Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh thiên tai, hiểm họa ngày càng gia tăng về tần suất và mức độ nghiêm trọng, công tác phòng chống, giảm nhẹ thiên tai trở thành nhiệm vụ cấp thiết của các quốc gia, trong đó có Việt Nam. Kênh truyền hình Phòng chống, giảm nhẹ thiên tai, hiểm họa, phục vụ cộng đồng - Đài Truyền hình Kỹ thuật số VTC (VTC14) được thành lập từ năm 2009, với sứ mệnh tuyên truyền, nâng cao nhận thức và trang bị kỹ năng phòng chống thiên tai cho cộng đồng. Tuy nhiên, hiệu quả kinh tế của kênh chưa tương xứng với vai trò xã hội và số lượng người xem, do đó việc quản lý thu tài chính hiệu quả là vấn đề then chốt nhằm đảm bảo sự phát triển bền vững của kênh.

Mục tiêu nghiên cứu là đánh giá thực trạng quản lý thu tài chính tại Kênh truyền hình VTC14 trong giai đoạn 2016-2019 và đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý thu tài chính đến năm 2025. Phạm vi nghiên cứu tập trung tại Kênh truyền hình VTC14, với dữ liệu thu thập từ các báo cáo tài chính, khảo sát cán bộ quản lý và nhân viên. Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc góp phần hoàn thiện cơ chế tài chính, tăng cường nguồn thu, giảm dần sự phụ thuộc vào ngân sách nhà nước, đồng thời nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt động truyền hình phục vụ cộng đồng.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết quản lý tài chính trong đơn vị sự nghiệp công lập, bao gồm:

  • Lý thuyết quản lý tài chính công: Nhấn mạnh vai trò của việc lập kế hoạch, tổ chức thực hiện và kiểm tra, giám sát hoạt động thu chi nhằm đảm bảo sử dụng hiệu quả nguồn lực tài chính công.
  • Mô hình quản lý thu tài chính tại đơn vị sự nghiệp công lập: Bao gồm các khái niệm về lập dự toán thu, tổ chức thực hiện kế hoạch thu, quyết toán và kiểm tra, thanh tra thu tài chính.
  • Khái niệm tự chủ tài chính: Đơn vị sự nghiệp công lập được trao quyền tự chủ trong việc quyết định và chịu trách nhiệm về các khoản thu, chi trong phạm vi khung do Nhà nước quy định.

Các khái niệm chính được sử dụng gồm: đơn vị sự nghiệp công lập, quản lý thu tài chính, dự toán thu tài chính, kiểm tra, thanh tra tài chính, hiệu quả kinh tế và xã hội trong quản lý tài chính.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp thu thập và phân tích dữ liệu sơ cấp và thứ cấp:

  • Nguồn dữ liệu: Số liệu tài chính từ Phòng Quản trị tổng hợp Kênh truyền hình VTC14 giai đoạn 2016-2019; khảo sát, phỏng vấn cán bộ quản lý, nhân viên và phóng viên tại kênh.
  • Phương pháp phân tích: Phân tích đánh giá, so sánh số liệu thu tài chính qua các năm; mô tả thực trạng quản lý thu tài chính; áp dụng phương pháp thống kê mô tả và mô hình hóa để đánh giá hiệu quả quản lý thu tài chính.
  • Cỡ mẫu và chọn mẫu: Khảo sát hơn 50 cán bộ, nhân viên có liên quan trực tiếp đến công tác tài chính và quản lý nội dung tại Kênh VTC14, được chọn theo phương pháp chọn mẫu thuận tiện nhằm đảm bảo tính đại diện cho các phòng ban chức năng.
  • Timeline nghiên cứu: Thu thập và phân tích dữ liệu trong khoảng thời gian từ năm 2019 đến 2021, tập trung đánh giá giai đoạn 2016-2019 và đề xuất giải pháp đến năm 2025.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng quản lý thu tài chính còn nhiều hạn chế: Tỷ lệ thực hiện dự toán thu tài chính trung bình giai đoạn 2016-2019 đạt khoảng 85%, thấp hơn so với mục tiêu đề ra. Tỷ lệ nợ đọng tài chính chiếm khoảng 12% tổng dự toán thu, gây ảnh hưởng đến cân đối tài chính của kênh.

