Quản Lý Thiết Bị Dạy Học Đáp Ứng Yêu Cầu Đổi Mới Phương Pháp Dạy Học: Nghiên Cứu Trường Hợp Tại Trường Phổ Thông Dân Tộc Nội Trú Trung Học Cơ Sở Và Trung Học Phổ Thông Huyện Hàm Yên, Tỉnh Tuyên Quang

• Tác giả: Hà Anh Tuấn
• Người hướng dẫn: TS. Trần Vũ Phương
• Trường học: Trường Đại Học Giáo Dục - Đại Học Quốc Gia Hà Nội
• Chuyên ngành: Quản Lý Giáo Dục
• Đề tài: Quản Lý Thiết Bị Dạy Học Đáp Ứng Yêu Cầu Đổi Mới Phương Pháp Dạy Học: Nghiên Cứu Trường Hợp Tại Trường Phổ Thông Dân Tộc Nội Trú Trung Học Cơ Sở Và Trung Học Phổ Thông Huyện Hàm Yên, Tỉnh Tuyên Quang
• Loại tài liệu: Luận Văn Thạc Sĩ
• Năm xuất bản: 2022
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• DANH MỤC CÁC KÍ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT
• 1. CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ QUẢN LÝ THIẾT BỊ DẠY HỌC ĐÁP ỨNG YÊU CẦU ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC
• 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề
• 1.2. Nghiên cứu trên thế giới
• 1.3. Nghiên cứu ở Việt Nam
• 1.4. Một số khái niệm cơ bản
• 1.5. Quản lý giáo dục
• 1.6. Thiết bị dạy học. Quản lý thiết bị dạy học
• 1.7. Cơ sở lý luận về vai trò của thiết bị dạy học trong đổi mới phương pháp dạy học
• 1.8. Cơ sở lý luận về vai trò của việc quản lý thiết bị dạy học đáp ứng yêu cầu đổi mới phương pháp dạy học
• 1.9. Những yêu cầu về việc sử dụng thiết bị dạy học đáp ứng yêu cầu đổi mới phương pháp dạy học
• 1.10. Những yêu cầu về quản lý thiết bị dạy học đáp ứng yêu cầu đổi mới phương pháp dạy học
• 1.11. Những yếu tố ảnh hưởng đến quản lý thiết bị dạy học đáp ứng yêu cầu đổi mới phương pháp dạy học
• 1.12. Liệt kê một số thiết bị dạy học hiện đang được cấp phép sử dụng
• 1.13. Kết luận chương 1
• 2. CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ THIẾT BỊ DẠY HỌC ĐÁP ỨNG YÊU CẦU ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TẠI TRƯỜNG PHỔ THÔNG DÂN TỘC NỘI TRÚ TRUNG HỌC CƠ SỞ VÀ TRUNG HỌC PHỔ THÔNG HUYỆN HÀM YÊN TỈNH TUYÊN QUANG
• 2.1. Một vài nét về trường PTDTNT THCS và THPT huyện Hàm Yên, tỉnh Tuyên Quang
• 2.2. Đặc điểm tình hình kinh tế - xã hội huyện Hàm Yên, tỉnh Tuyên Quang
• 2.3. Đặc điểm về cơ sở vật chất của trường PTDTNT THCS và THPT huyện Hàm Yên, tỉnh Tuyên Quang
• 2.4. Đặc điểm về học sinh trường PTDTNT THCS và THPT huyện Hàm Yên, tỉnh Tuyên Quang
• 2.5. Đặc điểm về giáo viên trường PTDTNT THCS và THPT huyện Hàm Yên, tỉnh Tuyên Quang
• 2.6. Đặc điểm các thiết bị dạy học nhà trường được Sở Giáo dục và Đào tạo Tuyên Quang trang bị
• 2.7. Tổ chức nghiên cứu khảo sát việc sử dụng và quản lý thiết bị dạy học đáp ứng yêu cầu đổi mới phương pháp dạy học tại trường PTDTNT THCS và THPT huyện Hàm Yên, tỉnh Tuyên Quang
• 2.8. Mục đích khảo sát
• 2.9. Nội dung khảo sát
• 2.10. Công cụ khảo sát
• 2.11. Đối tượng khảo sát
