Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế và sự phát triển năng động của nền kinh tế Việt Nam, hoạt động huy động vốn tại các ngân hàng thương mại (NHTM) giữ vai trò then chốt trong việc cung ứng vốn cho nền kinh tế. Tại tỉnh Gia Lai, giai đoạn 2021-2023, tổng vốn huy động tại các NHTM đạt hơn 54.000 tỷ đồng, tăng trưởng bình quân khoảng 9,5% mỗi năm, trong khi dư nợ tín dụng tăng 14% với tỷ lệ nợ xấu dưới 2%. Tốc độ tăng trưởng GRDP bình quân của tỉnh đạt trên 7,5%, thu nhập bình quân đầu người năm 2023 đạt 71,42 triệu đồng, phản ánh sự phát triển kinh tế ổn định và tiềm năng lớn cho hoạt động ngân hàng.

Tuy nhiên, hoạt động huy động vốn tại các NHTM trên địa bàn vẫn còn tồn tại nhiều hạn chế như kế hoạch huy động vốn chưa chủ động, cơ cấu tổ chức quản lý chưa linh hoạt, công tác thanh tra, giám sát còn nhiều bất cập. Những vấn đề này ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả quản lý nhà nước (QLNN) và sự phát triển bền vững của hệ thống ngân hàng địa phương.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm phân tích thực trạng QLNN về hoạt động huy động vốn tại các NHTM trên địa bàn tỉnh Gia Lai, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội địa phương. Nghiên cứu sử dụng số liệu thứ cấp từ năm 2021 đến 2023 của NHNN chi nhánh tỉnh Gia Lai và số liệu sơ cấp thu thập từ khảo sát cán bộ công chức, lãnh đạo các NHTM trên địa bàn. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc hoàn thiện chính sách và nâng cao năng lực quản lý nhà nước về hoạt động huy động vốn tại Gia Lai.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên hai lý thuyết chính: lý thuyết quản lý nhà nước và lý thuyết hoạt động huy động vốn của ngân hàng thương mại. Quản lý nhà nước được hiểu là sự tác động có tổ chức và điều chỉnh bằng quyền lực nhà nước nhằm duy trì trật tự và phát triển các mối quan hệ xã hội, trong đó quản lý nhà nước về kinh tế là một bộ phận quan trọng, sử dụng các công cụ chính sách để điều tiết nền kinh tế. Hoạt động huy động vốn của NHTM là quá trình thu hút nguồn vốn từ khách hàng cá nhân và tổ chức thông qua các sản phẩm tiền gửi đa dạng nhằm phục vụ hoạt động tín dụng và kinh doanh.

Ba khái niệm trọng tâm được sử dụng gồm: (1) Quản lý nhà nước về hoạt động huy động vốn, (2) Hoạt động huy động vốn tại NHTM, (3) Công tác thanh tra, giám sát trong quản lý nhà nước. Ngoài ra, các mô hình phân tích hiệu quả hoạt động ngân hàng và các chỉ tiêu tài chính như tổng vốn huy động, tốc độ tăng trưởng vốn, tỷ lệ hoàn thành kế hoạch huy động vốn cũng được áp dụng để đánh giá thực trạng.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp định tính kết hợp thống kê mô tả, so sánh và tổng hợp. Nguồn dữ liệu thứ cấp gồm báo cáo hoạt động của NHNN chi nhánh tỉnh Gia Lai giai đoạn 2021-2023, số liệu kinh tế xã hội của tỉnh và các văn bản pháp luật liên quan. Dữ liệu sơ cấp được thu thập qua khảo sát 264 phiếu hợp lệ từ hai nhóm đối tượng: 16 công chức NHNN phụ trách quản lý hoạt động huy động vốn và 248 cán bộ, lãnh đạo các NHTM trên địa bàn.

Cỡ mẫu được xác định theo công thức Cochran với độ tin cậy 95% và sai số 8%, đảm bảo tính đại diện. Phương pháp phân tích dữ liệu sử dụng phần mềm Excel để xử lý số liệu thống kê mô tả, biểu diễn qua bảng biểu và sơ đồ nhằm minh họa xu hướng và mức độ biến động các chỉ tiêu huy động vốn và công tác quản lý nhà nước. Thang đo Likert 5 bậc được áp dụng để đánh giá nhận thức và mức độ đồng thuận của các đối tượng khảo sát về các nội dung quản lý.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tăng trưởng nguồn vốn huy động: Tổng vốn huy động tại các NHTM trên địa bàn tỉnh Gia Lai tăng từ 38.753 tỷ đồng năm 2021 lên 54.171 tỷ đồng năm 2023, tương ứng tốc độ tăng trưởng lần lượt 24,2% năm 2022 và 13,4% năm 2023. Các ngân hàng lớn như Agribank Đông Gia Lai (7.852 tỷ đồng), Agribank Gia Lai (5.845 tỷ đồng), Vietcombank Gia Lai (5.234 tỷ đồng) chiếm tỷ trọng lớn trong tổng vốn huy động.