  2. Nguồn thu chủ yếu phụ thuộc ngân sách nhà nước: Khoảng 70% tổng nguồn thu đến từ ngân sách nhà nước cấp, trong khi nguồn thu từ hoạt động dịch vụ, quảng cáo và tài trợ chỉ chiếm khoảng 30%, chưa khai thác hiệu quả các nguồn thu ngoài ngân sách.

  3. Công tác lập kế hoạch thu tài chính chưa đồng bộ và thiếu tính linh hoạt: Việc lập dự toán thu chủ yếu dựa trên phương pháp dự toán trên cơ sở quá khứ, chưa áp dụng hiệu quả phương pháp lập dự toán cấp không, dẫn đến kế hoạch thu chưa phản ánh sát thực tế và tiềm năng khai thác nguồn thu mới.

  4. Kiểm tra, giám sát thu tài chính chưa chặt chẽ: Hệ thống kiểm soát nội bộ còn nhiều điểm yếu, chưa phát hiện kịp thời các sai sót và gian lận trong thu tài chính, ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý nguồn thu.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các hạn chế trên xuất phát từ cơ chế tài chính hiện hành chưa phù hợp với đặc thù của kênh truyền hình công ích chuyên biệt như VTC14. Việc phụ thuộc lớn vào ngân sách nhà nước làm giảm động lực khai thác các nguồn thu khác, đồng thời hạn chế tính chủ động trong quản lý tài chính. So sánh với các kênh truyền hình như VTV3 và VTV5 cho thấy, kênh VTV3 với cơ chế tự chủ tài chính cao và khai thác hiệu quả quảng cáo đạt tỷ lệ thu vượt dự toán trên 95%, trong khi VTV5 chủ yếu dựa vào ngân sách nhà nước và hiệu quả kinh tế thấp, tương tự VTC14.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ thực hiện dự toán thu tài chính qua các năm, biểu đồ tròn phân bổ nguồn thu theo từng loại, và bảng tổng hợp các chỉ tiêu tài chính chính. Việc nâng cao hiệu quả quản lý thu tài chính không chỉ giúp cân đối ngân sách mà còn tạo điều kiện phát triển nội dung, mở rộng vùng phủ sóng, nâng cao chất lượng phục vụ cộng đồng.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện quy chế, quy định về quản lý thu tài chính: Xây dựng và ban hành quy chế quản lý thu tài chính phù hợp với đặc thù kênh truyền hình công ích, đảm bảo minh bạch, công khai và tuân thủ pháp luật. Chủ thể thực hiện: Ban lãnh đạo Kênh VTC14 phối hợp với Đài VTC. Thời gian: 2022-2023.

  2. Đa dạng hóa các dịch vụ và nguồn thu: Phát triển các dịch vụ truyền thông, quảng cáo, tài trợ phù hợp với nội dung chuyên biệt, đồng thời giảm giá dịch vụ để thu hút khách hàng, tăng tỷ lệ sử dụng dịch vụ. Chủ thể thực hiện: Phòng Quản trị nội dung và Phòng Kinh doanh. Thời gian: 2022-2025.

  3. Hoàn thiện lập kế hoạch và tổ chức thực hiện kế hoạch thu tài chính: Áp dụng phương pháp lập dự toán cấp không để xây dựng kế hoạch thu sát thực tế, linh hoạt điều chỉnh theo biến động thị trường và nhu cầu xã hội. Chủ thể thực hiện: Phòng Quản trị tổng hợp. Thời gian: 2022-2024.

  4. Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát thu tài chính: Xây dựng hệ thống kiểm soát nội bộ chặt chẽ, đào tạo cán bộ tài chính về nghiệp vụ kiểm tra, sử dụng công nghệ thông tin để giám sát thu chi hiệu quả. Chủ thể thực hiện: Ban Kiểm tra nội bộ và Phòng Tài chính kế toán. Thời gian: 2022-2025.

  5. Đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ tài chính kế toán và ứng dụng công nghệ thông tin: Nâng cao năng lực chuyên môn, kỹ năng quản lý tài chính hiện đại, áp dụng phần mềm quản lý tài chính tích hợp để nâng cao hiệu quả công tác thu. Chủ thể thực hiện: Ban Lãnh đạo Kênh phối hợp với Đài VTC. Thời gian: 2022-2025.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Lãnh đạo và quản lý các đơn vị sự nghiệp công lập: Nhận diện các vấn đề thực tiễn trong quản lý thu tài chính, áp dụng các giải pháp nâng cao hiệu quả tài chính phù hợp với đặc thù đơn vị.

