Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo theo Nghị quyết số 29/NQ-TW ngày 04/11/2013, việc quản lý hoạt động đánh giá học sinh tiểu học theo chương trình giáo dục phổ thông (GDPT) 2018 trở thành một nhiệm vụ trọng tâm nhằm nâng cao chất lượng giáo dục. Tại huyện Kim Thành, tỉnh Hải Dương, nơi có 100% trường tiểu học đạt chuẩn quốc gia và luôn nằm trong tốp đầu của tỉnh về giáo dục tiểu học, việc triển khai đánh giá học sinh theo Thông tư số 27/2020/TT-BGDĐT đã được thực hiện từ năm học 2020-2021. Tuy nhiên, thực tế cho thấy nhiều cán bộ quản lý, giáo viên và phụ huynh vẫn chưa hiểu hết bản chất và gặp khó khăn trong việc áp dụng phương pháp đánh giá mới.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm phân tích thực trạng quản lý hoạt động đánh giá học sinh tiểu học theo chương trình GDPT 2018 tại các trường tiểu học huyện Kim Thành, từ đó đề xuất các biện pháp quản lý phù hợp, góp phần nâng cao hiệu quả đánh giá phẩm chất và năng lực học sinh. Nghiên cứu tập trung trong giai đoạn 2019-2022, với phạm vi khảo sát tại các trường tiểu học trên địa bàn huyện Kim Thành, tỉnh Hải Dương.

Ý nghĩa của nghiên cứu thể hiện qua việc cung cấp cơ sở khoa học cho công tác quản lý đánh giá học sinh, giúp các nhà quản lý và giáo viên nâng cao năng lực thực hiện đổi mới kiểm tra, đánh giá, đồng thời góp phần giảm áp lực điểm số, khuyến khích học sinh phát triển toàn diện về phẩm chất và năng lực.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý giáo dục hiện đại, trong đó có:

  • Lý thuyết quản lý giáo dục: Quản lý giáo dục được hiểu là hệ thống các tác động có mục đích, có kế hoạch của chủ thể quản lý nhằm tổ chức, điều phối các nguồn lực giáo dục để đạt mục tiêu đề ra. Theo đó, quản lý hoạt động đánh giá học sinh là sự tác động có tổ chức của cán bộ quản lý đến quá trình đánh giá nhằm nâng cao chất lượng giáo dục tiểu học.

  • Lý thuyết đánh giá học sinh theo quan điểm phát triển năng lực: Đánh giá không chỉ tập trung vào kiến thức mà còn chú trọng phẩm chất, kỹ năng và năng lực vận dụng trong thực tiễn. Đánh giá học sinh tiểu học theo chương trình GDPT 2018 hướng tới việc đánh giá sự tiến bộ và phát triển toàn diện của học sinh.

  • Khái niệm quản lý đánh giá học sinh: Là quá trình tổ chức, chỉ đạo, kiểm tra và giám sát hoạt động đánh giá học sinh nhằm đảm bảo tính khách quan, công bằng, toàn diện và phát triển trong đánh giá.

Các khái niệm chính bao gồm: quản lý giáo dục, đánh giá học sinh, năng lực học sinh, phẩm chất học sinh, quy trình đánh giá, phương pháp đánh giá, và các nguyên tắc đánh giá theo chương trình GDPT 2018.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng kết hợp các phương pháp sau:

  • Phương pháp nghiên cứu lý luận: Phân tích, tổng hợp, hệ thống hóa các tài liệu, văn bản pháp luật liên quan đến quản lý và đánh giá học sinh tiểu học theo chương trình GDPT 2018.

  • Phương pháp điều tra thực tiễn: Khảo sát bằng phiếu hỏi với cỡ mẫu khoảng 150 cán bộ quản lý, giáo viên tại các trường tiểu học huyện Kim Thành; phỏng vấn sâu cán bộ quản lý, giáo viên, học sinh và phụ huynh để thu thập thông tin bổ sung.

  • Phương pháp quan sát: Dự giờ, quan sát hoạt động kiểm tra, đánh giá của giáo viên và học sinh nhằm đánh giá thực trạng áp dụng phương pháp đánh giá mới.

  • Phương pháp nghiên cứu sản phẩm: Phân tích hồ sơ quản lý, hồ sơ học sinh, kết quả đánh giá để đánh giá thực trạng quản lý hoạt động đánh giá.

  • Phương pháp chuyên gia: Xin ý kiến các chuyên gia giáo dục và quản lý để làm rõ các vấn đề liên quan đến quản lý đánh giá học sinh.

  • Phương pháp thống kê toán học: Sử dụng các công cụ thống kê để xử lý số liệu khảo sát, phân tích tỷ lệ, mức độ nhận thức, hiệu quả thực hiện các hoạt động đánh giá.

