Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo theo Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 4/11/2013 của Đảng, giáo dục nghệ thuật được xác định là một trong những yếu tố quan trọng góp phần phát triển toàn diện phẩm chất và năng lực học sinh. Tại huyện Tiên Du, tỉnh Bắc Ninh, với 16 trường tiểu học, tổng số 14.384 học sinh và 54 giáo viên dạy môn nghệ thuật, việc quản lý giáo dục nghệ thuật theo hướng trải nghiệm đang được quan tâm nhưng còn nhiều hạn chế. Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng quản lý giáo dục nghệ thuật ở các trường tiểu học huyện Tiên Du theo hướng trải nghiệm, từ đó đề xuất các biện pháp quản lý phù hợp, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục nghệ thuật và phát triển năng lực thẩm mỹ cho học sinh. Nghiên cứu được thực hiện trong giai đoạn từ tháng 11/2022 đến tháng 5/2023, tập trung khảo sát 10 trường tiểu học với 80 cán bộ quản lý và giáo viên. Ý nghĩa của nghiên cứu thể hiện qua việc cung cấp cơ sở khoa học cho công tác quản lý giáo dục nghệ thuật, đồng thời góp phần thực hiện hiệu quả chương trình giáo dục phổ thông mới, nâng cao năng lực sáng tạo và phát triển toàn diện cho học sinh tiểu học.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý giáo dục nghệ thuật theo hướng trải nghiệm, bao gồm:

  • Lý thuyết giáo dục nghệ thuật: Giáo dục nghệ thuật là hoạt động giáo dục nhằm phát triển năng lực thẩm mỹ, kỹ năng thực hành và sáng tạo nghệ thuật cho học sinh, góp phần hình thành nhân cách toàn diện.

  • Lý thuyết trải nghiệm trong giáo dục: Trải nghiệm là quá trình cá nhân tiếp xúc trực tiếp với môi trường, vận dụng kiến thức và cảm xúc để nhận thức và phát triển năng lực. Giáo dục theo hướng trải nghiệm giúp học sinh phát triển kỹ năng giải quyết vấn đề, sáng tạo và tự chủ.

  • Mô hình quản lý giáo dục: Quản lý giáo dục là quá trình tác động có chủ đích của cán bộ quản lý nhằm tổ chức, điều phối các hoạt động giáo dục đạt mục tiêu đề ra, bao gồm lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo, kiểm tra và đánh giá.

Các khái niệm chính được sử dụng gồm: giáo dục nghệ thuật, giáo dục trải nghiệm, quản lý giáo dục nghệ thuật, năng lực thẩm mỹ, hoạt động trải nghiệm.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng kết hợp các phương pháp sau:

  • Phương pháp nghiên cứu lý thuyết: So sánh, phân tích, hệ thống hóa các kết quả nghiên cứu liên quan đến quản lý giáo dục nghệ thuật và giáo dục trải nghiệm để xây dựng khung lý luận.

  • Phương pháp điều tra thực tiễn: Thu thập dữ liệu qua phiếu hỏi khảo sát 118 cán bộ quản lý và giáo viên tại 16 trường tiểu học huyện Tiên Du, tập trung vào nhận thức, thực trạng quản lý và các yếu tố ảnh hưởng.

  • Phương pháp quan sát và phỏng vấn sâu: Quan sát trực tiếp các hoạt động giáo dục nghệ thuật theo hướng trải nghiệm và phỏng vấn cán bộ quản lý, giáo viên để thu thập thông tin chi tiết.

  • Phương pháp thống kê toán học: Xử lý số liệu khảo sát bằng các kỹ thuật thống kê mô tả, phân tích tần suất, tỷ lệ phần trăm để đánh giá thực trạng và mức độ ảnh hưởng của các yếu tố.

Cỡ mẫu khảo sát gồm 80 người (30 cán bộ quản lý, 50 giáo viên), được chọn theo phương pháp chọn mẫu thuận tiện nhằm đảm bảo tính đại diện cho các trường tiểu học trong huyện. Thời gian nghiên cứu kéo dài từ tháng 11/2022 đến tháng 5/2023.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Nhận thức về vai trò giáo dục nghệ thuật theo hướng trải nghiệm: 66,2% cán bộ quản lý và giáo viên đánh giá giáo dục nghệ thuật theo hướng trải nghiệm là rất quan trọng, trong khi 3,4% cho rằng không quan trọng. Khoảng 10,2% đánh giá là ít quan trọng, cho thấy vẫn còn tồn tại nhận thức chưa đồng đều.

