Quy Chế Pháp Lý Của Thành Viên Hợp Danh Theo Luật Doanh Nghiệp 2014

Mô hình CTHD xuất hiện sớm nhất trong lịch sử kinh doanh. Bộ luật Dân sự Pháp năm 1804 định nghĩa CTHD là công ty mà các thành viên đều có tư cách thương gia và chịu trách nhiệm vô hạn về các khoản nợ. Tiếp đến, Bộ luật Thương mại Pháp năm 1807 định nghĩa CTHD là một hội đoàn thành lập giữa hai hoặc nhiều người để làm thương mại dưới một hội danh chung. Công ty hợp vốn đơn giản của Pháp có thành viên hợp vốn – không có tư cách thương nhân, chỉ chịu trách nhiệm trong phạm vi vốn góp đã cam kết. Đây là loại hình công ty vừa có đặc điểm của công ty đối nhân, vừa có đặc điểm của công ty đối vốn.

TVHD là cốt lõi của CTHD. Đặc điểm chính là sự liên đới chịu trách nhiệm vô hạn bằng tài sản cá nhân đối với các nghĩa vụ của công ty. Tên gọi của công ty có thể bao gồm tên của các TVHD, thể hiện sự gắn kết và uy tín cá nhân. TS Ngô Huy Cương cho rằng, khi tham gia công ty hợp vốn, các thành viên đều cam kết góp vốn, chuyển quyền sở hữu phần vốn góp sang cho công ty. Phân biệt công ty hợp danh và các công ty khác dựa vào bản chất và đặc điểm thành viên. Công ty hợp danh truyền thống là loại hình công ty đối nhân tuyệt đối.

Trở thành TVHD đồng nghĩa với việc trở thành người đại diện theo pháp luật của công ty, có quyền điều hành và quản lý. TVHD có quyền được chia lợi nhuận và quyền để lại thừa kế đối với phần tài sản của mình trong công ty. Nếu các TVHD có thỏa thuận về việc phân định thẩm quyền đại diện, thì trong quan niệm của người thứ ba, bất kỳ TVHD nào cũng đều có thẩm quyền đại diện cho công ty. Quyền quyết định người thừa kế là TVHD hay không thuộc về các TVHD còn lại.

TVHD có nghĩa vụ tiến hành quản lý và thực hiện công việc kinh doanh một cách trung thực, cẩn trọng và tốt nhất, bảo đảm lợi ích hợp pháp tối đa cho công ty. Họ phải tiến hành quản lý và hoạt động kinh doanh của công ty theo đúng quy định của pháp luật, điều lệ công ty và nghị quyết của Hội đồng thành viên. Phải định kỳ hàng tháng báo cáo trung thực, chính xác bằng văn bản tình hình và kết quả kinh doanh của mình với công ty. TVHD phải cung cấp thông tin về tình hình và kết quả kinh doanh của mình cho thành viên có yêu cầu.

TVHD phải chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại nếu tiến hành quản lý và hoạt động kinh doanh của công ty không đúng quy định của pháp luật, điều lệ công ty và nghị quyết của Hội đồng thành viên. Chế độ trách nhiệm của các TVHD là trách nhiệm liên đới. Thành viên hợp danh không được tự mình hoặc nhân danh người khác kinh doanh cùng ngành, nghề kinh doanh của công ty để tư lợi hoặc phục vụ lợi ích của tổ chức, cá nhân khác.

Trách nhiệm liên đới và vô hạn là đặc điểm nổi bật của TVHD. Chủ nợ có thể yêu cầu bất kỳ TVHD nào trả toàn bộ khoản nợ của công ty. Nếu một TVHD không có khả năng thanh toán, các TVHD khác phải gánh chịu phần nợ còn lại. TVHD cần hiểu rõ phạm vi và mức độ của trách nhiệm này để có kế hoạch tài chính phù hợp. Sự liên đới ở đây thể hiện ở việc chủ nợ sau khi yêu cầu công ty hợp danh thực hiện nghĩa vụ bằng tài sản của công ty, nếu chưa hoàn thành, chủ nợ có thể tiếp tục yêu cầu các thành viên hợp danh của công ty thực hiện nghĩa vụ.

TVHD phải tuân thủ pháp luật, điều lệ công ty và nghị quyết của Hội đồng thành viên trong quản lý và điều hành công ty. Vi phạm các quy định này có thể dẫn đến trách nhiệm bồi thường thiệt hại hoặc bị xử lý hình sự. Cần có hệ thống kiểm soát nội bộ chặt chẽ để giảm thiểu rủi ro pháp lý. Một trong các rủi ro là tranh chấp với các thành viên khác. Do CTHD dựa trên sự tin tưởng, tranh chấp có thể làm suy yếu hoạt động của công ty.

