Phương pháp dạy học tiếng Việt phát triển ngôn ngữ và văn hóa cho học sinh THPT miền núi

A. PHẦN MỞ ĐẦU

I. Lý do chọn đề tài

II. Mục đích nghiên cứu

III. Đối tượng nghiên cứu

IV. Phương pháp nghiên cứu

V. Phạm vi và kế hoạch nghiên cứu. Dự kiến đóng góp của đề tài

1. B. YÊU CẦU CỦA CHƯƠNG TRÌNH GDPT 2018 VỀ NĂNG LỰC NGÔN NGỮ VÀ GIỮ GÌN BẢN SẮC VĂN HÓA DÂN TỘC

1.1. Năng lực ngôn ngữ và phát triển năng lực ngôn ngữ cho học sinh trong dạy học tiếng Việt ở bậc THPT

1.1.1. Năng lực ngôn ngữ

1.1.2. Yêu cầu cần đạt về phát triển năng lực ngôn ngữ cho học sinh trong dạy học tiếng Việt ở bậc THPT

1.2. Sơ lược về bản sắc văn hóa dân tộc

1.3. Tầm quan trọng của ngôn ngữ trong gìn giữ bản sắc văn hóa dân tộc

2. II. CƠ SỞ THỰC TẾ

2.1. Một số nét cơ bản về bản sắc văn hóa dân tộc ở địa phương Quỳ Hợp - Nghệ An

2.2. Thực tiễn sử dụng ngôn ngữ và bảo tồn bản sắc văn hóa trong học sinh THPT ở miền núi Quỳ Hợp

2.3. Thực trạng sử dụng các phương pháp dạy học trong phân môn tiếng Việt ở các trường THPT ở miền núi Quỳ Hợp - Nghệ An

3. III. CÁC PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC, KỸ THUẬT DẠY HỌC TIẾNG VIỆT NHẰM PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC NGÔN NGỮ KẾT HỢP GIỮ GÌN BẢN SẮC VĂN HÓA DÂN TỘC CHO HỌC SINH THPT MIỀN NÚI

3.1. Các phương pháp dạy học

3.1.1. Phương pháp nêu và giải quyết vấn đề

3.1.2. Phương pháp dạy học theo nhóm

3.1.3. Phương pháp dạy học đóng vai

3.2. Các kỹ thuật dạy học

3.2.1. Kỹ thuật “bể cá”

3.2.2. Kỹ thuật khăn trải bàn

4. IV. SỬ DỤNG KẾT HỢP MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC, KỸ THUẬT DẠY HỌC TRONG PHÂN MÔN TIẾNG VIỆT NHẰM PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC NGÔN NGỮ KẾT HỢP GIỮ GÌN BẢN SẮC DÂN TỘC CHO HỌC SINH THPT MIỀN NÚI QUỲ HỢP

4.1. Lí do cần sử dụng kết hợp các phương pháp dạy học, kỹ thuật dạy học trong phân môn tiếng Việt nhằm phát triển năng lực ngôn ngữ kết hợp giữ gìn bản sắc dân tộc cho học sinh THPT miền núi Quỳ Hợp

4.2. Nguyên tắc kết hợp các phương pháp dạy học và các kỹ thuật dạy học trong phân môn tiếng Việt nhằm phát triển năng lực ngôn ngữ kết hợp giữ gìn bản sắc dân tộc cho học sinh THPT miền núi Quỳ Hợp

4.3. Dựa trên những nguyên tắc đặc thù trong sử dụng phương pháp dạy học tiếng Việt

4.4. Chọn những phương pháp dạy học, kỹ thuật dạy học phù hợp nhất đối với việc thực hiện mục tiêu dạy học – phát triển năng lực ngôn ngữ gắn với giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc

4.4.1. Lựa chọn phương pháp dạy học, kỹ thuật dạy học tiếng Việt cần chú ý đến hứng thú, thói quen của học sinh

4.4.2. Lựa chọn phương pháp dạy học, kỹ thuật dạy học phù hợp với điều kiện dạy học

4.4.3. Sử dụng kết hợp rubic đánh giá hoặc các bảng kiểm để đánh giá năng lực của học sinh sau khi các em hoạt động

4.5. Các cách kết hợp

4.5.1. Kết hợp phương pháp dạy học nhóm, nêu và giải quyết vấn đề bằng kỹ thuật “khăn trải bàn” trong dạy học tiếng Việt

4.5.2. Kết hợp phương pháp dạy học nhóm với kỹ thuật “Bể cá” và kỹ thuật “Khăn trải bàn” trong dạy học tiếng Việt

4.5.3. Sử dụng phương pháp đóng vai trong hoạt động “Khởi động” của các tiết tiếng Việt

4.6. Giáo án thực nghiệm

4.7. Một số lưu ý nhằm khắc phục hạn chế của việc kết hợp các phương pháp dạy học và kỹ thuật dạy học trong phân môn tiếng Việt để phát triển năng lực ngôn ngữ kết hợp giữ gìn bản sắc văn hóa cho học sinh THPT ở miền núi Quỳ Hợp

4.8. Kinh nghiệm lựa chọn bài, mục áp dụng các phương pháp - kỹ thuật dạy học trong phân môn tiếng Việt để phát triển năng lực ngôn ngữ kết hợp giữ gìn bản sắc văn hóa cho học sinh THPT ở miền núi Quỳ Hợp

4.9. Kết quả đạt được khi vận dụng đề tài

4.9.1. Về định tính

4.9.2. Kết quả định lượng

C. PHẦN KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ

I. Kết luận

II. Kiến nghị đề xuất

TÀI LIỆU THAM KHẢO

IV. PHẦN PHỤ LỤC

I. Phương pháp dạy học tiếng Việt

Chương trình giáo dục phổ thông 2018 nhấn mạnh phát triển năng lực người học. Giáo dục ngôn ngữ cần đáp ứng yêu cầu này, đặc biệt ở học sinh THPT miền núi. Phương pháp dạy học tiếng Việt cần đổi mới, phù hợp với đối tượng học sinh đa dạng về trình độ và ngôn ngữ học. Giáo án tiếng Việt THPT cần tích hợp văn hóa Việt Nam, phản ánh bản sắc văn hóa dân tộc. Phát triển năng lực ngôn ngữ bao gồm kỹ năng giao tiếp, kỹ năng đọc hiểu, kỹ năng viết, và kỹ năng nghe. Giải pháp dạy học miền núi cần chú trọng phát triển khả năng giao tiếp bằng cả tiếng Việt và ngôn ngữ dân tộc. Thực trạng giáo dục miền núi cho thấy sự cần thiết của việc tích hợp văn hóa địa phương vào chương trình học. Nghiên cứu phương pháp dạy học cần tập trung vào hiệu quả thực tiễn và khả năng thích ứng.

1.1. Phát triển năng lực ngôn ngữ

Phát triển năng lực ngôn ngữ là trọng tâm. Năng lực ngôn ngữ học sinh THPT cần được đánh giá toàn diện. Rèn luyện kỹ năng viết và rèn luyện kỹ năng đọc hiểu cần được chú trọng. Phương pháp dạy học hiệu quả cần kết hợp giữa lý thuyết và thực hành. Đánh giá năng lực ngôn ngữ cần đa dạng, bao gồm cả đánh giá định tính và định lượng. Giáo dục ngôn ngữ cần tạo điều kiện cho học sinh tự tin giao tiếp, tự tin thể hiện bản thân. Kỹ năng giao tiếp cần được rèn luyện trong nhiều tình huống khác nhau. Phương pháp dạy học tích cực giúp học sinh chủ động học tập, tích cực tham gia hoạt động. Mục tiêu giáo dục cần hướng tới phát triển cá nhân toàn diện, không chỉ về kiến thức mà còn về kỹ năng và thái độ. Học liệu tiếng Việt THPT cần được chọn lọc phù hợp với trình độ và nhu cầu của học sinh.

