Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh phát triển giáo dục hiện nay, xây dựng văn hóa nhà trường được xem là một trong những yếu tố then chốt góp phần nâng cao chất lượng giáo dục, đặc biệt ở bậc mầm non. Tại huyện Chư Pưh, tỉnh Gia Lai, với hơn 13 năm thành lập và phát triển, các trường mầm non đang đối mặt với nhiều thách thức trong việc quản lý và xây dựng văn hóa nhà trường nhằm tạo môi trường giáo dục lành mạnh, thân thiện. Theo khảo sát năm học 2021-2022, có 109 cán bộ quản lý, giáo viên và tổ trưởng chuyên môn tham gia đánh giá thực trạng xây dựng văn hóa nhà trường tại 9 trường mầm non trên địa bàn. Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng quản lý xây dựng văn hóa nhà trường ở các trường mầm non huyện Chư Pưh, từ đó đề xuất các biện pháp quản lý phù hợp, góp phần nâng cao hiệu quả giáo dục mầm non tại địa phương. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các trường mầm non trên địa bàn huyện Chư Pưh trong năm học 2021-2022. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp cơ sở khoa học cho các nhà quản lý giáo dục, giúp cải thiện môi trường giáo dục, nâng cao nhận thức và trách nhiệm của cán bộ quản lý, giáo viên, đồng thời thúc đẩy sự phối hợp giữa nhà trường, gia đình và xã hội trong xây dựng văn hóa nhà trường.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên hai lý thuyết chính: lý thuyết văn hóa tổ chức của Edgar H. Schein và mô hình quản lý xây dựng văn hóa nhà trường. Theo Schein (2004), văn hóa nhà trường bao gồm hai thành tố cơ bản: giá trị vật chất và giá trị tinh thần, tạo nên tổng thể văn hóa nhà trường qua các yếu tố hữu hình và vô hình. Văn hóa nhà trường ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả hoạt động và sự phát triển bền vững của nhà trường. Mô hình quản lý xây dựng văn hóa nhà trường tập trung vào các chức năng quản lý gồm lập kế hoạch, tổ chức thực hiện, chỉ đạo điều phối và kiểm tra đánh giá. Các khái niệm chính bao gồm: quản lý giáo dục, quản lý nhà trường, xây dựng văn hóa nhà trường, văn hóa ứng xử, bầu không khí sư phạm, và phối hợp giữa nhà trường - gia đình - xã hội. Văn hóa nhà trường mầm non được xem là nền tảng tạo nên môi trường giáo dục tích cực, ảnh hưởng đến sự phát triển toàn diện của trẻ.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp kết hợp nghiên cứu lý luận và khảo sát thực tiễn. Nguồn dữ liệu chính bao gồm khảo sát 109 cán bộ quản lý, giáo viên và tổ trưởng chuyên môn tại 9 trường mầm non huyện Chư Pưh trong năm học 2021-2022. Phương pháp chọn mẫu là chọn mẫu toàn bộ các cán bộ quản lý và giáo viên tại các trường mầm non khảo sát nhằm đảm bảo tính đại diện. Các công cụ thu thập dữ liệu gồm phiếu điều tra, phỏng vấn sâu và quan sát thực tế. Phương pháp phân tích dữ liệu sử dụng thống kê mô tả, tính điểm trung bình đánh giá mức độ phù hợp, tần suất và mức độ ảnh hưởng của các yếu tố liên quan đến quản lý xây dựng văn hóa nhà trường. Thời gian nghiên cứu kéo dài từ tháng 9/2021 đến tháng 5/2022, đảm bảo thu thập dữ liệu đầy đủ và chính xác.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Nhận thức về tầm quan trọng của văn hóa nhà trường: 85% cán bộ quản lý và giáo viên đánh giá nhận thức về xây dựng văn hóa nhà trường là “rất phù hợp” hoặc “phù hợp”, thể hiện sự quan tâm cao đến công tác này. Tuy nhiên, vẫn còn khoảng 15% cho rằng nhận thức chưa đầy đủ, ảnh hưởng đến hiệu quả triển khai.

