Luận Văn Thạc Sĩ Về Bầu Không Khí Tâm Lý Của Giảng Viên Tại Học Viện Chính Trị Hành Chính Khu Vực I

• Tác giả: Nguyễn Thị Phương
• Người hướng dẫn: GS.TS Phạm Thành Nghị
• Trường học: Đại học Quốc gia Hà Nội
• Chuyên ngành: Tâm lý học
• Đề tài: Bầu Không Khí Tâm Lý Giảng Viên Tại Học Viện Chính Trị - Hành Chính Khu Vực I
• Loại tài liệu: luận văn
• Năm xuất bản: 2013
• Địa điểm: Hà Nội

• PHẦN MỞ ĐẦU
• 0.1. Lý do chọn đề tài
• 0.2. Mục đích nghiên cứu
• 0.3. Nhiệm vụ nghiên cứu
• 0.4. Đối tượng và khách thể nghiên cứu
• 0.5. Phạm vi nghiên cứu
• 0.6. Giả thuyết nghiên cứu
• 0.7. Phương pháp nghiên cứu
• 0.7.1. Phương pháp nghiên cứu tài liệu
• 0.7.2. Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi
• 0.7.3. Phương pháp phỏng vấn sâu
• 0.7.4. Phương pháp trắc nghiệm Fiedler
• 0.7.5. Phương pháp xử lý kết quả nghiên cứu bằng thống kê toán học
• 1. CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA ĐỀ TÀI
• 1.1. Tổng quan một số nghiên cứu về bầu không khí tâm lý
• 1.1.1. Một số công trình nghiên cứu về bầu không khí tâm lý trên thế giới
• 1.1.1.1. Nghiên cứu về bầu không khí tâm lý ở nước ngoài
• 1.1.1.2. Nghiên cứu về bầu không khí tâm lý ở Liên Xô
• 3. CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 3.1. Thực trạng bầu không khí tâm lý của tập thể giảng viên học viện Chính trị - Hành chính khu vực I
• 3.1.1. Bầu không khí tâm lý thể hiện qua sự thỏa mãn của người giảng viên về người lãnh đạo đơn vị
• 3.1.2. Bầu không khí tâm lý thể hiện qua sự thỏa mãn của giảng viên về mối quan hệ giữa giảng viên với giảng viên
• 3.1.3. Bầu không khí tâm lý thể hiện qua sự thỏa mãn của người giảng viên đối với công việc
• 3.1.4. Đánh giá bầu không khí tâm lý của tập thể giảng viên học viện Chính trị - Hành chính khu vực I
• 3.2. Các yếu tố ảnh hưởng đến bầu không khí tâm lý của tập thể giảng viên học viện Chính trị - Hành chính khu vực I
• 3.2.1. Các yếu tố thuộc về người lãnh đạo
• 3.2.2. Các yếu tố thuộc về bản thân người giảng viên
• 3.2.3. Nhóm các yếu tố tâm lý xã hội
• 3.2.4. Mối quan hệ giữa các yếu tố tác động với bầu không khí tâm lý của tập thể giảng viên
• PHỤ LỤC
• appendix I. Phiếu trưng cầu ý kiến
• appendix II. Phiếu trưng cầu ý kiến
• appendix III. Phiếu đánh giá F.
• appendix IV. Xử lý bảng hỏi dành cho giảng viên
• appendix V. Xử lý bảng hỏi dành cho lãnh đạo
• appendix VI. Xử lý phiếu F.
• DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Cơ sở lý luận của đề tài

Nghiên cứu về bầu không khí tâm lý trong môi trường giáo dục, đặc biệt là tại Học viện Chính trị - Hành chính khu vực I, là một lĩnh vực quan trọng. Bầu không khí tâm lý không chỉ ảnh hưởng đến giảng viên mà còn tác động đến chất lượng đào tạo và sự phát triển nghề nghiệp của họ. Các nghiên cứu trước đây đã chỉ ra rằng bầu không khí tâm lý tích cực có thể nâng cao sự hài lòng và động lực làm việc của giảng viên. Đặc biệt, sự thỏa mãn trong mối quan hệ giữa giảng viên và lãnh đạo, cũng như giữa các giảng viên với nhau, là yếu tố quyết định trong việc hình thành bầu không khí tâm lý tích cực. Theo đó, việc nghiên cứu các yếu tố ảnh hưởng đến bầu không khí tâm lý là cần thiết để đề xuất các giải pháp cải thiện môi trường làm việc cho giảng viên.

