I. Cơ sở lý luận về quản lý của Ngân hàng Nhà nước đối với hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt của Ngân hàng thương mại
Hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt (TTKDTM) đã trở thành một phần không thể thiếu trong nền kinh tế hiện đại. Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đóng vai trò quan trọng trong việc quản lý và phát triển hệ thống thanh toán này. Theo đó, việc quản lý của NHNN đối với hoạt động TTKDTM không chỉ giúp đảm bảo an toàn cho các giao dịch mà còn thúc đẩy sự phát triển của các dịch vụ ngân hàng. Hệ thống thanh toán hiện đại yêu cầu các ngân hàng thương mại (NHTM) phải áp dụng công nghệ tiên tiến để nâng cao hiệu quả và an toàn trong giao dịch. Việc này không chỉ giúp giảm thiểu rủi ro mà còn tạo điều kiện thuận lợi cho người tiêu dùng trong việc sử dụng dịch vụ ngân hàng. Theo Đặng Công Hoàn (2015), sự phát triển của TTKDTM là một yêu cầu tất yếu trong bối cảnh nền kinh tế hàng hóa ngày càng phát triển mạnh mẽ.
1.1. Khái niệm và vai trò của dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt
TTKDTM được định nghĩa là các giao dịch tài chính không sử dụng tiền mặt mà thực hiện qua các phương tiện điện tử. Điều này không chỉ giúp tiết kiệm thời gian mà còn giảm thiểu chi phí giao dịch cho cả ngân hàng và khách hàng. Công nghệ tài chính (Fintech) đã góp phần không nhỏ vào việc phát triển các dịch vụ TTKDTM, từ đó tạo ra nhiều lựa chọn cho người tiêu dùng. Sự phát triển này cũng đồng nghĩa với việc NHNN cần có những chính sách quản lý phù hợp để đảm bảo an toàn và hiệu quả cho hệ thống thanh toán. Việc quản lý này bao gồm việc xây dựng các quy định pháp lý, giám sát hoạt động của các NHTM và đảm bảo rằng các dịch vụ thanh toán được cung cấp một cách minh bạch và công bằng.
II. Thực trạng quản lý của Ngân hàng Nhà nước tại Bắc Kạn
Tại tỉnh Bắc Kạn, NHNN đã thực hiện nhiều biện pháp nhằm tăng cường quản lý hoạt động TTKDTM. Tuy nhiên, thực trạng cho thấy vẫn còn nhiều hạn chế trong việc triển khai các dịch vụ này. Các NHTM trên địa bàn chưa thực sự thu hút được nhiều khách hàng sử dụng dịch vụ TTKDTM. Một trong những nguyên nhân chính là do hạ tầng thanh toán chưa được đầu tư đồng bộ và hiện đại. Bên cạnh đó, việc thiếu thông tin và kiến thức về các dịch vụ thanh toán điện tử cũng là một rào cản lớn đối với người tiêu dùng. NHNN cần có những giải pháp cụ thể để khắc phục tình trạng này, từ việc nâng cao nhận thức của người dân đến việc cải thiện hạ tầng công nghệ thông tin.
2.1. Kết quả hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt tại Bắc Kạn
Trong giai đoạn 2017-2019, hoạt động TTKDTM tại Bắc Kạn đã có những bước tiến nhất định. Tuy nhiên, tỷ lệ giao dịch không dùng tiền mặt vẫn còn thấp so với các tỉnh thành khác. Theo số liệu thống kê, số lượng giao dịch qua thẻ ngân hàng và các dịch vụ điện tử vẫn chưa đạt được kỳ vọng. Điều này cho thấy cần có sự can thiệp mạnh mẽ từ NHNN để thúc đẩy sự phát triển của TTKDTM. Việc này không chỉ giúp nâng cao hiệu quả quản lý tài chính mà còn góp phần vào sự phát triển kinh tế chung của tỉnh.
III. Giải pháp tăng cường quản lý của Ngân hàng Nhà nước
Để nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động TTKDTM, NHNN cần triển khai một số giải pháp cụ thể. Đầu tiên, cần hoàn thiện các chính sách và quy định pháp lý liên quan đến TTKDTM. Điều này sẽ tạo ra một khung pháp lý vững chắc cho các NHTM hoạt động. Thứ hai, NHNN cần đẩy mạnh công tác thanh tra, giám sát để đảm bảo các NHTM tuân thủ các quy định đã đề ra. Cuối cùng, việc nâng cao nhận thức của người dân về lợi ích của TTKDTM cũng là một yếu tố quan trọng. NHNN có thể tổ chức các chương trình tuyên truyền, giáo dục để người dân hiểu rõ hơn về các dịch vụ thanh toán điện tử.
3.1. Hoàn thiện chính sách và quy định
Việc hoàn thiện chính sách và quy định là rất cần thiết để tạo điều kiện cho các NHTM phát triển dịch vụ TTKDTM. NHNN cần xem xét và điều chỉnh các quy định hiện hành để phù hợp với thực tiễn phát triển của công nghệ và nhu cầu của thị trường. Điều này không chỉ giúp các NHTM hoạt động hiệu quả hơn mà còn bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng trong quá trình sử dụng dịch vụ.
