I. Tổng quan về Rối loạn phổ tự kỷ và Phương pháp PECS
Rối loạn phổ tự kỷ (RLPTK) là một rối loạn phát triển thần kinh ảnh hưởng đến giao tiếp, tương tác xã hội và hành vi. Trẻ RLPTK thường gặp khó khăn trong việc thể hiện nhu cầu và giao tiếp hiệu quả. Phương pháp PECS (Picture Exchange Communication System - Hệ thống giao tiếp trao đổi hình ảnh) được phát triển như một công cụ hỗ trợ giao tiếp cho trẻ RLPTK, đặc biệt là những trẻ gặp khó khăn về ngôn ngữ. PECS sử dụng hình ảnh để trẻ có thể giao tiếp bằng cách trao đổi hình ảnh với người đối diện. Phương pháp này đã được nghiên cứu và ứng dụng rộng rãi trên thế giới và cho thấy hiệu quả trong việc cải thiện kỹ năng giao tiếp của trẻ RLPTK. Ví dụ, nghiên cứu của Ganz và Simpson (2004) đã tập trung vào việc áp dụng PECS để cải thiện kỹ năng giao tiếp từ cơ bản đến nâng cao cho trẻ tự kỷ. Một nghiên cứu khác của Flippin, Reszka và Watson (2010) cũng xem xét hiệu quả của PECS và cho thấy đây là một công cụ hữu ích. Tài liệu này cũng đề cập đến những nghiên cứu ban đầu về tự kỷ, như trường hợp cậu bé hoang dã Victor được Jean Marc Itard (1774-1838) tiếp nhận, và thuật ngữ "Tự kỷ" được đưa ra bởi Eugen Bleuler (1857-1940). Những nghiên cứu này đặt nền móng cho sự hiểu biết về RLPTK và sự cần thiết của các biện pháp can thiệp giáo dục.
II. Phương pháp PECS và ứng dụng cho trẻ RLPTK 3 4 tuổi
PECS được thiết kế để giúp trẻ RLPTK, đặc biệt là trẻ từ 3-4 tuổi, phát triển kỹ năng giao tiếp chức năng. Phương pháp này tập trung vào việc dạy trẻ chủ động giao tiếp bằng cách trao đổi hình ảnh để thể hiện nhu cầu và mong muốn. Tài liệu nhấn mạnh tầm quan trọng của việc áp dụng PECS cho trẻ RLPTK 3-4 tuổi, giai đoạn mà việc can thiệp sớm có thể mang lại hiệu quả tốt nhất. PECS không chỉ giúp trẻ giao tiếp mà còn hỗ trợ phát triển ngôn ngữ, tăng sự tự tin và khả năng hòa nhập xã hội. Tài liệu cũng đề cập đến các giai đoạn của PECS và những lưu ý khi sử dụng phương pháp này, bao gồm việc phối hợp giữa giáo viên và gia đình, xây dựng bộ hình ảnh theo chủ đề, và tạo môi trường học tập phù hợp. Việc “luyện âm, luyện hơi, luyện giọng sau đó đến luyện nói” được đề cập như một phần quan trọng trong việc can thiệp cho trẻ tự kỷ chưa có ngôn ngữ, nhấn mạnh sự cần thiết của việc xây dựng nền tảng giao tiếp cơ bản.
III. Nghiên cứu thực trạng và đề xuất biện pháp tại Trung tâm Giáo dục Ngày Mới
Tài liệu trình bày kết quả khảo sát thực trạng về việc áp dụng phương pháp PECS tại Trung tâm Giáo dục Ngày Mới, quận Đống Đa, Hà Nội. Khảo sát được thực hiện trên giáo viên, cán bộ quản lý và phụ huynh để đánh giá nhận thức và thực trạng sử dụng PECS trong việc phát triển kỹ năng giao tiếp cho trẻ RLPTK 3-4 tuổi. Dựa trên kết quả khảo sát, tài liệu đề xuất các biện pháp nhằm tăng cường hiệu quả của việc sử dụng PECS, bao gồm phối hợp giữa các lực lượng giáo dục và gia đình, xây dựng bộ hình ảnh PECS theo chủ đề cụ thể, và tạo môi trường lớp học và môi trường sinh hoạt gia đình phù hợp. Việc đề xuất các biện pháp này dựa trên nguyên tắc đảm bảo tính mục tiêu, linh hoạt, phát triển, kế thừa, tương tác và cá biệt hóa trong giáo dục trẻ RLPTK. Tài liệu cũng trình bày kết quả thực nghiệm áp dụng các biện pháp đề xuất và đưa ra kết luận về hiệu quả của chúng.
