Tổng quan nghiên cứu

Quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ bản (ĐTXD cơ bản) từ nguồn vốn ngân sách nhà nước (NSNN) đóng vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế - xã hội, đặc biệt tại các địa phương như huyện Thuận Thành, tỉnh Bắc Ninh. Trong giai đoạn 2015-2017, tổng vốn đầu tư xây dựng cơ bản từ NSNN tại huyện Thuận Thành tăng từ khoảng 13,12 tỷ đồng lên 18,65 tỷ đồng, tương đương mức tăng 1,5 lần, phản ánh sự gia tăng đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng. Tuy nhiên, hoạt động quản lý vốn ĐTXD cơ bản vẫn còn nhiều khó khăn như thất thoát, lãng phí, chậm tiến độ giải ngân và hạn chế trong công tác giám sát, kiểm tra.

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là đánh giá thực trạng quản lý vốn ĐTXD cơ bản từ nguồn vốn NSNN tại huyện Thuận Thành, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý vốn trong giai đoạn tiếp theo. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các dự án xây dựng cơ bản do UBND huyện Thuận Thành quản lý, với dữ liệu thu thập trong 3 năm 2015-2017. Nghiên cứu có ý nghĩa thiết thực trong việc hỗ trợ địa phương hoàn thiện công tác quản lý vốn đầu tư, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội bền vững.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ bản và quản lý ngân sách nhà nước, trong đó có:

  • Lý thuyết quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ bản: Đầu tư xây dựng cơ bản là quá trình sử dụng vốn để tạo mới, mở rộng hoặc cải tạo cơ sở vật chất nhằm tăng trưởng kinh tế xã hội. Quản lý vốn ĐTXD cơ bản là sự tác động có mục đích nhằm đạt hiệu quả sử dụng vốn cao nhất trong điều kiện cụ thể.

  • Lý thuyết quản lý ngân sách nhà nước: Ngân sách nhà nước là công cụ điều tiết vĩ mô, đảm bảo an ninh quốc phòng và phát triển kinh tế xã hội. Quản lý ngân sách nhà nước bao gồm lập kế hoạch, phân bổ, giải ngân, kiểm tra, giám sát và quyết toán vốn.

Các khái niệm chính bao gồm: vốn ĐTXD cơ bản, vốn ĐTXD cơ bản từ NSNN, quản lý vốn ĐTXD cơ bản, lập kế hoạch vốn, giải ngân vốn, kiểm tra giám sát và quyết toán vốn đầu tư.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng kết hợp số liệu sơ cấp và thứ cấp:

  • Số liệu sơ cấp: Thu thập qua phiếu khảo sát gửi đến 50 cán bộ quản lý, điều hành liên quan đến vốn ĐTXD cơ bản tại UBND huyện Thuận Thành và Ban quản lý dự án xây dựng cơ bản huyện. Thời gian khảo sát tháng 5/2018, dữ liệu được xử lý bằng phần mềm SPSS và Excel.

  • Số liệu thứ cấp: Tổng hợp từ các báo cáo, tài liệu quản lý vốn ĐTXD cơ bản của huyện Thuận Thành giai đoạn 2015-2017, bao gồm các văn bản pháp luật, quy định, báo cáo tài chính và quyết toán vốn.

Phương pháp phân tích bao gồm thống kê mô tả, so sánh đối chiếu, phân tổ thống kê và tổng hợp phân tích nhằm đánh giá thực trạng, xác định các nhân tố ảnh hưởng và đề xuất giải pháp. Cỡ mẫu khảo sát 50 người được chọn theo phương pháp chọn mẫu có chủ đích nhằm đảm bảo tính đại diện cho các chủ thể quản lý vốn ĐTXD cơ bản tại địa phương.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tăng trưởng vốn ĐTXD cơ bản từ NSNN: Tổng vốn đầu tư xây dựng cơ bản từ NSNN tại huyện Thuận Thành tăng từ 13,12 tỷ đồng năm 2015 lên 18,65 tỷ đồng năm 2017, tương đương mức tăng 42%. Tỷ trọng vốn ĐTXD cơ bản chiếm khoảng 40% tổng vốn đầu tư ngân sách địa phương.

