Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh phát triển âm nhạc cổ điển và giáo dục nghệ thuật tại Việt Nam, việc nâng cao chất lượng đào tạo sinh viên chuyên ngành Piano là một nhiệm vụ cấp thiết. Theo ước tính, Trường Đại học Sư phạm Nghệ thuật Trung ương đã đào tạo hàng trăm sinh viên Piano trong giai đoạn 2021-2023, trong đó kỹ năng đệm Aria của nhạc sĩ Wolfgang Amadeus Mozart đóng vai trò quan trọng trong chương trình giảng dạy. Vấn đề nghiên cứu tập trung vào việc khảo sát thực trạng dạy học đệm Aria trong vở nhạc kịch "Đám cưới Figaro" của Mozart cho sinh viên Piano, nhằm đề xuất các biện pháp nâng cao hiệu quả giảng dạy và biểu diễn. Mục tiêu cụ thể là phát triển kỹ năng đệm Aria, giúp sinh viên hiểu sâu sắc về nội dung tác phẩm và kỹ thuật piano, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo âm nhạc chuyên nghiệp. Phạm vi nghiên cứu được giới hạn trong chương trình đào tạo đại học tại Trường Đại học Sư phạm Nghệ thuật Trung ương, thực hiện trong khoảng thời gian từ tháng 9 năm 2021 đến tháng 9 năm 2023. Ý nghĩa nghiên cứu được thể hiện qua việc cải thiện kỹ năng biểu diễn của sinh viên, đồng thời cung cấp tài liệu tham khảo quý giá cho giảng viên và các nhà nghiên cứu trong lĩnh vực dạy học âm nhạc, đặc biệt là đệm Aria trong nhạc kịch cổ điển.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên hai khung lý thuyết chính: lý thuyết dạy học âm nhạc và lý thuyết về nghệ thuật đệm Aria trong Opera cổ điển. Lý thuyết dạy học âm nhạc nhấn mạnh quá trình tương tác giữa giảng viên và sinh viên, trong đó hoạt động dạy học là sự cộng tác nhằm truyền đạt kiến thức và kỹ năng chuyên môn. Các khái niệm trọng tâm bao gồm: dạy học (quá trình tổ chức, điều khiển hoạt động nhận thức và thực hành), phương pháp dạy học (cách thức phối hợp hành động của giảng viên và sinh viên), và hoạt động học (quá trình lĩnh hội tri thức và rèn luyện kỹ năng). Lý thuyết về đệm Aria tập trung vào vai trò của phần đệm piano trong các tác phẩm Opera, đặc biệt là các Aria trong vở "Đám cưới Figaro" của Mozart. Các khái niệm chính gồm: Aria (bản solo thanh nhạc có cấu trúc nghệ thuật hoàn chỉnh), đệm thanh nhạc (phần hỗ trợ hòa âm và giai điệu cho giọng hát), và kỹ thuật đệm Aria (cách xử lý kỹ thuật piano để thể hiện tính cách nhân vật và nội dung tác phẩm). Mô hình nghiên cứu kết hợp phân tích âm nhạc, khảo sát thực trạng và thực nghiệm sư phạm nhằm đánh giá hiệu quả các biện pháp dạy học.

Phương pháp nghiên cứu

Nguồn dữ liệu chính bao gồm tài liệu lý luận, giáo trình, bản nhạc gốc của Mozart, kết quả khảo sát thực trạng tại Trường Đại học Sư phạm Nghệ thuật Trung ương, và dữ liệu thực nghiệm sư phạm. Cỡ mẫu khảo sát gồm khoảng 50 sinh viên chuyên ngành Piano và 10 giảng viên bộ môn Piano và Thanh nhạc. Phương pháp chọn mẫu là chọn mẫu thuận tiện và mẫu ngẫu nhiên có chủ đích nhằm đảm bảo tính đại diện cho đối tượng nghiên cứu. Phương pháp phân tích dữ liệu bao gồm phân tích định tính qua nội dung phỏng vấn, quan sát, và phân tích định lượng qua bảng câu hỏi khảo sát, kết hợp với phân tích âm nhạc các Aria tiêu biểu trong vở "Đám cưới Figaro". Thời gian nghiên cứu kéo dài từ tháng 9/2021 đến tháng 9/2023, trong đó giai đoạn khảo sát thực trạng diễn ra trong 6 tháng đầu, thực nghiệm sư phạm trong 12 tháng tiếp theo, và phân tích tổng hợp kết quả trong 6 tháng cuối. Phương pháp thực nghiệm sư phạm được áp dụng để kiểm chứng tính khả thi và hiệu quả của các biện pháp dạy học đệm Aria được đề xuất.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng kỹ năng đệm Aria của sinh viên còn hạn chế: Khoảng 65% sinh viên được khảo sát cho thấy kỹ năng đệm Aria chưa đạt yêu cầu về kỹ thuật và biểu cảm, đặc biệt trong việc xử lý sắc thái âm nhạc và phối hợp với ca sĩ. So với các môn học khác, tỷ lệ sinh viên đạt điểm giỏi trong môn đệm Aria chỉ chiếm khoảng 30%.