Thời gian nghiên cứu kéo dài từ năm 2019 đến 2022, đảm bảo thu thập dữ liệu đầy đủ và cập nhật thực trạng quản lý hoạt động đánh giá học sinh tiểu học theo chương trình GDPT 2018 tại huyện Kim Thành.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Mức độ nhận thức về tầm quan trọng của công tác đánh giá học sinh: Khoảng 85% cán bộ quản lý và giáo viên nhận thức đúng đắn về vai trò của đánh giá học sinh theo chương trình GDPT 2018, tuy nhiên vẫn còn khoảng 15% chưa nắm vững hoặc hiểu chưa đầy đủ các quy định mới.

  2. Thực trạng thực hiện mục tiêu đánh giá học sinh: Có khoảng 78% giáo viên thực hiện đánh giá thường xuyên bằng nhận xét kết hợp với điểm số, theo đúng Thông tư số 27/2020/TT-BGDĐT. Tuy nhiên, chỉ khoảng 60% giáo viên áp dụng đa dạng các phương pháp đánh giá phù hợp với năng lực và phẩm chất học sinh.

  3. Quản lý hoạt động đánh giá học sinh: Khoảng 70% hiệu trưởng và phó hiệu trưởng xây dựng kế hoạch đánh giá học sinh theo quy định, nhưng chỉ 55% tổ chức bồi dưỡng năng lực đánh giá cho giáo viên một cách bài bản và thường xuyên.

  4. Phối hợp các lực lượng trong đánh giá học sinh: Việc phối hợp giữa nhà trường, gia đình và xã hội trong quản lý đánh giá học sinh còn hạn chế, chỉ khoảng 50% trường có hoạt động phối hợp hiệu quả với phụ huynh và các tổ chức xã hội.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy, mặc dù huyện Kim Thành có nền tảng giáo dục tiểu học vững chắc với 100% trường đạt chuẩn quốc gia, việc quản lý hoạt động đánh giá học sinh theo chương trình GDPT 2018 vẫn còn nhiều khó khăn. Nguyên nhân chủ yếu là do giáo viên mới tiếp cận phương pháp đánh giá mới nên còn lúng túng trong thực hiện, đồng thời công tác bồi dưỡng năng lực đánh giá chưa được tổ chức thường xuyên và bài bản.

So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, việc chuyển đổi từ đánh giá bằng điểm số sang đánh giá bằng nhận xét và đánh giá năng lực là xu hướng chung nhằm giảm áp lực điểm số và phát triển toàn diện học sinh. Tuy nhiên, việc quản lý hoạt động đánh giá đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các chủ thể quản lý, giáo viên, phụ huynh và xã hội để đảm bảo tính khách quan, công bằng và hiệu quả.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ nhận thức đúng về đánh giá học sinh, biểu đồ tròn về mức độ áp dụng các phương pháp đánh giá, và bảng tổng hợp các hoạt động phối hợp giữa nhà trường và gia đình. Những biểu đồ này giúp minh họa rõ nét các điểm mạnh và hạn chế trong quản lý hoạt động đánh giá học sinh tại huyện Kim Thành.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường bồi dưỡng năng lực đánh giá cho giáo viên: Tổ chức các khóa tập huấn chuyên sâu về kỹ thuật, phương pháp đánh giá học sinh theo chương trình GDPT 2018, nhằm nâng cao năng lực phán đoán và thích ứng của giáo viên. Thời gian thực hiện trong vòng 6 tháng đầu năm học, do Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện chủ trì phối hợp với các trường.

  2. Xây dựng kế hoạch đánh giá học sinh chi tiết và phù hợp: Hiệu trưởng các trường tiểu học cần chỉ đạo tổ chuyên môn xây dựng kế hoạch đánh giá theo từng học kỳ, tháng, đợt, đảm bảo phù hợp với đặc điểm học sinh và điều kiện thực tế của nhà trường. Kế hoạch cần được rà soát và điều chỉnh hàng năm.

  3. Tăng cường kiểm tra, giám sát hoạt động đánh giá: Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện cần thiết lập hệ thống kiểm tra, giám sát định kỳ việc thực hiện đánh giá học sinh tại các trường, nhằm phát hiện kịp thời những hạn chế và hỗ trợ điều chỉnh. Thời gian kiểm tra ít nhất 2 lần mỗi năm học.

  4. Phối hợp chặt chẽ giữa nhà trường, gia đình và xã hội: Tăng cường truyền thông, tổ chức các buổi tọa đàm, hội thảo với phụ huynh để nâng cao nhận thức về đánh giá học sinh theo chương trình mới. Khuyến khích phụ huynh tham gia vào quá trình đánh giá và hỗ trợ học sinh tại nhà. Các hoạt động phối hợp cần được triển khai liên tục trong năm học.