  2. Thực trạng tổ chức hoạt động giáo dục nghệ thuật: Các trường tiểu học đã tổ chức đa dạng các hoạt động như câu lạc bộ văn nghệ, trò chơi học tập, sự kiện và hội thi. Tuy nhiên, cơ sở vật chất phục vụ cho giáo dục nghệ thuật còn thiếu, đặc biệt là trang thiết bị âm nhạc và mỹ thuật, ảnh hưởng đến hiệu quả tổ chức.

  3. Năng lực đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý: Đội ngũ giáo viên âm nhạc cơ bản đủ về số lượng (31 giáo viên), nhưng còn thiếu giáo viên mỹ thuật tại một số trường. Năng lực tổ chức hoạt động trải nghiệm của giáo viên và năng lực quản lý của cán bộ quản lý có sự khác biệt, ảnh hưởng đến chất lượng hoạt động.

  4. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý giáo dục nghệ thuật: Yếu tố chủ quan như năng lực cán bộ quản lý, tính tích cực học tập của học sinh, năng lực tổ chức của giáo viên đóng vai trò quan trọng. Yếu tố khách quan gồm cơ sở vật chất, sự phối hợp giữa các lực lượng giáo dục và sự quan tâm của chính quyền địa phương cũng ảnh hưởng đáng kể.

Thảo luận kết quả

Kết quả khảo sát cho thấy giáo dục nghệ thuật theo hướng trải nghiệm được đánh giá cao về vai trò trong phát triển năng lực học sinh, phù hợp với mục tiêu đổi mới chương trình giáo dục phổ thông. Tuy nhiên, sự thiếu đồng bộ trong nhận thức và năng lực quản lý, cùng với hạn chế về cơ sở vật chất, là những nguyên nhân chính làm giảm hiệu quả tổ chức hoạt động.

So sánh với các nghiên cứu trong ngành giáo dục nghệ thuật, kết quả tương đồng với báo cáo của ngành về việc cần nâng cao năng lực đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý để đáp ứng yêu cầu đổi mới. Việc tổ chức các hoạt động trải nghiệm đa dạng đã tạo điều kiện cho học sinh phát triển kỹ năng và phẩm chất, tuy nhiên cần có sự đầu tư đồng bộ hơn về trang thiết bị và nguồn lực.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tỷ lệ nhận thức về vai trò giáo dục nghệ thuật, bảng thống kê số lượng giáo viên và cơ sở vật chất, cũng như biểu đồ đánh giá mức độ ảnh hưởng các yếu tố chủ quan và khách quan đến quản lý giáo dục nghệ thuật.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Nâng cao nhận thức và năng lực quản lý của cán bộ quản lý và giáo viên: Tổ chức các khóa bồi dưỡng chuyên sâu về quản lý giáo dục nghệ thuật theo hướng trải nghiệm, tập trung vào kỹ năng lập kế hoạch, tổ chức và đánh giá hoạt động. Thời gian thực hiện trong 6 tháng đầu năm học, do Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện chủ trì.

  2. Hoàn thiện quy trình lập kế hoạch và tổ chức hoạt động giáo dục nghệ thuật: Xây dựng quy trình chuẩn hóa lập kế hoạch, tổ chức và đánh giá hoạt động trải nghiệm môn nghệ thuật, đảm bảo tính hệ thống và khả thi. Thực hiện ngay từ đầu năm học, do Ban giám hiệu các trường phối hợp tổ chuyên môn thực hiện.

  3. Đầu tư cơ sở vật chất và trang thiết bị phục vụ giáo dục nghệ thuật: Huy động nguồn lực từ ngân sách nhà nước, xã hội hóa và các tổ chức tài trợ để bổ sung trang thiết bị âm nhạc, mỹ thuật, tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động trải nghiệm. Kế hoạch đầu tư trong vòng 1 năm, do UBND huyện phối hợp Phòng Giáo dục và các trường thực hiện.

  4. Tăng cường phối hợp giữa nhà trường, gia đình và cộng đồng: Xây dựng cơ chế phối hợp chặt chẽ với các tổ chức chính trị xã hội, phụ huynh và địa phương để tổ chức các hoạt động trải nghiệm ngoài nhà trường, mở rộng không gian học tập thực tế cho học sinh. Triển khai liên tục trong năm học, do Ban giám hiệu và các tổ chức xã hội địa phương phối hợp thực hiện.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý giáo dục tiểu học: Nhận diện các vấn đề thực tiễn trong quản lý giáo dục nghệ thuật, từ đó áp dụng các biện pháp nâng cao hiệu quả quản lý tại trường.