  2. Phương pháp dạy học hiện tại còn thiếu tính hệ thống: 70% giảng viên phản ánh phương pháp giảng dạy đệm Aria chưa có quy trình rõ ràng, thiếu các bài tập kỹ thuật chuyên sâu và chưa chú trọng đến việc phát triển tư duy nghệ thuật cho sinh viên.

  3. Ảnh hưởng tích cực của thực nghiệm sư phạm: Sau khi áp dụng các biện pháp dạy học mới, tỷ lệ sinh viên đạt điểm khá trở lên trong môn đệm Aria tăng từ 35% lên 68%, đồng thời sinh viên thể hiện sự tự tin và phối hợp tốt hơn với ca sĩ trong các buổi biểu diễn thực tế.

  4. Đặc điểm âm nhạc của các Aria trong "Đám cưới Figaro" phù hợp với đào tạo đệm Piano: Các Aria như "Voi, che sapete" và "Non più andrai" có cấu trúc rõ ràng, kỹ thuật piano đa dạng, giúp sinh viên phát triển kỹ năng đệm và hiểu sâu sắc về tính cách nhân vật qua âm nhạc.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của hạn chế kỹ năng đệm Aria là do phương pháp giảng dạy truyền thống chưa đáp ứng được yêu cầu phát triển toàn diện kỹ thuật và nghệ thuật. Kết quả thực nghiệm sư phạm cho thấy việc xây dựng quy trình dạy học bài bản, kết hợp luyện tập kỹ thuật piano chuyên sâu và hướng dẫn xử lý sắc thái âm nhạc đã nâng cao hiệu quả học tập. So sánh với các nghiên cứu trước đây, kết quả này phù hợp với xu hướng đổi mới phương pháp dạy học âm nhạc hiện đại, nhấn mạnh sự tương tác và phát huy tính chủ động của người học. Việc phân tích đặc điểm âm nhạc của các Aria trong "Đám cưới Figaro" giúp giảng viên lựa chọn bài tập phù hợp, đồng thời hỗ trợ sinh viên phát triển tư duy nghệ thuật và kỹ năng biểu diễn. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ so sánh tỷ lệ sinh viên đạt điểm khá giỏi trước và sau thực nghiệm, cũng như bảng phân tích kỹ thuật piano trong từng Aria tiêu biểu.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Xây dựng quy trình dạy học đệm Aria bài bản: Thiết kế chương trình giảng dạy chi tiết, bao gồm các bài tập kỹ thuật piano chuyên sâu, phân tích âm nhạc và thực hành phối hợp với ca sĩ. Mục tiêu nâng tỷ lệ sinh viên đạt điểm khá giỏi lên trên 70% trong vòng 2 năm. Chủ thể thực hiện là bộ môn Piano phối hợp với khoa Thanh nhạc.

  2. Tăng cường thực hành và biểu diễn: Tổ chức các buổi luyện tập phối hợp giữa sinh viên Piano và Thanh nhạc định kỳ hàng tháng, tạo môi trường thực tế để sinh viên rèn luyện kỹ năng đệm Aria. Mục tiêu cải thiện kỹ năng biểu diễn và phối hợp, thực hiện liên tục trong suốt khóa học.

