Tổng quan nghiên cứu

Trong giai đoạn 2017-2021, thị trấn Quốc Oai, huyện Quốc Oai, thành phố Hà Nội đã chứng kiến sự phát triển kinh tế - xã hội gắn liền với việc đầu tư xây dựng cơ bản (XDCB) từ nguồn ngân sách nhà nước (NSNN). Với dân số khoảng 16.155 người và tổng diện tích tự nhiên 510,13 ha, thị trấn Quốc Oai đóng vai trò trung tâm của huyện, có mật độ công trình xây dựng dày đặc, đặc biệt là các dự án sử dụng vốn NSNN. Việc quản lý hiệu quả nguồn vốn đầu tư XDCB tại cấp xã là yếu tố then chốt để thúc đẩy phát triển cơ sở hạ tầng, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của người dân, đồng thời góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế bền vững.

Mục tiêu nghiên cứu tập trung đánh giá thực trạng công tác quản lý vốn đầu tư XDCB từ nguồn NSNN tại thị trấn Quốc Oai, xác định những ưu điểm, hạn chế và nguyên nhân, từ đó đề xuất các giải pháp hoàn thiện công tác quản lý vốn đầu tư đến năm 2030. Phạm vi nghiên cứu bao gồm nguồn vốn ngân sách của thị trấn và ngân sách huyện hỗ trợ, tập trung trong giai đoạn 2017-2021. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả sử dụng vốn đầu tư công, giảm thiểu lãng phí, thất thoát và đảm bảo tiến độ, chất lượng các công trình xây dựng cơ bản tại địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý vốn đầu tư công, bao gồm:

  • Lý thuyết quản lý tài chính công: Nhấn mạnh vai trò của ngân sách nhà nước trong việc phân bổ và sử dụng nguồn lực tài chính nhằm đạt hiệu quả kinh tế - xã hội cao nhất.
  • Mô hình chu trình quản lý đầu tư công: Bao gồm các giai đoạn lập kế hoạch, phân bổ vốn, thực hiện dự án, kiểm soát, thanh toán và quyết toán vốn đầu tư.
  • Khái niệm vốn đầu tư xây dựng cơ bản (XDCB): Vốn được sử dụng để xây dựng, cải tạo cơ sở hạ tầng kinh tế - xã hội, phục vụ phát triển bền vững.
  • Các khái niệm chính: Quản lý vốn đầu tư XDCB, ngân sách nhà nước, quyết toán vốn đầu tư, kiểm soát và giám sát đầu tư, phân bổ nguồn vốn.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp thu thập và phân tích số liệu thứ cấp từ các báo cáo của UBND thị trấn Quốc Oai, Kho bạc Nhà nước, Phòng Tài chính - Kế hoạch huyện Quốc Oai trong giai đoạn 2017-2021. Cỡ mẫu nghiên cứu bao gồm toàn bộ các dự án đầu tư xây dựng cơ bản được phê duyệt và thực hiện trong giai đoạn này. Phương pháp chọn mẫu là phương pháp toàn bộ mẫu (census) nhằm đảm bảo tính toàn diện và chính xác.

Phân tích dữ liệu được thực hiện bằng phương pháp thống kê mô tả, so sánh các chỉ tiêu về vốn đầu tư, tiến độ giải ngân, quyết toán dự án qua các năm. Ngoài ra, nghiên cứu còn áp dụng phương pháp so sánh với các địa phương tương đồng như phường Dịch Vọng (quận Cầu Giấy) và thị trấn Phùng (huyện Đan Phượng) để rút ra bài học kinh nghiệm. Timeline nghiên cứu tập trung từ năm 2017 đến 2021, với đề xuất giải pháp hướng tới năm 2030.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tình hình phân bổ và giải ngân vốn đầu tư XDCB: Tổng vốn đầu tư xây dựng cơ bản từ ngân sách nhà nước tại thị trấn Quốc Oai giai đoạn 2017-2021 đạt khoảng X tỷ đồng, trong đó vốn ngân sách thị trấn chiếm khoảng 40%, vốn hỗ trợ từ ngân sách huyện chiếm 60%. Tỷ lệ giải ngân vốn trung bình hàng năm đạt khoảng 85%, tuy nhiên có năm tỷ lệ này chỉ đạt khoảng 70%, cho thấy còn tồn tại chậm tiến độ giải ngân.

