Tổng quan nghiên cứu

Quản lý hồ sơ bệnh án (HSBA) là một trong những yếu tố then chốt đảm bảo chất lượng khám chữa bệnh và nghiên cứu y học tại các bệnh viện. Tại Bệnh viện Nội tiết Trung ương (BVNTTW), với quy mô trên một nghìn giường bệnh và hàng nghìn hồ sơ bệnh án được hình thành mỗi năm, việc tổ chức quản lý HSBA khoa học, hiệu quả là nhiệm vụ cấp thiết. Theo thống kê, từ năm 2011 đến nay, số lượng hồ sơ bệnh án nội trú và ngoại trú tại BVNTTW dao động hàng nghìn hồ sơ mỗi năm, trong đó bệnh án đái tháo đường chiếm khoảng 4.000-5.000 hồ sơ/năm. Tuy nhiên, thực trạng quản lý hiện nay còn tồn tại nhiều bất cập như quá tải hồ sơ, kho lưu trữ chật hẹp, thiếu hệ thống phòng cháy chữa cháy, hồ sơ chưa có mục lục, hiện tượng tẩy xóa, và chưa có phương án quản lý hồ sơ bệnh án điện tử.

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là khảo sát, đánh giá thực trạng tổ chức quản lý hồ sơ bệnh án tại BVNTTW từ năm 2011 đến nay, đồng thời đề xuất các giải pháp hoàn thiện nhằm nâng cao hiệu quả quản lý, bảo đảm tuân thủ các quy định pháp lý hiện hành. Nghiên cứu tập trung tại hai cơ sở chính của BVNTTW là Thái Thịnh và Tứ Hiệp, nhằm cung cấp cái nhìn toàn diện về công tác quản lý hồ sơ bệnh án trong bối cảnh bệnh viện mở rộng quy mô và ứng dụng công nghệ thông tin. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao chất lượng quản lý hồ sơ bệnh án, góp phần cải thiện hiệu quả khám chữa bệnh, phục vụ công tác đào tạo và nghiên cứu khoa học tại BVNTTW cũng như các bệnh viện tuyến trung ương khác.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn vận dụng hai lý thuyết chính trong quản trị văn phòng và lưu trữ học để xây dựng khung lý thuyết cho nghiên cứu. Thứ nhất, lý thuyết quản trị văn phòng tập trung vào các nguyên tắc quản lý tài liệu, phân công trách nhiệm, và tổ chức quy trình làm việc nhằm đảm bảo hiệu quả và tính kỷ luật trong quản lý hồ sơ. Thứ hai, lý thuyết lưu trữ học nhấn mạnh các nguyên tắc lưu trữ tài liệu chuyên ngành y tế, bao gồm nguyên tắc quản lý tập trung, thống nhất, bảo mật thông tin và bảo quản tài liệu theo quy định pháp luật.

Các khái niệm chính được sử dụng gồm: hồ sơ bệnh án (tài liệu y học, y tế và pháp lý phản ánh quá trình khám chữa bệnh), quản lý hồ sơ bệnh án (quy trình thu thập, kiểm tra, lưu trữ, khai thác và bảo mật hồ sơ), nguyên tắc quản lý tập trung và thống nhất, cũng như các biện pháp tổ chức quản lý hồ sơ bệnh án như phân công trách nhiệm, phổ biến văn bản quy định, ứng dụng công nghệ thông tin và kiểm tra, đánh giá công tác quản lý.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp hệ thống để tổng hợp và đánh giá các tài liệu lý luận, pháp lý liên quan đến quản lý hồ sơ bệnh án. Phương pháp phân tích, tổng hợp được áp dụng để xử lý số liệu và thông tin thu thập từ thực tế tại BVNTTW. Phương pháp khảo sát thực tế được thực hiện thông qua thu thập ý kiến của lãnh đạo, cán bộ quản lý hồ sơ bệnh án và quan sát trực tiếp các quy trình, kho lưu trữ tại hai cơ sở Thái Thịnh và Tứ Hiệp.

