Quản Lý Phát Triển Năng Lực Giao Tiếp và Hợp Tác cho Học Sinh Trung Học Phổ Thông Tại Từ Sơn, Bắc Ninh

• Tác giả: Nguyễn Trung Dũng
• Người hướng dẫn: GS. Trần Quốc Thành
• Trường học: Đại học Thái Nguyên
• Chuyên ngành: Quản lý giáo dục
• Đề tài: Quản Lý Phát Triển Năng Lực Giao Tiếp và Hợp Tác cho Học Sinh Trung Học Phổ Thông tại Từ Sơn, Bắc Ninh
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2021
• Địa điểm: Thái Nguyên

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC GIAO TIẾP VÀ HỢP TÁC CHO HỌC SINH TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
• 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề
• 1.1.1. Các nghiên cứu ở nước ngoài
• 1.2. Các khái niệm cơ bản của đề tài
• 1.2.1. Quản lý và quản lý giáo dục
• 1.2.2. Năng lực và phát triển năng lực
• 1.2.3. Năng lực giao tiếp và hợp tác
• 1.2.4. Phát triển năng lực giao tiếp và hợp tác
• 1.2.5. Quản lý phát triển năng lực giao tiếp và hợp tác cho học sinh
• 1.2.6. Hoạt động phát triển năng lực giao tiếp và hợp tác cho học sinh trung học phổ thông
• 1.2.7. Đặc điểm tâm lý của học sinh trung học phổ thông
• 1.2.8. Mục tiêu và ý nghĩa của phát triển năng lực giao tiếp và hợp tác cho học sinh
• 1.2.9. Vai trò của giáo viên trong phát triển năng lực cho học sinh
• 1.2.10. Các con đường và cách thức phát triển năng lực giao tiếp và hợp tác cho học sinh
• 1.3. Nội dung quản lý hoạt động phát triển năng lực giao tiếp và hợp tác cho học sinh trung học phổ thông
• 1.3.1. Quản lý mục tiêu phát triển năng lực giao tiếp và hợp tác của học sinh
• 1.3.2. Quản lý chương trình, nội dung phát triển năng lực giao tiếp và hợp tác cho học sinh
• 1.3.3. Quản lý con đường, cách thức phát triển năng lực giao tiếp và hợp tác cho học sinh
• 1.3.4. Kiểm tra đánh giá hoạt động phát triển năng lực giao tiếp và hợp tác cho học sinh
• 1.3.5. Quản lý cơ sở vật chất phục vụ hoạt động phát triển năng lực giao tiếp và hợp tác cho học sinh
• 1.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý phát triển năng lực giao tiếp và hợp tác cho học sinh trung học phổ thông
• 1.4.1. Môi trường giáo dục ở các trường trung học phổ thông
• 1.4.2. Tác động của giáo dục gia đình
• 1.4.3. Tác động của môi trường xã hội
• 1.4.4. Năng lực của đội ngũ cán bộ quản lý
• 1.4.5. Năng lực của đội ngũ giáo viên
• 1.4.6. Đặc điểm của học sinh
• 1.5. Kết luận chương 1
• 2. CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC GIAO TIẾP VÀ HỢP TÁC CHO HỌC SINH TRUNG HỌC PHỔ THÔNG THỊ XÃ TỪ SƠN, TỈNH BẮC NINH
• 2.1. Đặc điểm kinh tế xã hội, giáo dục và đào tạo thị xã Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh
• 2.1.1. Khái quát chung về kinh tế xã hội của thị xã Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh
• 2.1.2. Khái quát về hệ thống giáo dục tại thị xã Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh
• 2.1.3. Những thuận lợi và khó khăn trong việc phát triển giáo dục
• 2.2. Tổ chức và phương pháp khảo sát thực trạng
• 2.2.1. Khái quát về địa bàn khảo sát
• 2.2.2. Mục đích khảo sát
• 2.2.3. Nội dung khảo sát
• 2.2.4. Đối tượng khảo sát. Phương pháp khảo sát
• 2.3. Thực trạng hoạt động phát triển năng lực giao tiếp và hợp tác cho học sinh trung học phổ thông thị xã Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh
• 2.3.1. Nhận thức của cán bộ quản lý và giáo viên về tầm quan trọng của phát triển năng lực giao tiếp và hợp tác cho học sinh
• 2.3.2. Thực trạng chương trình hiện hành được lồng ghép các nội dung liên quan đến phát triển năng lực giao tiếp và hợp tác cho học sinh
