Tổng quan nghiên cứu

Giáo dục mầm non đóng vai trò nền tảng trong hệ thống giáo dục quốc dân, ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển toàn diện của trẻ về thể chất, nhận thức, ngôn ngữ và kỹ năng xã hội. Tại Việt Nam, đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục là yêu cầu cấp thiết nhằm nâng cao chất lượng giáo dục, trong đó kiểm định chất lượng giáo dục (KĐCLGD) được xem là giải pháp then chốt. Theo Thông tư số 19/2018/TT-BGDĐT, hoạt động tự đánh giá là bước đầu tiên và quan trọng trong quy trình kiểm định chất lượng trường mầm non, giúp nhà trường đánh giá thực trạng, xác định điểm mạnh, điểm yếu và đề xuất kế hoạch cải tiến.

Luận văn tập trung nghiên cứu quản lý hoạt động tự đánh giá theo quy định về KĐCLGD tại trường Mầm non Liên Hồng, huyện Đan Phượng, thành phố Hà Nội trong giai đoạn 2022-2024. Qua khảo sát 48 cán bộ quản lý, giáo viên và nhân viên, nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng, nhận diện các khó khăn, từ đó đề xuất các biện pháp quản lý nâng cao hiệu quả hoạt động tự đánh giá, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục mầm non tại địa phương. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa thiết thực trong việc hỗ trợ nhà trường thực hiện tốt quy trình tự đánh giá, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục mầm non và chuẩn hóa chất lượng giáo dục theo quy định của Bộ Giáo dục và Đào tạo.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý giáo dục, kiểm định chất lượng giáo dục và tự đánh giá nội bộ. Hai lý thuyết chính được áp dụng gồm:

  • Lý thuyết quản lý theo chức năng: Quản lý được hiểu là quá trình lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra nhằm đạt mục tiêu đề ra. Trong đó, quản lý hoạt động tự đánh giá bao gồm xây dựng kế hoạch, tổ chức thực hiện, chỉ đạo và kiểm tra đánh giá kết quả tự đánh giá.

  • Mô hình kiểm định chất lượng giáo dục: Theo Thông tư 19/2018/TT-BGDĐT, kiểm định chất lượng giáo dục trường mầm non gồm 5 tiêu chuẩn chính: tổ chức quản lý nhà trường; cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên; cơ sở vật chất và thiết bị dạy học; quan hệ nhà trường - gia đình - xã hội; hoạt động và kết quả nuôi dưỡng, chăm sóc, giáo dục trẻ. Mỗi tiêu chuẩn gồm các tiêu chí và chỉ báo cụ thể để đánh giá mức độ đạt chuẩn.

Các khái niệm chính bao gồm:

  • Tự đánh giá: Quá trình nhà trường tự xem xét, đánh giá thực trạng dựa trên tiêu chuẩn do Bộ GD&ĐT ban hành nhằm xác định mức độ đáp ứng mục tiêu giáo dục.
  • Quản lý hoạt động tự đánh giá: Quá trình tác động có mục đích của chủ thể quản lý (hiệu trưởng) đến khách thể quản lý (giáo viên, nhân viên) thông qua các chức năng quản lý để đảm bảo hoạt động tự đánh giá đạt hiệu quả.
  • Kiểm định chất lượng giáo dục: Hoạt động đánh giá bên ngoài nhằm công nhận mức độ đạt chuẩn của cơ sở giáo dục theo tiêu chuẩn quy định.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa nghiên cứu lý luận và thực tiễn:

  • Nguồn dữ liệu:

    • Tài liệu, văn bản pháp luật liên quan đến KĐCLGD và tự đánh giá trường mầm non.
    • Dữ liệu khảo sát thực trạng tại trường Mầm non Liên Hồng với 48 người tham gia gồm 3 cán bộ Phòng GD&ĐT và 45 cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên nhà trường.

  • Phương pháp thu thập dữ liệu:

    • Phiếu điều tra khảo sát ý kiến cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên về nhận thức, thực trạng quản lý hoạt động tự đánh giá.
    • Phỏng vấn sâu cán bộ quản lý và giáo viên để làm rõ các vấn đề thực tiễn.
    • Quan sát trực tiếp quá trình tổ chức và quản lý hoạt động tự đánh giá tại trường.

  • Phương pháp phân tích:

    • Xử lý số liệu bằng thống kê mô tả, biểu đồ, bảng số liệu để đánh giá thực trạng và so sánh các chỉ số.
    • Phân tích định tính từ phỏng vấn và quan sát để bổ sung, giải thích các kết quả định lượng.

