Tổng quan nghiên cứu

Hoạt động bồi dưỡng năng lực sư phạm (NLSP) cho giáo viên tiểu học đóng vai trò then chốt trong việc nâng cao chất lượng giáo dục phổ thông, đặc biệt trong bối cảnh đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo tại Việt Nam. Tại huyện Châu Thành, tỉnh Sóc Trăng, với 23 trường tiểu học và hơn 8.900 học sinh hoàn thành chương trình tiểu học năm học 2016-2017, công tác bồi dưỡng NLSP cho giáo viên được xem là một trong những nhiệm vụ trọng tâm nhằm đáp ứng yêu cầu phát triển giáo dục địa phương. Tuy nhiên, thực trạng quản lý hoạt động bồi dưỡng NLSP cho giáo viên tại đây còn nhiều hạn chế như nhận thức chưa đầy đủ về tầm quan trọng, kế hoạch bồi dưỡng còn phụ thuộc nhiều vào chỉ đạo cấp trên, phối hợp giữa các bộ phận chưa nhịp nhàng, và hiệu quả bồi dưỡng chưa cao.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm khảo sát thực trạng quản lý hoạt động bồi dưỡng NLSP cho giáo viên tiểu học tại huyện Châu Thành, tỉnh Sóc Trăng, từ đó đề xuất các biện pháp nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động này. Nghiên cứu tập trung vào các chức năng quản lý gồm lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra - đánh giá hoạt động bồi dưỡng NLSP, trong phạm vi 7 trường tiểu học đại diện cho toàn huyện. Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc góp phần hoàn thiện cơ sở lý luận và thực tiễn quản lý bồi dưỡng NLSP, đồng thời hỗ trợ nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên tiểu học, góp phần phát triển giáo dục địa phương và đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên quan điểm hệ thống - cấu trúc, xem quản lý hoạt động bồi dưỡng NLSP là một hệ thống tổng thể gồm nhiều yếu tố tương tác như mục tiêu, nội dung, phương pháp, hình thức, chủ thể và môi trường. Các chức năng quản lý gồm lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra - đánh giá được áp dụng để phân tích và đánh giá thực trạng. Ngoài ra, nghiên cứu vận dụng lý thuyết năng lực thực hiện (Competency-based approach), trong đó NLSP được hiểu là tổ hợp kiến thức, kỹ năng và thái độ cần thiết để giáo viên thực hiện hiệu quả hoạt động dạy học và giáo dục. Khái niệm năng lực sư phạm được cụ thể hóa thành năng lực chung và năng lực dạy học - giáo dục, bao gồm các năng lực thiết kế hoạt động, tổ chức lớp học, kiểm tra đánh giá và ứng dụng công nghệ thông tin.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp phối hợp giữa nghiên cứu lý luận và thực tiễn. Nguồn dữ liệu chính được thu thập qua khảo sát bằng bảng hỏi với 7 trường tiểu học tại huyện Châu Thành, tỉnh Sóc Trăng, bao gồm Ban giám hiệu, tổ trưởng chuyên môn và giáo viên. Cỡ mẫu khảo sát gồm 23 cán bộ quản lý và 120 giáo viên, được chọn theo phương pháp chọn mẫu ngẫu nhiên có chủ đích nhằm đảm bảo tính đại diện. Bảng hỏi được thiết kế dựa trên cơ sở lý luận về quản lý và bồi dưỡng NLSP, đảm bảo giá trị nội dung và độ tin cậy thống kê.

Phương pháp phân tích dữ liệu sử dụng phần mềm SPSS 20 và Excel 2010 để xử lý số liệu, đánh giá thực trạng và khảo sát tính cần thiết, khả thi của các biện pháp đề xuất. Ngoài ra, phương pháp phỏng vấn sâu được áp dụng với Ban giám hiệu và giáo viên nhằm bổ sung thông tin, làm rõ các vấn đề chưa được phản ánh đầy đủ qua bảng hỏi. Timeline nghiên cứu kéo dài từ tháng 1 đến tháng 10 năm 2018, bao gồm các giai đoạn thu thập dữ liệu, xử lý số liệu, phân tích và đề xuất giải pháp.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng lập kế hoạch bồi dưỡng NLSP: 85% cán bộ quản lý đánh giá công tác lập kế hoạch bồi dưỡng được thực hiện đầy đủ, tuy nhiên chỉ khoảng 60% giáo viên cho rằng kế hoạch phù hợp với nhu cầu thực tế. Việc lập kế hoạch còn phụ thuộc nhiều vào chỉ đạo cấp trên, thiếu tính chủ động và sáng tạo.