• 2.3.3. Đánh giá chung mức độ đáp ứng yêu cầu và kết quả phát triển năng lực giao tiếp và hợp tác cho học sinh ở các trường trung học phổ thông thị xã Từ Sơn
• 2.3.4. Thực trạng quản lý phát triển năng lực giao tiếp và hợp tác cho học sinh trung học phổ thông thị xã Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh
• 2.3.5. Thực trạng phát triển năng lực dạy học năng lực giao tiếp và hợp tác của đội ngũ giáo viên
• 2.3.6. Thực trạng quản lý chương trình phát triển năng lực giao tiếp và hợp tác cho học sinh
• 2.3.7. Thực trạng quản lý quá trình thực hiện chương trình của giáo viên
• 2.3.8. Thực trạng quản lý các điều kiện cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học và tài chính đảm bảo cho hoạt động phát triển năng lực giao tiếp và hợp tác cho học sinh
• 2.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý phát triển năng lực giao tiếp và hợp tác cho học sinh các trường trung học phổ thông thị xã Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh
• 2.5. Đánh giá chung về thực trạng quản lý năng lực giao tiếp và hợp tác cho học sinh các trường THPT thị xã Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh
• 2.5.1. Những mặt còn tồn tại
• 2.5.2. Nguyên nhân hạn chế trong quản lý phát triển năng lực giao tiếp và hợp tác cho học sinh các trường THPT thị xã Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh
• 2.6. Kết luận chương 2
• 3. CHƯƠNG 3: CÁC BIỆN PHÁP QUẢN LÝ PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC GIAO TIẾP VÀ HỢP TÁC CHO HỌC SINH CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG THỊ XÃ TỪ SƠN, TỈNH BẮC NINH
• 3.1. Các nguyên tắc đề xuất các biện pháp
• 3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa
• 3.1.2. Đảm bảo giáo dục toàn diện cho học sinh
• 3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính đồng bộ
• 3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính thiết thực và hiệu quả
• 3.1.5. Đảm bảo tính thiết thực và khả thi
• 3.2. Các biện pháp quản lý phát triển năng lực giao tiếp và hợp tác cho học sinh các trường trung học phổ thông thị xã Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh
• 3.2.1. Biện pháp 1: Tổ chức tuyên truyền đến cán bộ quản lý, giáo viên, học sinh và cha mẹ học sinh về tầm quan trọng của việc phát triển năng lực giao tiếp và hợp tác cho học sinh
• 3.2.2. Biện pháp 2: Tổ chức đào tạo, bồi dưỡng nâng cao năng lực cho giáo viên và cán bộ quản lý về triển khai các hoạt động phát triển năng lực giao tiếp và hợp tác cho học sinh
• 3.2.3. Biện pháp 3: Chỉ đạo xây dựng chương trình phát triển năng lực giao tiếp và hợp tác cho học sinh phù hợp với điều kiện thực tiễn của các trường
• 3.2.4. Biện pháp 4: Phối hợp chặt chẽ với các lực lượng giáo dục đảm bảo sự đồng thuận trong phát triển năng lực giao tiếp và hợp tác cho học sinh
• 3.2.5. Biện pháp 5: Hoàn thiện cơ chế chính sách, công tác thi đua khen thưởng cho giáo viên và học sinh trong hoạt động phát triển năng lực giao tiếp và hợp tác cho học sinh
• 3.2.6. Biện pháp 6: Đổi mới kiểm tra đánh giá trong hoạt động dạy học phát triển năng lực giao tiếp và hợp tác cho học sinh
• 3.2.7. Biện pháp 7: Đầu tư cơ sở vật chất và trang thiết bị đủ phục vụ hoạt động phát triển năng lực giao tiếp và hợp tác cho học sinh
• 3.3. Khảo nghiệm về tính cần thiết và khả thi của các biện pháp
• 3.3.1. Nội dung, phương pháp khảo sát
• 3.3.2. Đối tượng khảo sát. Kết quả khảo nghiệm
• 3.4. Kết luận chương 3
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC

I. Tổng Quan Về Quản Lý Phát Triển Năng Lực Giao Tiếp Hợp Tác

Quản lý phát triển năng lực giao tiếp và hợp tác cho học sinh trung học phổ thông (THPT) là một lĩnh vực quan trọng trong giáo dục hiện đại. Nó không chỉ trang bị cho học sinh những kỹ năng thiết yếu để thành công trong học tập và công việc, mà còn góp phần hình thành những công dân năng động, sáng tạo và có trách nhiệm. Năng lực giao tiếp và kỹ năng hợp tác giúp học sinh xây dựng mối quan hệ tốt đẹp với mọi người, giải quyết vấn đề hiệu quả và đóng góp vào sự phát triển của cộng đồng. Việc quản lý và phát triển những năng lực này đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa nhà trường, gia đình và xã hội, tạo ra một môi trường giáo dục toàn diện và hiệu quả.

1.1. Tầm Quan Trọng Của Năng Lực Giao Tiếp Cho Học Sinh THPT

Ngoài ra, việc thành thạo kỹ năng lắng nghe và kỹ năng thuyết trình sẽ giúp học sinh tự tin hơn khi giao tiếp trước đám đông, biết cách điều chỉnh lời nói và hành vi phù hợp với từng hoàn cảnh giao tiếp khác nhau. Đây là những kỹ năng nền tảng để các em có thể tự tin giao tiếp trong mọi tình huống.

1.2. Vai Trò Của Kỹ Năng Hợp Tác Trong Môi Trường THPT

Kỹ năng hợp tác là khả năng làm việc chung với người khác để đạt được mục tiêu chung. Trong môi trường THPT, kỹ năng làm việc nhóm giúp học sinh học hỏi lẫn nhau, chia sẻ kiến thức và kinh nghiệm, cũng như phát huy tối đa khả năng của mỗi thành viên. Hợp tác hiệu quả không chỉ giúp các em hoàn thành nhiệm vụ học tập một cách tốt nhất, mà còn giúp các em rèn luyện tinh thần trách nhiệm, sự tôn trọng và khả năng giải quyết xung đột. Theo tác giả Nguyễn Trung Dũng: "Xu thế hội nhập quốc tế, sự hợp tác cùng phát triển là một yếu tố vô cùng cần thiết và quan trọng."

II. Thách Thức Quản Lý Phát Triển Kỹ Năng Giao Tiếp Hợp Tác ở THPT

Mặc dù tầm quan trọng của năng lực giao tiếp và kỹ năng hợp tác đã được công nhận rộng rãi, nhưng việc quản lý phát triển những năng lực này cho học sinh THPT vẫn còn gặp nhiều thách thức. Các trường học thường tập trung vào việc truyền đạt kiến thức học thuật, ít chú trọng đến việc rèn luyện kỹ năng mềm. Chương trình học chưa đủ linh hoạt để đáp ứng nhu cầu đa dạng của học sinh, và phương pháp giảng dạy còn mang tính thụ động, ít khuyến khích sự tương tác và hợp tác giữa học sinh. Hơn nữa, đội ngũ giáo viên THPT còn thiếu kinh nghiệm và kỹ năng trong việc giáo dục kỹ năng mềm, cũng như chưa có đủ nguồn lực để thực hiện các hoạt động phát triển năng lực một cách hiệu quả.

2.1. Hạn Chế Về Chương Trình Và Phương Pháp Giảng Dạy Hiện Tại

Chương trình học hiện tại ở các trường THPT thường quá tải về kiến thức, ít chú trọng đến việc rèn luyện kỹ năng giao tiếp và kỹ năng hợp tác. Phương pháp giảng dạy chủ yếu vẫn là thuyết trình một chiều, ít khuyến khích học sinh tham gia vào các hoạt động thảo luận, tranh biện, làm việc nhóm. Điều này khiến học sinh ít có cơ hội thực hành các kỹ năng mềm và phát triển khả năng tư duy phản biện, tư duy sáng tạo.

2.2. Thiếu Hụt Nguồn Lực Và Đào Tạo Cho Giáo Viên THPT

Nhiều giáo viên THPT chưa được trang bị đầy đủ kiến thức và kỹ năng để rèn luyện kỹ năng giao tiếp và rèn luyện kỹ năng hợp tác cho học sinh. Các khóa đào tạo, bồi dưỡng thường tập trung vào kiến thức chuyên môn, ít quan tâm đến kỹ năng sư phạm và phương pháp giảng dạy kỹ năng mềm. Ngoài ra, các trường học còn thiếu nguồn lực về cơ sở vật chất, trang thiết bị và kinh phí để tổ chức các hoạt động phát triển năng lực cho học sinh.

2.3. Áp Lực Thành Tích Và Định Hướng Thi Cử

Áp lực về thành tích học tập và kỳ thi đại học khiến các trường học và phụ huynh học sinh tập trung quá nhiều vào việc ôn luyện kiến thức, bỏ qua việc giáo dục kỹ năng mềm. Học sinh phải dành quá nhiều thời gian cho việc học thuộc lòng và giải bài tập, ít có thời gian tham gia vào các hoạt động ngoại khóa, dự án học tập, hoặc các hoạt động làm việc nhóm giúp phát triển năng lực toàn diện.

III. Giải Pháp Xây Dựng Chương Trình Phát Triển Năng Lực Giao Tiếp

Để giải quyết những thách thức trên, cần có một chương trình phát triển năng lực giao tiếp và kỹ năng hợp tác toàn diện và hiệu quả cho học sinh THPT. Chương trình này cần được thiết kế dựa trên những nghiên cứu khoa học về tâm lý học sinh và phù hợp với điều kiện thực tế của từng trường học. Nó cần bao gồm các hoạt động đa dạng và phong phú, từ các bài tập thực hành trong lớp học đến các dự án học tập, hoạt động ngoại khóa và các chương trình dự án học tập cộng đồng.