  5. Cải thiện cơ sở vật chất và trang thiết bị phục vụ đánh giá: Đầu tư nâng cấp phòng học, thư viện, thiết bị dạy học hiện đại để tạo điều kiện thuận lợi cho việc tổ chức các hình thức đánh giá đa dạng, sinh động. Kế hoạch đầu tư cần được xây dựng trong vòng 1-2 năm tới, phối hợp giữa nhà trường và các cấp quản lý.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý giáo dục cấp huyện và trường tiểu học: Nghiên cứu cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn để xây dựng, điều chỉnh chính sách quản lý hoạt động đánh giá học sinh, nâng cao hiệu quả công tác quản lý giáo dục.

  2. Giáo viên tiểu học: Giúp hiểu rõ hơn về phương pháp, kỹ thuật đánh giá học sinh theo chương trình GDPT 2018, từ đó áp dụng hiệu quả trong giảng dạy và đánh giá học sinh.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản lý giáo dục: Cung cấp tài liệu tham khảo quý giá về quản lý hoạt động đánh giá học sinh trong bối cảnh đổi mới giáo dục phổ thông, hỗ trợ nghiên cứu chuyên sâu và học tập.

  4. Phụ huynh học sinh và các tổ chức xã hội tham gia giáo dục: Giúp nâng cao nhận thức về vai trò của đánh giá học sinh, thúc đẩy sự phối hợp chặt chẽ giữa gia đình và nhà trường trong việc hỗ trợ học sinh phát triển toàn diện.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý hoạt động đánh giá học sinh theo chương trình GDPT 2018 là gì?
    Quản lý hoạt động đánh giá học sinh là quá trình tổ chức, chỉ đạo, kiểm tra và giám sát việc thực hiện đánh giá học sinh nhằm đảm bảo tính khách quan, công bằng và hiệu quả, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục tiểu học.

  2. Tại sao việc đổi mới đánh giá học sinh lại quan trọng?
    Đổi mới đánh giá giúp giảm áp lực điểm số, khuyến khích học sinh phát triển toàn diện về phẩm chất và năng lực, đồng thời cung cấp thông tin phản hồi kịp thời cho giáo viên và nhà quản lý để điều chỉnh phương pháp dạy học.

  3. Những khó khăn chính trong quản lý đánh giá học sinh hiện nay là gì?
    Khó khăn bao gồm giáo viên chưa nắm vững kỹ thuật đánh giá mới, công tác bồi dưỡng chưa thường xuyên, phối hợp giữa nhà trường và gia đình còn hạn chế, và cơ sở vật chất phục vụ đánh giá chưa đầy đủ.

  4. Các phương pháp đánh giá học sinh phổ biến theo chương trình GDPT 2018?
    Bao gồm quan sát, đánh giá qua hồ sơ học tập, vấn đáp, kiểm tra viết, đánh giá thường xuyên bằng nhận xét kết hợp điểm số, và đánh giá định kỳ theo các mức hoàn thành.

  5. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động đánh giá học sinh?
    Cần tăng cường bồi dưỡng năng lực cho giáo viên, xây dựng kế hoạch đánh giá chi tiết, kiểm tra giám sát thường xuyên, phối hợp chặt chẽ với gia đình và xã hội, đồng thời cải thiện cơ sở vật chất phục vụ đánh giá.

Kết luận

  • Quản lý hoạt động đánh giá học sinh tiểu học theo chương trình GDPT 2018 tại huyện Kim Thành đã đạt được những kết quả tích cực nhưng còn nhiều hạn chế cần khắc phục.
  • Giáo viên và cán bộ quản lý cần được bồi dưỡng nâng cao năng lực đánh giá để đáp ứng yêu cầu đổi mới.
  • Việc xây dựng kế hoạch đánh giá chi tiết, kiểm tra giám sát thường xuyên và phối hợp với gia đình, xã hội là yếu tố then chốt để nâng cao hiệu quả đánh giá.
  • Cải thiện cơ sở vật chất và trang thiết bị dạy học góp phần tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động đánh giá đa dạng, sinh động.
  • Nghiên cứu đề xuất các biện pháp quản lý khả thi, phù hợp với thực tiễn nhằm góp phần nâng cao chất lượng giáo dục tiểu học tại huyện Kim Thành trong giai đoạn tiếp theo.

Hành động tiếp theo: Các nhà quản lý giáo dục và hiệu trưởng các trường tiểu học cần triển khai ngay các biện pháp đề xuất, đồng thời tổ chức đánh giá hiệu quả thực hiện để điều chỉnh kịp thời, góp phần thực hiện thành công đổi mới giáo dục phổ thông theo chương trình 2018.