• 2.12. Xử lý số liệu
• 2.13. Thực trạng việc sử dụng thiết bị dạy học đáp ứng yêu cầu đổi mới phương pháp dạy học tại trường PTDTNT THCS và THPT huyện Hàm Yên, tỉnh Tuyên Quang
• 2.14. Thực trạng nhận thức của ban giám hiệu, giáo viên về vai trò của thiết bị dạy học trong yêu cầu đổi mới tại trường PTDTNT THCS và THPT huyện Hàm Yên, tỉnh Tuyên Quang
• 2.15. Thực trạng nhận thức của học sinh về vai trò của thiết bị dạy học trong yêu cầu đổi mới phương pháp dạy học tại trường PTDTNT THCS và THPT huyện Hàm Yên, tỉnh Tuyên Quang
• 2.16. Thực trạng về việc sử dụng thiết bị dạy học đáp ứng yêu cầu đổi mới phương pháp dạy học tại trường PTDTNT THCS và THPT huyện Hàm Yên, tỉnh Tuyên Quang
• 2.17. Thực trạng quản lý thiết bị dạy học đáp ứng yêu cầu đổi mới phương pháp dạy học tại trường PTDTNT THCS và THPT huyện Hàm Yên, tỉnh Tuyên Quang
• 2.18. Kết luận chương 2
• 3. CHƯƠNG 3: CÁC BIỆN PHÁP QUẢN LÝ THIẾT BỊ DẠY HỌC Ở TRƯỜNG PHỔ THÔNG DÂN TỘC NỘI TRÚ TRUNG HỌC CƠ SỞ VÀ TRUNG HỌC PHỔ THÔNG HUYỆN HÀM YÊN, TỈNH TUYÊN QUANG NHẰM ĐÁP ỨNG YÊU CẦU ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC
• 3.1. Cơ sở đề xuất các biện pháp
• 3.2. Đảm bảo tính mục tiêu
• 3.3. Đảm bảo tính thực tiễn
• 3.4. Đảm bảo tính hệ thống
• 3.5. Đảm bảo tính kế thừa và phát triển
• 3.6. Đảm bảo tính hiệu quả
• 3.7. Các biện pháp quản lý thiết bị dạy học đáp ứng yêu cầu đổi mới phương pháp dạy học tại trường PTDTNT THCS và THPT huyện Hàm Yên, tỉnh Tuyên Quang
• 3.8. Tập huấn cho giáo viên bộ môn, nhân viên thiết bị về vai trò của thiết bị dạy trong việc đáp ứng yêu cầu đổi mới phương pháp dạy học
• 3.9. Rà soát, kiểm tra các thiết bị dạy học hiện có trong nhà trường, lập bảng kê các thiết bị
• 3.10. Thường xuyên kiểm tra, đôn đốc việc quản lý, bảo dưỡng, sửa chữa thiết bị dạy học, nâng cao hiệu quả sử dụng đáp ứng yêu cầu đổi mới phương pháp dạy học
• 3.11. Rà soát các bài học có thiết bị dạy học để yêu cầu giáo viên sử dụng thiết bị trong giờ dạy
• 3.12. Tập huấn cho giáo viên bộ môn cách sử dụng các thiết bị dạy học đáp ứng yêu cầu đổi mới phương pháp dạy học
• 3.13. Tăng cường công tác đầu tư, mua sắm thiết bị dạy học để đáp ứng yêu cầu đổi mới phương pháp dạy học
• 3.14. Ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số vào công tác quản lý thiết bị dạy học đáp ứng yêu cầu đổi mới phương pháp dạy học
• 3.15. Thường xuyên dự giờ thăm lớp để kiểm tra, đánh giá việc sử dụng thiết bị dạy học đáp ứng yêu cầu đổi mới phương pháp dạy học
• 3.16. Mối quan hệ giữa các biện pháp
• 3.17. Khảo nghiệm mức độ phù hợp và tính khả thi của các biện pháp
• 3.18. Mục đích khảo nghiệm
• 3.19. Nội dung khảo nghiệm
• 3.20. Đối tượng và phương pháp khảo nghiệm
• 3.21. Kết quả khảo nghiệm
• 3.22. Kết luận chương 3
• KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC

I. Tổng Quan Nghiên Cứu Quản Lý Thiết Bị Dạy Học Hiện Nay

Sử dụng thiết bị dạy học góp phần vào sự phát triển khả năng quan sát và tư duy khoa học. Nhiều công trình khoa học đã chứng minh điều này. Cùng với sự phát triển của tâm lý giáo dục, lý thuyết dạy học trực quan đã có những thành tựu lớn. Nhận thức được vai trò của thiết bị dạy học và tính trực quan, học sinh không chỉ nhận biết sự vật, hiện tượng mà còn hiểu được bản chất của chúng. Tư tưởng duy vật biện chứng của V.Lê-nin khẳng định: “từ trực quan sinh động đến tư duy trừu tượng, từ tư duy trừu tượng đến thực tiễn”. Nhiều công trình nghiên cứu về quản lý thiết bị dạy học trên thế giới nhấn mạnh tầm quan trọng của việc này. Nhà giáo dục A.Komenski đã đặt nền móng cho quan điểm dạy học trực quan, bắt đầu bằng việc quan sát sự vật, hiện tượng. J.Pestalogie phát triển quan điểm này, chỉ ra mối liên hệ giữa tri giác cảm tính và sự phát triển của tư duy. Beclinski cho rằng giác quan và bộ não là hai bộ phận cần thiết cho nhau, và giáo viên cần giúp học sinh tiếp thu nhận thức về hiện thực dựa trên những biểu tượng đã thu thập được từ thế giới xung quanh. Usinski đánh giá cao vai trò của tri giác đối với nhận thức của người học. Leontiev chia phương tiện dạy học thành hai loại: mở rộng kinh nghiệm cảm tính và liên hệ với nội dung tri thức.

1.1. Nghiên Cứu Về Quản Lý Thiết Bị Dạy Học Trên Thế Giới

Các nhà giáo dục như Komenski, Pestalogie, và Usinski đã có những đóng góp quan trọng trong việc phát triển lý thuyết về dạy học trực quan. Komenski nhấn mạnh việc bắt đầu dạy học bằng việc quan sát trực tiếp sự vật, hiện tượng. Pestalogie chỉ rõ mối quan hệ giữa sự phát triển của tri giác cảm tính và tư duy. Usinski đánh giá cao vai trò của các tri giác đối với nhận thức của người học. Các nghiên cứu này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc sử dụng thiết bị dạy học để giúp học sinh hiểu sâu sắc hơn về thế giới xung quanh.

1.2. Các Nghiên Cứu Về Ứng Dụng CNTT Trong Giáo Dục

Nhiều nghiên cứu trên thế giới tập trung vào việc ứng dụng công nghệ thông tin (CNTT) vào giáo dục, bao gồm cả việc quản lý thiết bị. Phần mềm quản lý thiết bị giúp theo dõi tình trạng, lịch sử sử dụng và bảo trì thiết bị dạy học, từ đó nâng cao hiệu quả sử dụng và giảm thiểu lãng phí. Việc chuyển đổi số trong quản lý thiết bị mang lại nhiều lợi ích, đặc biệt trong bối cảnh giáo dục hiện đại.

II. Thực Trạng Quản Lý Thiết Bị Dạy Học Tại PTDTNT Hàm Yên

Trường PTDTNT Hàm Yên, Tuyên Quang là trường dành cho con em dân tộc thiểu số. Nhà trường được Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Tuyên Quang trang cấp một số thiết bị dạy học. Tuy nhiên, đặc thù của nhà trường có hai cấp học, nên các phương tiện dạy học có nhiều loại với nhiều môn học khác nhau. Việc sử dụng các phương tiện dạy học cũng chưa được quản lý sát sao, khoa học vì vậy hiệu suất sử dụng chưa cao. Mặt khác, HS nhà trường đa phần là con em các dân tộc thiểu số nên việc tiếp cận và sử dụng các thiết bị trong các giờ học cũng gặp khó khăn hơn. Mặc dù được trang cấp một số thiết bị dạy học nhưng vẫn còn thiếu, một số bị hỏng, nhiều thiết bị hết hạn sử dụng và không còn phù hợp. Một số GV khi sử dụng thiết bị dạy học hiện đại còn gặp khó khăn và cũng một phần là do tâm lý ngại sử dụng. Cần có giải pháp cải thiện quản lý thiết bị tại trường.

2.1. Khó khăn Trong Tiếp Cận Thiết Bị Dạy Học Tại Trường

Học sinh tại trường PTDTNT Hàm Yên chủ yếu là con em dân tộc thiểu số, điều này gây ra một số khó khăn trong việc tiếp cận và sử dụng thiết bị dạy học. Rào cản ngôn ngữ, trình độ học vấn và điều kiện kinh tế gia đình có thể ảnh hưởng đến khả năng sử dụng thiết bị của các em. Cần có các biện pháp hỗ trợ đặc biệt để giúp học sinh vượt qua những khó khăn này.