3.1. Tích Hợp Kỹ Năng Mềm Vào Chương Trình Học Chính Thức

Các kỹ năng giao tiếp, kỹ năng hợp tác, kỹ năng giải quyết vấn đề, và tư duy phản biện cần được tích hợp vào chương trình học chính thức, thông qua các môn học khác nhau. Giáo viên cần sử dụng các phương pháp giảng dạy tích cực, khuyến khích học sinh tham gia vào các hoạt động thảo luận, tranh biện, đóng vai, và làm việc nhóm. Các hoạt động này giúp học sinh rèn luyện kỹ năng giao tiếp, rèn luyện kỹ năng hợp tác và phát triển khả năng tư duy sáng tạo.

3.2. Tổ Chức Các Hoạt Động Ngoại Khóa Và Câu Lạc Bộ

Các trường học cần tổ chức các hoạt động ngoại khóa đa dạng, như các câu lạc bộ học thuật, câu lạc bộ nghệ thuật, câu lạc bộ thể thao, và các chương trình tình nguyện. Các hoạt động này tạo cơ hội cho học sinh giao lưu, học hỏi lẫn nhau, phát triển các kỹ năng mềm và khám phá tiềm năng của bản thân. Các hoạt động ngoại khóa cũng giúp học sinh giảm căng thẳng, tăng cường sức khỏe và tinh thần, và tạo ra một môi trường học đường thân thiện và tích cực.

3.3. Xây Dựng Môi Trường Học Tập Cởi Mở Và Hỗ Trợ

Cần tạo ra một môi trường học đường cởi mở và hỗ trợ, nơi học sinh cảm thấy an toàn và tự tin để chia sẻ ý tưởng, đặt câu hỏi và thể hiện bản thân. Giáo viên cần lắng nghe, tôn trọng và khuyến khích học sinh, tạo điều kiện cho các em phát triển tối đa khả năng của mình. Các trường học cũng cần xây dựng các chương trình tư vấn và hỗ trợ tâm lý, giúp học sinh giải quyết các vấn đề cá nhân và học tập, cũng như phát triển các kỹ năng ứng xử xã hội.

IV. Đổi Mới Phương Pháp Đánh Giá Năng Lực Giao Tiếp Hợp Tác THPT

Việc đánh giá năng lực giao tiếp và kỹ năng hợp tác của học sinh THPT cần được thực hiện một cách khách quan, công bằng và toàn diện. Phương pháp đánh giá truyền thống, chỉ tập trung vào kiến thức học thuật, cần được thay thế bằng các phương pháp đánh giá đa dạng và phong phú hơn, như đánh giá dự án, đánh giáportfolio, đánh giá đồng đẳng, và đánh giá tự đánh giá. Các phương pháp này giúp đánh giá không chỉ kiến thức, mà còn cả kỹ năng, thái độ và hành vi của học sinh.

4.1. Xây Dựng Tiêu Chí Đánh Giá Rõ Ràng Và Cụ Thể

Cần xây dựng các tiêu chí đánh giá năng lực rõ ràng và cụ thể, dựa trên các mục tiêu học tập và yêu cầu của chương trình. Các tiêu chí này cần được công bố công khai cho học sinh và phụ huynh, giúp các em hiểu rõ những gì được mong đợi và cách thức đánh giá. Các tiêu chí đánh giá cần bao gồm cả kiến thức, kỹ năng, thái độ và hành vi của học sinh.

4.2. Sử Dụng Nhiều Hình Thức Đánh Giá Khác Nhau

Nên sử dụng nhiều hình thức đánh giá khác nhau, như bài kiểm tra, bài luận, bài thuyết trình, dự án học tập, hoạt động nhóm, và phiếu tự đánh giá. Các hình thức đánh giá này giúp đánh giá năng lực giao tiếp và kỹ năng hợp tác của học sinh từ nhiều góc độ khác nhau, cũng như giúp các em phát triển khả năng tự đánh giá và học hỏi từ kinh nghiệm.

4.3. Cung Cấp Phản Hồi Thường Xuyên Và Chi Tiết

Giáo viên cần cung cấp phản hồi thường xuyên và chi tiết cho học sinh về hiệu quả giao tiếp và hiệu quả hợp tác của các em. Phản hồi cần tập trung vào những điểm mạnh và điểm yếu của học sinh, cũng như đưa ra những gợi ý cụ thể để các em cải thiện. Phản hồi nên được cung cấp kịp thời và mang tính xây dựng, giúp học sinh tự tin và có động lực để học tập và phát triển.