1.1. Tổng quan nghiên cứu về bầu không khí tâm lý

Nghiên cứu về bầu không khí tâm lý đã được thực hiện rộng rãi trên thế giới, đặc biệt là trong các tổ chức giáo dục. Các tác giả như Elton Mayo đã chỉ ra rằng bầu không khí tâm lý có ảnh hưởng lớn đến năng suất lao động và sự hài lòng của nhân viên. Các nghiên cứu này nhấn mạnh rằng bầu không khí tâm lý không chỉ là một khái niệm trừu tượng mà còn có thể đo lường và cải thiện thông qua các biện pháp quản lý hiệu quả. Việc hiểu rõ về bầu không khí tâm lý giúp các nhà lãnh đạo xây dựng môi trường làm việc tích cực, từ đó nâng cao chất lượng giảng dạy và sự phát triển nghề nghiệp của giảng viên.

1.2. Các yếu tố ảnh hưởng đến bầu không khí tâm lý

Có nhiều yếu tố ảnh hưởng đến bầu không khí tâm lý trong tập thể giảng viên. Các yếu tố này bao gồm phong cách lãnh đạo, mối quan hệ giữa các giảng viên, và sự thỏa mãn trong công việc. Phong cách lãnh đạo có thể tạo ra một môi trường làm việc tích cực hoặc tiêu cực, ảnh hưởng đến sự hợp tác và động lực của giảng viên. Mối quan hệ giữa các giảng viên cũng đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành bầu không khí tâm lý. Sự hỗ trợ và chia sẻ giữa các đồng nghiệp có thể tạo ra một môi trường làm việc thân thiện và hiệu quả hơn. Cuối cùng, sự thỏa mãn trong công việc, bao gồm các yếu tố như lương bổng, chế độ đãi ngộ và điều kiện làm việc, cũng là những yếu tố quyết định đến bầu không khí tâm lý.

II. Kết quả nghiên cứu

Kết quả nghiên cứu cho thấy bầu không khí tâm lý tại Học viện Chính trị - Hành chính khu vực I chủ yếu là tích cực. Sự thỏa mãn của giảng viên về mối quan hệ với lãnh đạo và đồng nghiệp là cao, điều này cho thấy rằng môi trường làm việc tại đây khá thuận lợi. Tuy nhiên, vẫn còn một số vấn đề cần cải thiện, như sự giao tiếp giữa các giảng viên và lãnh đạo. Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng các yếu tố như phong cách lãnh đạo và sự hỗ trợ từ đồng nghiệp có ảnh hưởng lớn đến bầu không khí tâm lý. Những giảng viên cảm thấy được hỗ trợ và tôn trọng thường có mức độ hài lòng cao hơn trong công việc.

2.1. Thực trạng bầu không khí tâm lý

Thực trạng bầu không khí tâm lý tại Học viện Chính trị - Hành chính khu vực I cho thấy rằng giảng viên cảm thấy hài lòng với công việc của mình. Họ đánh giá cao sự hỗ trợ từ lãnh đạo và đồng nghiệp, điều này tạo ra một môi trường làm việc tích cực. Tuy nhiên, một số giảng viên vẫn cảm thấy cần có sự cải thiện trong giao tiếp và hợp tác giữa các bộ phận. Điều này cho thấy rằng mặc dù bầu không khí tâm lý chủ yếu là tích cực, vẫn cần có những nỗ lực để nâng cao hơn nữa sự hài lòng và động lực làm việc của giảng viên.

