Tổng quan nghiên cứu

Động lực giảng dạy của giảng viên là yếu tố then chốt quyết định chất lượng đào tạo và sự phát triển bền vững của các cơ sở giáo dục đại học. Tại Trường Đại học Bà Rịa – Vũng Tàu, với hơn 10 năm xây dựng và phát triển, đội ngũ giảng viên đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao chất lượng đào tạo, góp phần phát triển nguồn nhân lực cho tỉnh và cả nước. Tuy nhiên, sự thay đổi về chính sách lương thưởng, phúc lợi và môi trường làm việc sau khi trường gia nhập Tập đoàn giáo dục Nguyễn Hoàng từ năm 2016 đã đặt ra câu hỏi về mức độ ảnh hưởng của các yếu tố này đến động lực giảng dạy của giảng viên.

Nghiên cứu được thực hiện trong khoảng thời gian từ tháng 06/2018 đến tháng 01/2019, khảo sát 155 giảng viên đang công tác tại trường nhằm xác định các yếu tố tác động đến động lực giảng dạy. Mục tiêu chính là đánh giá mức độ ảnh hưởng của từng yếu tố và đề xuất các giải pháp quản trị nhằm nâng cao động lực giảng dạy, từ đó góp phần cải thiện chất lượng đào tạo và hiệu quả công tác giảng dạy tại trường. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa thiết thực đối với các nhà quản lý giáo dục trong việc xây dựng chính sách nhân sự phù hợp, đồng thời đóng góp vào kho tàng lý thuyết về động lực làm việc trong lĩnh vực giáo dục đại học.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết động lực làm việc kinh điển và hiện đại, bao gồm:

  • Lý thuyết tháp nhu cầu của Abraham Maslow (1942): Phân loại nhu cầu của con người theo thứ tự từ nhu cầu sinh lý đến nhu cầu tự thể hiện, nhấn mạnh rằng động lực làm việc xuất phát từ việc thỏa mãn các nhu cầu này theo trình tự.
  • Lý thuyết hai yếu tố của Herzberg (1959): Phân biệt giữa các yếu tố duy trì (như lương thưởng, điều kiện làm việc) và các yếu tố thúc đẩy (như thành tích, sự công nhận) ảnh hưởng đến sự hài lòng và động lực làm việc.
  • Lý thuyết kỳ vọng của Vroom (1964): Động lực làm việc phụ thuộc vào kỳ vọng của cá nhân về khả năng hoàn thành nhiệm vụ và phần thưởng nhận được.
  • Lý thuyết thúc đẩy của McClelland (1968): Tập trung vào ba nhu cầu cơ bản gồm thành đạt, liên kết và quyền lực, ảnh hưởng đến động lực cá nhân trong công việc.

Các khái niệm chính trong nghiên cứu bao gồm: chế độ lương thưởng và đãi ngộ, mối quan hệ với đồng nghiệp, lãnh đạo trực tiếp, đào tạo và phát triển, sự công nhận, thái độ của sinh viên và động lực giảng dạy.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp định tính và định lượng:

  • Nghiên cứu định tính: Thảo luận nhóm với 10 cán bộ, giảng viên nhằm khám phá và xác định các yếu tố ảnh hưởng đến động lực giảng dạy, đồng thời hoàn thiện bảng câu hỏi khảo sát.
  • Nghiên cứu định lượng: Khảo sát chính thức 155 giảng viên tại Trường Đại học Bà Rịa – Vũng Tàu bằng bảng câu hỏi chuẩn hóa. Dữ liệu được phân tích bằng phần mềm SPSS 20, sử dụng các kỹ thuật như kiểm định độ tin cậy Cronbach’s Alpha, phân tích nhân tố khám phá (EFA), phân tích tương quan và hồi quy bội để kiểm định mô hình và các giả thuyết nghiên cứu.

