## Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục phổ thông theo Nghị quyết số 29-NQ/TW, việc nâng cao năng lực dạy học của giáo viên là yếu tố then chốt để đảm bảo chất lượng giáo dục. Theo báo cáo của ngành, huyện Phú Lương, tỉnh Thái Nguyên có 16 trường trung học cơ sở với tổng diện tích tự nhiên hơn 35.000 ha, quy mô trường lớp ổn định, đáp ứng nhu cầu học tập của học sinh địa phương. Tuy nhiên, thực trạng năng lực dạy học môn Khoa học xã hội của giáo viên còn nhiều hạn chế, chưa đáp ứng yêu cầu đổi mới chương trình giáo dục phổ thông 2018.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm khảo sát thực trạng quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học môn Khoa học xã hội cho giáo viên các trường THCS huyện Phú Lương, từ đó đề xuất các biện pháp quản lý hiệu quả, góp phần nâng cao chất lượng dạy học theo chương trình giáo dục phổ thông mới. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào 112 cán bộ quản lý và giáo viên các trường THCS trên địa bàn huyện trong giai đoạn từ năm 2018 đến 2020.

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc hỗ trợ các cơ quan quản lý giáo dục và nhà trường xây dựng kế hoạch bồi dưỡng phù hợp, nâng cao năng lực chuyên môn, đổi mới phương pháp dạy học tích hợp môn Khoa học xã hội, góp phần phát triển toàn diện phẩm chất và năng lực học sinh.

## Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

### Khung lý thuyết áp dụng

- **Lý thuyết quản lý giáo dục:** Quản lý giáo dục được hiểu là hệ thống các tác động có mục đích, có kế hoạch nhằm điều khiển các thành tố trong hệ thống giáo dục để đạt mục tiêu đề ra. Quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học là quá trình vận dụng các chức năng quản lý như lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra đánh giá nhằm nâng cao năng lực giáo viên.

- **Lý thuyết năng lực dạy học:** Năng lực dạy học là tổng thể các phẩm chất tâm lý, tri thức, kỹ năng và thái độ của giáo viên để thực hiện hiệu quả hoạt động dạy học. Năng lực này bao gồm năng lực thiết kế, tổ chức, kiểm tra đánh giá và quản lý dạy học.

- **Mô hình bồi dưỡng năng lực giáo viên:** Quá trình bồi dưỡng gồm 6 thành tố: mục tiêu, nội dung, phương pháp, hình thức, nguồn lực và đánh giá kết quả. Các yếu tố môi trường bên ngoài như chính sách, kinh tế xã hội cũng ảnh hưởng đến hiệu quả bồi dưỡng.

- **Khái niệm chuyên ngành:** Quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học môn Khoa học xã hội, chương trình giáo dục phổ thông mới, năng lực dạy học tích hợp, kiểm tra đánh giá năng lực.

### Phương pháp nghiên cứu

- **Nguồn dữ liệu:** Thu thập dữ liệu từ 112 cán bộ quản lý và giáo viên các trường THCS huyện Phú Lương thông qua bảng hỏi, phỏng vấn sâu, khảo sát giáo án và quan sát thực tế.

- **Phương pháp phân tích:** Sử dụng phương pháp thống kê mô tả để đánh giá thực trạng, phân tích định tính qua phỏng vấn chuyên gia và cán bộ quản lý để làm rõ nguyên nhân và đề xuất giải pháp.

- **Timeline nghiên cứu:** Nghiên cứu được thực hiện trong giai đoạn 2018-2020, bao gồm khảo sát thực trạng (6 tháng đầu năm 2019), phân tích dữ liệu và đề xuất biện pháp (6 tháng cuối năm 2019), thử nghiệm và hoàn thiện giải pháp (năm 2020).

## Kết quả nghiên cứu và thảo luận

### Những phát hiện chính

- **Thực trạng năng lực dạy học:** Khoảng 65% giáo viên chưa thành thạo kỹ năng tổ chức dạy học tích hợp môn Khoa học xã hội theo chương trình mới. Chỉ 40% giáo viên thường xuyên áp dụng phương pháp dạy học tích cực và công nghệ thông tin trong giảng dạy.