  2. Thực trạng xây dựng bầu không khí sư phạm: 78% người tham gia khảo sát cho biết bầu không khí sư phạm tại các trường mầm non được duy trì ở mức khá đến tốt, với sự tôn trọng và hợp tác giữa các thành viên. Tuy nhiên, 22% phản ánh còn tồn tại căng thẳng, áp lực trong giao tiếp, ảnh hưởng đến môi trường làm việc.

  3. Quản lý xây dựng văn hóa ứng xử: 70% cán bộ quản lý và giáo viên đánh giá việc thực hiện bộ quy tắc ứng xử trong nhà trường đạt mức khá, song vẫn còn 30% cho rằng việc thực thi chưa nghiêm túc, dẫn đến một số hành vi vi phạm chuẩn mực ứng xử vẫn xảy ra.

  4. Phối hợp giữa nhà trường, gia đình và xã hội: Chỉ có khoảng 65% đánh giá sự phối hợp này là hiệu quả, còn lại 35% cho rằng sự phối hợp chưa chặt chẽ, chưa huy động được nguồn lực xã hội và gia đình một cách tối ưu.

Thảo luận kết quả

Kết quả khảo sát cho thấy công tác quản lý xây dựng văn hóa nhà trường tại các trường mầm non huyện Chư Pưh đã đạt được những kết quả tích cực, đặc biệt trong việc nâng cao nhận thức và xây dựng bầu không khí sư phạm lành mạnh. Tuy nhiên, các hạn chế như việc thực hiện bộ quy tắc ứng xử chưa đồng đều và sự phối hợp với gia đình, xã hội còn hạn chế là những điểm cần được cải thiện. Nguyên nhân chủ yếu xuất phát từ năng lực quản lý của cán bộ quản lý chưa đồng đều, sự thiếu đồng thuận và tham gia tích cực của các bên liên quan. So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, kết quả này phù hợp với nhận định rằng văn hóa nhà trường là yếu tố quyết định đến hiệu quả giáo dục nhưng đòi hỏi sự quản lý chặt chẽ và phối hợp đa chiều. Việc trình bày dữ liệu qua biểu đồ cột thể hiện mức độ đánh giá các nội dung xây dựng văn hóa nhà trường sẽ giúp minh họa rõ nét hơn về các điểm mạnh và hạn chế hiện tại.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Nâng cao năng lực quản lý cho cán bộ quản lý: Tổ chức các khóa đào tạo, bồi dưỡng kỹ năng quản lý xây dựng văn hóa nhà trường, tập trung vào kỹ năng lãnh đạo, xây dựng kế hoạch và vận động cán bộ, giáo viên tham gia. Mục tiêu nâng điểm đánh giá năng lực quản lý lên trên 3,5 trong vòng 1 năm. Chủ thể thực hiện: Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Chư Pưh.

  2. Tăng cường thực hiện bộ quy tắc ứng xử: Ban hành quy định cụ thể, tổ chức ký cam kết và kiểm tra định kỳ việc thực hiện quy tắc ứng xử trong toàn trường. Mục tiêu đạt 100% cán bộ, giáo viên ký cam kết và giảm 50% các vi phạm chuẩn mực trong 2 năm. Chủ thể thực hiện: Hiệu trưởng các trường mầm non.

  3. Thúc đẩy phối hợp giữa nhà trường, gia đình và xã hội: Xây dựng cơ chế phối hợp chặt chẽ, tổ chức các buổi họp mặt, trao đổi thông tin thường xuyên với phụ huynh và các tổ chức xã hội. Mục tiêu nâng tỷ lệ đánh giá hiệu quả phối hợp lên trên 80% trong 1 năm. Chủ thể thực hiện: Ban giám hiệu và các tổ chức đoàn thể trong trường.

  4. Đầu tư cơ sở vật chất và cảnh quan môi trường: Huy động nguồn lực từ địa phương, gia đình và xã hội để cải thiện cơ sở vật chất, tạo môi trường học tập xanh, sạch, đẹp, an toàn. Mục tiêu hoàn thiện ít nhất 70% các hạng mục cơ sở vật chất theo tiêu chuẩn trong 3 năm. Chủ thể thực hiện: Phòng GD&ĐT phối hợp UBND địa phương.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý giáo dục mầm non: Nghiên cứu cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn giúp nâng cao năng lực quản lý xây dựng văn hóa nhà trường, từ đó cải thiện hiệu quả công tác quản lý.