  2. Tiến độ giải ngân và phân bổ vốn: Việc phân bổ vốn được thực hiện hàng năm, tuy nhiên chỉ đạt khoảng 40-50% so với kế hoạch đăng ký do hạn chế về nguồn vốn và năng lực quản lý. Năm 2016, vốn đăng ký 19,35 tỷ đồng nhưng thực tế giải ngân chỉ đạt 15 tỷ đồng, còn lại phải điều chuyển sang dự án khác.

  3. Chất lượng công tác quản lý và giám sát: Công tác lập dự án, thiết kế và thẩm định vốn còn nhiều hạn chế, hồ sơ dự án thường phải điều chỉnh bổ sung kéo dài thời gian. Năng lực của các chủ đầu tư và đơn vị tư vấn còn yếu, dẫn đến tăng tổng mức đầu tư và ảnh hưởng đến tiến độ. Công tác thanh tra, kiểm tra chưa đạt hiệu quả cao, nhiều đơn vị chưa thực hiện nghiêm túc chế độ chứng từ, còn tồn tại lãng phí trong chi tiêu.

  4. Ảnh hưởng của cơ chế quản lý và chính sách: Việc phân cấp quản lý vốn đầu tư từ NSNN cho cấp huyện chưa hoàn toàn phù hợp với thực tế, gây khó khăn trong việc cân đối và bố trí vốn kịp thời. Các chính sách tài khóa và quy định pháp luật đã được áp dụng nhưng còn thiếu sự đồng bộ và hiệu quả trong thực thi.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy sự gia tăng vốn ĐTXD cơ bản từ NSNN tại huyện Thuận Thành góp phần quan trọng vào phát triển cơ sở hạ tầng, nâng cao đời sống nhân dân và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế địa phương. Tuy nhiên, tiến độ giải ngân vốn còn chậm và chưa đáp ứng đủ nhu cầu thực tế, gây ảnh hưởng đến hiệu quả đầu tư.

Nguyên nhân chủ yếu là do năng lực quản lý của các chủ thể còn hạn chế, quy trình lập dự án và thẩm định vốn chưa chặt chẽ, cùng với đó là sự thiếu đồng bộ trong cơ chế phân bổ và giám sát vốn. So sánh với các nghiên cứu tại các địa phương khác, tình trạng này là phổ biến nhưng mức độ ảnh hưởng và giải pháp cụ thể cần được điều chỉnh phù hợp với đặc thù của huyện Thuận Thành.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tăng trưởng vốn ĐTXD cơ bản theo năm, bảng so sánh kế hoạch và thực hiện giải ngân vốn, cũng như bảng đánh giá mức độ tuân thủ các tiêu chí quản lý vốn đầu tư. Những biểu đồ và bảng này giúp minh họa rõ nét các biến động và tồn tại trong công tác quản lý vốn.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường năng lực quản lý vốn đầu tư: Tổ chức các khóa đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ cho cán bộ quản lý dự án và chủ đầu tư nhằm nâng cao trình độ chuyên môn, kỹ năng lập dự án, thẩm định và giám sát vốn. Thời gian thực hiện trong 1-2 năm, do UBND huyện phối hợp với các cơ quan đào tạo thực hiện.

  2. Hoàn thiện quy trình lập kế hoạch và phân bổ vốn: Xây dựng quy trình lập kế hoạch đầu tư khoa học, dựa trên nhu cầu thực tế và khả năng cân đối ngân sách, ưu tiên các dự án trọng điểm. Áp dụng công nghệ thông tin trong quản lý kế hoạch và phân bổ vốn để tăng tính minh bạch và hiệu quả. Thực hiện ngay trong năm kế hoạch tiếp theo.

  3. Nâng cao hiệu quả công tác giám sát, kiểm tra và quyết toán vốn: Thiết lập hệ thống giám sát chặt chẽ, tăng cường thanh tra định kỳ và đột xuất, xử lý nghiêm các vi phạm. Đẩy mạnh công khai quyết toán vốn đầu tư để tăng cường sự giám sát của cộng đồng và các bên liên quan. Chủ thể thực hiện là Ban quản lý dự án và các cơ quan chức năng, trong vòng 1 năm.