- **Thực trạng bồi dưỡng năng lực:** 70% giáo viên tham gia các lớp bồi dưỡng nhưng chỉ 45% đánh giá các lớp bồi dưỡng đáp ứng được nhu cầu thực tế. Nội dung bồi dưỡng còn thiếu tính thực tiễn và chưa đa dạng về hình thức.

- **Quản lý bồi dưỡng:** 55% cán bộ quản lý cho rằng công tác lập kế hoạch bồi dưỡng chưa sát với thực tế, 60% phản ánh việc giám sát, đánh giá kết quả bồi dưỡng còn hình thức, thiếu hiệu quả.

- **Yếu tố ảnh hưởng:** Nhận thức của giáo viên và cán bộ quản lý về tầm quan trọng của bồi dưỡng năng lực còn hạn chế; cơ sở vật chất phục vụ bồi dưỡng chưa đáp ứng đủ; chính sách hỗ trợ chưa đồng bộ.

### Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của thực trạng trên là do sự chuyển đổi lớn trong chương trình giáo dục phổ thông mới đòi hỏi giáo viên phải thay đổi phương pháp dạy học, trong khi công tác bồi dưỡng chưa kịp thời và đồng bộ. So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế cho thấy, việc bồi dưỡng giáo viên cần được tổ chức liên tục, đa dạng hình thức và có sự giám sát chặt chẽ để nâng cao hiệu quả.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ giáo viên áp dụng phương pháp tích cực trước và sau bồi dưỡng, bảng tổng hợp đánh giá chất lượng các lớp bồi dưỡng theo các tiêu chí thực tiễn, tính đa dạng và sự hài lòng của giáo viên.

Kết quả nghiên cứu khẳng định vai trò quan trọng của quản lý trong việc xây dựng kế hoạch, tổ chức và kiểm tra đánh giá bồi dưỡng năng lực, đồng thời nhấn mạnh sự cần thiết của việc nâng cao nhận thức và năng lực quản lý của cán bộ quản lý giáo dục.

## Đề xuất và khuyến nghị

- **Xây dựng kế hoạch bồi dưỡng sát thực tế:** Đề nghị Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Phú Lương xây dựng kế hoạch bồi dưỡng năng lực dạy học môn Khoa học xã hội dựa trên khảo sát nhu cầu thực tế của giáo viên, cập nhật hàng năm, đảm bảo tính khả thi và hiệu quả. Thời gian thực hiện: từ năm học 2021-2022.

- **Đa dạng hóa hình thức bồi dưỡng:** Tổ chức các lớp bồi dưỡng tập trung, trực tuyến, bồi dưỡng tại chỗ và viết sáng kiến kinh nghiệm nhằm tăng cường tính linh hoạt và phù hợp với điều kiện thực tế của giáo viên. Chủ thể thực hiện: Sở GD&ĐT phối hợp với các trường THCS.

- **Đổi mới phương pháp bồi dưỡng:** Áp dụng phương pháp dạy học tích cực, sử dụng công nghệ thông tin, tăng cường thực hành, thảo luận nhóm và dự án nhằm nâng cao kỹ năng thực tiễn cho giáo viên. Thời gian triển khai: từ năm học 2021-2023.

- **Tăng cường giám sát, đánh giá:** Thiết lập hệ thống giám sát, đánh giá chất lượng bồi dưỡng với tiêu chí rõ ràng, công khai, minh bạch, sử dụng kết quả đánh giá để điều chỉnh kịp thời. Chủ thể thực hiện: Ban giám hiệu các trường THCS và Phòng GD&ĐT.

- **Huy động nguồn lực:** Kêu gọi sự hỗ trợ từ các tổ chức giáo dục, doanh nghiệp và cộng đồng để nâng cấp cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ bồi dưỡng, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi cho giáo viên tham gia bồi dưỡng. Thời gian thực hiện: liên tục từ năm 2021.