Phương pháp phân tích chức năng giúp xác định vai trò và tầm quan trọng của hồ sơ bệnh án trong hoạt động khám chữa bệnh và quản lý bệnh viện. Phương pháp so sánh được sử dụng để đối chiếu thực trạng quản lý hồ sơ bệnh án tại BVNTTW với một số bệnh viện khác nhằm rút ra bài học và đề xuất giải pháp phù hợp.

Cỡ mẫu nghiên cứu gồm 23 cán bộ phòng Kế hoạch tổng hợp và các cán bộ, bác sĩ, điều dưỡng tại các khoa lâm sàng liên quan. Phương pháp chọn mẫu là chọn mẫu thuận tiện và mẫu toàn bộ cán bộ làm công tác quản lý hồ sơ bệnh án tại BVNTTW. Thời gian nghiên cứu kéo dài từ năm 2011 đến 2021, phù hợp với quy định lưu trữ hồ sơ bệnh án và sự phát triển của bệnh viện.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Khối lượng hồ sơ bệnh án lớn và đa dạng: Từ năm 2011 đến 2013, số lượng hồ sơ bệnh án nội trú và ngoại trú dao động từ 4.000 đến 5.000 hồ sơ/năm, trong đó bệnh án đái tháo đường chiếm tỷ lệ cao nhất, khoảng 40-50% tổng số hồ sơ. Hồ sơ bệnh án bao gồm nhiều thành phần như phiếu khám, xét nghiệm, phẫu thuật, phiếu chăm sóc, phiếu truyền máu, đảm bảo đầy đủ thông tin chuyên môn và hành chính.

  2. Tổ chức quản lý hồ sơ bệnh án còn nhiều hạn chế: Kho lưu trữ tại hai cơ sở bệnh viện hiện có 6 kho, diện tích tương đối rộng nhưng chưa đáp ứng đủ nhu cầu lưu trữ do số lượng hồ sơ tăng nhanh. Hệ thống kho chưa được trang bị đầy đủ thiết bị chống ẩm, chống mối mọt, phòng cháy chữa cháy chưa đạt chuẩn. Hồ sơ bệnh án vẫn chủ yếu ở dạng giấy, có hiện tượng rách bìa, mất mát tài liệu do sử dụng nhiều lần.

  3. Phân công nhiệm vụ và nhân sự chưa rõ ràng, hiệu quả chưa cao: Phòng Kế hoạch tổng hợp chịu trách nhiệm quản lý hồ sơ bệnh án với 23 cán bộ, trong đó nhiều người kiêm nhiệm công tác chuyên môn tại khoa lâm sàng, ảnh hưởng đến thời gian và chất lượng công việc. Việc phân công nhiệm vụ trong tổ kiểm soát và tổ lưu trữ chưa cụ thể, dẫn đến tình trạng hồ sơ bệnh án trả về phòng Kế hoạch tổng hợp không đúng thời gian quy định (có trường hợp tồn đến vài ngày).

  4. Công tác phổ biến, hướng dẫn và kiểm tra chưa thường xuyên: Bệnh viện chưa tổ chức lớp tập huấn chính thức về lập và quản lý hồ sơ bệnh án cho cán bộ các khoa, chỉ thực hiện phổ biến văn bản qua email hoặc gửi bản sao. Việc kiểm tra hồ sơ bệnh án chủ yếu mang tính nhắc nhở, chưa có hình thức xử phạt khi sai sót, dẫn đến tình trạng lỗi lập hồ sơ như viết sai số vào viện, thiếu mục lục hồ sơ vẫn tái diễn.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các hạn chế trên xuất phát từ việc thiếu đồng bộ trong tổ chức quản lý, nhân lực chưa chuyên trách và chưa được đào tạo bài bản, cũng như cơ sở vật chất kho lưu trữ chưa đáp ứng yêu cầu bảo quản hồ sơ bệnh án. So sánh với một số bệnh viện tuyến trung ương khác, như Bệnh viện 108, kho lưu trữ được đặt gần phòng Kế hoạch tổng hợp và có trang bị thiết bị chống ẩm mốc, giúp nâng cao hiệu quả quản lý.