Cỡ mẫu được xác định theo nguyên tắc 5 quan sát cho mỗi biến, với tổng số 28 biến quan sát, do đó mẫu tối thiểu là 140, đảm bảo tính đại diện và độ tin cậy của kết quả.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Mối quan hệ với đồng nghiệp là yếu tố ảnh hưởng mạnh nhất đến động lực giảng dạy với hệ số hồi quy cao nhất trong mô hình. Khoảng 85% giảng viên đánh giá mối quan hệ đồng nghiệp thân thiện, hỗ trợ giúp tăng cường động lực làm việc.
  2. Lãnh đạo trực tiếp có ảnh hưởng tích cực rõ rệt, chiếm khoảng 78% mức độ tác động, thể hiện qua sự quan tâm, tôn trọng và phân công công việc phù hợp của lãnh đạo đối với giảng viên.
  3. Đào tạo và phát triển được đánh giá là yếu tố quan trọng, với hơn 70% giảng viên cho biết các cơ hội đào tạo và phát triển nghề nghiệp góp phần nâng cao động lực giảng dạy.
  4. Thái độ của sinh viên cũng tác động tích cực, khoảng 65% giảng viên cảm nhận sự tôn trọng và hứng thú học tập của sinh viên làm tăng động lực giảng dạy.
  5. Sự công nhận có ảnh hưởng yếu nhất, tuy nhiên vẫn có tác động tích cực với khoảng 55% giảng viên đồng thuận về vai trò của việc công nhận thành tích trong công việc.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy mối quan hệ đồng nghiệp và lãnh đạo trực tiếp là hai yếu tố chủ đạo tạo động lực cho giảng viên, phù hợp với các nghiên cứu trước đây trong lĩnh vực giáo dục đại học. Môi trường làm việc tích cực, sự hỗ trợ từ đồng nghiệp và lãnh đạo giúp giảng viên cảm thấy được trân trọng và gắn bó hơn với công việc. Đào tạo và phát triển nghề nghiệp cũng là yếu tố then chốt, phản ánh nhu cầu nâng cao năng lực chuyên môn và cơ hội thăng tiến của giảng viên.

Thái độ tích cực của sinh viên góp phần tạo cảm hứng giảng dạy, đồng thời giảm thiểu áp lực và căng thẳng trong công tác giảng dạy. Mặc dù sự công nhận có mức độ ảnh hưởng thấp hơn, nhưng vẫn đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì sự hài lòng và động lực lâu dài.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện mức độ ảnh hưởng tương đối của từng yếu tố, hoặc bảng hệ số hồi quy chi tiết minh họa mức độ tác động cụ thể. So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế cho thấy sự nhất quán về vai trò của các yếu tố xã hội và quản lý trong việc thúc đẩy động lực làm việc của giảng viên.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường xây dựng môi trường làm việc thân thiện, hỗ trợ giữa các đồng nghiệp nhằm nâng cao sự gắn kết và hợp tác, qua đó thúc đẩy động lực giảng dạy. Thời gian thực hiện: 6-12 tháng. Chủ thể: Ban lãnh đạo nhà trường và các khoa, viện.
  2. Đào tạo và nâng cao năng lực lãnh đạo trực tiếp để đảm bảo sự quan tâm, tôn trọng và phân công công việc phù hợp cho giảng viên. Thời gian: 12 tháng. Chủ thể: Phòng tổ chức cán bộ, Ban giám hiệu.
  3. Mở rộng và minh bạch các chương trình đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn và phát triển nghề nghiệp cho giảng viên, tạo điều kiện thăng tiến rõ ràng. Thời gian: liên tục hàng năm. Chủ thể: Phòng đào tạo, Trung tâm phát triển nguồn nhân lực.
  4. Xây dựng chính sách công nhận thành tích công bằng, minh bạch và đa dạng hình thức khen thưởng nhằm khích lệ sự nỗ lực và đóng góp của giảng viên. Thời gian: 6 tháng. Chủ thể: Ban chấp hành công đoàn, Ban giám hiệu.
  5. Tăng cường tương tác tích cực giữa giảng viên và sinh viên, tổ chức các hoạt động giao lưu, phản hồi để nâng cao thái độ tích cực của sinh viên đối với giảng viên. Thời gian: 6-12 tháng. Chủ thể: Phòng công tác sinh viên, các khoa.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo các trường đại học và cao đẳng tư thục: Giúp hiểu rõ các yếu tố ảnh hưởng đến động lực giảng dạy, từ đó xây dựng chính sách nhân sự hiệu quả.
  2. Phòng tổ chức cán bộ và quản lý nhân sự: Áp dụng các giải pháp nâng cao động lực làm việc, cải thiện môi trường làm việc và phát triển đội ngũ giảng viên.
  3. Giảng viên và cán bộ quản lý giáo dục: Nắm bắt các yếu tố thúc đẩy động lực cá nhân và tập thể, từ đó nâng cao hiệu quả công tác giảng dạy và nghiên cứu.
  4. Các nhà nghiên cứu trong lĩnh vực quản trị giáo dục và phát triển nguồn nhân lực: Tham khảo mô hình nghiên cứu và phương pháp phân tích để phát triển các nghiên cứu tiếp theo về động lực làm việc trong giáo dục.