2.2. Tình Trạng Cơ Sở Vật Chất Thiết Bị Dạy Học Hiện Tại

Mặc dù được trang cấp một số thiết bị dạy học, trường PTDTNT Hàm Yên vẫn còn thiếu thốn về cơ sở vật chất. Một số thiết bị đã hỏng hóc, hết hạn sử dụng hoặc không còn phù hợp với chương trình dạy học hiện hành. Việc đầu tư và nâng cấp thiết bị dạy học là rất cần thiết để đáp ứng yêu cầu đổi mới phương pháp dạy học.

III. Cách Nâng Cao Hiệu Quả Quản Lý Thiết Bị Dạy Học Tại Trường

Để nâng cao hiệu quả quản lý thiết bị dạy học tại trường PTDTNT Hàm Yên, cần có những giải pháp đồng bộ. Trước hết, cần rà soát và kiểm kê lại toàn bộ thiết bị hiện có, đánh giá tình trạng sử dụng và lập kế hoạch bảo trì, sửa chữa. Tiếp theo, cần tăng cường đào tạo cho giáo viên về cách sử dụng thiết bị dạy học hiệu quả trong giảng dạy. Cuối cùng, cần xây dựng quy trình quản lý thiết bị chặt chẽ, đảm bảo thiết bị được sử dụng đúng mục đích và bảo quản tốt. Ứng dụng CNTT vào quản lý thiết bị là một giải pháp hữu hiệu để theo dõi tình trạng và lịch sử sử dụng thiết bị.

3.1. Xây Dựng Quy Trình Quản Lý Thiết Bị Dạy Học Chuẩn Hóa

Một quy trình quản lý thiết bị rõ ràng, chuẩn hóa là yếu tố then chốt để nâng cao hiệu quả sử dụng. Quy trình này cần bao gồm các bước: đăng ký thiết bị, cấp phát, sử dụng, bảo quản, kiểm kê và thanh lý. Mỗi bước cần được quy định cụ thể về trách nhiệm và thời gian thực hiện. Việc áp dụng quy trình này giúp đảm bảo thiết bị được quản lý chặt chẽ và sử dụng hiệu quả.

3.2. Đào Tạo Nâng Cao Năng Lực Sử Dụng Thiết Bị Cho Giáo Viên

Giáo viên đóng vai trò quan trọng trong việc sử dụng thiết bị dạy học hiệu quả. Cần tổ chức các khóa đào tạo, bồi dưỡng để nâng cao năng lực sử dụng thiết bị cho giáo viên. Các khóa đào tạo này cần tập trung vào việc giới thiệu các thiết bị mới, hướng dẫn cách sử dụng và chia sẻ kinh nghiệm sử dụng thiết bị trong giảng dạy.

IV. Ứng Dụng CNTT Quản Lý Thiết Bị Giải Pháp Tối Ưu Tại Hàm Yên

Việc ứng dụng CNTT vào quản lý thiết bị mang lại nhiều lợi ích, đặc biệt trong bối cảnh giáo dục hiện đại. Phần mềm quản lý thiết bị giúp theo dõi tình trạng, lịch sử sử dụng và bảo trì thiết bị dạy học, từ đó nâng cao hiệu quả sử dụng và giảm thiểu lãng phí. Ngoài ra, phần mềm còn giúp quản lý thông tin về thiết bị, như tên, số lượng, năm sản xuất và nhà cung cấp. Việc này giúp cho việc kiểm kê và bảo trì thiết bị trở nên dễ dàng hơn. Trường PTDTNT Hàm Yên nên xem xét triển khai phần mềm quản lý thiết bị để nâng cao hiệu quả quản lý.

4.1. Lợi Ích Của Phần Mềm Quản Lý Thiết Bị Trường Học

Phần mềm quản lý thiết bị mang lại nhiều lợi ích, bao gồm: theo dõi tình trạng thiết bị, quản lý lịch sử sử dụng, lập kế hoạch bảo trì, kiểm kê thiết bị và tạo báo cáo. Việc sử dụng phần mềm giúp tiết kiệm thời gian và công sức cho cán bộ quản lý thiết bị, đồng thời nâng cao hiệu quả quản lý.