2.2. Các yếu tố ảnh hưởng đến bầu không khí tâm lý

Các yếu tố ảnh hưởng đến bầu không khí tâm lý bao gồm phong cách lãnh đạo, sự hỗ trợ từ đồng nghiệp và điều kiện làm việc. Phong cách lãnh đạo dân chủ và cởi mở thường tạo ra một môi trường làm việc tích cực hơn. Sự hỗ trợ từ đồng nghiệp cũng rất quan trọng, vì nó giúp giảng viên cảm thấy được tôn trọng và có giá trị trong tập thể. Cuối cùng, điều kiện làm việc, bao gồm lương bổng và chế độ đãi ngộ, cũng ảnh hưởng đến bầu không khí tâm lý. Những giảng viên có điều kiện làm việc tốt thường có mức độ hài lòng cao hơn.

Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh đổi mới đất nước và nâng cao chất lượng đào tạo cán bộ, bầu không khí tâm lý trong tập thể giảng viên đóng vai trò then chốt trong việc phát huy năng lực và sáng tạo của đội ngũ này. Học viện Chính trị - Hành chính khu vực I, với hơn 60 năm phát triển, là trung tâm đào tạo, bồi dưỡng cán bộ lãnh đạo, quản lý của Đảng và Nhà nước tại khu vực phía Bắc. Nghiên cứu được thực hiện trên 120 giảng viên và 13 lãnh đạo thuộc 14 khoa, phòng của học viện nhằm đánh giá thực trạng bầu không khí tâm lý và các yếu tố ảnh hưởng trong tập thể giảng viên.

Mục tiêu nghiên cứu là làm rõ bản chất, thực trạng bầu không khí tâm lý của tập thể giảng viên, đồng thời xác định các yếu tố tác động để đề xuất giải pháp xây dựng môi trường làm việc tích cực, nâng cao sự thỏa mãn và hiệu quả công tác giảng dạy. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào ba mối quan hệ chính: giữa giảng viên với lãnh đạo, giữa giảng viên với đồng nghiệp và giữa giảng viên với công việc, được khảo sát tại Học viện Chính trị - Hành chính khu vực I, Hà Nội trong giai đoạn từ năm 2011 đến 2013.

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp dữ liệu thực tiễn, góp phần nâng cao chất lượng quản lý và phát triển đội ngũ giảng viên, đồng thời tạo nền tảng cho các chính sách phát triển nguồn nhân lực trong các cơ sở đào tạo chính trị. Kết quả nghiên cứu cũng hỗ trợ việc xây dựng bầu không khí tâm lý tích cực, góp phần nâng cao hiệu quả đào tạo cán bộ lãnh đạo, quản lý trong bối cảnh hội nhập và phát triển hiện nay.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết tâm lý học xã hội và quản lý, trong đó nổi bật là:

• Lý thuyết các mối quan hệ con người của Elton Mayo: Nhấn mạnh vai trò của các mối quan hệ liên nhân cách và bầu không khí tâm lý xã hội trong việc nâng cao năng suất lao động. Mayo cho rằng sự đoàn kết và trung thành trong nhóm tạo động lực mạnh mẽ hơn các khuyến khích vật chất.

• Lý thuyết trường của Kurt Lewin: Phân tích hành vi cá nhân và nhóm như một hệ thống lực động, trong đó phong cách lãnh đạo (độc đoán, dân chủ, tự do) ảnh hưởng trực tiếp đến bầu không khí tâm lý của tập thể.

• Mô hình trắc nghiệm Fiedler về phong cách lãnh đạo và bầu không khí tâm lý: Đo lường mối quan hệ giữa lãnh đạo và người dưới quyền, cấu trúc nhiệm vụ và quyền lực lãnh đạo, từ đó đánh giá hiệu quả phong cách lãnh đạo trong các tình huống khác nhau.

Các khái niệm chính được sử dụng gồm: tập thể (nhóm người có tổ chức, mục tiêu chung và tính pháp lý), bầu không khí tâm lý (trạng thái tâm lý xã hội phản ánh mối quan hệ liên nhân cách, tâm trạng và sự thỏa mãn trong tập thể), và các yếu tố cấu thành bầu không khí tâm lý gồm quan hệ theo chiều dọc (giữa lãnh đạo và giảng viên), chiều ngang (giữa các giảng viên), và quan hệ với công việc (điều kiện, thu nhập, chính sách).

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp kết hợp định lượng và định tính:

• Nguồn dữ liệu: Thu thập từ 120 giảng viên và 13 lãnh đạo của Học viện Chính trị - Hành chính khu vực I, phân bố theo giới tính, độ tuổi, học vị và thâm niên công tác.

• Phương pháp thu thập dữ liệu:

  • Điều tra bằng bảng hỏi gồm 23 câu hỏi cho giảng viên và 13 câu hỏi cho lãnh đạo, tập trung vào ba mối quan hệ chính và các yếu tố ảnh hưởng.
  • Phỏng vấn sâu với một số lãnh đạo và giảng viên để làm rõ các vấn đề về phong cách lãnh đạo, quan hệ đồng nghiệp và sự thỏa mãn công việc.
  • Trắc nghiệm Fiedler nhằm đánh giá bầu không khí tâm lý tập thể qua 10 thang đo đối nghĩa.

• Phương pháp phân tích:

  • Xử lý số liệu bằng phần mềm SPSS 16.0, sử dụng thống kê mô tả, phân tích tương quan và kiểm định độ tin cậy.
  • So sánh kết quả bảng hỏi với kết quả trắc nghiệm Fiedler để kiểm chứng độ chính xác.
  • Phân tích nội dung phỏng vấn nhằm bổ sung và giải thích các kết quả định lượng.

• Timeline nghiên cứu:

  • Tháng 1-3/2011: Chuẩn bị đề cương và thu thập tài liệu.
  • Tháng 4/2011-8/2012: Xây dựng cơ sở lý luận.
  • Tháng 11/2012: Chuẩn hóa phiếu điều tra.
  • Tháng 1/2013: Triển khai khảo sát và xử lý dữ liệu.
  • Tháng 11/2013: Bảo vệ luận văn.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Thực trạng bầu không khí tâm lý tích cực trong tập thể giảng viên
   Kết quả trắc nghiệm Fiedler cho thấy điểm trung bình bầu không khí tâm lý là khoảng 7,1, thuộc nhóm "tích cực". Trong đó, 62% giảng viên đánh giá mối quan hệ với lãnh đạo là tích cực, 68% hài lòng với quan hệ đồng nghiệp, và 55% thỏa mãn với công việc hiện tại.

2. Ảnh hưởng mạnh mẽ của phong cách lãnh đạo đến bầu không khí tâm lý
   70% giảng viên đánh giá phong cách lãnh đạo là dân chủ, tạo điều kiện cho sự tham gia và phát huy sáng tạo. Sự hài lòng về phẩm chất đạo đức và năng lực lãnh đạo đạt mức trung bình 7,5/9 điểm, góp phần làm tăng sự tin tưởng và gắn bó trong tập thể.

3. Tính tích cực và sự đoàn kết của giảng viên là yếu tố then chốt
   Khoảng 65% giảng viên thể hiện thái độ tích cực trong công việc và tham gia các hoạt động chung của học viện. Sự hợp tác, chia sẻ và hỗ trợ lẫn nhau được đánh giá cao với mức độ đồng thuận trên 70%, góp phần củng cố bầu không khí tâm lý lành mạnh.

4. Các yếu tố tâm lý - xã hội và điều kiện làm việc ảnh hưởng đến sự thỏa mãn
   Mức độ thỏa mãn về thu nhập và chính sách khen thưởng đạt khoảng 58%, trong khi điều kiện làm việc được đánh giá ở mức 60%. Văn hóa truyền thống tập thể và các hoạt động ngoại khóa được xem là nhân tố tích cực giúp duy trì bầu không khí tâm lý ổn định.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu khẳng định giả thuyết rằng bầu không khí tâm lý của tập thể giảng viên là tích cực, được thể hiện qua sự thỏa mãn về mối quan hệ với lãnh đạo, đồng nghiệp và công việc. Phong cách lãnh đạo dân chủ, năng lực và phẩm chất đạo đức của lãnh đạo là nhân tố quyết định tạo nên môi trường làm việc tích cực, phù hợp với các nghiên cứu của Elton Mayo và Fiedler về vai trò của lãnh đạo trong việc hình thành bầu không khí tâm lý.

Sự đoàn kết và tính tích cực của giảng viên cũng là yếu tố quan trọng, tương đồng với quan điểm của các nhà tâm lý học Xô Viết về vai trò của mối quan hệ liên nhân cách trong tập thể. Mức độ thỏa mãn về điều kiện làm việc và chính sách còn ở mức trung bình cho thấy cần có sự cải thiện để nâng cao hiệu quả công tác và sự gắn bó lâu dài của giảng viên.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ thỏa mãn theo từng mối quan hệ, biểu đồ tròn phân bố phong cách lãnh đạo được đánh giá, và bảng so sánh điểm trung bình các yếu tố ảnh hưởng. Các kết quả phỏng vấn sâu bổ sung làm rõ nguyên nhân của sự hài lòng và những khó khăn còn tồn tại, giúp đề xuất giải pháp phù hợp.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường đào tạo và phát triển phong cách lãnh đạo dân chủ
   Đào tạo kỹ năng lãnh đạo cho đội ngũ quản lý nhằm nâng cao năng lực giao tiếp, tạo động lực và phát huy sáng tạo trong tập thể. Mục tiêu đạt 80% lãnh đạo được đào tạo trong vòng 12 tháng, do Ban Giám đốc học viện phối hợp với các đơn vị đào tạo thực hiện.

2. Xây dựng chương trình phát triển văn hóa tập thể và truyền thống tích cực
   Tổ chức các hoạt động ngoại khóa, hội thảo, giao lưu nhằm tăng cường sự gắn kết và hỗ trợ lẫn nhau giữa các giảng viên. Mục tiêu tăng tỷ lệ tham gia hoạt động chung lên 75% trong 1 năm, do phòng Công tác sinh viên và các khoa chủ trì.

3. Cải thiện điều kiện làm việc và chính sách đãi ngộ
   Rà soát, điều chỉnh chính sách lương thưởng, chế độ khen thưởng và điều kiện làm việc để nâng cao sự thỏa mãn của giảng viên. Mục tiêu nâng mức độ hài lòng về thu nhập và điều kiện làm việc lên trên 70% trong 18 tháng, do Ban Tổ chức cán bộ phối hợp với phòng Hành chính quản trị thực hiện.

4. Khuyến khích sự tham gia và đóng góp ý kiến của giảng viên
   Thiết lập kênh phản hồi hiệu quả, tổ chức các cuộc họp định kỳ để giảng viên có thể đề xuất ý kiến, góp phần hoàn thiện quy chế, chính sách. Mục tiêu 90% giảng viên tham gia đóng góp ý kiến trong các cuộc họp hàng quý, do các khoa và phòng Đào tạo phối hợp thực hiện.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Ban lãnh đạo các học viện, trường đại học chính trị
   Giúp hiểu rõ vai trò của bầu không khí tâm lý trong quản lý đội ngũ giảng viên, từ đó xây dựng chính sách lãnh đạo phù hợp nhằm nâng cao hiệu quả đào tạo.

2. Nhà quản lý nhân sự trong các cơ sở giáo dục và đào tạo
   Cung cấp cơ sở dữ liệu và phương pháp đánh giá bầu không khí tâm lý, hỗ trợ trong việc thiết kế các chương trình phát triển nguồn nhân lực và cải thiện môi trường làm việc.

3. Giảng viên và cán bộ nghiên cứu tâm lý học tổ chức
   Là tài liệu tham khảo về các yếu tố ảnh hưởng đến tâm lý tập thể, giúp phát triển các nghiên cứu sâu hơn về tâm lý lao động và quản lý giáo dục.

4. Các chuyên gia tư vấn phát triển tổ chức và đào tạo lãnh đạo
   Cung cấp mô hình và kết quả thực tiễn để áp dụng trong việc tư vấn xây dựng văn hóa tổ chức, nâng cao sự hài lòng và hiệu quả làm việc của đội ngũ cán bộ, giảng viên.

Câu hỏi thường gặp

1. Bầu không khí tâm lý là gì và tại sao nó quan trọng trong tập thể giảng viên?
   Bầu không khí tâm lý là trạng thái tâm lý xã hội phản ánh mối quan hệ, tâm trạng và sự thỏa mãn của các thành viên trong tập thể. Nó ảnh hưởng trực tiếp đến sự đoàn kết, sáng tạo và hiệu quả công việc của giảng viên, từ đó tác động đến chất lượng đào tạo.

2. Những yếu tố nào ảnh hưởng mạnh nhất đến bầu không khí tâm lý trong tập thể giảng viên?
   Phong cách lãnh đạo, tính tích cực và sự đoàn kết của giảng viên, cùng với điều kiện làm việc và chính sách đãi ngộ là những yếu tố chủ chốt ảnh hưởng đến bầu không khí tâm lý tích cực.

3. Phương pháp nào được sử dụng để đánh giá bầu không khí tâm lý trong nghiên cứu này?
   Nghiên cứu sử dụng bảng hỏi khảo sát, phỏng vấn sâu và trắc nghiệm Fiedler để đo lường sự thỏa mãn về các mối quan hệ trong tập thể, kết hợp phân tích thống kê bằng phần mềm SPSS nhằm đảm bảo tính khách quan và chính xác.

4. Làm thế nào để cải thiện bầu không khí tâm lý trong tập thể giảng viên?
   Cải thiện phong cách lãnh đạo theo hướng dân chủ, tăng cường hoạt động văn hóa tập thể, nâng cao điều kiện làm việc và chính sách đãi ngộ, đồng thời khuyến khích sự tham gia và đóng góp ý kiến của giảng viên.

5. Kết quả nghiên cứu có thể áp dụng cho các tổ chức khác ngoài học viện không?
   Có, các nguyên tắc về bầu không khí tâm lý và các yếu tố ảnh hưởng có thể áp dụng rộng rãi trong các tổ chức giáo dục, doanh nghiệp và cơ quan nhà nước nhằm nâng cao hiệu quả làm việc và sự hài lòng của nhân viên.

Kết luận

• Bầu không khí tâm lý của tập thể giảng viên Học viện Chính trị - Hành chính khu vực I được đánh giá là tích cực, với mức độ thỏa mãn cao về mối quan hệ lãnh đạo, đồng nghiệp và công việc.
• Phong cách lãnh đạo dân chủ, phẩm chất đạo đức và năng lực của lãnh đạo đóng vai trò quyết định trong việc hình thành bầu không khí tâm lý tích cực.
• Tính tích cực, sự đoàn kết và hợp tác giữa các giảng viên góp phần củng cố môi trường làm việc lành mạnh, thúc đẩy sáng tạo và hiệu quả công tác.
• Các yếu tố tâm lý - xã hội và điều kiện làm việc cần được cải thiện để nâng cao sự hài lòng và gắn bó lâu dài của giảng viên.
• Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm phát triển phong cách lãnh đạo, văn hóa tập thể, điều kiện làm việc và chính sách đãi ngộ, với lộ trình thực hiện rõ ràng trong vòng 12-18 tháng.

Tiếp theo, các nhà quản lý và lãnh đạo học viện cần triển khai các giải pháp đề xuất, đồng thời tiếp tục nghiên cứu mở rộng để nâng cao chất lượng bầu không khí tâm lý, góp phần phát triển bền vững đội ngũ giảng viên và nâng cao hiệu quả đào tạo cán bộ lãnh đạo, quản lý. Để biết thêm chi tiết và áp dụng hiệu quả, quý độc giả và các nhà nghiên cứu có thể tham khảo toàn văn luận văn.