V. Ứng Dụng Các Mô Hình Quản Lý Phát Triển Năng Lực Tại THPT

Để triển khai thành công chương trình phát triển năng lực giao tiếp và kỹ năng hợp tác cho học sinh THPT, cần có những mô hình quản lý phù hợp. Các mô hình này cần đảm bảo sự phối hợp chặt chẽ giữa các bộ phận trong nhà trường, cũng như sự tham gia tích cực của giáo viên, học sinh và phụ huynh. Các mô hình quản lý cũng cần linh hoạt và có thể điều chỉnh để phù hợp với điều kiện thực tế của từng trường học.

5.1. Mô Hình Quản Lý Theo Dự Án

Mô hình này tập trung vào việc tổ chức các hoạt động học tập và ngoại khóa theo hình thức dự án. Học sinh được giao các dự án cụ thể, yêu cầu các em làm việc nhóm, giao tiếp hiệu quả và hợp tác hiệu quả để đạt được mục tiêu chung. Giáo viên đóng vai trò là người hướng dẫn và hỗ trợ, giúp học sinh phát triển các kỹ năng mềm và kiến thức chuyên môn.

5.2. Mô Hình Quản Lý Theo Câu Lạc Bộ

Mô hình này tập trung vào việc thành lập và duy trì các câu lạc bộ học thuật, nghệ thuật, thể thao và tình nguyện. Các câu lạc bộ tạo cơ hội cho học sinh giao lưu, học hỏi lẫn nhau, phát triển các kỹ năng mềm và khám phá tiềm năng của bản thân. Giáo viên đóng vai trò là người cố vấn và hỗ trợ, giúp các câu lạc bộ hoạt động hiệu quả và đạt được mục tiêu đề ra.

5.3. Mô Hình Quản Lý Theo Mạng Lưới

Mô hình này tập trung vào việc xây dựng mạng lưới liên kết giữa nhà trường, gia đình, cộng đồng và các tổ chức xã hội. Mạng lưới này tạo ra một môi trường hỗ trợ toàn diện cho học sinh, giúp các em phát triển các kỹ năng mềm và kiến thức chuyên môn. Giáo viên đóng vai trò là người kết nối và điều phối, giúp các thành viên trong mạng lưới phối hợp chặt chẽ và đạt được mục tiêu chung.

VI. Kết Luận Triển Vọng Phát Triển Năng Lực Giao Tiếp Hợp Tác

Quản lý phát triển năng lực giao tiếp và kỹ năng hợp tác cho học sinh THPT là một nhiệm vụ quan trọng và cấp thiết, đòi hỏi sự nỗ lực và phối hợp của tất cả các bên liên quan. Bằng cách xây dựng chương trình phát triển năng lực toàn diện, đổi mới phương pháp đánh giá và áp dụng các mô hình quản lý phù hợp, các trường học có thể giúp học sinh phát triển tối đa tiềm năng của bản thân, chuẩn bị cho tương lai thành công và đóng góp vào sự phát triển của xã hội. Theo GS.TS Trần Quốc Thành: "Cần chỉ rõ các bất cập và nguyên nhân của các bất cập trong quản lý thì có thể đề xuất đƣợc các biện pháp quản lý phù hợp với đặc điểm của học sinh và điều kiện thực tế của các trƣờng, kết quả phát triển năng lực giao tiếp và hợp tác cho học sinh chắc chắn sẽ đƣợc cải thiện."

6.1. Tóm Lược Các Giải Pháp Đã Đề Xuất

Bài viết đã đề xuất các giải pháp quan trọng bao gồm: xây dựng chương trình phát triển năng lực giao tiếp và hợp tác toàn diện, tích hợp kỹ năng mềm vào chương trình học chính thức, tổ chức các hoạt động ngoại khóa và câu lạc bộ, xây dựng môi trường học tập cởi mở và hỗ trợ, đổi mới phương pháp đánh giá năng lực, và áp dụng các mô hình quản lý phù hợp.

6.2. Hướng Nghiên Cứu Và Ứng Dụng Trong Tương Lai

Trong tương lai, cần có thêm nhiều nghiên cứu về hiệu quả của các chương trình phát triển năng lực giao tiếp và kỹ năng hợp tác cho học sinh THPT, cũng như các yếu tố ảnh hưởng đến sự thành công của các chương trình này. Các nghiên cứu này cần tập trung vào việc đánh giá tác động của các chương trình đối với kết quả học tập, sự tự tin và khả năng hòa nhập xã hội của học sinh. Ngoài ra, cần có thêm các chương trình đào tạo và bồi dưỡng cho giáo viên THPT về kỹ năng sư phạm và phương pháp giảng dạy kỹ năng mềm.

Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh nền kinh tế tri thức và xu thế hội nhập toàn cầu, việc phát triển năng lực giao tiếp và hợp tác cho học sinh trung học phổ thông (THPT) trở thành một yêu cầu cấp thiết nhằm đáp ứng nhu cầu nguồn nhân lực chất lượng cao. Tại thị xã Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh, với sự phát triển kinh tế nhanh chóng, thu nhập bình quân đầu người năm 2018 đạt khoảng 124,1 triệu đồng (tương đương 5.374 USD), ngành giáo dục cũng được tạo điều kiện thuận lợi để đổi mới và nâng cao chất lượng đào tạo. Tuy nhiên, thực trạng quản lý phát triển năng lực giao tiếp và hợp tác cho học sinh các trường THPT trên địa bàn còn nhiều hạn chế, đặc biệt trong việc xây dựng kế hoạch, đầu tư cơ sở vật chất và bồi dưỡng đội ngũ giáo viên.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm khảo sát thực trạng quản lý phát triển năng lực giao tiếp và hợp tác cho học sinh tại 4 trường THPT trên địa bàn thị xã Từ Sơn trong 3 năm học gần đây, từ đó đề xuất các biện pháp quản lý phù hợp giúp nâng cao hiệu quả phát triển năng lực này. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc góp phần đổi mới phương pháp giáo dục, nâng cao kỹ năng mềm cho học sinh, đáp ứng yêu cầu phát triển toàn diện và hội nhập quốc tế. Các chỉ số đánh giá như nhận thức của cán bộ quản lý, giáo viên và học sinh về tầm quan trọng của năng lực giao tiếp và hợp tác được khảo sát với mẫu gồm 250 người, bao gồm 25 cán bộ quản lý, 100 giáo viên và 120 học sinh.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết quản lý giáo dục và phát triển năng lực cá nhân, trong đó:

• Lý thuyết quản lý giáo dục: Quản lý giáo dục được hiểu là quá trình tác động có chủ đích của các cấp quản lý nhằm vận hành và phát triển hệ thống giáo dục, đảm bảo mục tiêu đào tạo nhân lực chất lượng cao. Quản lý phát triển năng lực giao tiếp và hợp tác là một phần trong quản lý giáo dục, tập trung vào việc điều phối các yếu tố như giáo viên, học sinh, cơ sở vật chất và chương trình học.

• Lý thuyết phát triển năng lực: Năng lực là tổ hợp kiến thức, kỹ năng và thái độ phù hợp với yêu cầu hoạt động cụ thể. Phát triển năng lực giao tiếp và hợp tác là quá trình nâng cao khả năng trao đổi thông tin, xây dựng mối quan hệ xã hội và phối hợp thực hiện công việc nhóm hiệu quả.

Các khái niệm chính bao gồm: năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác, quản lý phát triển năng lực, môi trường giáo dục, vai trò của giáo viên và cán bộ quản lý.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp lý luận và thực tiễn:

• Nguồn dữ liệu: Số liệu thu thập từ khảo sát 250 đối tượng gồm cán bộ quản lý, giáo viên và học sinh tại 4 trường THPT trên địa bàn thị xã Từ Sơn trong 3 năm học gần đây. Ngoài ra, nghiên cứu tổng hợp các văn bản pháp luật như Nghị quyết 88/2014/QH13, chương trình giáo dục phổ thông tổng thể 2018, các tài liệu khoa học và báo cáo ngành giáo dục.

• Phương pháp phân tích: Sử dụng thống kê mô tả, phân tích tỷ lệ phần trăm, điểm trung bình đánh giá mức độ nhận thức và thực trạng quản lý. Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi, phỏng vấn chuyên gia và xử lý số liệu bằng phần mềm thống kê.

• Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu được thực hiện trong khoảng thời gian 3 năm, tập trung khảo sát và phân tích thực trạng từ năm học 2018-2019 đến 2020-2021.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Nhận thức của cán bộ quản lý và giáo viên về tầm quan trọng của năng lực giao tiếp và hợp tác: Trên 90% cán bộ quản lý và giáo viên đánh giá rất cần thiết việc phát triển năng lực này cho học sinh, với điểm trung bình từ 2,85 đến 2,88 trên thang điểm 3. Điều này cho thấy sự đồng thuận cao về vai trò của năng lực giao tiếp và hợp tác trong giáo dục hiện đại.

2. Thực trạng chương trình học và lồng ghép nội dung phát triển năng lực: Các trường THPT tại Từ Sơn đang áp dụng đồng thời chương trình giáo dục phổ thông 2006 và chương trình tổng thể 2018, gây khó khăn trong việc xây dựng nội dung phát triển năng lực giao tiếp và hợp tác đồng bộ. Khoảng 70% giáo viên cho biết nội dung này được lồng ghép nhưng chưa rõ ràng và chưa có kế hoạch cụ thể.