  2. Cán bộ tài chính kế toán trong lĩnh vực truyền hình và báo chí: Nắm bắt các phương pháp lập kế hoạch, kiểm tra, giám sát thu tài chính, đồng thời học hỏi kinh nghiệm quản lý tài chính tại các kênh truyền hình công ích.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành quản trị kinh doanh, quản lý công: Tham khảo mô hình quản lý tài chính trong đơn vị sự nghiệp công lập, đặc biệt trong lĩnh vực truyền hình chuyên biệt phục vụ cộng đồng.

  4. Cơ quan quản lý nhà nước về báo chí và truyền thông: Đánh giá thực trạng và đề xuất chính sách hỗ trợ, hoàn thiện cơ chế tài chính cho các kênh truyền hình công ích nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý thu tài chính tại đơn vị sự nghiệp công lập có điểm gì khác biệt so với doanh nghiệp?
    Quản lý thu tài chính tại đơn vị sự nghiệp công lập tập trung vào việc đảm bảo nguồn thu phục vụ nhiệm vụ công ích, tuân thủ các quy định của Nhà nước về ngân sách và tài chính công, trong khi doanh nghiệp hướng tới tối đa hóa lợi nhuận. Ví dụ, Kênh VTC14 phải cân đối giữa hiệu quả kinh tế và hiệu quả xã hội.

  2. Tại sao Kênh truyền hình VTC14 phụ thuộc nhiều vào ngân sách nhà nước?
    Do đặc thù là kênh truyền hình công ích chuyên biệt, nội dung phục vụ cộng đồng và phòng chống thiên tai, kênh chưa khai thác hiệu quả các nguồn thu ngoài ngân sách như quảng cáo, tài trợ. Điều này dẫn đến tỷ lệ ngân sách nhà nước chiếm khoảng 70% tổng nguồn thu.

  3. Phương pháp lập dự toán thu tài chính nào phù hợp với Kênh VTC14?
    Phương pháp lập dự toán cấp không được khuyến nghị vì giúp xây dựng kế hoạch thu sát thực tế, linh hoạt và phù hợp với đặc thù hoạt động không thường xuyên của kênh, thay vì chỉ dựa vào kết quả năm trước như phương pháp truyền thống.

  4. Làm thế nào để tăng cường kiểm tra, giám sát thu tài chính hiệu quả?
    Áp dụng hệ thống kiểm soát nội bộ chặt chẽ, đào tạo cán bộ tài chính, sử dụng công nghệ thông tin để theo dõi, phát hiện kịp thời sai sót và gian lận. Ví dụ, việc áp dụng phần mềm quản lý tài chính giúp tự động hóa quy trình kiểm tra.

  5. Các giải pháp đa dạng hóa nguồn thu có thể áp dụng cho kênh truyền hình công ích?
    Phát triển dịch vụ truyền thông, quảng cáo phù hợp với đối tượng khán giả, tổ chức các chương trình tài trợ, hợp tác sản xuất nội dung với các đối tác, đồng thời giảm giá dịch vụ để thu hút người dùng. Điều này giúp tăng nguồn thu ngoài ngân sách nhà nước.

Kết luận

  • Luận văn đã đánh giá thực trạng quản lý thu tài chính tại Kênh truyền hình VTC14 giai đoạn 2016-2019, chỉ ra các hạn chế về tỷ lệ thực hiện dự toán thu, tỷ lệ nợ đọng và sự phụ thuộc lớn vào ngân sách nhà nước.
  • Đã phân tích các nhân tố ảnh hưởng từ cơ chế tài chính, đặc thù đơn vị sự nghiệp công lập và năng lực quản lý nội bộ.
  • Đề xuất các giải pháp hoàn thiện quy chế quản lý thu, đa dạng hóa nguồn thu, nâng cao chất lượng lập kế hoạch, tăng cường kiểm tra giám sát và đào tạo cán bộ tài chính.
  • Nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn trong việc nâng cao hiệu quả tài chính, đảm bảo sự phát triển bền vững của kênh truyền hình công ích chuyên biệt phục vụ cộng đồng.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai thí điểm các giải pháp đề xuất, đánh giá hiệu quả và điều chỉnh phù hợp trong giai đoạn 2022-2025.

Hành động ngay hôm nay để nâng cao hiệu quả quản lý thu tài chính tại Kênh truyền hình VTC14, góp phần phát triển truyền hình công ích và phục vụ cộng đồng tốt hơn!