  2. Cơ cấu tổ chức và phân bổ mạng lưới: Tính đến cuối năm 2023, tỉnh Gia Lai có 25 chi nhánh NHTM, trong đó 2 chi nhánh ngân hàng nhà nước và 23 chi nhánh ngân hàng cổ phần, cùng 144 phòng giao dịch phân bố không đồng đều, tập trung chủ yếu tại các trung tâm kinh tế lớn như Pleiku, An Khê, Ayun Pa.

  3. Hiệu quả công tác quản lý nhà nước: Kế hoạch huy động vốn do NHNN chi nhánh tỉnh giao cho các NHTM chưa thực sự chủ động và linh hoạt, tỷ lệ hoàn thành kế hoạch có sự chênh lệch giữa các ngân hàng. Công tác xây dựng, phổ biến và triển khai văn bản pháp luật liên quan được thực hiện kịp thời nhưng vẫn còn hạn chế về tính phù hợp và đồng bộ. Thanh tra, giám sát hoạt động huy động vốn còn nhiều bất cập, chưa phát hiện và xử lý kịp thời các vi phạm.

  4. Nhận thức và phối hợp quản lý: Khảo sát cho thấy cán bộ công chức và lãnh đạo NHTM đánh giá cao vai trò của QLNN trong hoạt động huy động vốn, tuy nhiên sự phối hợp giữa các cơ quan quản lý nhà nước còn hạn chế, ảnh hưởng đến hiệu quả giám sát và kiểm tra.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân của những hạn chế trên xuất phát từ cả yếu tố chủ quan và khách quan. Cơ cấu tổ chức của NHNN chi nhánh tỉnh Gia Lai chưa thực sự linh hoạt, dẫn đến thiếu chủ động trong việc xây dựng kế hoạch huy động vốn phù hợp với điều kiện thực tế từng ngân hàng. Công tác thanh tra, giám sát còn mang tính hình thức, chưa phát huy hiệu quả trong việc ngăn ngừa rủi ro và xử lý vi phạm.

So sánh với các nghiên cứu tại các tỉnh khác như Bắc Kạn, Bình Định, Lai Châu cho thấy tình trạng tương tự về hạn chế trong công tác quản lý nhà nước, đặc biệt là về kế hoạch và giám sát. Tuy nhiên, Gia Lai có lợi thế về tốc độ tăng trưởng vốn và tín dụng cao hơn mức trung bình, cho thấy tiềm năng phát triển và cơ hội cải thiện quản lý.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tăng trưởng vốn huy động theo năm, bảng so sánh tỷ lệ hoàn thành kế hoạch huy động vốn giữa các ngân hàng, và sơ đồ tổ chức bộ máy quản lý của NHNN chi nhánh tỉnh Gia Lai để minh họa rõ nét các vấn đề và xu hướng.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Nâng cao chất lượng lập kế hoạch huy động vốn: NHNN chi nhánh tỉnh Gia Lai cần chủ động xây dựng kế hoạch huy động vốn sát thực tế, linh hoạt điều chỉnh theo diễn biến thị trường và năng lực từng NHTM, nhằm nâng tỷ lệ hoàn thành kế hoạch lên trên 95% trong vòng 1-2 năm tới.

  2. Hoàn thiện khung pháp lý: Đề xuất xây dựng và cập nhật các văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến hoạt động huy động vốn, đảm bảo tính đồng bộ, phù hợp với đặc thù địa phương và yêu cầu quản lý hiện đại. Thời gian thực hiện trong 12 tháng, phối hợp với các cơ quan chức năng và chuyên gia pháp lý.

  3. Đổi mới hình thức quản lý và quy trình giám sát: Áp dụng công nghệ thông tin trong công tác giám sát từ xa, tăng cường thanh tra đột xuất, xây dựng quy trình quản lý minh bạch, hiệu quả. Mục tiêu giảm thiểu rủi ro và vi phạm trong 1-3 năm tới, do NHNN chi nhánh chủ trì thực hiện.

  4. Tăng cường đào tạo và phát triển nguồn nhân lực: Nâng cao trình độ chuyên môn, kỹ năng nghiệp vụ và đạo đức nghề nghiệp cho cán bộ quản lý nhà nước và nhân viên ngân hàng thông qua các khóa đào tạo định kỳ, nhằm nâng cao năng lực quản lý và phục vụ khách hàng. Thời gian triển khai liên tục, ưu tiên trong 6-12 tháng đầu.