3. Quản lý quá trình thực hiện chương trình và điều kiện cơ sở vật chất: Chỉ khoảng 60% cán bộ quản lý đánh giá việc quản lý quá trình thực hiện chương trình phát triển năng lực giao tiếp và hợp tác đạt mức bình thường, trong khi đó cơ sở vật chất và trang thiết bị phục vụ còn thiếu thốn, ảnh hưởng đến hiệu quả dạy và học.

4. Yếu tố ảnh hưởng đến quản lý phát triển năng lực: Môi trường giáo dục, tác động của gia đình và xã hội, năng lực đội ngũ cán bộ quản lý và giáo viên, cùng đặc điểm tâm lý học sinh đều có ảnh hưởng rõ rệt. Đặc biệt, năng lực của giáo viên và cán bộ quản lý được xem là yếu tố quyết định thành công của hoạt động này.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy mặc dù nhận thức về tầm quan trọng của năng lực giao tiếp và hợp tác rất cao, nhưng việc quản lý và tổ chức thực hiện còn nhiều hạn chế do thiếu sự đồng bộ trong chương trình, cơ sở vật chất chưa đáp ứng yêu cầu và năng lực đội ngũ giáo viên chưa đồng đều. So sánh với các nghiên cứu quốc tế, như ở Mỹ và Australia, việc phát triển năng lực này được tích hợp chặt chẽ trong chương trình học và hoạt động ngoại khóa, đồng thời có sự đầu tư mạnh mẽ về cơ sở vật chất và đào tạo giáo viên.

Việc sử dụng biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ nhận thức của cán bộ quản lý, giáo viên và học sinh về tầm quan trọng của năng lực giao tiếp và hợp tác sẽ minh họa rõ nét sự đồng thuận trong nhận thức. Bảng tổng hợp điểm trung bình đánh giá thực trạng quản lý cũng giúp làm rõ các mặt còn tồn tại.

Ý nghĩa của nghiên cứu là cung cấp cơ sở khoa học để các trường THPT tại Từ Sơn và các địa phương tương tự có thể điều chỉnh chính sách quản lý, nâng cao chất lượng giáo dục kỹ năng mềm cho học sinh, góp phần phát triển nguồn nhân lực phù hợp với yêu cầu xã hội hiện đại.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tuyên truyền nâng cao nhận thức: Tổ chức các buổi tập huấn, hội thảo cho cán bộ quản lý, giáo viên, học sinh và phụ huynh về tầm quan trọng của năng lực giao tiếp và hợp tác. Mục tiêu đạt 100% cán bộ và giáo viên tham gia trong vòng 6 tháng, do Sở Giáo dục và Đào tạo chủ trì.

2. Đào tạo, bồi dưỡng nâng cao năng lực giáo viên và cán bộ quản lý: Xây dựng chương trình đào tạo chuyên sâu về phương pháp phát triển năng lực giao tiếp và hợp tác, tổ chức ít nhất 2 khóa/năm, nhằm nâng cao kỹ năng tổ chức hoạt động dạy học tích cực. Thời gian thực hiện trong 1 năm, do các trường phối hợp với các trung tâm đào tạo giáo viên.

3. Xây dựng và hoàn thiện chương trình phát triển năng lực phù hợp: Chỉ đạo các tổ chuyên môn xây dựng nội dung chương trình phát triển năng lực giao tiếp và hợp tác phù hợp với điều kiện thực tế của từng trường, đảm bảo tính đồng bộ và khả thi. Hoàn thành trong 1 năm, do Ban giám hiệu và tổ chuyên môn thực hiện.

4. Phối hợp các lực lượng giáo dục và xã hội: Tăng cường hợp tác với các tổ chức Đoàn thanh niên, cộng đồng, phụ huynh để tổ chức các hoạt động ngoại khóa, trải nghiệm nhằm phát triển kỹ năng giao tiếp và hợp tác cho học sinh. Mục tiêu tổ chức ít nhất 4 hoạt động lớn/năm, do nhà trường và các tổ chức phối hợp thực hiện.

5. Đầu tư cơ sở vật chất và trang thiết bị: Lập kế hoạch đầu tư, sửa chữa, bổ sung trang thiết bị dạy học hiện đại phục vụ phát triển năng lực giao tiếp và hợp tác, ưu tiên phòng học đa năng, thiết bị công nghệ thông tin. Thời gian thực hiện trong 2 năm, do Sở Giáo dục và các trường phối hợp thực hiện.

6. Đổi mới kiểm tra, đánh giá: Xây dựng bộ tiêu chí đánh giá năng lực giao tiếp và hợp tác, áp dụng kiểm tra định kỳ và đánh giá thường xuyên để điều chỉnh phương pháp dạy học. Thực hiện trong 1 năm, do các tổ chuyên môn và Ban giám hiệu đảm nhiệm.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Cán bộ quản lý giáo dục: Giúp nâng cao năng lực quản lý, xây dựng chính sách phát triển năng lực học sinh phù hợp với điều kiện thực tế địa phương, từ đó nâng cao chất lượng giáo dục.