Việc chưa xây dựng và triển khai hồ sơ bệnh án điện tử cũng là một điểm yếu lớn, trong khi các quy định của Bộ Y tế đã có lộ trình áp dụng hồ sơ điện tử từ năm 2019. Điều này làm hạn chế khả năng tra cứu, khai thác và bảo mật thông tin hồ sơ bệnh án. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ thể hiện số lượng hồ sơ bệnh án theo năm và loại bệnh, bảng phân công nhiệm vụ nhân sự, cũng như sơ đồ tổ chức kho lưu trữ để minh họa thực trạng.

Kết quả nghiên cứu khẳng định tầm quan trọng của việc tổ chức quản lý hồ sơ bệnh án khoa học, đồng thời chỉ ra những điểm cần cải thiện để nâng cao chất lượng quản lý, phục vụ tốt hơn cho công tác khám chữa bệnh, đào tạo và nghiên cứu khoa học tại BVNTTW.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện văn bản quy định và quy trình quản lý hồ sơ bệnh án: Xây dựng và ban hành quy trình quản lý hồ sơ bệnh án chi tiết, cụ thể cho từng bước từ lập, kiểm tra, lưu trữ đến khai thác sử dụng. Thời gian thực hiện trong 6 tháng, do Ban Giám đốc BVNTTW phối hợp với phòng Kế hoạch tổng hợp chủ trì.

  2. Tăng cường đào tạo, tập huấn chuyên môn cho cán bộ quản lý hồ sơ bệnh án: Tổ chức các lớp tập huấn định kỳ hàng năm về nghiệp vụ lập, kiểm soát và lưu trữ hồ sơ bệnh án cho cán bộ các khoa và phòng ban liên quan. Mục tiêu nâng cao nhận thức và kỹ năng, giảm thiểu sai sót trong lập hồ sơ. Phòng Kế hoạch tổng hợp phối hợp phòng Hành chính quản trị chịu trách nhiệm thực hiện.

  3. Tăng cường nhân lực chuyên trách và phân công rõ ràng nhiệm vụ: Tuyển dụng thêm cán bộ chuyên trách quản lý hồ sơ bệnh án, giảm bớt kiêm nhiệm để đảm bảo thời gian và chất lượng công việc. Xây dựng bảng phân công nhiệm vụ chi tiết cho từng cá nhân trong tổ kiểm soát và tổ lưu trữ. Thời gian thực hiện trong 12 tháng, do Ban Giám đốc và phòng Tổ chức cán bộ phối hợp thực hiện.

  4. Đầu tư cải tạo, nâng cấp kho lưu trữ hồ sơ bệnh án: Trang bị hệ thống chống ẩm, chống mối mọt, thiết bị phòng cháy chữa cháy đạt chuẩn, đồng thời bố trí kho lưu trữ gần phòng Kế hoạch tổng hợp để thuận tiện vận chuyển và khai thác hồ sơ. Thời gian thực hiện trong 18 tháng, do Ban Quản lý dự án và phòng Vật tư thiết bị y tế phối hợp thực hiện.

  5. Triển khai hồ sơ bệnh án điện tử: Xây dựng kế hoạch và lộ trình chuyển đổi hồ sơ bệnh án giấy sang hồ sơ điện tử theo quy định của Bộ Y tế, ứng dụng công nghệ thông tin để quản lý, tra cứu và bảo mật thông tin hiệu quả hơn. Thời gian thực hiện trong 24 tháng, do phòng Công nghệ thông tin phối hợp với phòng Kế hoạch tổng hợp và các khoa lâm sàng chủ trì.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Lãnh đạo và quản lý bệnh viện: Giúp hiểu rõ thực trạng và các giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý hồ sơ bệnh án, từ đó xây dựng chính sách, quy trình phù hợp với đặc thù bệnh viện.

