Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh phát triển kinh tế xã hội ngày càng nhanh, đầu tư xây dựng đóng vai trò then chốt trong việc thúc đẩy sự phát triển hạ tầng và nâng cao chất lượng cuộc sống. Tại thành phố Thanh Hóa, số lượng dự án đầu tư xây dựng tăng đều qua các năm, với khoảng 137 dự án được quản lý trong giai đoạn 2019-2021, trong đó số dự án chuẩn bị đầu tư tăng 22% năm 2021 so với năm trước, phản ánh sự mở rộng quy mô và đa dạng loại hình dự án. Tuy nhiên, công tác quản lý dự án đầu tư xây dựng tại Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng số 1 thành phố Thanh Hóa còn tồn tại nhiều hạn chế như chất lượng hồ sơ thẩm định thấp, giám sát thi công chưa quyết liệt, tiến độ thi công kéo dài.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm phân tích thực trạng công tác quản lý dự án đầu tư xây dựng tại Ban Quản lý dự án số 1, từ đó đề xuất các giải pháp hoàn thiện nhằm nâng cao hiệu quả quản lý, đảm bảo tiến độ, chất lượng và chi phí dự án. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các dự án do Ban quản lý số 1 quản lý trên địa bàn thành phố Thanh Hóa trong giai đoạn 2019-2021, với trọng tâm là các nội dung quản lý như lập, thẩm định, phê duyệt dự án; lựa chọn nhà thầu; quản lý tiến độ, chất lượng, an toàn lao động và chi phí dự án. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao năng lực quản lý dự án đầu tư xây dựng, góp phần thúc đẩy phát triển hạ tầng bền vững tại địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý dự án đầu tư xây dựng, bao gồm:

  • Lý thuyết quản lý dự án: Quản lý dự án là quá trình áp dụng kiến thức, kỹ năng, công cụ và kỹ thuật để đạt được mục tiêu dự án, bao gồm lập kế hoạch, tổ chức, điều phối và giám sát thực hiện theo đúng tiến độ, chi phí và chất lượng đề ra.

  • Mô hình quản lý dự án đầu tư xây dựng: Nghiên cứu phân tích bốn mô hình phổ biến gồm mô hình “chìa khóa trao tay”, mô hình thuê tư vấn quản lý điều hành, mô hình quản lý theo chức năng và mô hình quản lý chuyên trách. Mỗi mô hình có ưu nhược điểm riêng, ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý dự án.

  • Khái niệm chính:

    • Dự án đầu tư xây dựng: Tập hợp các hoạt động sử dụng vốn để xây dựng, sửa chữa, cải tạo công trình nhằm phát triển, duy trì và nâng cao chất lượng công trình trong thời hạn và chi phí xác định.
    • Quản lý tiến độ: Kiểm soát thời gian thực hiện dự án theo kế hoạch được phê duyệt.
    • Quản lý chất lượng: Giám sát, kiểm tra và nghiệm thu công trình đảm bảo tiêu chuẩn kỹ thuật.
    • Quản lý an toàn lao động: Thực hiện các biện pháp phòng ngừa tai nạn và bảo vệ sức khỏe người lao động.
    • Quản lý chi phí: Kiểm soát các khoản chi phí xây lắp, tư vấn, quản lý và các chi phí khác trong dự án.

Phương pháp nghiên cứu

  • Nguồn dữ liệu: Số liệu thứ cấp được thu thập từ báo cáo hàng năm, tài liệu pháp luật, các văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến quản lý dự án đầu tư xây dựng tại Ban Quản lý dự án số 1 thành phố Thanh Hóa giai đoạn 2019-2021. Số liệu sơ cấp được thu thập thông qua khảo sát, phỏng vấn cán bộ quản lý dự án trong năm 2021.

  • Phương pháp phân tích:

    • Thống kê mô tả: Tổng hợp, phân tích số liệu về số lượng dự án, cơ cấu nguồn vốn, nhân lực, tiến độ và chất lượng dự án nhằm phản ánh thực trạng quản lý.
    • Phân tích so sánh: So sánh các chỉ tiêu qua các năm để nhận diện xu hướng, điểm mạnh và hạn chế trong công tác quản lý dự án.
    • Phân tích định tính: Đánh giá các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý dự án, bao gồm yếu tố bên trong như năng lực nhân lực, bộ máy quản lý và yếu tố bên ngoài như chính sách pháp luật, nguồn vốn và môi trường kinh tế xã hội.

  • Cỡ mẫu và chọn mẫu: Nghiên cứu khảo sát toàn bộ các dự án do Ban Quản lý dự án số 1 quản lý trong giai đoạn 2019-2021, với sự tham gia của 43 cán bộ nhân viên thuộc các phòng chức năng và điều hành dự án.

