Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục phổ thông, việc quản lý đội ngũ giáo viên tiểu học theo yêu cầu Chương trình Giáo dục phổ thông 2018 trở thành vấn đề cấp thiết. Tại thị xã Bỉm Sơn, tỉnh Thanh Hóa, đội ngũ giáo viên tiểu học đóng vai trò then chốt trong việc thực hiện mục tiêu phát triển phẩm chất và năng lực người học. Theo khảo sát, tổng số cán bộ quản lý và giáo viên tại 7 trường tiểu học trên địa bàn là 163 người, trong đó có 65 cán bộ quản lý và 98 giáo viên. Mục tiêu nghiên cứu nhằm phân tích thực trạng quản lý đội ngũ giáo viên tiểu học tại thị xã Bỉm Sơn, từ đó đề xuất các biện pháp quản lý phù hợp với yêu cầu đổi mới chương trình giáo dục.

Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các trường tiểu học trên địa bàn thị xã Bỉm Sơn trong giai đoạn 2018-2022, gắn liền với việc triển khai Chương trình Giáo dục phổ thông 2018. Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên, đáp ứng yêu cầu đổi mới phương pháp dạy học, phát triển năng lực học sinh, đồng thời góp phần nâng cao hiệu quả giáo dục tiểu học tại địa phương. Các số liệu khảo sát cho thấy 100% giáo viên và cán bộ quản lý đã hoàn thành các module bồi dưỡng theo chương trình ETEP, tuy nhiên vẫn còn tồn tại hạn chế về trình độ chuyên môn, cơ cấu đội ngũ và năng lực ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết quản lý nguồn nhân lực và phát triển đội ngũ giáo viên trong bối cảnh đổi mới giáo dục. Lý thuyết quản lý của Hanrold Koontz nhấn mạnh quản lý là quá trình phối hợp các nỗ lực nhằm đạt mục tiêu chung với hiệu quả cao. Leonard Nadle đề xuất ba nhiệm vụ chính trong quản lý nguồn nhân lực: phát triển, sử dụng và tạo môi trường nguồn nhân lực. Ngoài ra, mô hình chuẩn nghề nghiệp giáo viên tiểu học theo Thông tư 20/2018/TT-BGDĐT gồm 5 tiêu chuẩn chính: phẩm chất nhà giáo, phát triển chuyên môn nghiệp vụ, xây dựng môi trường giáo dục, phát triển mối quan hệ nhà trường-gia đình-xã hội, và sử dụng ngoại ngữ cùng công nghệ thông tin.

Các khái niệm trọng tâm bao gồm:

  • Quản lý đội ngũ giáo viên tiểu học: quá trình lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra nhằm phát triển đội ngũ giáo viên đủ về số lượng, chất lượng và cơ cấu.
  • Đội ngũ giáo viên tiểu học: tập hợp những người làm công tác giảng dạy và giáo dục tại trường tiểu học, có đủ tiêu chuẩn đạo đức, chuyên môn và nghiệp vụ.
  • Chương trình Giáo dục phổ thông 2018: chương trình đổi mới với mục tiêu phát triển phẩm chất và năng lực người học, đòi hỏi đội ngũ giáo viên phải đổi mới phương pháp dạy học và nâng cao năng lực chuyên môn.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa nghiên cứu lý luận và thực tiễn.

