì kỷ luật và tạo môi trường cải tạo tích cực.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường phối hợp liên ngành: Xây dựng cơ chế phối hợp chặt chẽ giữa Công an, Viện kiểm sát, Tòa án và các ngành liên quan nhằm nâng cao hiệu quả quản lý, giáo dục người bị kết án dưới 18 tuổi. Thời gian thực hiện trong 1-2 năm, chủ thể là các cơ quan tư pháp và chính quyền địa phương.

2. Hoàn thiện chính sách pháp luật: Rà soát, bổ sung các quy định pháp luật về thi hành án phạt tù đối với người dưới 18 tuổi, đặc biệt về chế độ chính sách, quyền lợi và biện pháp giáo dục cải tạo phù hợp với đặc điểm tâm sinh lý. Thời gian 2 năm, chủ thể là Bộ Tư pháp và Quốc hội.

3. Nâng cao chất lượng giáo dục, đào tạo nghề: Đầu tư xây dựng chương trình giáo dục, đào tạo nghề phù hợp với lứa tuổi và trình độ học vấn của người bị kết án dưới 18 tuổi, tạo điều kiện thuận lợi cho tái hòa nhập cộng đồng. Thời gian 3 năm, chủ thể là ngành Giáo dục, Lao động - Thương binh và Xã hội phối hợp với cơ sở giam giữ.

4. Phát triển hệ thống hỗ trợ tái hòa nhập: Thiết lập mạng lưới hỗ trợ người chấp hành xong án phạt tù dưới 18 tuổi tại địa phương, bao gồm tư vấn tâm lý, hỗ trợ việc làm và giám sát sau khi ra tù nhằm giảm thiểu tái phạm. Thời gian 2 năm, chủ thể là chính quyền địa phương, các tổ chức xã hội và gia đình.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Cán bộ thi hành án hình sự: Nắm bắt các quy định pháp luật, thực tiễn thi hành án và các giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý, giáo dục người bị kết án dưới 18 tuổi.

2. Nhà nghiên cứu và giảng viên luật hình sự: Tài liệu tham khảo toàn diện về chính sách hình sự đối với người vị thành niên và công tác thi hành án phạt tù tại Việt Nam.

3. Cơ quan quản lý nhà nước về tư pháp và an ninh: Cơ sở khoa học để xây dựng, hoàn thiện chính sách, pháp luật và tổ chức thực thi công tác thi hành án phạt tù.

4. Tổ chức xã hội và gia đình phạm nhân: Hiểu rõ đặc điểm, quyền lợi và nhu cầu của người bị kết án dưới 18 tuổi để hỗ trợ giáo dục, tái hòa nhập cộng đồng hiệu quả.

Câu hỏi thường gặp

1. Thi hành án phạt tù đối với người dưới 18 tuổi có gì khác biệt so với người trưởng thành?
   Thi hành án đối với người dưới 18 tuổi chủ yếu nhằm giáo dục, cải tạo, không áp dụng hình phạt tử hình hoặc tù chung thân. Chế độ quản lý, giáo dục và các quyền lợi được quy định phù hợp với đặc điểm tâm sinh lý của lứa tuổi này.

2. Tỷ lệ người bị kết án phạt tù dưới 18 tuổi tại Bắc Ninh có xu hướng như thế nào?
   Trung bình mỗi năm có gần 40 người bị kết án phạt tù dưới 18 tuổi, với xu hướng giảm nhẹ từ 47 người năm 2015 xuống 29 người năm 2019, nhưng vẫn ở mức cao so với các địa phương khác.

3. Những tội danh phổ biến nhất của người dưới 18 tuổi bị kết án phạt tù là gì?
   Tội phạm về ma túy chiếm khoảng 40%, tiếp theo là tội xâm phạm sở hữu (23%) và xâm phạm tính mạng, sức khỏe (21%), phản ánh tính chất nguy hiểm và đa dạng của hành vi phạm tội.

4. Công tác giáo dục và quản lý người bị kết án dưới 18 tuổi được thực hiện ra sao?
   Các cơ sở giam giữ tổ chức giáo dục văn hóa, pháp luật, đào tạo nghề và lao động phù hợp với lứa tuổi. Trung bình mỗi năm có hơn 150 lượt người được giáo dục, khen thưởng và kỷ luật được áp dụng công bằng, minh bạch.

5. Làm thế nào để giảm thiểu tái phạm tội ở người dưới 18 tuổi sau khi chấp hành án?
   Cần xây dựng hệ thống hỗ trợ tái hòa nhập cộng đồng, bao gồm tư vấn tâm lý, hỗ trợ việc làm, giám sát và phối hợp chặt chẽ giữa gia đình, chính quyền và các tổ chức xã hội nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho họ ổn định cuộc sống.

Kết luận

• Luận văn đã làm rõ các khía cạnh lý luận và thực tiễn về thi hành án phạt tù đối với người bị kết án dưới 18 tuổi tại tỉnh Bắc Ninh trong giai đoạn 2015-2019.
• Phân tích chi tiết đặc điểm tội phạm, mức án, nhân thân và công tác quản lý, giáo dục người bị kết án dưới 18 tuổi.
• Đề xuất các giải pháp thiết thực nhằm nâng cao hiệu quả công tác thi hành án, bảo đảm quyền lợi và hỗ trợ tái hòa nhập cộng đồng.
• Kết quả nghiên cứu góp phần hoàn thiện chính sách pháp luật và nâng cao nhận thức của các cơ quan thi hành án và xã hội.
• Khuyến nghị tiếp tục nghiên cứu mở rộng phạm vi và áp dụng các giải pháp trong thực tiễn nhằm giảm thiểu tội phạm vị thành niên và tái phạm.

Hành động tiếp theo là triển khai các giải pháp đề xuất, đồng thời tăng cường giám sát, đánh giá hiệu quả công tác thi hành án phạt tù đối với người dưới 18 tuổi trên toàn quốc. Các cơ quan chức năng và nhà nghiên cứu được khuyến khích sử dụng kết quả luận văn làm tài liệu tham khảo để phát triển chính sách và thực tiễn thi hành án.