  2. Tổ chức và chỉ đạo hoạt động bồi dưỡng: 70% cán bộ quản lý cho biết công tác tổ chức bồi dưỡng được thực hiện theo kế hoạch, nhưng chỉ 55% giáo viên cảm nhận hiệu quả thực tế. Việc phối hợp giữa các bộ phận trong nhà trường còn hạn chế, ảnh hưởng đến chất lượng bồi dưỡng.

  3. Kiểm tra, đánh giá hoạt động bồi dưỡng: Chỉ 50% cán bộ quản lý và 45% giáo viên đánh giá công tác kiểm tra, đánh giá được thực hiện nghiêm túc và khách quan. Việc đánh giá chủ yếu dựa trên kết quả dự giờ, thao giảng và hồ sơ sổ sách, chưa có hệ thống đánh giá toàn diện.

  4. Yếu tố ảnh hưởng đến quản lý bồi dưỡng: Yếu tố chủ quan như nhận thức của cán bộ quản lý và giáo viên về tầm quan trọng của bồi dưỡng NLSP chiếm tỷ lệ ảnh hưởng khoảng 75%. Yếu tố khách quan như cơ sở vật chất, kinh phí và thời gian dành cho bồi dưỡng được đánh giá ảnh hưởng khoảng 65%. Thời gian dành cho bồi dưỡng bị hạn chế do giáo viên phải đảm nhận nhiều nhiệm vụ khác.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy công tác quản lý hoạt động bồi dưỡng NLSP cho giáo viên tiểu học tại huyện Châu Thành đã đạt được một số kết quả tích cực trong khâu lập kế hoạch và tổ chức, nhưng còn nhiều hạn chế trong chỉ đạo, phối hợp và kiểm tra đánh giá. Nguyên nhân chủ yếu do nhận thức chưa đồng đều giữa cán bộ quản lý và giáo viên, sự phụ thuộc vào chỉ đạo cấp trên, cũng như hạn chế về điều kiện vật chất và thời gian.

So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, hoạt động bồi dưỡng tại huyện Châu Thành chưa phát huy tối đa vai trò tự chủ của nhà trường và giáo viên như mô hình tại Phần Lan hay Nhật Bản, nơi giáo viên được khuyến khích tự học, tự nghiên cứu và chia sẻ kinh nghiệm. Việc kiểm tra, đánh giá còn mang tính hình thức, chưa thực sự phản ánh năng lực thực tế của giáo viên sau bồi dưỡng.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ đánh giá của cán bộ quản lý và giáo viên về từng chức năng quản lý (lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo, kiểm tra) và bảng phân tích các yếu tố ảnh hưởng chủ quan, khách quan. Điều này giúp minh họa rõ nét các điểm mạnh, điểm yếu trong quản lý hoạt động bồi dưỡng NLSP.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường nhận thức và trách nhiệm của cán bộ quản lý và giáo viên: Tổ chức các buổi tập huấn, hội thảo nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của bồi dưỡng NLSP, nhằm nâng cao ý thức tự học, tự bồi dưỡng của giáo viên. Thời gian thực hiện trong 6 tháng đầu năm học, do Phòng Giáo dục và Ban giám hiệu các trường chủ trì.

  2. Xây dựng kế hoạch bồi dưỡng linh hoạt, phù hợp thực tiễn: Khuyến khích các trường chủ động xây dựng kế hoạch bồi dưỡng dựa trên nhu cầu thực tế của giáo viên và đặc điểm địa phương, giảm sự phụ thuộc vào chỉ đạo cấp trên. Thời gian áp dụng từ năm học tiếp theo, do Ban giám hiệu và tổ chuyên môn thực hiện.

  3. Đổi mới phương pháp tổ chức và chỉ đạo bồi dưỡng: Áp dụng phương pháp bồi dưỡng tích cực, lấy người học làm trung tâm, tăng cường bồi dưỡng tại chỗ, dự giờ, thao giảng, sinh hoạt chuyên môn chuyên đề, kết hợp ứng dụng công nghệ thông tin. Thời gian triển khai trong năm học, do Ban giám hiệu và tổ chuyên môn phối hợp thực hiện.

  4. Hoàn thiện công tác kiểm tra, đánh giá: Xây dựng hệ thống đánh giá toàn diện, khách quan, bao gồm đánh giá quá trình và kết quả bồi dưỡng, sử dụng đa dạng công cụ như phiếu khảo sát, phỏng vấn, quan sát thực tế. Thời gian thực hiện trong 1 năm, do Ban giám hiệu và tổ kiểm tra đánh giá đảm nhiệm.

