I. Tổng Quan Về Tác Động Của Thẻ ATM Đến Thanh Toán POS
Thẻ ATM, ban đầu chỉ dùng để rút tiền mặt, nay đã trở thành một phương tiện thanh toán phổ biến. Sự phát triển của công nghệ thông tin đã mở rộng ứng dụng của thẻ, cho phép người dùng thực hiện các giao dịch mua sắm, thanh toán dịch vụ qua máy POS. Tuy nhiên, tại Việt Nam, thói quen sử dụng thẻ ATM chủ yếu vẫn là rút tiền mặt, thay vì thanh toán trực tiếp. Nghiên cứu này tập trung vào việc phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến thái độ người dùng đối với việc sử dụng thẻ ATM để thanh toán POS, từ đó đưa ra các giải pháp thúc đẩy thanh toán không tiền mặt.
1.1. Lịch Sử Phát Triển Của Thẻ ATM và Thanh Toán POS
Thẻ thanh toán ra đời từ những năm 1970, với mục đích ban đầu là để người sử dụng không cần phải đến ngân hàng và chờ đợi nhân viên của ngân hàng làm các thủ tục rút tiền trong tài khoản của mình. Thay vào đó, họ chỉ cần dùng thẻ thanh toán do ngân hàng phát hành để rút tiền tại bất cứ lúc nào, bất cứ nơi nào có máy ATM. Cùng với sự phát triển của công nghệ thông tin, các ứng dụng của thẻ thanh toán ngày càng được mở rộng. Hiện nay thẻ thanh toán được dùng để rút tiền, chuyển khoản, gởi tiền, mua hàng hoá…Thẻ thanh toán được sử dụng trong nước ta từ 1993, rất nhiều tiện ích của thẻ thanh toán chưa được người dùng thẻ khai thác, chủ yếu chỉ để rút tiền lương hàng tháng.
1.2. Vai Trò Của Thanh Toán POS Trong Nền Kinh Tế Số
Thanh toán không dùng tiền mặt (TTKDTM) đang được khuyến khích phát triển tại nước ta vì những lợi ích của nó đối với nền kinh tế, xã hội và là một xu thế tất yếu khi hội nhập với kinh tế quốc tế. Một trong những phương thức thanh toán không dùng tiền mặt là sử dụng thẻ ATM để thanh toán hàng hóa, dịch vụ thông qua máy chấp nhận thẻ POS. Bài nghiên cứu này xác định và đánh giá các nhân tố tác động sử dụng thẻ thanh toán ATM để thực hiện thanh toán hàng hóa dịch vụ thông qua máy chấp nhận thẻ POS. Từ đó các ngân hàng phát hành thẻ, nhà cung cấp các ứng dụng liên quan đến thẻ thanh toán, các đơn vị cung cấp hàng hóa, dịch vụ … sẽ có những giải pháp để thu hút người dùng thẻ vào hoạt động kinh doanh của mình.
II. Thách Thức Trong Việc Chấp Nhận Thanh Toán POS Bằng ATM
Mặc dù thẻ ATM đã trở nên phổ biến, việc sử dụng chúng để thanh toán qua POS vẫn còn hạn chế. Nhiều người dùng vẫn ưu tiên rút tiền mặt để thanh toán, do lo ngại về rủi ro bảo mật, phí giao dịch, hoặc đơn giản là chưa quen với quy trình. Nghiên cứu này sẽ đi sâu vào phân tích những rào cản tâm lý và thực tế, từ đó đề xuất các giải pháp để tăng cường sự hài lòng của người dùng và thúc đẩy thói quen thanh toán hiện đại.