## Đối tượng nên tham khảo luận văn

- **Cán bộ quản lý giáo dục:** Giúp xây dựng và điều chỉnh kế hoạch bồi dưỡng phù hợp với thực tế địa phương, nâng cao hiệu quả quản lý công tác bồi dưỡng giáo viên.

- **Giáo viên các môn Khoa học xã hội:** Nắm bắt các yêu cầu đổi mới chương trình, nâng cao năng lực dạy học tích hợp, áp dụng phương pháp dạy học hiện đại.

- **Nhà nghiên cứu giáo dục:** Cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý bồi dưỡng năng lực giáo viên, làm tài liệu tham khảo cho các nghiên cứu tiếp theo.

- **Các cơ quan quản lý cấp trên:** Hỗ trợ xây dựng chính sách, cơ chế quản lý và phân bổ nguồn lực hiệu quả cho công tác bồi dưỡng giáo viên.

## Câu hỏi thường gặp

1. **Tại sao cần bồi dưỡng năng lực dạy học môn Khoa học xã hội theo chương trình mới?**  
Bồi dưỡng giúp giáo viên cập nhật kiến thức, đổi mới phương pháp dạy học tích hợp, đáp ứng yêu cầu phát triển phẩm chất và năng lực học sinh theo chương trình giáo dục phổ thông 2018.

2. **Phương pháp bồi dưỡng nào hiệu quả nhất?**  
Phương pháp kết hợp giữa bồi dưỡng tập trung, trực tuyến và tại chỗ, sử dụng công nghệ thông tin và các hoạt động thực hành, thảo luận nhóm được đánh giá cao về hiệu quả.

3. **Ai là người chịu trách nhiệm quản lý công tác bồi dưỡng?**  
Cán bộ quản lý giáo dục ở các cấp, đặc biệt là hiệu trưởng và Phòng Giáo dục và Đào tạo, chịu trách nhiệm xây dựng kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra đánh giá công tác bồi dưỡng.

4. **Làm thế nào để đánh giá hiệu quả bồi dưỡng?**  
Thông qua khảo sát ý kiến giáo viên, đánh giá năng lực dạy học thực tế, dự giờ, kiểm tra giáo án và kết quả học tập của học sinh.

5. **Những khó khăn thường gặp trong công tác bồi dưỡng là gì?**  
Bao gồm hạn chế về cơ sở vật chất, nhận thức chưa đầy đủ của giáo viên và cán bộ quản lý, nội dung bồi dưỡng chưa sát thực tế và thiếu đa dạng về hình thức tổ chức.

## Kết luận

- Quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học môn Khoa học xã hội cho giáo viên THCS huyện Phú Lương còn nhiều hạn chế, đặc biệt trong công tác lập kế hoạch, tổ chức và đánh giá.

- Năng lực dạy học tích hợp và sử dụng công nghệ thông tin của giáo viên chưa đáp ứng yêu cầu đổi mới chương trình giáo dục phổ thông 2018.

- Các yếu tố chủ quan và khách quan như nhận thức, năng lực quản lý, cơ sở vật chất và chính sách ảnh hưởng lớn đến hiệu quả công tác bồi dưỡng.

- Đề xuất các biện pháp đồng bộ, thực tiễn nhằm nâng cao hiệu quả quản lý và chất lượng bồi dưỡng, góp phần nâng cao năng lực dạy học môn Khoa học xã hội.

- Khuyến nghị các cơ quan quản lý giáo dục và nhà trường triển khai kế hoạch bồi dưỡng đa dạng, đổi mới phương pháp, tăng cường giám sát và huy động nguồn lực trong giai đoạn 2021-2025.

**Hành động tiếp theo:** Các đơn vị quản lý giáo dục cần nhanh chóng xây dựng và triển khai kế hoạch bồi dưỡng theo đề xuất, đồng thời tổ chức đánh giá định kỳ để điều chỉnh phù hợp, đảm bảo nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện.