I. Tổng quan về động cơ giảng dạy và tầm quan trọng của nghiên cứu
Luận án tập trung nghiên cứu về động cơ giảng dạy (ĐCGD) của giảng viên ở các học viện Quân đội nhân dân (QĐND) Lào. Động cơ được định nghĩa là động lực thúc đẩy con người hoạt động, ảnh hưởng trực tiếp đến cường độ và hiệu suất làm việc. Đối với giảng viên, ĐCGD là yếu tố quyết định chất lượng giáo dục, đào tạo. ĐCGD được thể hiện qua nhận thức, thái độ, xúc cảm và tính tích cực hành động của giảng viên, hướng họ vượt qua khó khăn để hoàn thành nhiệm vụ giảng dạy.
1.1. Tầm quan trọng của ĐCGD: Việc nghiên cứu ĐCGD của giảng viên tại các học viện QĐND Lào là cần thiết do chất lượng giảng dạy, dù đã có nhiều tiến bộ, vẫn còn hạn chế. Một trong những nguyên nhân được xác định là do nhận thức, thái độ và sự nỗ lực của một bộ phận giảng viên chưa cao, phản ánh ĐCGD chưa được thỏa mãn đầy đủ. ĐCGD tích cực sẽ thúc đẩy giảng viên chủ động đổi mới, nâng cao chất lượng bài giảng, đóng góp vào mục tiêu đào tạo.
1.2. Mục tiêu và phạm vi nghiên cứu: Nghiên cứu này nhằm làm rõ các vấn đề lý luận và thực tiễn về ĐCGD, từ đó đề xuất biện pháp tâm lý - xã hội để phát triển ĐCGD tích cực, nâng cao chất lượng giảng dạy. Nghiên cứu tập trung vào biểu hiện, mức độ và các yếu tố ảnh hưởng đến ĐCGD, bao gồm nhận thức, thái độ, cảm xúc và hành động của giảng viên. Phạm vi nghiên cứu bao gồm 392 giảng viên, 78 cán bộ quản lý và 187 học viên tại 4 học viện QĐND Lào.
II. Các hướng tiếp cận nghiên cứu về động cơ trong tâm lý học
Luận án đã xem xét các hướng tiếp cận nghiên cứu về động cơ trong tâm lý học, bao gồm Phân tâm học, tâm lý học hành vi, tâm lý học nhận thức, tâm lý học nhân văn và tâm lý học hoạt động. Mỗi hướng tiếp cận đều đóng góp vào việc lý giải bản chất, nguồn gốc và sự phát triển của động cơ.
2.1. Phân tâm học: Theo trường phái này, động lực thúc đẩy con người hoạt động xuất phát từ nhu cầu của “cái nó”, với hai động lực cơ bản là bản năng sống (Eros) và bản năng chết (Thanatos). Freud cho rằng mọi hành vi đều bị chi phối bởi hai xung lực này. Các nhà phân tâm học mới như Adler, Fromm và Horney lại có những giải thích khác. Adler nhấn mạnh nhu cầu bù đắp cảm giác tự ti, Fromm tập trung vào khát vọng tự do và độc lập, còn Horney cho rằng động cơ hình thành từ việc vượt qua lo âu, được biểu hiện qua sự bất lực, thù địch và cô lập.
2.2. Các hướng tiếp cận khác: Ngoài Phân tâm học, luận án cũng đề cập đến các hướng tiếp cận khác như tâm lý học hành vi (nhấn mạnh vai trò của môi trường), tâm lý học nhận thức (tập trung vào quá trình xử lý thông tin), tâm lý học nhân văn (quan tâm đến nhu cầu tự hoàn thiện) và tâm lý học hoạt động (xem xét động cơ trong bối cảnh hoạt động cụ thể). Việc xem xét đa chiều này giúp luận án có cái nhìn toàn diện về động cơ, làm nền tảng cho việc nghiên cứu ĐCGD của giảng viên.
III. Lý luận về động cơ giảng dạy của giảng viên ở các học viện QĐND Lào
Luận án xây dựng lý luận về ĐCGD dựa trên chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Cay Sỏn Phôm Vi Hản và các quan điểm của Đảng Nhân dân Cách mạng Lào về phát triển đội ngũ nhà giáo. ĐCGD được xem là một hệ thống phức tạp chịu ảnh hưởng của nhiều yếu tố.
3.1. Các biểu hiện của ĐCGD: Luận án chỉ rõ ba biểu hiện chính của ĐCGD: nhận thức (hiểu biết về vai trò, tầm quan trọng của giảng dạy), thái độ, cảm xúc (yêu nghề, tâm huyết với công việc) và tính tích cực hành động (nỗ lực đổi mới, nâng cao chất lượng giảng dạy). Ba mặt này có mối quan hệ chặt chẽ, tác động qua lại lẫn nhau.
3.2. Các yếu tố ảnh hưởng đến ĐCGD: Luận án cũng phân tích các yếu tố chủ quan và khách quan ảnh hưởng đến ĐCGD. Yếu tố chủ quan bao gồm năng lực sư phạm, trình độ chuyên môn, niềm đam mê với nghề nghiệp, mục tiêu nghề nghiệp, v.v. Yếu tố khách quan bao gồm chính sách đãi ngộ, môi trường làm việc, sự hỗ trợ từ đồng nghiệp và lãnh đạo, v.v. Việc xác định các yếu tố này là cơ sở để đề xuất biện pháp can thiệp, phát triển ĐCGD tích cực.
IV. Đóng góp và ý nghĩa của luận án
Luận án có những đóng góp mới về lý luận và thực tiễn trong việc nghiên cứu ĐCGD của giảng viên ở các học viện QĐND Lào.
4.1. Đóng góp về lý luận: Luận án hệ thống hóa và xây dựng các khái niệm cơ bản như “động cơ”, “hoạt động giảng dạy” và “ĐCGD của giảng viên ở các học viện QĐND Lào”. Nghiên cứu làm rõ các biểu hiện và yếu tố ảnh hưởng đến ĐCGD, bổ sung vào lý luận về tâm lý học sư phạm, tâm lý học giáo dục và tâm lý học sư phạm quân sự.
4.2. Đóng góp về thực tiễn: Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học cho việc lãnh đạo, chỉ đạo nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên. Các biện pháp tâm lý - xã hội được đề xuất có thể áp dụng để phát triển ĐCGD tích cực, góp phần nâng cao chất lượng giảng dạy tại các học viện QĐND Lào. Kết quả nghiên cứu cũng có thể dùng làm tài liệu tham khảo cho các học viện, nhà trường khác trong QĐND Lào. Luận án góp phần nâng cao chất lượng đào tạo cán bộ quân đội, đáp ứng yêu cầu phát triển của đất nước.
