I. Rủi ro địa chính trị và hành vi bầy đàn
Rủi ro địa chính trị và hành vi bầy đàn là hai yếu tố chính ảnh hưởng đến thị trường chứng khoán Việt Nam giai đoạn 2015-2020. Nghiên cứu này tập trung vào việc phân tích tác động của rủi ro chính trị đến hành vi nhà đầu tư, đặc biệt là xu hướng bầy đàn. Rủi ro địa chính trị bao gồm các sự kiện như chiến tranh, khủng bố, và căng thẳng quốc tế, gây ra biến động thị trường và ảnh hưởng đến tâm lý thị trường. Hành vi bầy đàn được định nghĩa là việc các nhà đầu tư bắt chước hành động của người khác thay vì dựa trên thông tin cá nhân, dẫn đến biến động thị trường mạnh mẽ.
1.1. Khái niệm rủi ro địa chính trị
Rủi ro địa chính trị được định nghĩa bởi Caldara và Iacoviello (2022) là các rủi ro liên quan đến chiến tranh, khủng bố, và căng thẳng giữa các quốc gia. Những rủi ro này có thể ảnh hưởng đến sự ổn định và hòa bình của quan hệ quốc tế. Rủi ro địa chính trị cũng có thể dẫn đến suy giảm kinh tế, giảm sản lượng công nghiệp và cản trở hoạt động thương mại quốc tế. Chỉ số GPR Index được phát triển để đo lường mức độ rủi ro địa chính trị dựa trên tần suất các bài báo liên quan đến các sự kiện địa chính trị tiêu cực.
1.2. Khái niệm hành vi bầy đàn
Hành vi bầy đàn là hiện tượng các nhà đầu tư bắt chước hành động của người khác thay vì dựa trên thông tin cá nhân. Hiện tượng này thường xảy ra khi các nhà đầu tư thiếu thông tin hoặc chịu áp lực phải đưa ra quyết định nhanh chóng. Hành vi bầy đàn có thể dẫn đến biến động thị trường mạnh mẽ, tạo ra giá ảo và không bền vững. Nghiên cứu của Lakonishok et al. (1992) chỉ ra rằng hiệu ứng bầy đàn xảy ra khi một hoặc một số chứng khoán được giao dịch hoặc nắm giữ với tỷ lệ bất thường so với thị trường.
II. Tác động của rủi ro địa chính trị đến thị trường chứng khoán
Rủi ro địa chính trị có tác động đáng kể đến thị trường chứng khoán Việt Nam, đặc biệt là trong giai đoạn 2015-2020. Các sự kiện địa chính trị như chiến tranh và khủng bố thường làm giảm giá trị tài sản, tăng biến động thị trường và ảnh hưởng tiêu cực đến tâm lý thị trường. Nghiên cứu của Nikkinen và Vahamaa (2010) chỉ ra rằng rủi ro chính trị có thể làm tăng sự lo lắng và hành vi bầy đàn của các nhà đầu tư. Tác động địa chính trị cũng được thể hiện qua việc giảm giá cổ phiếu và tăng độ biến động của thị trường.
2.1. Tác động đến giá cổ phiếu
Rủi ro địa chính trị thường dẫn đến giảm giá trị tài sản, đặc biệt là cổ phiếu. Nghiên cứu của Caldara và Iacoviello (2022) chỉ ra rằng các sự kiện địa chính trị tiêu cực có thể làm giảm giá cổ phiếu một cách đáng kể. Tác động kinh tế của các sự kiện này cũng làm giảm niềm tin của nhà đầu tư, dẫn đến việc bán tháo cổ phiếu và tăng biến động thị trường.
2.2. Tác động đến tâm lý nhà đầu tư
Rủi ro địa chính trị có ảnh hưởng mạnh mẽ đến tâm lý thị trường. Các nhà đầu tư thường trở nên lo lắng và có xu hướng bầy đàn khi đối mặt với các sự kiện địa chính trị tiêu cực. Nghiên cứu của Chau, Deesomasak, và Wang (2014) chỉ ra rằng rủi ro chính trị làm tăng sự lo lắng và hành vi bầy đàn của các nhà đầu tư, dẫn đến biến động thị trường mạnh mẽ.
III. Phương pháp nghiên cứu và kết quả
Nghiên cứu sử dụng mô hình CSAD để kiểm tra sự tồn tại của hành vi bầy đàn trong thị trường chứng khoán Việt Nam giai đoạn 2015-2020. Kết quả cho thấy hành vi bầy đàn tồn tại và bị ảnh hưởng bởi rủi ro địa chính trị. Mô hình Probit được sử dụng để đánh giá tác động của rủi ro chính trị đến hành vi bầy đàn. Kết quả nghiên cứu cung cấp bằng chứng thực nghiệm về tác động của rủi ro địa chính trị đến tâm lý thị trường và biến động thị trường.
3.1. Mô hình CSAD
Mô hình CSAD được sử dụng để đo lường và kiểm tra hành vi bầy đàn trong thị trường chứng khoán Việt Nam. Kết quả cho thấy hành vi bầy đàn tồn tại và bị ảnh hưởng bởi rủi ro địa chính trị. Mô hình này cũng chỉ ra rằng biến động thị trường tăng lên khi hành vi bầy đàn xuất hiện.
3.2. Mô hình Probit
Mô hình Probit được sử dụng để đánh giá tác động của rủi ro chính trị đến hành vi bầy đàn. Kết quả nghiên cứu cho thấy rủi ro địa chính trị có tác động đáng kể đến hành vi bầy đàn, làm tăng biến động thị trường và ảnh hưởng đến tâm lý thị trường.