  • Timeline nghiên cứu: Thu thập và xử lý số liệu trong năm 2021, phân tích và đề xuất giải pháp hoàn thiện trong quý cuối năm 2021.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Số lượng dự án và quy mô tăng trưởng: Tổng số dự án do Ban Quản lý dự án số 1 quản lý tăng từ 106 dự án năm 2019 lên 137 dự án năm 2021, tương đương mức tăng 29% trong 3 năm. Trong đó, dự án chuẩn bị đầu tư tăng 46,7% năm 2020 so với 2019 và tăng tiếp 22,7% năm 2021 so với 2020, cho thấy sự mở rộng quy mô đầu tư hạ tầng.

  2. Cơ cấu nguồn vốn chủ yếu từ ngân sách nhà nước: Khoảng 96% nguồn vốn đầu tư là ngân sách tỉnh và thành phố, phần còn lại là nguồn vốn khác. Điều này phản ánh sự phụ thuộc lớn vào nguồn vốn công trong các dự án đầu tư xây dựng tại địa phương.

  3. Nhân lực có trình độ đại học chiếm đa số: Trong tổng số 43 cán bộ, có 34 người có trình độ đại học, chiếm 79%, tuy nhiên còn thiếu các chuyên môn chuyên sâu như điện, nước, ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý kỹ thuật dự án.

  4. Thực trạng quản lý dự án còn nhiều hạn chế:

    • Chất lượng hồ sơ thẩm định, phê duyệt dự án còn thấp, thiếu đầy đủ các báo cáo và tài liệu kỹ thuật.
    • Công tác giám sát thi công chưa được chú trọng, dẫn đến nhiều dự án chậm tiến độ, với tỷ lệ dự án hoàn thành chưa phê duyệt quyết toán chiếm tới 65% tổng số dự án hoàn thành năm 2021.
    • Quản lý an toàn lao động chưa nghiêm túc, số lượt vi phạm an toàn lao động còn cao trong giai đoạn 2019-2021.
    • Công tác quản lý chi phí còn lãng phí do thiếu kiểm soát chặt chẽ các khoản phát sinh và điều chỉnh dự toán chưa kịp thời.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các tồn tại trên xuất phát từ năng lực quản lý dự án còn hạn chế, đặc biệt là trong công tác lập, thẩm định và phê duyệt dự án, cũng như giám sát thi công. Việc thiếu các chuyên môn kỹ thuật chuyên sâu trong đội ngũ nhân lực làm giảm hiệu quả kiểm soát chất lượng và tiến độ dự án. So với các nghiên cứu trong ngành xây dựng tại các địa phương khác, tình trạng chậm tiến độ và vi phạm an toàn lao động tại Thanh Hóa có mức độ tương đương, phản ánh những khó khăn chung trong quản lý dự án đầu tư xây dựng công.

Việc phụ thuộc lớn vào nguồn vốn ngân sách nhà nước cũng tạo áp lực về tiến độ giải ngân và sử dụng vốn, ảnh hưởng đến tiến độ thi công. Các mô hình quản lý dự án hiện tại, chủ yếu theo mô hình chuyên trách, tuy tập trung nhưng chưa phát huy hết hiệu quả do thiếu sự phối hợp chặt chẽ giữa các phòng ban và đơn vị tư vấn. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tăng trưởng số lượng dự án, bảng phân tích cơ cấu nguồn vốn và biểu đồ tỷ lệ nhân lực theo trình độ để minh họa rõ hơn thực trạng.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện quy trình lập, thẩm định và phê duyệt dự án: Xây dựng bộ hồ sơ mẫu chuẩn, tăng cường đào tạo cán bộ về kỹ năng lập và thẩm định dự án, áp dụng phần mềm quản lý dự án để kiểm soát chặt chẽ tiến độ và chất lượng hồ sơ. Thời gian thực hiện: 6-12 tháng. Chủ thể: Ban Quản lý dự án, Sở Xây dựng.

  2. Nâng cao năng lực nhân lực chuyên môn: Tổ chức đào tạo chuyên sâu về kỹ thuật xây dựng, quản lý tiến độ, an toàn lao động cho cán bộ Ban Quản lý dự án; tuyển dụng bổ sung chuyên gia kỹ thuật về điện, nước. Thời gian: 12 tháng. Chủ thể: Ban Quản lý dự án, Trường Đại học Hồng Đức.

  3. Tăng cường công tác giám sát thi công và quản lý tiến độ: Áp dụng hệ thống giám sát trực tuyến, lập biểu đồ GANTT chi tiết cho từng dự án, thường xuyên đánh giá tiến độ và xử lý kịp thời các vướng mắc. Thời gian: Triển khai ngay và duy trì liên tục. Chủ thể: Ban Quản lý dự án, nhà thầu thi công.