  2. Giáo viên mầm non: Hiểu rõ vai trò của mình trong xây dựng văn hóa nhà trường, nâng cao nhận thức về ứng xử văn hóa, góp phần tạo môi trường giáo dục tích cực.

  3. Nhà hoạch định chính sách giáo dục: Cung cấp dữ liệu thực tiễn và đề xuất chính sách hỗ trợ phát triển văn hóa nhà trường, đặc biệt trong bối cảnh phát triển giáo dục vùng sâu, vùng xa.

  4. Phụ huynh và cộng đồng địa phương: Nâng cao nhận thức về vai trò phối hợp với nhà trường trong việc xây dựng môi trường giáo dục lành mạnh, góp phần phát triển toàn diện trẻ em.

Câu hỏi thường gặp

  1. Văn hóa nhà trường là gì và tại sao quan trọng?
    Văn hóa nhà trường là tổng hòa các giá trị vật chất và tinh thần tạo nên môi trường giáo dục. Nó ảnh hưởng đến hiệu quả dạy và học, sự phát triển toàn diện của học sinh và sự gắn kết của cán bộ, giáo viên.

  2. Các yếu tố nào ảnh hưởng đến quản lý xây dựng văn hóa nhà trường?
    Bao gồm yếu tố khách quan như chính sách, điều kiện kinh tế xã hội, cơ sở vật chất và yếu tố chủ quan như năng lực quản lý, nhận thức của cán bộ, giáo viên và sự phối hợp của gia đình, xã hội.

  3. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả quản lý xây dựng văn hóa nhà trường?
    Cần nâng cao năng lực quản lý, thực hiện nghiêm bộ quy tắc ứng xử, tăng cường phối hợp với gia đình và xã hội, đồng thời đầu tư cơ sở vật chất phù hợp.

  4. Vai trò của hiệu trưởng trong xây dựng văn hóa nhà trường là gì?
    Hiệu trưởng là người lãnh đạo, định hướng, tổ chức và kiểm tra việc xây dựng văn hóa nhà trường, tạo bầu không khí sư phạm tích cực và vận động sự tham gia của toàn thể cán bộ, giáo viên.

  5. Phối hợp giữa nhà trường và gia đình có ý nghĩa thế nào?
    Phối hợp giúp tạo môi trường giáo dục đồng bộ, hỗ trợ trẻ phát triển toàn diện, đồng thời huy động nguồn lực xã hội tham gia xây dựng văn hóa nhà trường hiệu quả hơn.

Kết luận

  • Luận văn đã xây dựng được cơ sở lý luận vững chắc về quản lý xây dựng văn hóa nhà trường mầm non, kết hợp lý thuyết văn hóa tổ chức và chức năng quản lý.
  • Thực trạng quản lý xây dựng văn hóa nhà trường tại các trường mầm non huyện Chư Pưh đã đạt được nhiều kết quả tích cực nhưng còn tồn tại hạn chế về thực thi quy tắc ứng xử và phối hợp xã hội.
  • Đề xuất các biện pháp cụ thể nhằm nâng cao năng lực quản lý, tăng cường thực hiện quy tắc ứng xử, thúc đẩy phối hợp nhà trường - gia đình - xã hội và đầu tư cơ sở vật chất.
  • Nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn quan trọng cho các nhà quản lý giáo dục, giáo viên và các bên liên quan trong việc phát triển văn hóa nhà trường mầm non.
  • Các bước tiếp theo cần triển khai đào tạo, kiểm tra thực hiện và đánh giá hiệu quả các biện pháp đề xuất, đồng thời mở rộng nghiên cứu sang các địa phương khác để hoàn thiện mô hình quản lý xây dựng văn hóa nhà trường.

Hành động ngay hôm nay để góp phần xây dựng môi trường giáo dục mầm non lành mạnh, phát triển bền vững cho thế hệ tương lai!