  • Nguồn dữ liệu: thu thập từ 7 trường tiểu học tại thị xã Bỉm Sơn với tổng số 163 người tham gia khảo sát, bao gồm cán bộ quản lý và giáo viên. Dữ liệu được thu thập qua phiếu điều tra, phỏng vấn sâu, quan sát và lấy ý kiến chuyên gia.
  • Phương pháp phân tích: sử dụng thống kê mô tả, phân tích định lượng và định tính bằng phần mềm Excel để xử lý số liệu khảo sát.
  • Timeline nghiên cứu: khảo sát và thu thập dữ liệu trong giai đoạn 2018-2022, tập trung vào việc đánh giá thực trạng và đề xuất biện pháp quản lý đội ngũ giáo viên tiểu học theo yêu cầu chương trình GDPT 2018.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng đội ngũ giáo viên tiểu học: Tổng số giáo viên tại 7 trường là 98 người, với cơ cấu trình độ đào tạo đa dạng nhưng vẫn còn thiếu giáo viên dạy môn Tin học và Tiếng Anh, đặc biệt ở lớp 3 bắt đầu thực hiện chương trình mới. Tỷ lệ giáo viên có trình độ đại học trở lên chiếm khoảng 85%, tuy nhiên năng lực ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học chỉ đạt khoảng 60%.
  2. Quản lý quy hoạch đội ngũ giáo viên: Công tác quy hoạch đội ngũ còn hạn chế, chưa đáp ứng kịp thời nhu cầu phát triển của nhà trường. Chỉ khoảng 50% trường có kế hoạch quy hoạch đội ngũ giáo viên rõ ràng và sát với thực tế.
  3. Tuyển dụng và sử dụng giáo viên: Việc tuyển dụng chưa hoàn toàn minh bạch và chưa phù hợp với yêu cầu đổi mới chương trình. Tỷ lệ giáo viên được tuyển dụng theo đúng chuẩn nghề nghiệp mới chỉ đạt khoảng 70%.
  4. Đào tạo, bồi dưỡng và đãi ngộ: 100% giáo viên đã tham gia các khóa bồi dưỡng theo chương trình ETEP, nhưng việc bồi dưỡng chưa đồng đều và chưa tập trung vào các kỹ năng ứng dụng công nghệ thông tin. Chế độ đãi ngộ chưa tương xứng, ảnh hưởng đến động lực làm việc của giáo viên.
  5. Kiểm tra, đánh giá chất lượng giáo viên: Hình thức đánh giá đa dạng nhưng chưa thực sự khách quan và toàn diện. Tự đánh giá và đánh giá đồng nghiệp chiếm tỷ lệ cao, trong khi đánh giá từ học sinh và phụ huynh còn hạn chế.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân của những hạn chế trên xuất phát từ nhiều yếu tố chủ quan và khách quan. Về chủ quan, năng lực quản lý của cán bộ quản lý nhà trường chưa đồng đều, phong cách lãnh đạo chưa phù hợp với yêu cầu đổi mới. Về khách quan, chính sách đãi ngộ chưa đủ hấp dẫn, điều kiện làm việc còn thiếu thốn, đặc biệt là trang thiết bị công nghệ hỗ trợ dạy học. So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, kết quả tương đồng với thực trạng chung của nhiều địa phương khi triển khai chương trình GDPT 2018.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ phân bố trình độ giáo viên, bảng tổng hợp tỷ lệ tham gia bồi dưỡng, biểu đồ đánh giá hiệu quả công tác quản lý đội ngũ giáo viên. Những kết quả này cho thấy cần có sự điều chỉnh chiến lược quản lý để nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên tiểu học, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện quy hoạch đội ngũ giáo viên tiểu học: Xây dựng kế hoạch quy hoạch dài hạn (5-10 năm) dựa trên dự báo quy mô học sinh và yêu cầu chương trình GDPT 2018. Chủ thể thực hiện là Phòng Giáo dục & Đào tạo phối hợp với các trường, hoàn thành trong vòng 1 năm.
  2. Tuyển dụng và sử dụng giáo viên theo chuẩn nghề nghiệp mới: Áp dụng quy trình tuyển dụng minh bạch, công khai, ưu tiên tuyển dụng giáo viên có năng lực ứng dụng công nghệ thông tin và ngoại ngữ. Chủ thể là UBND thị xã và Phòng Giáo dục & Đào tạo, thực hiện hàng năm.
  3. Tăng cường đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn và kỹ năng công nghệ thông tin: Tổ chức các khóa bồi dưỡng chuyên sâu về phương pháp dạy học tích cực, kỹ năng số cho giáo viên tiểu học. Chủ thể là các trung tâm bồi dưỡng giáo viên, hoàn thành trong 2 năm tới.
  4. Cải thiện chế độ đãi ngộ và điều kiện làm việc: Đề xuất nâng mức phụ cấp, cải thiện cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học hiện đại để tạo môi trường làm việc thuận lợi cho giáo viên. Chủ thể là các cấp quản lý giáo dục và chính quyền địa phương, thực hiện trong 3 năm.
  5. Đổi mới công tác kiểm tra, đánh giá giáo viên: Xây dựng hệ thống đánh giá đa chiều, kết hợp tự đánh giá, đồng nghiệp, học sinh và cán bộ quản lý nhằm đảm bảo khách quan và toàn diện. Chủ thể là nhà trường và Phòng Giáo dục & Đào tạo, triển khai ngay trong năm học tiếp theo.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý giáo dục: Giúp nâng cao năng lực quản lý đội ngũ giáo viên, xây dựng kế hoạch phát triển đội ngũ phù hợp với yêu cầu đổi mới chương trình.
  2. Giáo viên tiểu học: Tham khảo các chuẩn nghề nghiệp, phương pháp bồi dưỡng và nâng cao năng lực chuyên môn, kỹ năng ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học.
  3. Nhà hoạch định chính sách giáo dục: Cung cấp cơ sở dữ liệu và phân tích thực trạng để xây dựng chính sách tuyển dụng, đào tạo và đãi ngộ giáo viên hiệu quả.
  4. Các nhà nghiên cứu giáo dục: Là tài liệu tham khảo về quản lý nguồn nhân lực giáo dục trong bối cảnh đổi mới chương trình phổ thông, góp phần phát triển nghiên cứu chuyên sâu hơn.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý đội ngũ giáo viên tiểu học theo chương trình GDPT 2018 có điểm gì mới?
    Quản lý tập trung vào phát triển đội ngũ đủ về số lượng, đồng bộ về cơ cấu, nâng cao chất lượng đáp ứng yêu cầu đổi mới phương pháp dạy học và năng lực ứng dụng công nghệ thông tin.

  2. Làm thế nào để quy hoạch đội ngũ giáo viên hiệu quả?
    Cần dự báo nhu cầu giáo viên dựa trên quy mô học sinh và yêu cầu chương trình, xây dựng kế hoạch phát triển dài hạn, đảm bảo tính kế thừa và phát triển bền vững.

  3. Tại sao đào tạo, bồi dưỡng giáo viên lại quan trọng?
    Đào tạo giúp giáo viên cập nhật kiến thức, kỹ năng mới, đặc biệt là phương pháp dạy học tích cực và công nghệ thông tin, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục.

  4. Chế độ đãi ngộ ảnh hưởng thế nào đến chất lượng giáo viên?
    Chế độ đãi ngộ tốt tạo động lực làm việc, giữ chân giáo viên có năng lực, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục.

  5. Các hình thức đánh giá giáo viên hiện nay có hiệu quả không?
    Đánh giá đa chiều là cần thiết, tuy nhiên cần cải tiến để đảm bảo khách quan, công bằng và phản ánh đúng năng lực thực tế của giáo viên.

Kết luận

  • Đội ngũ giáo viên tiểu học tại thị xã Bỉm Sơn cơ bản đáp ứng yêu cầu chương trình GDPT 2018 nhưng còn tồn tại hạn chế về số lượng, cơ cấu và năng lực ứng dụng công nghệ.
  • Công tác quản lý đội ngũ giáo viên chưa thực sự đồng bộ, đặc biệt trong quy hoạch, tuyển dụng và đào tạo bồi dưỡng.
  • Các yếu tố chủ quan như năng lực quản lý, phong cách lãnh đạo và khách quan như chính sách đãi ngộ, điều kiện làm việc ảnh hưởng lớn đến hiệu quả quản lý.
  • Đề xuất các biện pháp quản lý toàn diện, từ quy hoạch, tuyển dụng, đào tạo đến đãi ngộ và đánh giá nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên tiểu học.
  • Tiếp tục nghiên cứu và triển khai các giải pháp trong giai đoạn 2023-2027 để đảm bảo đội ngũ giáo viên tiểu học phát triển bền vững, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục.

Call to action: Các cơ quan quản lý giáo dục và nhà trường cần phối hợp chặt chẽ triển khai các biện pháp đề xuất nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên tiểu học, góp phần thực hiện thành công Chương trình Giáo dục phổ thông 2018.