  • Timeline nghiên cứu:

    • Thời gian nghiên cứu kéo dài trong 2 năm học 2022-2023 và 2023-2024, đảm bảo thu thập dữ liệu đầy đủ và đánh giá thực trạng liên tục.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Nhận thức về hoạt động tự đánh giá:
    Khoảng 85% cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên tại trường Mầm non Liên Hồng nhận thức đúng về tầm quan trọng của hoạt động tự đánh giá trong kiểm định chất lượng giáo dục. Tuy nhiên, còn khoảng 15% chưa nắm chắc quy trình và vai trò cụ thể của từng cá nhân trong hoạt động này.

  2. Thực hiện mục tiêu tự đánh giá:
    Trường đã đạt được 90% mục tiêu đề ra trong kế hoạch tự đánh giá, đặc biệt trong việc đánh giá cơ sở vật chất và hoạt động nuôi dưỡng, chăm sóc trẻ. Tuy nhiên, việc đánh giá quan hệ nhà trường - gia đình - xã hội chỉ đạt khoảng 75%, cho thấy cần tăng cường phối hợp và truyền thông.

  3. Quy trình tự đánh giá:
    Việc thành lập Hội đồng tự đánh giá và xây dựng kế hoạch được thực hiện đầy đủ, đúng quy định. Tuy nhiên, công tác thu thập minh chứng và xử lý dữ liệu còn chậm, ảnh hưởng đến tiến độ hoàn thành báo cáo tự đánh giá. Tỷ lệ hoàn thành báo cáo đúng hạn đạt khoảng 80%.

  4. Điều kiện thực hiện:
    Cơ sở vật chất và trang thiết bị phục vụ hoạt động tự đánh giá được đầu tư tương đối đầy đủ, đáp ứng 95% yêu cầu. Tuy nhiên, nguồn kinh phí dành cho hoạt động tự đánh giá còn hạn chế, chỉ đạt khoảng 70% so với nhu cầu thực tế.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy hoạt động tự đánh giá tại trường Mầm non Liên Hồng đã được quan tâm và triển khai tương đối hiệu quả, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục mầm non tại địa phương. Việc nhận thức đúng về vai trò của tự đánh giá giúp cán bộ, giáo viên tích cực tham gia, tạo động lực cải tiến liên tục. Tuy nhiên, hạn chế về kỹ năng thu thập và xử lý minh chứng, cũng như nguồn lực tài chính còn hạn chế, là những nguyên nhân chính làm giảm hiệu quả quản lý hoạt động tự đánh giá.

So sánh với các nghiên cứu trong ngành, kết quả tương đồng với báo cáo của một số trường mầm non khác tại Việt Nam, khi nhận thức tốt nhưng kỹ năng và nguồn lực còn là thách thức lớn. Việc ứng dụng công nghệ thông tin trong thu thập và xử lý dữ liệu tự đánh giá được đề xuất như một giải pháp hiệu quả nhằm nâng cao chất lượng và tiến độ thực hiện.

Dữ liệu có thể được trình bày qua các biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ hoàn thành các bước tự đánh giá, biểu đồ tròn về phân bố nhận thức cán bộ, và bảng tổng hợp các điều kiện thực hiện hoạt động tự đánh giá để minh họa rõ nét thực trạng và các điểm cần cải thiện.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Nâng cao nhận thức và kỹ năng cho cán bộ, giáo viên, nhân viên
    Tổ chức các lớp tập huấn chuyên sâu về quy trình, kỹ thuật thu thập và xử lý minh chứng tự đánh giá. Mục tiêu đạt 100% cán bộ, giáo viên, nhân viên nắm vững quy trình trong vòng 6 tháng. Chủ thể thực hiện: Phòng GD&ĐT phối hợp với nhà trường.

  2. Xây dựng kế hoạch tự đánh giá chi tiết, cụ thể
    Hiệu trưởng cần chỉ đạo xây dựng kế hoạch tự đánh giá gắn liền với kế hoạch năm học, phân công nhiệm vụ rõ ràng, thời gian cụ thể, tránh chung chung. Mục tiêu hoàn thành kế hoạch trước năm học mới. Chủ thể thực hiện: Ban giám hiệu nhà trường.

  3. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin
    Triển khai phần mềm quản lý minh chứng, báo cáo tự đánh giá để tăng tính chính xác, nhanh chóng và minh bạch. Mục tiêu áp dụng phần mềm trong vòng 1 năm. Chủ thể thực hiện: Nhà trường phối hợp với đơn vị CNTT.

  4. Tăng cường nguồn lực tài chính và cơ sở vật chất
    Đề xuất cấp trên tăng kinh phí hỗ trợ hoạt động tự đánh giá, đồng thời đầu tư trang thiết bị phục vụ thu thập, lưu trữ minh chứng. Mục tiêu nâng kinh phí lên ít nhất 90% nhu cầu thực tế trong 2 năm tới. Chủ thể thực hiện: UBND xã, Phòng GD&ĐT.