  2. Chất lượng công tác lập và giao kế hoạch vốn: Việc lập kế hoạch vốn đầu tư XDCB được thực hiện theo quy trình chặt chẽ, nhưng vẫn còn tình trạng bố trí vốn dàn trải, chưa tập trung vào các dự án trọng điểm. Số dự án được thẩm định và phê duyệt hàng năm dao động từ 10-15 dự án, trong đó chủ yếu là dự án nhóm C với quy mô nhỏ.

  3. Công tác kiểm soát, thanh toán và quyết toán vốn đầu tư: Kho bạc Nhà nước và các cơ quan liên quan thực hiện kiểm soát chi tiêu theo đúng quy định, tuy nhiên công tác quyết toán dự án hoàn thành còn chậm, tỷ lệ quyết toán dự án hoàn thành trong năm chỉ đạt khoảng 65%. Một số dự án có chi phí vượt dự toán do biến động giá nguyên vật liệu và công tác quản lý chưa chặt chẽ.

  4. Giám sát, kiểm tra và thanh tra sử dụng vốn đầu tư: Công tác giám sát đầu tư của cộng đồng được tổ chức thông qua Ban giám sát đầu tư của cộng đồng và Ban thanh tra nhân dân, góp phần nâng cao tính minh bạch. Tuy nhiên, việc kiểm tra, thanh tra định kỳ còn hạn chế về tần suất và phạm vi, dẫn đến một số sai sót chưa được phát hiện kịp thời.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của những tồn tại trên bao gồm điều kiện kinh tế - xã hội còn nhiều khó khăn, ảnh hưởng đến nguồn vốn và tiến độ dự án; năng lực quản lý của chủ đầu tư và các cơ quan liên quan chưa đồng đều; quy trình lập kế hoạch và phân bổ vốn còn thiếu sự tập trung và linh hoạt. So sánh với kinh nghiệm quản lý vốn đầu tư XDCB tại phường Dịch Vọng và thị trấn Phùng cho thấy, các địa phương này có tỷ lệ giải ngân và quyết toán vốn cao hơn, nhờ công tác lập kế hoạch đầu tư bài bản, giám sát chặt chẽ và trách nhiệm của chủ đầu tư được nâng cao.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tăng trưởng giá trị sản xuất, biểu đồ phân bổ và giải ngân vốn đầu tư qua các năm, bảng so sánh tỷ lệ quyết toán dự án hoàn thành giữa các địa phương. Những kết quả này khẳng định tầm quan trọng của việc hoàn thiện công tác quản lý vốn đầu tư XDCB nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn vốn công, góp phần phát triển kinh tế - xã hội bền vững tại thị trấn Quốc Oai.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường công tác lập và giao kế hoạch vốn đầu tư: Đề nghị UBND thị trấn Quốc Oai xây dựng kế hoạch đầu tư công trung hạn 5 năm rõ ràng, tập trung ưu tiên các dự án trọng điểm, tránh dàn trải vốn. Thời gian thực hiện: từ năm 2024 đến 2026.

  2. Nâng cao năng lực quản lý và trách nhiệm của chủ đầu tư: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên môn về quản lý dự án, tài chính công cho cán bộ chủ đầu tư; áp dụng hệ thống quản lý dự án hiện đại để theo dõi tiến độ và chi phí. Chủ thể thực hiện: UBND huyện phối hợp với Học viện Hành chính Quốc gia, thời gian 2024-2025.

  3. Cải thiện công tác kiểm soát, thanh toán và quyết toán vốn đầu tư: Rà soát, hoàn thiện quy trình thanh toán và quyết toán dự án, đảm bảo đúng tiến độ và minh bạch; tăng cường phối hợp giữa Kho bạc Nhà nước, Phòng Tài chính - Kế hoạch và chủ đầu tư. Thời gian thực hiện: 2024-2027.

  4. Tăng cường kiểm tra, thanh tra và giám sát sử dụng vốn đầu tư: Mở rộng phạm vi và tần suất kiểm tra, thanh tra định kỳ; phát huy vai trò của Ban giám sát đầu tư của cộng đồng và Mặt trận Tổ quốc trong giám sát đầu tư. Chủ thể thực hiện: UBND thị trấn, các cơ quan chuyên môn, thời gian liên tục từ 2024.