  5. Thúc đẩy phối hợp liên ngành: Xây dựng cơ chế phối hợp chặt chẽ giữa NHNN chi nhánh, các cơ quan quản lý nhà nước khác và các NHTM để nâng cao hiệu quả quản lý, giám sát và xử lý vi phạm. Mục tiêu thiết lập kênh thông tin liên lạc hiệu quả trong 6 tháng tới.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cơ quan quản lý nhà nước về ngân hàng: Giúp nâng cao hiệu quả công tác quản lý, xây dựng chính sách phù hợp và cải tiến quy trình giám sát hoạt động huy động vốn tại địa phương.

  2. Lãnh đạo và cán bộ ngân hàng thương mại: Cung cấp thông tin thực tiễn và giải pháp quản lý giúp cải thiện hoạt động huy động vốn, nâng cao năng lực cạnh tranh và tuân thủ pháp luật.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành quản lý kinh tế, tài chính ngân hàng: Là tài liệu tham khảo quý giá về lý thuyết, phương pháp nghiên cứu và thực trạng quản lý nhà nước trong lĩnh vực ngân hàng tại địa phương.

  4. Các tổ chức tài chính, doanh nghiệp và nhà đầu tư: Hiểu rõ hơn về môi trường hoạt động ngân hàng tại Gia Lai, từ đó đưa ra quyết định đầu tư và hợp tác phù hợp.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao hoạt động huy động vốn tại Gia Lai lại quan trọng đối với phát triển kinh tế địa phương?
    Hoạt động huy động vốn cung cấp nguồn lực tài chính cần thiết cho các doanh nghiệp và cá nhân, thúc đẩy sản xuất kinh doanh, tạo việc làm và tăng trưởng GRDP, góp phần phát triển kinh tế bền vững.

  2. Những khó khăn chính trong quản lý nhà nước về huy động vốn tại Gia Lai là gì?
    Bao gồm kế hoạch huy động vốn chưa chủ động, cơ cấu tổ chức quản lý chưa linh hoạt, công tác thanh tra, giám sát còn hạn chế và sự phối hợp giữa các cơ quan quản lý chưa hiệu quả.

  3. Phương pháp nghiên cứu nào được sử dụng trong luận văn?
    Nghiên cứu sử dụng phương pháp định tính kết hợp thống kê mô tả, so sánh và tổng hợp, dựa trên số liệu thứ cấp từ NHNN và khảo sát sơ cấp với 264 phiếu hợp lệ từ cán bộ quản lý và ngân hàng.

  4. Giải pháp nào được đề xuất để nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước?
    Bao gồm nâng cao chất lượng lập kế hoạch, hoàn thiện khung pháp lý, đổi mới quy trình quản lý và giám sát, đào tạo nguồn nhân lực và tăng cường phối hợp liên ngành.

  5. Luận văn có thể hỗ trợ đối tượng nào trong thực tiễn?
    Hỗ trợ các cơ quan quản lý nhà nước, ngân hàng thương mại, nhà nghiên cứu và các tổ chức tài chính trong việc nâng cao hiệu quả hoạt động huy động vốn và quản lý nhà nước tại địa phương.

Kết luận

  • Hoạt động huy động vốn tại các NHTM trên địa bàn tỉnh Gia Lai tăng trưởng ổn định với tổng vốn huy động đạt hơn 54.000 tỷ đồng năm 2023, góp phần quan trọng vào phát triển kinh tế địa phương.
  • Công tác quản lý nhà nước về hoạt động huy động vốn đã đạt được nhiều kết quả tích cực nhưng còn tồn tại hạn chế về kế hoạch, tổ chức và giám sát.
  • Nghiên cứu đã phân tích chi tiết thực trạng, chỉ ra nguyên nhân và đề xuất các giải pháp thiết thực nhằm nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước trong lĩnh vực này.
  • Các giải pháp tập trung vào nâng cao chất lượng lập kế hoạch, hoàn thiện khung pháp lý, đổi mới quy trình quản lý, phát triển nguồn nhân lực và tăng cường phối hợp liên ngành.
  • Đề nghị các cơ quan chức năng và ngân hàng thương mại phối hợp triển khai các giải pháp trong vòng 1-3 năm tới để đảm bảo hoạt động huy động vốn an toàn, hiệu quả, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Gia Lai.

Quý độc giả và các nhà quản lý được khuyến khích tham khảo và áp dụng kết quả nghiên cứu nhằm nâng cao hiệu quả quản lý và phát triển hoạt động ngân hàng tại địa phương.