  4. Cải thiện quản lý an toàn lao động và chi phí dự án: Ban hành quy định nghiêm ngặt về an toàn lao động, tổ chức huấn luyện định kỳ cho công nhân; xây dựng hệ thống kiểm soát chi phí dự án, giám sát chặt chẽ các khoản phát sinh và điều chỉnh dự toán. Thời gian: 6 tháng. Chủ thể: Ban Quản lý dự án, các nhà thầu.

  5. Tăng cường phối hợp giữa các phòng ban và đơn vị liên quan: Thiết lập cơ chế họp định kỳ, chia sẻ thông tin và phối hợp xử lý các vấn đề phát sinh trong quản lý dự án. Thời gian: Ngay lập tức và duy trì thường xuyên. Chủ thể: Ban Giám đốc Ban Quản lý dự án.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý dự án đầu tư xây dựng: Nghiên cứu cung cấp các phân tích thực trạng và giải pháp cụ thể giúp nâng cao hiệu quả quản lý dự án tại các Ban quản lý dự án tương tự.

  2. Chuyên gia tư vấn và nhà thầu xây dựng: Hiểu rõ các quy trình, yêu cầu quản lý dự án, từ đó phối hợp hiệu quả với chủ đầu tư và Ban quản lý dự án trong quá trình thi công.

  3. Cơ quan quản lý nhà nước về xây dựng và đầu tư: Tham khảo để hoàn thiện chính sách, quy định và hướng dẫn quản lý dự án đầu tư xây dựng phù hợp với thực tiễn địa phương.

  4. Sinh viên và nghiên cứu sinh ngành Quản trị dự án, Kinh tế xây dựng: Tài liệu tham khảo bổ ích về lý thuyết, thực trạng và phương pháp nghiên cứu quản lý dự án đầu tư xây dựng tại Việt Nam.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý dự án đầu tư xây dựng gồm những nội dung chính nào?
    Quản lý dự án bao gồm lập, thẩm định, phê duyệt dự án; lựa chọn nhà thầu; quản lý tiến độ, chất lượng, an toàn lao động và chi phí dự án. Ví dụ, quản lý tiến độ đảm bảo dự án hoàn thành đúng hạn theo kế hoạch đã duyệt.

  2. Mô hình quản lý dự án nào đang được áp dụng tại Ban Quản lý dự án số 1 Thanh Hóa?
    Ban áp dụng mô hình quản lý chuyên trách, trong đó Ban quản lý đại diện chủ đầu tư, trực tiếp điều hành và giám sát các dự án. Mô hình này giúp tập trung nguồn lực nhưng đòi hỏi năng lực quản lý cao.

  3. Những yếu tố nào ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý dự án đầu tư xây dựng?
    Bao gồm yếu tố bên trong như năng lực nhân lực, bộ máy quản lý, phương pháp quản lý; yếu tố bên ngoài như chính sách pháp luật, nguồn vốn đầu tư và môi trường kinh tế xã hội. Ví dụ, sự thay đổi chính sách pháp luật có thể ảnh hưởng đến quy trình phê duyệt dự án.

  4. Tại sao công tác giám sát thi công tại Ban Quản lý dự án số 1 còn hạn chế?
    Nguyên nhân do thiếu nhân lực chuyên môn, chưa áp dụng công nghệ giám sát hiện đại và chưa có quy trình giám sát chặt chẽ. Điều này dẫn đến nhiều dự án chậm tiến độ và chất lượng chưa được đảm bảo.

  5. Giải pháp nào giúp nâng cao quản lý an toàn lao động trong dự án?
    Tổ chức huấn luyện định kỳ, áp dụng các biện pháp phòng ngừa tai nạn, kiểm tra thiết bị thi công và thực hiện nghiêm túc các quy định về an toàn lao động. Ví dụ, việc trang bị đầy đủ bảo hộ lao động và cảnh báo nguy hiểm trên công trường giúp giảm thiểu tai nạn.

Kết luận

  • Luận văn đã phân tích toàn diện thực trạng quản lý dự án đầu tư xây dựng tại Ban Quản lý dự án số 1 thành phố Thanh Hóa trong giai đoạn 2019-2021, chỉ ra các tồn tại về tiến độ, chất lượng, an toàn và chi phí.
  • Nghiên cứu áp dụng các lý thuyết quản lý dự án và mô hình quản lý chuyên trách để đánh giá hiệu quả công tác quản lý.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm hoàn thiện quy trình quản lý, nâng cao năng lực nhân lực, tăng cường giám sát thi công và quản lý an toàn lao động.
  • Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn quan trọng, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý dự án đầu tư xây dựng tại địa phương.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai đào tạo, áp dụng công nghệ quản lý và xây dựng hệ thống giám sát tiến độ, chất lượng dự án.

Hành động ngay hôm nay để nâng cao hiệu quả quản lý dự án đầu tư xây dựng tại Ban Quản lý dự án số 1 thành phố Thanh Hóa, góp phần phát triển hạ tầng bền vững cho tương lai!