Câu hỏi thường gặp

  1. Động lực giảng dạy là gì và tại sao nó quan trọng?
    Động lực giảng dạy là sự thôi thúc và quyết tâm của giảng viên trong việc hoàn thành nhiệm vụ giảng dạy. Nó ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng đào tạo và sự phát triển bền vững của nhà trường.

  2. Những yếu tố nào ảnh hưởng mạnh nhất đến động lực giảng dạy?
    Mối quan hệ với đồng nghiệp và lãnh đạo trực tiếp là hai yếu tố có ảnh hưởng mạnh nhất, theo kết quả khảo sát tại Trường Đại học Bà Rịa – Vũng Tàu.

  3. Làm thế nào để nâng cao động lực giảng dạy của giảng viên?
    Tăng cường môi trường làm việc tích cực, đào tạo phát triển nghề nghiệp, cải thiện chính sách lương thưởng và công nhận thành tích là các giải pháp hiệu quả.

  4. Phương pháp nghiên cứu nào được sử dụng trong luận văn?
    Nghiên cứu kết hợp định tính (thảo luận nhóm) và định lượng (khảo sát 155 giảng viên, phân tích bằng SPSS) để đảm bảo tính chính xác và toàn diện.

  5. Kết quả nghiên cứu có thể áp dụng cho các trường đại học khác không?
    Mô hình và kết quả có tính tham khảo cao, đặc biệt phù hợp với các trường đại học tư thục tại Việt Nam có điều kiện tương tự, tuy nhiên cần điều chỉnh phù hợp với đặc thù từng trường.

Kết luận

  • Nghiên cứu xác định 6 yếu tố ảnh hưởng đến động lực giảng dạy của giảng viên tại Trường Đại học Bà Rịa – Vũng Tàu, trong đó mối quan hệ với đồng nghiệp và lãnh đạo trực tiếp có tác động mạnh nhất.
  • Phương pháp nghiên cứu kết hợp định tính và định lượng với cỡ mẫu 155 giảng viên đảm bảo độ tin cậy và tính đại diện của kết quả.
  • Kết quả nghiên cứu góp phần củng cố lý thuyết động lực làm việc trong lĩnh vực giáo dục đại học và cung cấp cơ sở thực tiễn cho các nhà quản lý giáo dục.
  • Đề xuất các giải pháp quản trị cụ thể nhằm nâng cao động lực giảng dạy, tập trung vào cải thiện môi trường làm việc, đào tạo phát triển và chính sách công nhận.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp đề xuất, đánh giá hiệu quả và mở rộng nghiên cứu sang các trường đại học khác trong khu vực.

Hành động ngay hôm nay: Các nhà quản lý giáo dục và giảng viên nên áp dụng các khuyến nghị từ nghiên cứu để nâng cao chất lượng giảng dạy, góp phần phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao cho xã hội.