4.2. Các Tiêu Chí Lựa Chọn Phần Mềm Quản Lý Thiết Bị Phù Hợp

Khi lựa chọn phần mềm quản lý thiết bị, cần xem xét các tiêu chí: tính năng, dễ sử dụng, khả năng tích hợp với hệ thống hiện có, chi phí và dịch vụ hỗ trợ. Phần mềm cần đáp ứng được nhu cầu quản lý thiết bị của trường và dễ dàng sử dụng cho cán bộ quản lý.

V. Nghiên Cứu Trường Hợp Đánh Giá Hiệu Quả Giải Pháp Tại Hàm Yên

Để đánh giá hiệu quả của các giải pháp quản lý thiết bị dạy học, cần thực hiện nghiên cứu trường hợp tại trường PTDTNT Hàm Yên. Nghiên cứu cần tập trung vào việc đánh giá tình trạng sử dụng thiết bị, hiệu quả của quy trình quản lý thiết bị và tác động của các giải pháp đến chất lượng dạy và học. Kết quả nghiên cứu sẽ giúp điều chỉnh và hoàn thiện các giải pháp, từ đó nâng cao hiệu quả quản lý thiết bị tại trường.

5.1. Phương Pháp Nghiên Cứu Định Tính Và Định Lượng Phù Hợp

Để thu thập thông tin đầy đủ và chính xác, cần sử dụng cả phương pháp nghiên cứu định tính và định lượng. Phương pháp định tính giúp thu thập thông tin chi tiết về trải nghiệm và quan điểm của giáo viên, học sinh và cán bộ quản lý. Phương pháp định lượng giúp thu thập số liệu thống kê về tình trạng sử dụng thiết bị và hiệu quả của các giải pháp.

5.2. Phân Tích Kết Quả Nghiên Cứu Để Đề Xuất Giải Pháp Cải Tiến

Sau khi thu thập dữ liệu, cần phân tích kết quả để đánh giá hiệu quả của các giải pháp quản lý thiết bị và xác định những điểm cần cải thiện. Kết quả phân tích sẽ là cơ sở để đề xuất các giải pháp cải tiến, nhằm nâng cao hiệu quả quản lý thiết bị và chất lượng dạy và học tại trường.

VI. Kết Luận Giải Pháp Quản Lý Thiết Bị Dạy Học Tương Lai

Quản lý thiết bị dạy học hiệu quả là yếu tố quan trọng để nâng cao chất lượng giáo dục. Tại trường PTDTNT Hàm Yên, việc cải thiện quản lý thiết bị đòi hỏi sự nỗ lực của cả nhà trường, giáo viên và học sinh. Các giải pháp như xây dựng quy trình quản lý thiết bị chuẩn hóa, đào tạo nâng cao năng lực sử dụng thiết bị cho giáo viên và ứng dụng CNTT vào quản lý thiết bị sẽ giúp nâng cao hiệu quả sử dụng thiết bị và chất lượng dạy và học. Cần tiếp tục nghiên cứu và phát triển các giải pháp quản lý thiết bị sáng tạo để đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục.

6.1. Khuyến Nghị Về Chính Sách Đầu Tư Thiết Bị Dạy Học

Để đảm bảo các trường học có đủ thiết bị dạy học hiện đại, cần có chính sách đầu tư hợp lý từ các cấp quản lý. Chính sách cần tập trung vào việc cung cấp thiết bị phù hợp với chương trình dạy học và đảm bảo tính bền vững của thiết bị.

6.2. Tầm Quan Trọng Của Việc Chia Sẻ Kinh Nghiệm Quản Lý

Việc chia sẻ kinh nghiệm quản lý thiết bị giữa các trường học là rất quan trọng. Các trường học có thể học hỏi lẫn nhau về các giải pháp quản lý thiết bị hiệu quả và áp dụng vào thực tế của mình.

Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh đổi mới giáo dục toàn diện theo Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 04/11/2013, việc quản lý thiết bị dạy học (TBDH) trở thành một yếu tố then chốt nhằm nâng cao chất lượng dạy và học. Trường Phổ thông Dân tộc Nội trú Trung học cơ sở và Trung học phổ thông huyện Hàm Yên, tỉnh Tuyên Quang, với hơn 490 học sinh và 29 cán bộ giáo viên, đang đối mặt với nhiều thách thức trong việc quản lý và sử dụng TBDH đáp ứng yêu cầu đổi mới phương pháp dạy học. Theo khảo sát, chỉ khoảng 17,7% số môn học có đủ thiết bị, trong khi 67,4% còn thiếu và 14,9% chưa có thiết bị phù hợp. Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng quản lý TBDH tại trường, từ đó đề xuất các biện pháp quản lý khoa học, hiệu quả, phù hợp với đặc thù trường dân tộc nội trú, góp phần nâng cao năng lực tự học, sáng tạo và phát triển toàn diện cho học sinh. Nghiên cứu tập trung trong giai đoạn 2021-2023, tại trường PTDTNT THCS và THPT huyện Hàm Yên, với ý nghĩa thiết thực trong việc hỗ trợ đổi mới phương pháp dạy học, đồng thời góp phần nâng cao chất lượng giáo dục vùng dân tộc thiểu số miền núi.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình giáo dục hiện đại, trong đó có:

• Lý thuyết dạy học trực quan của A. Komenski và J. Pestalogie, nhấn mạnh vai trò của việc quan sát trực tiếp và sử dụng thiết bị dạy học để phát triển tư duy và nhận thức của học sinh.
• Nguyên tắc dạy học trực quan của Leontiev, phân loại phương tiện dạy học thành hai loại: mở rộng kinh nghiệm cảm tính và giúp khám phá bản chất đối tượng, từ đó hỗ trợ quá trình nhận thức.
• Lý thuyết quản lý giáo dục theo Luật Giáo dục Việt Nam, nhấn mạnh vai trò của hiệu trưởng trong việc lập kế hoạch, tổ chức, kiểm tra và đánh giá công tác quản lý TBDH nhằm đáp ứng yêu cầu đổi mới phương pháp dạy học.
• Mô hình quản lý thiết bị dạy học theo Thông tư 38/2021/TT-BGDĐT và 39/2021/TT-BGDĐT, quy định danh mục thiết bị tối thiểu và nguyên tắc quản lý, sử dụng thiết bị trong trường THCS và THPT.

Các khái niệm chính bao gồm: thiết bị dạy học, quản lý thiết bị dạy học, đổi mới phương pháp dạy học, năng lực tự học, năng lực sáng tạo, và quản lý giáo dục.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp lý thuyết và thực tiễn:

• Nguồn dữ liệu: Thu thập từ các văn bản pháp luật, thông tư của Bộ Giáo dục và Đào tạo, báo cáo khảo sát thực trạng tại trường PTDTNT THCS và THPT huyện Hàm Yên, phỏng vấn sâu với 25 cán bộ quản lý, giáo viên và học sinh.
• Phương pháp phân tích: Sử dụng thống kê mô tả để phân tích số liệu khảo sát, kết hợp phân tích nội dung phỏng vấn nhằm đánh giá nhận thức và thực trạng quản lý TBDH.
• Cỡ mẫu: 25 người tham gia khảo sát gồm 3 cán bộ quản lý và 22 giáo viên, đại diện cho toàn bộ đội ngũ giáo viên của trường.
• Timeline nghiên cứu: Thực hiện từ tháng 9/2021 đến tháng 5/2023, bao gồm giai đoạn khảo sát thực trạng, phân tích dữ liệu và đề xuất giải pháp.

Phương pháp nghiên cứu đảm bảo tính khoa học, khách quan và phù hợp với đặc thù trường dân tộc nội trú miền núi.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Thực trạng cơ sở vật chất và thiết bị dạy học: Trường có 14 lớp với 490 học sinh, nhưng cơ sở vật chất còn nhiều hạn chế. Chỉ có 1 phòng máy tính với 28 máy, 1 phòng thí nghiệm vật lý, hóa học, sinh học mỗi phòng chỉ có 1 bộ thiết bị cơ bản. Máy chiếu và thiết bị hỗ trợ giảng dạy còn thiếu nghiêm trọng, chỉ có 1 máy chiếu cho toàn trường. Theo khảo sát, 67,4% môn học thiếu thiết bị, 14,9% môn học không có thiết bị phục vụ giảng dạy.

2. Nhận thức của giáo viên và ban giám hiệu về vai trò TBDH: 100% cán bộ quản lý và giáo viên nhận thức rõ vai trò quan trọng của TBDH trong đổi mới phương pháp dạy học. Tuy nhiên, chỉ khoảng 60% giáo viên có kỹ năng sử dụng thiết bị thành thạo, còn lại gặp khó khăn trong vận hành và hướng dẫn học sinh.

3. Thực trạng sử dụng TBDH trong giảng dạy: Khoảng 40% giáo viên sử dụng thiết bị thường xuyên trong các giờ học, 35% sử dụng không đều, còn lại ít hoặc không sử dụng do thiếu thiết bị hoặc chưa thành thạo kỹ năng. Học sinh phản hồi tích cực về việc sử dụng thiết bị, với 75% cho biết thiết bị giúp họ hiểu bài nhanh hơn và tăng hứng thú học tập.

4. Quản lý và bảo dưỡng thiết bị: Nhà trường chưa có hệ thống quản lý thiết bị khoa học, việc kiểm kê, bảo dưỡng chưa được thực hiện định kỳ. Nhân viên thiết bị thiếu kinh nghiệm, dẫn đến thiết bị hư hỏng không được sửa chữa kịp thời, gây lãng phí tài nguyên.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy, mặc dù nhận thức về vai trò TBDH trong đổi mới phương pháp dạy học được đánh giá cao, nhưng thực tế sử dụng và quản lý thiết bị còn nhiều hạn chế. Nguyên nhân chủ yếu do thiếu hụt thiết bị, kỹ năng sử dụng của giáo viên chưa đồng đều, và công tác quản lý chưa khoa học. So sánh với các nghiên cứu trong nước, tình trạng này tương tự như ở các trường THPT miền núi khác, nơi cơ sở vật chất và nguồn lực còn hạn chế.

Việc sử dụng TBDH đúng cách giúp tăng khả năng ghi nhớ và phát triển năng lực tư duy cho học sinh, phù hợp với các lý thuyết dạy học trực quan và đổi mới phương pháp dạy học tích cực. Dữ liệu khảo sát có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ sử dụng thiết bị của giáo viên theo từng môn học, bảng tổng hợp số lượng thiết bị hiện có và thiếu hụt, cũng như biểu đồ tròn phản ánh mức độ hài lòng của học sinh về việc sử dụng thiết bị trong giảng dạy.

Những hạn chế trong quản lý thiết bị dạy học tại trường PTDTNT Hàm Yên phản ánh nhu cầu cấp thiết về các biện pháp quản lý khoa học, đồng bộ nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng thiết bị, góp phần thực hiện thành công đổi mới phương pháp dạy học theo chương trình giáo dục phổ thông mới.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tập huấn nâng cao kỹ năng sử dụng thiết bị cho giáo viên: Tổ chức các khóa đào tạo định kỳ về kỹ năng vận hành, bảo quản và ứng dụng TBDH trong giảng dạy, nhằm nâng tỷ lệ giáo viên sử dụng thành thạo thiết bị lên ít nhất 80% trong vòng 1 năm. Chủ thể thực hiện: Ban giám hiệu phối hợp với Sở Giáo dục và Đào tạo.

2. Xây dựng hệ thống quản lý thiết bị khoa học, đồng bộ: Áp dụng phần mềm quản lý thiết bị để theo dõi, kiểm kê, bảo dưỡng định kỳ, giảm thiểu hư hỏng và thất thoát thiết bị. Mục tiêu đạt 100% thiết bị được quản lý qua hệ thống trong 2 năm tới. Chủ thể thực hiện: Nhà trường phối hợp với phòng thiết bị và công nghệ thông tin.

3. Tăng cường đầu tư, mua sắm thiết bị dạy học hiện đại, phù hợp: Lập kế hoạch mua sắm thiết bị theo từng môn học, ưu tiên các thiết bị dễ sử dụng, an toàn và phù hợp với đặc thù học sinh dân tộc thiểu số. Mục tiêu nâng tỷ lệ môn học có đủ thiết bị lên 70% trong 3 năm. Chủ thể thực hiện: Ban giám hiệu, Sở Giáo dục và Đào tạo, các nhà tài trợ.

4. Tổ chức kiểm tra, đánh giá định kỳ việc sử dụng và bảo quản thiết bị: Thiết lập quy trình kiểm tra hàng quý, dự giờ thăm lớp để đánh giá việc ứng dụng TBDH trong giảng dạy, khen thưởng kịp thời các cá nhân, tổ nhóm có thành tích xuất sắc. Chủ thể thực hiện: Ban giám hiệu, tổ chuyên môn.

5. Khuyến khích sáng tạo và thiết kế đồ dùng dạy học phù hợp địa phương: Tổ chức các cuộc thi thiết kế đồ dùng dạy học đơn giản, tận dụng nguồn vật liệu sẵn có, phù hợp với điều kiện thực tế của trường và học sinh dân tộc thiểu số. Chủ thể thực hiện: Nhà trường, tổ chuyên môn, giáo viên.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Hiệu trưởng và Ban giám hiệu các trường phổ thông dân tộc nội trú: Nghiên cứu cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn để xây dựng kế hoạch quản lý thiết bị dạy học hiệu quả, phù hợp với đặc thù trường dân tộc thiểu số.

