Tổng quan nghiên cứu

Hoạt động trải nghiệm trong giáo dục tiểu học đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển toàn diện phẩm chất và năng lực học sinh. Theo Thông tư số 32/2018/TT-BGDĐT, hoạt động trải nghiệm là hoạt động giáo dục bắt buộc, được tổ chức nhằm giúp học sinh vận dụng kiến thức, kỹ năng từ nhiều lĩnh vực để trải nghiệm thực tiễn đời sống, qua đó hình thành phẩm chất và năng lực cốt lõi. Tại huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên, công tác bồi dưỡng năng lực tổ chức hoạt động trải nghiệm cho giáo viên tiểu học được chú trọng nhằm nâng cao chất lượng giáo dục theo chương trình giáo dục phổ thông 2018. Tuy nhiên, thực trạng cho thấy hiệu quả tổ chức hoạt động trải nghiệm còn hạn chế do năng lực tổ chức của giáo viên chưa đồng đều, nội dung và phương pháp bồi dưỡng chưa thực sự phong phú và phù hợp.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng quản lý bồi dưỡng năng lực tổ chức hoạt động trải nghiệm cho giáo viên tiểu học huyện Đại Từ, từ đó đề xuất các biện pháp quản lý hiệu quả, góp phần nâng cao năng lực tổ chức hoạt động trải nghiệm, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông. Nghiên cứu được thực hiện trong khoảng thời gian từ tháng 1 đến tháng 8 năm 2021, khảo sát tại 5 trường tiểu học tiêu biểu trên địa bàn huyện Đại Từ với sự tham gia của 30 cán bộ quản lý và 110 giáo viên.

Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc cung cấp cơ sở khoa học cho công tác quản lý bồi dưỡng năng lực tổ chức hoạt động trải nghiệm, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện học sinh tiểu học, đồng thời hỗ trợ các nhà quản lý giáo dục và giáo viên trong việc triển khai chương trình giáo dục phổ thông mới một cách hiệu quả.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình sau:

  • Lý thuyết học tập trải nghiệm của David Kolb: Nhấn mạnh vai trò của trải nghiệm thực tiễn trong việc hình thành và phát triển năng lực học sinh thông qua chu trình học tập gồm trải nghiệm cụ thể, quan sát phản chiếu, khái quát hóa và thử nghiệm tích cực.

  • Lý thuyết phát triển năng lực của Howard Gardner: Định nghĩa năng lực là khả năng thể hiện qua hoạt động có kết quả và có thể đánh giá được, bao gồm kiến thức, kỹ năng, thái độ và giá trị.

  • Mô hình quản lý bồi dưỡng năng lực giáo viên: Tập trung vào các yếu tố quản lý như lập kế hoạch, tổ chức thực hiện, chỉ đạo triển khai và kiểm tra đánh giá công tác bồi dưỡng năng lực tổ chức hoạt động trải nghiệm cho giáo viên.

Các khái niệm chính bao gồm: bồi dưỡng năng lực, hoạt động trải nghiệm, năng lực tổ chức hoạt động trải nghiệm, quản lý bồi dưỡng năng lực giáo viên tiểu học.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp phối hợp giữa lý luận và thực tiễn:

  • Nguồn dữ liệu: Thu thập từ khảo sát 30 cán bộ quản lý và 110 giáo viên tại 5 trường tiểu học huyện Đại Từ; các văn bản pháp luật, tài liệu chuyên ngành về giáo dục và quản lý giáo dục; ý kiến chuyên gia và báo cáo hoạt động của nhà trường.

  • Phương pháp phân tích: Sử dụng thống kê mô tả để đánh giá thực trạng, phân tích định tính qua phỏng vấn sâu và quan sát thực tế; áp dụng phương pháp chuyên gia để thẩm định kết quả nghiên cứu.

  • Timeline nghiên cứu: Từ tháng 1 đến tháng 8 năm 2021, bao gồm giai đoạn thu thập dữ liệu, xử lý số liệu, phân tích kết quả và đề xuất giải pháp.

Cỡ mẫu được lựa chọn theo phương pháp chọn mẫu ngẫu nhiên có chủ đích nhằm đảm bảo tính đại diện cho đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý tại địa phương.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng năng lực tổ chức hoạt động trải nghiệm của giáo viên: Khoảng 65% giáo viên được khảo sát đánh giá năng lực tổ chức hoạt động trải nghiệm ở mức trung bình đến khá, chỉ khoảng 20% đạt mức tốt. Điều này cho thấy còn nhiều hạn chế trong kỹ năng lập kế hoạch, tổ chức và đánh giá hoạt động trải nghiệm.

  2. Thực trạng công tác bồi dưỡng năng lực: Có khoảng 70% giáo viên tham gia các lớp bồi dưỡng do Phòng GD&ĐT tổ chức, tuy nhiên chỉ 45% cho rằng nội dung bồi dưỡng phù hợp và thiết thực với công việc thực tế. Phương pháp bồi dưỡng chủ yếu là giảng giải và thảo luận, ít áp dụng phương pháp thực hành và nghiên cứu trường hợp.