  5. Kiểm tra, đánh giá thường xuyên và đa dạng hình thức
    Thiết lập kế hoạch kiểm tra, đánh giá định kỳ, kết hợp kiểm tra trực tiếp và gián tiếp, lấy ý kiến phản hồi từ các bên liên quan để kịp thời điều chỉnh. Mục tiêu thực hiện ít nhất 2 lần/năm. Chủ thể thực hiện: Hiệu trưởng và Hội đồng tự đánh giá.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý giáo dục mầm non
    Giúp hiểu rõ quy trình, tiêu chuẩn và cách quản lý hoạt động tự đánh giá theo quy định, từ đó nâng cao hiệu quả công tác quản lý chất lượng giáo dục tại cơ sở.

  2. Hiệu trưởng và Ban giám hiệu các trường mầm non
    Cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn để xây dựng kế hoạch, tổ chức và chỉ đạo hoạt động tự đánh giá, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục và chuẩn hóa trường đạt chuẩn.

  3. Giáo viên và nhân viên trường mầm non
    Nắm bắt vai trò, trách nhiệm trong hoạt động tự đánh giá, nâng cao nhận thức và kỹ năng tham gia hiệu quả, góp phần cải tiến chất lượng chăm sóc, giáo dục trẻ.

  4. Các nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản lý giáo dục
    Là tài liệu tham khảo quý giá về quản lý hoạt động tự đánh giá trong kiểm định chất lượng giáo dục mầm non, hỗ trợ nghiên cứu chuyên sâu và phát triển học thuật.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tự đánh giá theo quy định về kiểm định chất lượng giáo dục là gì?
    Tự đánh giá là quá trình nhà trường tự xem xét, đánh giá thực trạng chất lượng giáo dục dựa trên tiêu chuẩn do Bộ GD&ĐT ban hành nhằm xác định mức độ đáp ứng mục tiêu giáo dục và đề xuất kế hoạch cải tiến.

  2. Vai trò của hiệu trưởng trong quản lý hoạt động tự đánh giá như thế nào?
    Hiệu trưởng là chủ thể quản lý chính, chịu trách nhiệm xây dựng kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra hoạt động tự đánh giá, đảm bảo tiến độ và chất lượng thực hiện.

  3. Những khó khăn thường gặp khi thực hiện tự đánh giá tại trường mầm non?
    Bao gồm nhận thức chưa đầy đủ của một số cán bộ, giáo viên; kỹ năng thu thập và xử lý minh chứng còn hạn chế; nguồn lực tài chính và trang thiết bị chưa đáp ứng đủ.

  4. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động tự đánh giá?
    Cần tổ chức tập huấn nâng cao nhận thức, xây dựng kế hoạch chi tiết, ứng dụng công nghệ thông tin, tăng cường nguồn lực và kiểm tra đánh giá thường xuyên.

  5. Kết quả tự đánh giá được sử dụng như thế nào?
    Kết quả giúp nhà trường xác định điểm mạnh, điểm yếu, lập kế hoạch cải tiến chất lượng, đồng thời làm căn cứ đăng ký đánh giá ngoài và công nhận đạt chuẩn quốc gia.

Kết luận

  • Hoạt động tự đánh giá theo quy định về kiểm định chất lượng giáo dục là khâu then chốt giúp trường mầm non Liên Hồng nâng cao chất lượng giáo dục.
  • Quản lý hoạt động tự đánh giá bao gồm các chức năng: lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra, đánh giá, trong đó hiệu trưởng giữ vai trò trung tâm.
  • Thực trạng tại trường cho thấy nhận thức tốt nhưng còn hạn chế về kỹ năng và nguồn lực, ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động tự đánh giá.
  • Đề xuất các biện pháp quản lý như nâng cao nhận thức, xây dựng kế hoạch chi tiết, ứng dụng CNTT và tăng cường nguồn lực nhằm cải thiện hiệu quả hoạt động tự đánh giá.
  • Nghiên cứu có thể được tiếp tục mở rộng áp dụng tại các trường mầm non khác, góp phần phát triển hệ thống kiểm định chất lượng giáo dục mầm non toàn quốc.

Hành động tiếp theo: Các cơ sở giáo dục mầm non và cơ quan quản lý cần phối hợp triển khai các giải pháp đề xuất, đồng thời tổ chức đánh giá hiệu quả định kỳ để điều chỉnh phù hợp, hướng tới nâng cao chất lượng giáo dục mầm non bền vững.