  2. Giáo viên môn nghệ thuật và giáo viên chủ nhiệm: Tăng cường hiểu biết về phương pháp tổ chức hoạt động trải nghiệm, nâng cao năng lực tổ chức và đánh giá học sinh.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản lý giáo dục, giáo dục nghệ thuật: Cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý giáo dục nghệ thuật theo hướng trải nghiệm, làm tài liệu tham khảo cho các nghiên cứu tiếp theo.

  4. Các cơ quan quản lý giáo dục địa phương: Hỗ trợ xây dựng chính sách, kế hoạch phát triển giáo dục nghệ thuật phù hợp với điều kiện thực tế địa phương, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao giáo dục nghệ thuật theo hướng trải nghiệm lại quan trọng đối với học sinh tiểu học?
    Giáo dục nghệ thuật theo hướng trải nghiệm giúp học sinh phát triển năng lực thẩm mỹ, kỹ năng thực hành và sáng tạo, đồng thời hình thành phẩm chất và năng lực chung như tự chủ, giao tiếp và giải quyết vấn đề. Ví dụ, các hoạt động câu lạc bộ văn nghệ tạo môi trường để học sinh thể hiện bản thân và phát triển kỹ năng xã hội.

  2. Những khó khăn chính trong quản lý giáo dục nghệ thuật ở các trường tiểu học huyện Tiên Du là gì?
    Khó khăn bao gồm nhận thức chưa đồng đều về vai trò giáo dục nghệ thuật, thiếu hụt cơ sở vật chất và trang thiết bị, năng lực tổ chức hoạt động trải nghiệm của giáo viên và cán bộ quản lý còn hạn chế. Điều này ảnh hưởng đến chất lượng và hiệu quả các hoạt động giáo dục nghệ thuật.

  3. Làm thế nào để nâng cao năng lực tổ chức hoạt động trải nghiệm cho giáo viên?
    Cần tổ chức các khóa bồi dưỡng chuyên môn, chia sẻ kinh nghiệm thực tiễn, hướng dẫn xây dựng kế hoạch và tổ chức hoạt động phù hợp với đặc điểm tâm lý học sinh tiểu học. Ví dụ, tập huấn về phương pháp trò chơi học tập và tổ chức sự kiện nghệ thuật giúp giáo viên tăng cường kỹ năng tổ chức.

  4. Vai trò của cơ sở vật chất trong quản lý giáo dục nghệ thuật là gì?
    Cơ sở vật chất và trang thiết bị đầy đủ, hiện đại tạo điều kiện thuận lợi cho việc tổ chức các hoạt động trải nghiệm, giúp học sinh tiếp cận thực tế và phát triển kỹ năng. Thiếu hụt cơ sở vật chất làm giảm hiệu quả hoạt động và hạn chế sự sáng tạo của học sinh.

  5. Làm thế nào để tăng cường sự phối hợp giữa nhà trường và cộng đồng trong giáo dục nghệ thuật?
    Nhà trường cần xây dựng cơ chế phối hợp với các tổ chức chính trị xã hội, phụ huynh và địa phương để tổ chức các hoạt động trải nghiệm ngoài nhà trường như triển lãm, biểu diễn nghệ thuật, tạo môi trường học tập đa dạng. Sự phối hợp này giúp huy động nguồn lực và nâng cao chất lượng giáo dục nghệ thuật.

Kết luận

  • Giáo dục nghệ thuật theo hướng trải nghiệm đóng vai trò quan trọng trong phát triển toàn diện phẩm chất và năng lực học sinh tiểu học huyện Tiên Du.
  • Thực trạng quản lý giáo dục nghệ thuật còn nhiều hạn chế về nhận thức, năng lực tổ chức và cơ sở vật chất.
  • Các yếu tố chủ quan và khách quan đều ảnh hưởng đáng kể đến hiệu quả quản lý và tổ chức hoạt động giáo dục nghệ thuật.
  • Đề xuất các biện pháp nâng cao nhận thức, hoàn thiện quy trình quản lý, đầu tư cơ sở vật chất và tăng cường phối hợp cộng đồng là cần thiết và khả thi.
  • Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn để các trường tiểu học huyện Tiên Du nâng cao chất lượng giáo dục nghệ thuật theo hướng trải nghiệm trong giai đoạn tiếp theo.

Hành động tiếp theo: Các trường và cơ quan quản lý cần triển khai ngay các biện pháp đề xuất, đồng thời tiếp tục nghiên cứu mở rộng phạm vi và đối tượng để nâng cao hiệu quả giáo dục nghệ thuật toàn diện.