2.1. Rào Cản Tâm Lý Thói Quen Sử Dụng Tiền Mặt
Thực tế lại cho thấy, người dân vẫn chủ yếu là dùng thẻ ATM chỉ để rút tiền mặt sau đó sử dụng tiền mặt để thanh toán hàng hóa dịch vụ. Có nhiều lý do để giải thích trong trường hợp này như sử dụng thẻ thanh toán vẫn tồn tại nhiều rủi ro có thể làm mất tiền 4 do mất thẻ, sai sót trong kỹ thuật từ các nhà cung cấp dịch vụ thẻ, chi phí liên quan đến sử dụng thẻ thanh toán còn cao, người dân chưa có thói quen dụng thẻ trong thanh toán, còn quá ít các điểm chấp nhận thẻ…
2.2. Lo Ngại Về An Toàn và Bảo Mật Giao Dịch POS
Khi sử dụng thẻ ATM để thanh toán qua máy POS sẽ không còn rủi ro do tiền giả, tiền rách, mất cắp do mang số lượng tiền lớn, người tiêu dùng không mất thời gian để xếp hàng chờ đợi rút tiền ở các máy ATM, số tiền thanh toán sẽ được trừ trực tiếp vào tài khoản của thẻ…. Tuy nhiên thực tế lại cho thấy, người dân vẫn chủ yếu là dùng thẻ ATM chỉ để rút tiền mặt sau đó sử dụng tiền mặt để thanh toán hàng hóa dịch vụ.
2.3. Chi Phí Giao Dịch và Ưu Đãi Khi Thanh Toán POS
Do đó, tìm hiểu và đánh giá mức độ ảnh hưởng của các nhân tố tác động đến hành vi sử dụng thẻ thanh toán ATM để thanh toán thông qua máy POS của người sử dụng là rất cần thiết để nhà cung cấp dịch vụ thẻ, tổ chức kinh tế tìm ra giải pháp để phát triển thẻ thanh toán không chỉ ở số lượng thẻ phát hành mà ngày càng tận dụng các ưu điểm của thẻ thanh toán trong giao dịch, thu hút người dân sử dụng thẻ thanh toán trong mua bán, để thẻ thanh toán thật sự là phương tiện thanh toán không sử dụng tiền mặt, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế, xã hội.
III. Phương Pháp Nghiên Cứu Tác Động Thẻ ATM Đến Thanh Toán POS
Nghiên cứu này sử dụng mô hình chấp nhận công nghệ TAM (Technology Acceptance Model) làm cơ sở để đánh giá tác động của các yếu tố như hữu ích, dễ sử dụng, rủi ro, và chi phí đến thái độ và ý định sử dụng thẻ ATM để thanh toán qua POS. Dữ liệu được thu thập thông qua khảo sát người dùng tại TP.HCM, sau đó phân tích bằng phần mềm SPSS để kiểm định mô hình và các giả thuyết nghiên cứu.
3.1. Mô Hình TAM Technology Acceptance Model Trong Nghiên Cứu
Để đánh giá các nhân tố tác động đến hành vi sử dụng thẻ ATM thanh toán qua máy POS, nghiên cứu này sử dụng mô hình chấp nhận công nghệ 5 TAM làm cơ sở cho xây dựng mô hình nghiên cứu và mô hình TAM ban đầu sẽ được bổ sung các nhân tố để phù hợp với đề tài.
3.2. Thu Thập và Xử Lý Dữ Liệu Khảo Sát Người Dùng
Nghiên cứu được thực hiện tại khu vực Thành phố Hồ Chí Minh theo phương pháp chọn mẫu thuận tiện. Người sử dụng thẻ ATM được chọn trong nghiên cứu cần có hiểu biết về sử dụng thẻ ATM để thanh toán hàng hóa, dịch vụ qua máy POS. Dữ liệu được sử dụng trong đề tài nghiên cứu này được thu thập từ ngày 25/6/ 2012 đến ngày 5/8/2012. Sau khi loại các bảng trả lời phỏng vấn không phù hợp, có tất cả 237 bảng khảo sát được dùng làm cơ sở dữ liệu để phân tích mô hình nghiên cứu.
3.3. Phân Tích Thống Kê và Kiểm Định Mô Hình Nghiên Cứu
Mẫu dữ liệu được chọn theo phương pháp ngẫu nhiên, thuận tiện với kích thước mẫu là 237. Dữ liệu này sẽ được phân tích bằng phần mềm SPSS nhằm mục đích kiểm định thang đo và mô hình nghiên cứu đã được xây dựng trong bước nghiên cứu sơ bộ dùng phương pháp nghiên cứu định tính.