1.2. Phát triển văn hóa

Giáo dục văn hóa cần gắn liền với giáo dục ngôn ngữ. Văn hóa Việt Nam là một nguồn tài nguyên quý báu. Bảo tồn văn hóa dân tộc là trách nhiệm của mỗi người. Tích hợp văn hóa địa phương vào giáo án tiếng Việt THPT giúp học sinh hiểu và yêu quê hương. Phương pháp dạy học trải nghiệm giúp học sinh tiếp cận văn hóa một cách sống động. Dạy học tích hợp giúp học sinh thấy được mối liên hệ giữa ngôn ngữ và văn hóa. Chính sách giáo dục miền núi cần có những điều chỉnh phù hợp để nâng cao chất lượng giáo dục. Đào tạo giáo viên vùng cao cần được chú trọng. Truyền thống văn hóa miền núi cần được tôn trọng và bảo tồn. Xây dựng bài học tiếng Việt cần dựa trên nguồn tài liệu phong phú, phản ánh đa dạng văn hóa vùng miền. Giáo dục đa văn hóa giúp học sinh có cái nhìn toàn diện về văn hóa.

II. Học sinh THPT miền núi

Học sinh THPT miền núi là đối tượng đặc thù. Giáo dục THPT miền núi gặp nhiều khó khăn. Khó khăn trong dạy học miền núi cần được khắc phục. Thực tiễn giáo dục miền núi cho thấy những kinh nghiệm quý báu. Giải pháp dạy học miền núi cần có tính khả thi cao. Chính sách giáo dục miền núi cần hỗ trợ tối đa cho giáo viên và học sinh. Chất lượng giáo dục miền núi cần được nâng cao. Đào tạo giáo viên vùng cao cần được đầu tư bài bản. Tài liệu tham khảo tiếng Việt cần được cập nhật thường xuyên. Môi trường học tập cần được cải thiện. Học sinh dân tộc thiểu số cần được quan tâm đặc biệt. Giáo dục toàn diện cần được triển khai đồng bộ.

2.1. Thực trạng giáo dục miền núi

Thực trạng giáo dục miền núi phức tạp. Khó khăn về cơ sở vật chất ảnh hưởng đến chất lượng giáo dục. Khó khăn về đội ngũ giáo viên cần được giải quyết. Khó khăn về nhận thức của phụ huynh cần được khắc phục. Tỷ lệ học sinh bỏ học ở miền núi còn cao. Chất lượng giáo dục miền núi chưa đáp ứng được yêu cầu. Chính sách hỗ trợ giáo dục miền núi cần được hoàn thiện. Đầu tư cho giáo dục miền núi cần được tăng cường. Phát triển nguồn nhân lực cho giáo dục miền núi là nhiệm vụ cấp bách. Hợp tác quốc tế trong giáo dục miền núi cần được mở rộng. Giám sát chất lượng giáo dục cần được tăng cường.

2.2. Giải pháp cho giáo dục miền núi

Giải pháp cho giáo dục miền núi đa dạng. Đào tạo giáo viên là giải pháp then chốt. Cải thiện cơ sở vật chất là điều kiện cần thiết. Tăng cường hỗ trợ tài chính cho học sinh nghèo. Xây dựng chương trình học phù hợp với điều kiện địa phương. Áp dụng công nghệ thông tin vào giảng dạy. Tổ chức các hoạt động ngoại khóa bổ ích. Tăng cường liên kết giữa nhà trường, gia đình và cộng đồng. Giáo dục đa văn hóa là xu hướng tất yếu. Đánh giá chất lượng giáo dục một cách khách quan. Thúc đẩy sự phát triển bền vững của giáo dục miền núi.

Các phương pháp dạy học tiếng Việt giúp phát triển năng lực ngôn ngữ và giữ gìn bản sắc văn hóa cho học sinh THPT ở huyện miền núi Quỳ Hợp