  5. Ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý vốn đầu tư: Xây dựng hệ thống quản lý vốn đầu tư trực tuyến, cập nhật số liệu theo thời gian thực để nâng cao tính minh bạch và hiệu quả quản lý. Thời gian triển khai: 2025-2030.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý đầu tư công cấp xã, huyện: Nghiên cứu giúp nâng cao năng lực lập kế hoạch, phân bổ và quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ bản, từ đó nâng cao hiệu quả sử dụng ngân sách nhà nước.

  2. Các nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành Quản lý kinh tế, Tài chính công: Cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý vốn đầu tư công ở cấp xã, làm tài liệu tham khảo cho các đề tài nghiên cứu liên quan.

  3. Cơ quan tài chính, Kho bạc Nhà nước: Hỗ trợ cải tiến quy trình kiểm soát, thanh toán và quyết toán vốn đầu tư xây dựng cơ bản, đảm bảo tuân thủ pháp luật và nâng cao hiệu quả quản lý.

  4. Các tổ chức giám sát đầu tư cộng đồng và Mặt trận Tổ quốc: Tăng cường vai trò giám sát, góp phần minh bạch hóa quá trình sử dụng vốn đầu tư công, bảo vệ quyền lợi của người dân.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ bản từ ngân sách nhà nước là gì?
    Quản lý vốn đầu tư XDCB từ NSNN là quá trình tổ chức, phân bổ, sử dụng và giám sát nguồn vốn ngân sách để thực hiện các dự án xây dựng cơ sở hạ tầng kinh tế - xã hội, nhằm đảm bảo hiệu quả và tuân thủ pháp luật.

  2. Những khó khăn chính trong quản lý vốn đầu tư XDCB tại cấp xã là gì?
    Khó khăn gồm năng lực quản lý hạn chế, tiến độ giải ngân chậm, công tác quyết toán chưa kịp thời, và thiếu sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan liên quan.

  3. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả sử dụng vốn đầu tư XDCB?
    Cần tăng cường lập kế hoạch đầu tư bài bản, nâng cao năng lực chủ đầu tư, cải tiến quy trình kiểm soát và quyết toán, đồng thời phát huy vai trò giám sát của cộng đồng.

  4. Vai trò của Kho bạc Nhà nước trong quản lý vốn đầu tư XDCB là gì?
    Kho bạc Nhà nước kiểm soát chi tiêu, thanh toán vốn đầu tư theo quy định, đảm bảo tính minh bạch và hiệu quả trong sử dụng nguồn vốn ngân sách.

  5. Tại sao giám sát đầu tư của cộng đồng lại quan trọng?
    Giám sát cộng đồng giúp phát hiện kịp thời sai phạm, nâng cao tính minh bạch và trách nhiệm trong quản lý vốn đầu tư, từ đó giảm thiểu lãng phí và thất thoát.

Kết luận

  • Quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ bản từ nguồn ngân sách nhà nước tại thị trấn Quốc Oai có vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế - xã hội địa phương.
  • Thực trạng công tác quản lý còn tồn tại hạn chế như tiến độ giải ngân chậm, quyết toán chưa kịp thời và công tác giám sát chưa toàn diện.
  • Nghiên cứu đã đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao hiệu quả quản lý vốn đầu tư, tập trung vào lập kế hoạch, nâng cao năng lực chủ đầu tư, cải tiến quy trình kiểm soát và phát huy vai trò giám sát cộng đồng.
  • Các giải pháp được kỳ vọng sẽ được triển khai trong giai đoạn 2024-2030, góp phần hoàn thiện công tác quản lý vốn đầu tư XDCB tại cấp xã.
  • Khuyến khích các cơ quan quản lý, nhà nghiên cứu và cộng đồng cùng phối hợp thực hiện để đảm bảo nguồn vốn đầu tư công được sử dụng hiệu quả, minh bạch và bền vững.

Hành động tiếp theo là triển khai các giải pháp đề xuất, đồng thời theo dõi, đánh giá định kỳ để điều chỉnh phù hợp với thực tiễn phát triển của thị trấn Quốc Oai.