IV. Kết Quả Nghiên Cứu Tác Động Của Các Yếu Tố Đến Thái Độ
Kết quả nghiên cứu cho thấy tính hữu ích và dễ sử dụng của thẻ ATM có tác động tích cực đến thái độ người dùng đối với thanh toán POS. Ngược lại, rủi ro và chi phí có tác động tiêu cực. Ngoài ra, thái độ cũng ảnh hưởng đáng kể đến ý định sử dụng thẻ ATM cho các giao dịch thanh toán. Các yếu tố nhân khẩu học như giới tính, thu nhập, và kinh nghiệm sử dụng cũng có vai trò quan trọng.
4.1. Ảnh Hưởng Của Tính Hữu Ích và Dễ Sử Dụng Đến Thái Độ
Thái độ của người sử dụng phương thức thanh toán bằng thẻ ATM qua máy POS sẽ có tác động tích cực từ cảm nhận hữu ích, dễ sử dụng và chịu tác động tiêu cực từ cảm nhận rủi ro, chi phí của người sử dụng.
4.2. Tác Động Tiêu Cực Của Rủi Ro và Chi Phí Giao Dịch
Thái độ của người sử dụng phương thức thanh toán bằng thẻ ATM qua máy POS sẽ có tác động tích cực từ cảm nhận hữu ích, dễ sử dụng và chịu tác động tiêu cực từ cảm nhận rủi ro, chi phí của người sử dụng.
4.3. Vai Trò Của Thái Độ Đến Ý Định Sử Dụng Thanh Toán POS
Thái độ của người sử dụng cũng sẽ có tác dụng tích cực đến ý định sử dụng của họ.
V. Ứng Dụng Thực Tiễn Giải Pháp Thúc Đẩy Thanh Toán POS
Dựa trên kết quả nghiên cứu, các ngân hàng và doanh nghiệp cần tập trung vào việc nâng cao tính bảo mật, giảm phí giao dịch, và tăng cường khuyến mãi để khuyến khích người dùng sử dụng thẻ ATM để thanh toán POS. Đồng thời, cần có các chương trình giáo dục và truyền thông để thay đổi thói quen thanh toán và tăng cường sự tin tưởng của người dùng vào công nghệ thanh toán hiện đại.
5.1. Nâng Cao Bảo Mật và Giảm Phí Giao Dịch POS
Các ngân hàng sẽ phát hiện các đối tượng tiềm năng đối với dịch vụ thẻ, các nhân tố tác động đến hành vi sử dụng thẻ thanh toán để có xây dựng các chiến lược markerting phù hợp.
5.2. Tăng Cường Khuyến Mãi và Ưu Đãi Cho Người Dùng
Các ngân hàng sẽ phát hiện các đối tượng tiềm năng đối với dịch vụ thẻ, các nhân tố tác động đến hành vi sử dụng thẻ thanh toán để có xây dựng các chiến lược markerting phù hợp.
5.3. Giáo Dục và Truyền Thông Về Lợi Ích Thanh Toán POS
Các ngân hàng sẽ phát hiện các đối tượng tiềm năng đối với dịch vụ thẻ, các nhân tố tác động đến hành vi sử dụng thẻ thanh toán để có xây dựng các chiến lược markerting phù hợp.
VI. Kết Luận Tương Lai Của Thanh Toán POS Với Thẻ ATM
Nghiên cứu này cung cấp cái nhìn sâu sắc về các yếu tố ảnh hưởng đến thái độ người dùng đối với thanh toán POS bằng thẻ ATM. Việc hiểu rõ những yếu tố này là chìa khóa để thúc đẩy thanh toán không tiền mặt và xây dựng một nền kinh tế số hiện đại. Các nghiên cứu tiếp theo có thể tập trung vào việc khám phá các yếu tố văn hóa và xã hội ảnh hưởng đến hành vi thanh toán.
6.1. Tổng Kết Nghiên Cứu và Ý Nghĩa Thực Tiễn
Nghiên cứu này có ý nghĩa thực tiễn đối với ngân hàng phát hành thẻ, doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh.
6.2. Hạn Chế Của Nghiên Cứu và Hướng Phát Triển Tiếp Theo
Thang đo và mô hình nghiên cứu của đề tài này là tài liệu tham khảo để nghiên cứu các đề tài liên quan như sự chấp nhận công nghệ tự phục vụ, thương mại điện tử như ngân hàng trực tuyến, ngân hàng trên điện thoại di động, máy bán hàng, mua bán trực tuyến và các hàng hóa liên quan đến công nghệ thông tin …