  4. Cải tiến cơ chế phân cấp và phối hợp quản lý vốn: Rà soát, điều chỉnh cơ chế phân cấp quản lý vốn đầu tư phù hợp với thực tế địa phương, tăng cường phối hợp giữa các phòng ban, đơn vị liên quan để đảm bảo nguồn vốn được phân bổ và sử dụng hiệu quả, kịp thời. Thời gian thực hiện trong 1 năm, do UBND huyện chủ trì.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý dự án và chủ đầu tư tại các cấp huyện, xã: Nghiên cứu giúp nâng cao năng lực quản lý vốn ĐTXD cơ bản, áp dụng các giải pháp thực tiễn để cải thiện hiệu quả đầu tư.

  2. Các cơ quan quản lý nhà nước về đầu tư và ngân sách: Tham khảo để hoàn thiện chính sách, quy trình quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ bản phù hợp với đặc thù địa phương.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành quản lý kinh tế, quản lý đầu tư công: Tài liệu tham khảo bổ ích về lý thuyết và thực tiễn quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ bản tại địa phương.

  4. Các tổ chức tài chính, ngân hàng và đơn vị tư vấn đầu tư: Hiểu rõ hơn về cơ chế quản lý vốn đầu tư công, từ đó hỗ trợ hiệu quả trong công tác thẩm định, giám sát và tư vấn dự án.

Câu hỏi thường gặp

  1. Vốn ĐTXD cơ bản từ NSNN là gì?
    Vốn ĐTXD cơ bản từ NSNN là nguồn vốn do Nhà nước cấp để đầu tư xây dựng mới, cải tạo hoặc nâng cấp cơ sở hạ tầng kinh tế - xã hội, không có khả năng thu hồi trực tiếp. Ví dụ như xây dựng trường học, bệnh viện, đường giao thông.

  2. Tại sao quản lý vốn ĐTXD cơ bản lại quan trọng?
    Quản lý vốn ĐTXD cơ bản giúp đảm bảo sử dụng hiệu quả nguồn vốn công, tránh thất thoát, lãng phí, đồng thời thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội bền vững. Hiệu quả quản lý góp phần nâng cao chất lượng công trình và tiến độ thực hiện dự án.

  3. Những khó khăn chính trong quản lý vốn ĐTXD cơ bản tại huyện Thuận Thành là gì?
    Khó khăn gồm năng lực quản lý còn hạn chế, quy trình lập dự án và thẩm định vốn chưa chặt chẽ, tiến độ giải ngân chậm, công tác giám sát và thanh tra chưa hiệu quả, cùng với cơ chế phân bổ vốn chưa phù hợp.

  4. Giải pháp nào giúp nâng cao hiệu quả quản lý vốn ĐTXD cơ bản?
    Các giải pháp gồm đào tạo nâng cao năng lực cán bộ, hoàn thiện quy trình lập kế hoạch và phân bổ vốn, tăng cường giám sát, kiểm tra và quyết toán vốn, cải tiến cơ chế phân cấp và phối hợp quản lý vốn.

  5. Phạm vi nghiên cứu của luận văn này là gì?
    Nghiên cứu tập trung vào quản lý vốn ĐTXD cơ bản từ nguồn vốn NSNN tại huyện Thuận Thành, tỉnh Bắc Ninh, với dữ liệu thu thập trong giai đoạn 2015-2017, bao gồm các dự án do UBND huyện quản lý và làm chủ đầu tư.

Kết luận

  • Vốn ĐTXD cơ bản từ NSNN tại huyện Thuận Thành tăng trưởng ổn định, góp phần phát triển kinh tế - xã hội địa phương trong giai đoạn 2015-2017.
  • Công tác quản lý vốn còn nhiều hạn chế như tiến độ giải ngân chậm, năng lực quản lý và giám sát chưa đáp ứng yêu cầu.
  • Các nhân tố ảnh hưởng gồm năng lực chủ đầu tư, cơ chế phân cấp, chính sách tài khóa và năng lực nhà thầu.
  • Đề xuất các giải pháp nâng cao năng lực quản lý, hoàn thiện quy trình, tăng cường giám sát và cải tiến cơ chế phân cấp.
  • Nghiên cứu mở hướng cho các bước tiếp theo trong việc áp dụng công nghệ thông tin và đổi mới quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ bản tại địa phương.

Luận văn kêu gọi các cơ quan quản lý và chủ thể liên quan tại huyện Thuận Thành phối hợp triển khai các giải pháp đề xuất nhằm nâng cao hiệu quả quản lý vốn ĐTXD cơ bản, góp phần thúc đẩy phát triển bền vững kinh tế - xã hội địa phương.