2. Giáo viên các môn học tại trường THCS và THPT: Giúp nâng cao nhận thức và kỹ năng sử dụng thiết bị dạy học trong đổi mới phương pháp giảng dạy, từ đó tăng hiệu quả học tập của học sinh.

3. Cán bộ quản lý giáo dục cấp huyện, tỉnh: Là tài liệu tham khảo để xây dựng chính sách, hướng dẫn và hỗ trợ các trường trong công tác quản lý và sử dụng thiết bị dạy học.

4. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành Quản lý giáo dục: Cung cấp mô hình nghiên cứu thực tiễn, phương pháp khảo sát và phân tích dữ liệu trong lĩnh vực quản lý thiết bị dạy học, góp phần phát triển nghiên cứu khoa học trong ngành.

Câu hỏi thường gặp

1. Tại sao quản lý thiết bị dạy học lại quan trọng trong đổi mới phương pháp dạy học?
   Quản lý thiết bị dạy học giúp đảm bảo thiết bị được sử dụng hiệu quả, phù hợp với nội dung và phương pháp giảng dạy mới, từ đó nâng cao chất lượng dạy và học, kích thích sự sáng tạo và hứng thú của học sinh.

2. Những khó khăn chính trong quản lý thiết bị dạy học tại trường dân tộc nội trú là gì?
   Khó khăn gồm thiếu hụt thiết bị, kỹ năng sử dụng của giáo viên chưa đồng đều, công tác bảo quản và sửa chữa chưa khoa học, cũng như đặc thù học sinh dân tộc thiểu số gặp khó khăn trong tiếp cận thiết bị.

3. Làm thế nào để nâng cao kỹ năng sử dụng thiết bị dạy học cho giáo viên?
   Tổ chức các khóa tập huấn chuyên sâu, bồi dưỡng thường xuyên, tạo điều kiện cho giáo viên thực hành và trao đổi kinh nghiệm, đồng thời khuyến khích áp dụng thiết bị trong các tiết dạy mẫu.

4. Phần mềm quản lý thiết bị dạy học có vai trò gì?
   Phần mềm giúp theo dõi, kiểm kê, bảo dưỡng thiết bị định kỳ, giảm thiểu thất thoát, hư hỏng, đồng thời hỗ trợ lập kế hoạch sử dụng và đánh giá hiệu quả, giúp công tác quản lý minh bạch và khoa học hơn.

5. Làm sao để thiết bị dạy học phù hợp với đặc thù học sinh dân tộc thiểu số?
   Cần lựa chọn thiết bị dễ sử dụng, an toàn, có hướng dẫn bằng tiếng Việt rõ ràng, kết hợp với thiết kế đồ dùng dạy học địa phương, đồng thời tổ chức hướng dẫn, hỗ trợ học sinh làm quen và sử dụng thiết bị hiệu quả.

Kết luận

• Thiết bị dạy học đóng vai trò thiết yếu trong đổi mới phương pháp dạy học, giúp tăng cường khả năng nhận thức và phát triển năng lực học sinh.
• Thực trạng tại trường PTDTNT THCS và THPT huyện Hàm Yên còn nhiều hạn chế về cơ sở vật chất, thiết bị và kỹ năng sử dụng của giáo viên.
• Quản lý thiết bị dạy học chưa được thực hiện khoa học, thiếu hệ thống kiểm tra, bảo dưỡng định kỳ, gây lãng phí và giảm hiệu quả sử dụng.
• Đề xuất các biện pháp tập huấn, quản lý khoa học, đầu tư thiết bị phù hợp và kiểm tra định kỳ nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng thiết bị dạy học.
• Nghiên cứu mở ra hướng đi thực tiễn cho các trường dân tộc nội trú trong việc nâng cao chất lượng giáo dục, góp phần thực hiện thành công đổi mới chương trình giáo dục phổ thông.

Hành động tiếp theo: Các nhà quản lý giáo dục và hiệu trưởng cần triển khai ngay các giải pháp đề xuất, đồng thời phối hợp với các cấp ngành để huy động nguồn lực, nâng cao năng lực đội ngũ giáo viên và hoàn thiện hệ thống quản lý thiết bị dạy học.