  5. Tăng cường điều kiện vật chất và thời gian cho bồi dưỡng: Đề xuất cấp trên hỗ trợ kinh phí, trang thiết bị, tạo điều kiện về thời gian cho giáo viên tham gia bồi dưỡng, giảm áp lực công việc. Thời gian vận động và thực hiện trong 2 năm, do Phòng Giáo dục và các trường phối hợp thực hiện.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý giáo dục tiểu học: Luận văn cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý hoạt động bồi dưỡng NLSP, giúp nâng cao năng lực quản lý, xây dựng kế hoạch và tổ chức bồi dưỡng hiệu quả.

  2. Giáo viên tiểu học: Giúp hiểu rõ về các năng lực sư phạm cần bồi dưỡng, phương pháp tự học, tự bồi dưỡng và cách tham gia các hoạt động bồi dưỡng nhằm nâng cao trình độ chuyên môn.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản lý giáo dục: Cung cấp tài liệu tham khảo về phương pháp nghiên cứu, phân tích thực trạng và đề xuất giải pháp quản lý giáo dục trong lĩnh vực bồi dưỡng giáo viên.

  4. Cơ quan quản lý giáo dục địa phương: Hỗ trợ xây dựng chính sách, kế hoạch phát triển đội ngũ giáo viên tiểu học, nâng cao chất lượng giáo dục địa phương thông qua quản lý hoạt động bồi dưỡng NLSP.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao quản lý hoạt động bồi dưỡng NLSP cho giáo viên lại quan trọng?
    Quản lý tốt giúp đảm bảo hoạt động bồi dưỡng diễn ra đúng kế hoạch, hiệu quả, nâng cao năng lực giáo viên, từ đó cải thiện chất lượng giáo dục. Ví dụ, tại huyện Châu Thành, quản lý hiệu quả góp phần nâng tỷ lệ giáo viên đạt chuẩn lên 100%.

  2. Các chức năng quản lý hoạt động bồi dưỡng gồm những gì?
    Bao gồm lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra - đánh giá. Mỗi chức năng đều có vai trò quan trọng trong việc đảm bảo hoạt động bồi dưỡng đạt mục tiêu đề ra.

  3. Làm thế nào để đánh giá hiệu quả hoạt động bồi dưỡng NLSP?
    Có thể sử dụng kết hợp các phương pháp như dự giờ, thao giảng, khảo sát ý kiến giáo viên, đánh giá hồ sơ sổ sách và kết quả học tập của học sinh để đánh giá toàn diện.

  4. Những yếu tố nào ảnh hưởng đến quản lý hoạt động bồi dưỡng NLSP?
    Bao gồm yếu tố chủ quan như nhận thức, năng lực quản lý của cán bộ và giáo viên; yếu tố khách quan như cơ sở vật chất, kinh phí, thời gian và văn bản chỉ đạo của ngành.

  5. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động bồi dưỡng NLSP?
    Cần tăng cường nhận thức, xây dựng kế hoạch linh hoạt, đổi mới phương pháp tổ chức, hoàn thiện kiểm tra đánh giá và cải thiện điều kiện vật chất, thời gian cho giáo viên tham gia bồi dưỡng.

Kết luận

  • Quản lý hoạt động bồi dưỡng NLSP cho giáo viên tiểu học tại huyện Châu Thành đã đạt được một số kết quả tích cực nhưng còn nhiều hạn chế cần khắc phục.
  • Các chức năng quản lý gồm lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra - đánh giá đều có vai trò quan trọng trong nâng cao hiệu quả bồi dưỡng.
  • Yếu tố chủ quan và khách quan đều ảnh hưởng đáng kể đến chất lượng quản lý và hiệu quả bồi dưỡng.
  • Đề xuất các biện pháp cụ thể nhằm nâng cao nhận thức, đổi mới phương pháp, hoàn thiện hệ thống đánh giá và cải thiện điều kiện thực hiện.
  • Nghiên cứu mở ra hướng đi cho các bước tiếp theo trong việc phát triển đội ngũ giáo viên tiểu học đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông.

Call-to-action: Các cơ quan quản lý giáo dục và nhà trường cần phối hợp triển khai các giải pháp đề xuất nhằm nâng cao chất lượng quản lý và bồi dưỡng NLSP cho giáo viên, góp phần phát triển giáo dục tiểu học bền vững tại địa phương.