  3. Quản lý công tác bồi dưỡng: 80% cán bộ quản lý cho biết đã xây dựng kế hoạch bồi dưỡng năng lực tổ chức hoạt động trải nghiệm, nhưng chỉ 55% kế hoạch được thực hiện đầy đủ và có kiểm tra, đánh giá định kỳ. Việc phối hợp giữa các lực lượng giáo dục trong quản lý bồi dưỡng còn hạn chế.

  4. Các yếu tố ảnh hưởng: Nhận thức và năng lực của cán bộ quản lý, thái độ và tinh thần tham gia của giáo viên, phương pháp bồi dưỡng, nội dung chương trình, điều kiện cơ sở vật chất và thời gian thực hiện là những yếu tố chủ yếu ảnh hưởng đến hiệu quả công tác bồi dưỡng.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy năng lực tổ chức hoạt động trải nghiệm của giáo viên tiểu học huyện Đại Từ còn nhiều hạn chế, tương đồng với các nghiên cứu trong nước và quốc tế về năng lực giáo viên trong đổi mới giáo dục. Nguyên nhân chủ yếu do công tác bồi dưỡng chưa thực sự đa dạng về phương pháp, nội dung chưa sát thực tiễn, thiếu sự thực hành và phản hồi kịp thời.

So sánh với các mô hình giáo dục trải nghiệm ở các quốc gia như Anh, Nhật Bản và Hàn Quốc, việc bồi dưỡng năng lực tổ chức hoạt động trải nghiệm được thực hiện bài bản, có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cấp quản lý và giáo viên, đồng thời ứng dụng công nghệ thông tin hiệu quả. Điều này cho thấy việc đổi mới phương pháp bồi dưỡng và tăng cường ứng dụng công nghệ là cần thiết.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ thể hiện tỷ lệ giáo viên theo mức độ năng lực tổ chức hoạt động trải nghiệm, bảng đánh giá mức độ phù hợp của nội dung bồi dưỡng, và biểu đồ thể hiện các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả bồi dưỡng.

Ý nghĩa của kết quả nghiên cứu là cơ sở để xây dựng các biện pháp quản lý bồi dưỡng năng lực tổ chức hoạt động trải nghiệm phù hợp với điều kiện thực tế của huyện Đại Từ, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường nhận thức và năng lực quản lý của cán bộ quản lý nhà trường

    • Tổ chức các khóa tập huấn nâng cao năng lực quản lý bồi dưỡng cho hiệu trưởng và phó hiệu trưởng.
    • Thời gian: Triển khai trong năm học tiếp theo.
    • Chủ thể thực hiện: Phòng GD&ĐT phối hợp với Sở GD&ĐT.

  2. Đổi mới phương pháp và nội dung bồi dưỡng năng lực tổ chức hoạt động trải nghiệm cho giáo viên

    • Áp dụng phương pháp thực hành, nghiên cứu trường hợp, thảo luận nhóm và ứng dụng công nghệ thông tin trong bồi dưỡng.
    • Cập nhật nội dung bồi dưỡng sát với thực tiễn và yêu cầu chương trình GDPT 2018.
    • Thời gian: Tổ chức định kỳ hàng năm.
    • Chủ thể thực hiện: Phòng GD&ĐT, các chuyên gia giáo dục.

  3. Xây dựng kế hoạch bồi dưỡng năng lực tổ chức hoạt động trải nghiệm cụ thể, rõ ràng

    • Lập kế hoạch theo kỹ thuật SMART, phân bổ nguồn lực hợp lý, xác định tiêu chuẩn kiểm tra, đánh giá.
    • Thời gian: Lập kế hoạch đầu năm học.
    • Chủ thể thực hiện: Ban giám hiệu các trường tiểu học.

  4. Tăng cường phối hợp giữa các lực lượng giáo dục và xã hội hóa công tác bồi dưỡng

    • Huy động sự tham gia của tổ chức Đoàn, Đội, Ban đại diện cha mẹ học sinh và các tổ chức xã hội trong công tác bồi dưỡng.
    • Thời gian: Thực hiện liên tục trong năm học.
    • Chủ thể thực hiện: Ban giám hiệu, Phòng GD&ĐT.

  5. Đổi mới công tác kiểm tra, đánh giá kết quả bồi dưỡng

    • Xây dựng bộ tiêu chí đánh giá năng lực tổ chức hoạt động trải nghiệm, kiểm tra thường xuyên và đánh giá cuối khóa.
    • Thời gian: Kiểm tra định kỳ theo kế hoạch bồi dưỡng.
    • Chủ thể thực hiện: Ban giám hiệu, tổ chuyên môn.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý giáo dục

    • Lợi ích: Nắm bắt cơ sở lý luận và thực tiễn quản lý bồi dưỡng năng lực tổ chức hoạt động trải nghiệm, từ đó nâng cao hiệu quả công tác quản lý tại địa phương.
    • Use case: Xây dựng kế hoạch bồi dưỡng, chỉ đạo triển khai và đánh giá công tác bồi dưỡng giáo viên.