TVHD không được kinh doanh cùng ngành nghề với công ty, không được lợi dụng chức vụ để tư lợi, và phải công khai các giao dịch có xung đột lợi ích. Vi phạm các quy định này có thể dẫn đến mất tư cách thành viên hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự. Cần có cơ chế giám sát và kiểm soát để ngăn ngừa và xử lý các hành vi vi phạm.

Luật Doanh nghiệp 2014 quy định cụ thể các trường hợp chấm dứt tư cách TVHD. Các trường hợp này bao gồm tự nguyện rút vốn, bị khai trừ do vi phạm nghiêm trọng nghĩa vụ, mất năng lực hành vi dân sự, hoặc tử vong. Cần tuân thủ đúng quy trình và thủ tục pháp lý khi chấm dứt tư cách. Thành viên bị khai trừ do không có khả năng thực hiện nghĩa vụ tài chính.

Quy trình chấm dứt tư cách TVHD phải được thực hiện theo đúng quy định của pháp luật và điều lệ công ty. Việc chấm dứt tư cách phải được thông báo bằng văn bản cho các thành viên khác và phải được đăng ký với cơ quan đăng ký kinh doanh. Việc tuân thủ đúng quy trình giúp tránh được các tranh chấp pháp lý sau này. Việc trả lại phần vốn góp phải tuân thủ thời gian và điều kiện quy định.

Ngay cả sau khi chấm dứt tư cách TVHD, cá nhân vẫn phải chịu trách nhiệm liên đới về các khoản nợ của công ty phát sinh trước thời điểm chấm dứt tư cách. Thời hạn chịu trách nhiệm này có thể kéo dài trong một khoảng thời gian nhất định theo quy định của pháp luật. Cần lưu ý đến trách nhiệm này khi quyết định chấm dứt tư cách TVHD.

TVHD có quyền tham gia quản lý, điều hành công ty, được chia lợi nhuận, và chịu trách nhiệm vô hạn. Thành viên góp vốn không có quyền quản lý, chỉ được chia lợi nhuận theo tỷ lệ vốn góp, và chịu trách nhiệm hữu hạn. Sự khác biệt này phản ánh mức độ rủi ro và trách nhiệm mà mỗi loại thành viên gánh chịu. Thành viên góp vốn có thể chuyển nhượng phần vốn góp dễ dàng hơn.

TVHD chịu trách nhiệm vô hạn bằng tài sản cá nhân, do đó đối mặt với rủi ro cao hơn. Thành viên góp vốn chỉ chịu trách nhiệm hữu hạn, do đó rủi ro thấp hơn. Việc lựa chọn trở thành loại thành viên nào phụ thuộc vào khả năng chấp nhận rủi ro của mỗi cá nhân. Thành viên hợp danh có thể khó khăn hơn trong việc rút vốn so với thành viên góp vốn.

Trở thành TVHD phù hợp với những người có kinh nghiệm, uy tín, và muốn tham gia trực tiếp vào quản lý, điều hành công ty, sẵn sàng chấp nhận rủi ro cao để đổi lấy quyền lợi lớn hơn. Thành viên góp vốn phù hợp với những người muốn đầu tư vào công ty nhưng không muốn tham gia quản lý, và muốn hạn chế rủi ro ở mức thấp nhất. CTHD phù hợp với các ngành nghề kinh doanh đòi hỏi uy tín và trách nhiệm cao.

Một số quy định về TVHD còn chung chung, thiếu rõ ràng, gây khó khăn cho việc áp dụng trong thực tế. Cần có hướng dẫn chi tiết hơn về quyền và nghĩa vụ của TVHD, quy trình giải quyết tranh chấp, và trách nhiệm bồi thường thiệt hại. Cần có quy định cụ thể hơn về việc quản lý tài sản cá nhân của TVHD để bảo vệ quyền lợi của họ khi công ty gặp khó khăn.

Đề xuất sửa đổi, bổ sung các quy định liên quan đến TVHD, nhằm làm rõ hơn quyền và nghĩa vụ, tăng cường bảo vệ quyền lợi, và giảm thiểu rủi ro pháp lý. Cần có quy định về bảo hiểm trách nhiệm cho TVHD để giảm thiểu thiệt hại khi xảy ra rủi ro. Cần có cơ chế khuyến khích CTHD phát triển, như ưu đãi về thuế và tiếp cận vốn.

Cần tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật về TVHD để nâng cao nhận thức cho doanh nghiệp và người dân. Cần có cơ chế giám sát và kiểm tra việc thực thi pháp luật về TVHD để đảm bảo tuân thủ. Cần có đội ngũ cán bộ pháp lý có trình độ chuyên môn cao để tư vấn và hỗ trợ doanh nghiệp trong các vấn đề liên quan đến TVHD.