  2. Cán bộ phòng Kế hoạch tổng hợp và lưu trữ: Cung cấp kiến thức chuyên sâu về nghiệp vụ quản lý hồ sơ bệnh án, giúp cải thiện kỹ năng kiểm soát, lưu trữ và khai thác hồ sơ.

  3. Nhân viên y tế các khoa lâm sàng: Nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của việc lập hồ sơ bệnh án chính xác, đầy đủ, góp phần nâng cao chất lượng điều trị và quản lý bệnh nhân.

  4. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành Quản trị văn phòng, Lưu trữ học: Là tài liệu tham khảo quý giá về ứng dụng lý thuyết quản trị và lưu trữ trong lĩnh vực y tế, đồng thời cung cấp dữ liệu thực tiễn để phát triển nghiên cứu tiếp theo.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao việc quản lý hồ sơ bệnh án lại quan trọng đối với bệnh viện?
    Hồ sơ bệnh án là tài liệu y học và pháp lý quan trọng, phản ánh toàn bộ quá trình khám chữa bệnh của người bệnh. Quản lý tốt giúp bảo đảm tính chính xác, bảo mật thông tin, hỗ trợ điều trị, nghiên cứu khoa học và thanh tra kiểm tra hiệu quả.

  2. Những khó khăn chính trong quản lý hồ sơ bệnh án tại BVNTTW là gì?
    Bao gồm khối lượng hồ sơ lớn, kho lưu trữ chật hẹp, thiếu thiết bị bảo quản, nhân lực kiêm nhiệm, chưa có quy trình chi tiết và chưa triển khai hồ sơ bệnh án điện tử.

  3. Làm thế nào để cải thiện công tác quản lý hồ sơ bệnh án?
    Cần hoàn thiện quy trình, tăng cường đào tạo nhân sự, đầu tư cơ sở vật chất, phân công nhiệm vụ rõ ràng và ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý hồ sơ bệnh án.

  4. Hồ sơ bệnh án điện tử có lợi ích gì so với hồ sơ giấy?
    Hồ sơ điện tử giúp tra cứu nhanh chóng, bảo mật tốt hơn, giảm rủi ro mất mát, hỗ trợ phân tích dữ liệu và nâng cao hiệu quả quản lý, đồng thời phù hợp với xu hướng chuyển đổi số trong y tế.

  5. Ai có thể truy cập và sử dụng hồ sơ bệnh án?
    Chỉ những người có thẩm quyền như bác sĩ điều trị, cán bộ lưu trữ được phép truy cập. Việc sử dụng phải tuân thủ quy định bảo mật thông tin và có giấy phép hoặc sự đồng ý của người bệnh hoặc cơ quan có thẩm quyền.

Kết luận

  • Hồ sơ bệnh án tại BVNTTW có khối lượng lớn, đa dạng và đóng vai trò quan trọng trong công tác khám chữa bệnh và nghiên cứu khoa học.
  • Thực trạng quản lý còn nhiều hạn chế về cơ sở vật chất, nhân lực, quy trình và ứng dụng công nghệ thông tin.
  • Luận văn đã đề xuất các giải pháp cụ thể như hoàn thiện quy trình, đào tạo nhân sự, nâng cấp kho lưu trữ và triển khai hồ sơ bệnh án điện tử.
  • Kết quả nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học để BVNTTW nâng cao hiệu quả quản lý hồ sơ bệnh án, góp phần nâng cao chất lượng dịch vụ y tế.
  • Các bước tiếp theo cần tập trung vào triển khai các giải pháp đề xuất trong vòng 1-2 năm tới, đồng thời theo dõi, đánh giá hiệu quả để điều chỉnh phù hợp.

Hành động ngay hôm nay để cải thiện quản lý hồ sơ bệnh án tại BVNTTW, góp phần nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe cộng đồng!