  2. Giáo viên tiểu học

    • Lợi ích: Hiểu rõ yêu cầu, nội dung và phương pháp tổ chức hoạt động trải nghiệm theo chương trình GDPT 2018, nâng cao năng lực tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh.
    • Use case: Tự bồi dưỡng, áp dụng hiệu quả các kỹ năng tổ chức hoạt động trải nghiệm trong giảng dạy.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản lý giáo dục, khoa học giáo dục

    • Lợi ích: Tham khảo cơ sở lý luận, phương pháp nghiên cứu và kết quả thực tiễn về quản lý bồi dưỡng năng lực giáo viên trong đổi mới giáo dục phổ thông.
    • Use case: Phát triển đề tài nghiên cứu, luận văn, luận án liên quan đến quản lý giáo dục và bồi dưỡng giáo viên.

  4. Các cơ quan quản lý giáo dục cấp tỉnh, huyện

    • Lợi ích: Có căn cứ khoa học để xây dựng chính sách, chương trình bồi dưỡng phù hợp với điều kiện thực tế địa phương.
    • Use case: Thiết kế các chương trình tập huấn, nâng cao năng lực đội ngũ giáo viên tiểu học.

Câu hỏi thường gặp

  1. Hoạt động trải nghiệm là gì và tại sao lại quan trọng trong giáo dục tiểu học?
    Hoạt động trải nghiệm là hoạt động giáo dục bắt buộc giúp học sinh vận dụng kiến thức và kỹ năng vào thực tiễn, phát triển phẩm chất và năng lực. Nó giúp học sinh hình thành kỹ năng sống, tư duy sáng tạo và phát triển toàn diện.

  2. Năng lực tổ chức hoạt động trải nghiệm của giáo viên gồm những yếu tố nào?
    Bao gồm kỹ năng lập kế hoạch, tổ chức thực hiện, xử lý tình huống, thuyết phục và động viên học sinh, giám sát đánh giá hoạt động, cùng khả năng ứng dụng công nghệ thông tin trong thiết kế hoạt động.

  3. Phương pháp bồi dưỡng năng lực tổ chức hoạt động trải nghiệm hiệu quả là gì?
    Phương pháp đa dạng như phân tích, giảng giải, thực hành, nghiên cứu trường hợp, thảo luận nhóm và làm mẫu giúp giáo viên phát triển kỹ năng thực tiễn và áp dụng hiệu quả trong công việc.

  4. Các yếu tố nào ảnh hưởng đến hiệu quả công tác bồi dưỡng năng lực tổ chức hoạt động trải nghiệm?
    Bao gồm nhận thức và năng lực của cán bộ quản lý, thái độ và tinh thần tham gia của giáo viên, nội dung và phương pháp bồi dưỡng, điều kiện cơ sở vật chất, thời gian thực hiện và sự phối hợp giữa các lực lượng giáo dục.

  5. Làm thế nào để kiểm tra, đánh giá hiệu quả công tác bồi dưỡng năng lực tổ chức hoạt động trải nghiệm?
    Xây dựng tiêu chuẩn đánh giá rõ ràng, kiểm tra thường xuyên trong quá trình bồi dưỡng, đánh giá kết quả cuối khóa một cách công bằng, minh bạch và sử dụng kết quả để điều chỉnh kế hoạch bồi dưỡng phù hợp.

Kết luận

  • Hoạt động trải nghiệm là thành phần bắt buộc trong chương trình giáo dục phổ thông 2018, góp phần phát triển phẩm chất và năng lực học sinh tiểu học.
  • Năng lực tổ chức hoạt động trải nghiệm của giáo viên tiểu học huyện Đại Từ còn nhiều hạn chế, ảnh hưởng đến hiệu quả giáo dục trải nghiệm.
  • Công tác bồi dưỡng năng lực tổ chức hoạt động trải nghiệm hiện nay chưa đa dạng về phương pháp, nội dung chưa sát thực tiễn và thiếu sự phối hợp hiệu quả giữa các lực lượng giáo dục.
  • Đề xuất các biện pháp quản lý bồi dưỡng năng lực tổ chức hoạt động trải nghiệm tập trung vào nâng cao năng lực quản lý, đổi mới phương pháp bồi dưỡng, xây dựng kế hoạch cụ thể, tăng cường phối hợp và đổi mới công tác kiểm tra, đánh giá.
  • Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn để các nhà quản lý giáo dục, giáo viên và các bên liên quan nâng cao chất lượng công tác bồi dưỡng, góp phần thực hiện thành công chương trình giáo dục phổ thông mới.

Next steps: Triển khai các biện pháp đề xuất trong năm học tiếp theo, đồng thời tiếp tục nghiên cứu mở rộng phạm vi và đối tượng để nâng cao hiệu quả công tác bồi dưỡng năng lực tổ chức hoạt động trải nghiệm.

Call to action: Các nhà quản lý giáo dục và giáo viên tiểu học cần chủ động áp dụng các giải pháp đổi mới công tác bồi dưỡng, đồng thời tăng cường hợp tác và chia sẻ kinh nghiệm nhằm nâng cao chất lượng giáo dục trải nghiệm cho học sinh.