2. Giáo viên trung học phổ thông: Cung cấp kiến thức và phương pháp tổ chức dạy học phát triển năng lực giao tiếp và hợp tác, giúp giáo viên đổi mới phương pháp giảng dạy, tăng hiệu quả tương tác với học sinh.

3. Nhà nghiên cứu giáo dục và sinh viên cao học: Là tài liệu tham khảo quý giá về quản lý giáo dục và phát triển kỹ năng mềm trong giáo dục phổ thông, hỗ trợ nghiên cứu chuyên sâu và phát triển đề tài liên quan.

4. Phụ huynh học sinh và các tổ chức xã hội: Hiểu rõ vai trò của năng lực giao tiếp và hợp tác trong phát triển toàn diện của học sinh, từ đó phối hợp cùng nhà trường trong việc hỗ trợ và tạo môi trường phát triển kỹ năng cho con em.

Câu hỏi thường gặp

1. Tại sao năng lực giao tiếp và hợp tác lại quan trọng đối với học sinh THPT?
   Năng lực này giúp học sinh phát triển kỹ năng mềm cần thiết để làm việc nhóm, giải quyết vấn đề và thích ứng với môi trường xã hội hiện đại. Ví dụ, học sinh có kỹ năng giao tiếp tốt sẽ dễ dàng trao đổi ý tưởng và hợp tác trong các dự án học tập.

2. Những khó khăn chính trong quản lý phát triển năng lực giao tiếp và hợp tác hiện nay là gì?
   Khó khăn bao gồm thiếu đồng bộ trong chương trình học, cơ sở vật chất chưa đáp ứng, năng lực giáo viên chưa đồng đều và thiếu sự phối hợp giữa các bên liên quan. Điều này làm giảm hiệu quả của các hoạt động phát triển năng lực.

3. Làm thế nào để giáo viên có thể phát triển năng lực giao tiếp và hợp tác cho học sinh hiệu quả?
   Giáo viên cần áp dụng phương pháp dạy học tích cực, tổ chức các hoạt động nhóm, thảo luận và trải nghiệm thực tế. Đồng thời, giáo viên cần được đào tạo bài bản về kỹ năng sư phạm và quản lý lớp học.

4. Vai trò của gia đình trong phát triển năng lực giao tiếp và hợp tác của học sinh là gì?
   Gia đình tạo môi trường hỗ trợ, động viên và làm gương trong giao tiếp, giúp học sinh hình thành thái độ tích cực và kỹ năng hợp tác từ sớm. Sự quan tâm của cha mẹ thúc đẩy học sinh phát triển toàn diện.

5. Các biện pháp quản lý nào được đề xuất để nâng cao năng lực giao tiếp và hợp tác cho học sinh?
   Các biện pháp gồm tuyên truyền nâng cao nhận thức, đào tạo giáo viên, xây dựng chương trình phù hợp, phối hợp các lực lượng giáo dục, đầu tư cơ sở vật chất và đổi mới kiểm tra đánh giá. Những biện pháp này được khảo nghiệm là cần thiết và khả thi.

Kết luận

• Năng lực giao tiếp và hợp tác là kỹ năng mềm thiết yếu giúp học sinh THPT thích ứng với yêu cầu xã hội hiện đại và hội nhập quốc tế.
• Thực trạng quản lý phát triển năng lực này tại các trường THPT thị xã Từ Sơn còn nhiều hạn chế do thiếu đồng bộ chương trình, cơ sở vật chất và năng lực đội ngũ giáo viên.
• Nghiên cứu đã đề xuất 6 nhóm biện pháp quản lý thiết thực, bao gồm nâng cao nhận thức, đào tạo giáo viên, xây dựng chương trình, phối hợp lực lượng, đầu tư cơ sở vật chất và đổi mới kiểm tra đánh giá.
• Các biện pháp này được khảo nghiệm là cần thiết và khả thi, có thể áp dụng trong vòng 1-2 năm để nâng cao hiệu quả phát triển năng lực giao tiếp và hợp tác cho học sinh.
• Kết quả nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học cho các nhà quản lý giáo dục, giáo viên và các bên liên quan trong việc đổi mới quản lý và nâng cao chất lượng giáo dục kỹ năng mềm cho học sinh.

Hành động tiếp theo: Các trường THPT và Sở Giáo dục cần triển khai ngay các biện pháp đề xuất, đồng thời tổ chức đánh giá định kỳ để điều chỉnh phù hợp, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện tại địa phương.