  3. Đào tạo giảng viên nâng cao năng lực chuyên môn: Tổ chức các khóa tập huấn về phương pháp dạy học đệm Aria và kỹ thuật piano hiện đại cho giảng viên, nhằm nâng cao chất lượng giảng dạy. Thời gian thực hiện trong 6 tháng đầu năm học, do Ban giám hiệu và bộ môn Piano phối hợp tổ chức.

  4. Phát triển tài liệu giảng dạy chuyên sâu: Biên soạn giáo trình, tài liệu tham khảo về đệm Aria của Mozart, bao gồm phân tích kỹ thuật và hướng dẫn thực hành cụ thể. Mục tiêu hoàn thành tài liệu trong vòng 1 năm, phục vụ giảng viên và sinh viên.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Giảng viên bộ môn Piano và Thanh nhạc: Giúp nâng cao phương pháp giảng dạy đệm Aria, cải thiện kỹ năng sư phạm và phát triển chương trình đào tạo phù hợp với đặc thù âm nhạc cổ điển.

  2. Sinh viên chuyên ngành Piano: Cung cấp kiến thức chuyên sâu về kỹ thuật đệm Aria, giúp sinh viên phát triển kỹ năng biểu diễn và hiểu rõ nội dung tác phẩm, từ đó nâng cao năng lực nghề nghiệp.

  3. Nhà nghiên cứu âm nhạc và giáo dục nghệ thuật: Tài liệu tham khảo quý giá cho các nghiên cứu về phương pháp dạy học âm nhạc, đặc biệt trong lĩnh vực đệm piano và biểu diễn Opera cổ điển.

  4. Các cơ sở đào tạo âm nhạc chuyên nghiệp: Hỗ trợ xây dựng chương trình đào tạo và cải tiến phương pháp giảng dạy nhằm nâng cao chất lượng đào tạo sinh viên Piano và Thanh nhạc.

Câu hỏi thường gặp

  1. Đệm Aria là gì và tại sao quan trọng trong đào tạo Piano?
    Đệm Aria là phần đệm piano cho các bản solo thanh nhạc trong Opera, giúp hỗ trợ và nâng tầm giọng hát. Nó quan trọng vì giúp sinh viên phát triển kỹ thuật piano đa dạng và hiểu sâu sắc về biểu cảm âm nhạc, từ đó nâng cao chất lượng biểu diễn.

  2. Phương pháp dạy học đệm Aria hiệu quả là gì?
    Phương pháp hiệu quả kết hợp luyện tập kỹ thuật piano chuyên sâu, phân tích âm nhạc và thực hành phối hợp với ca sĩ. Việc áp dụng thực nghiệm sư phạm cho thấy sự cải thiện rõ rệt về kỹ năng và sự tự tin của sinh viên.

  3. Các Aria nào trong "Đám cưới Figaro" phù hợp để dạy đệm Piano?
    Các Aria như "Voi, che sapete", "Non più andrai" và "Porgi amor" có cấu trúc rõ ràng, kỹ thuật đa dạng, phù hợp để phát triển kỹ năng đệm và tư duy nghệ thuật cho sinh viên.

  4. Làm thế nào để giảng viên nâng cao năng lực dạy đệm Aria?
    Giảng viên cần tham gia các khóa tập huấn chuyên sâu về phương pháp dạy học hiện đại, kỹ thuật piano và phân tích âm nhạc, đồng thời cập nhật tài liệu mới và thực hành phối hợp với ca sĩ thường xuyên.

  5. Sinh viên nên làm gì để cải thiện kỹ năng đệm Aria?
    Sinh viên cần tích cực luyện tập kỹ thuật piano, tham gia các buổi thực hành phối hợp với ca sĩ, nghiên cứu kỹ bản nhạc và hiểu rõ nội dung, tính cách nhân vật trong Aria để thể hiện chính xác và biểu cảm.

Kết luận

  • Luận văn đã phân tích và đánh giá thực trạng dạy học đệm Aria của nhạc sĩ W. Mozart cho sinh viên Piano tại Trường Đại học Sư phạm Nghệ thuật Trung ương, phát hiện nhiều hạn chế về kỹ năng và phương pháp giảng dạy.
  • Qua thực nghiệm sư phạm, các biện pháp dạy học mới đã nâng cao đáng kể hiệu quả đào tạo, tăng tỷ lệ sinh viên đạt điểm khá giỏi lên gần 70%.
  • Nghiên cứu cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn cho việc xây dựng quy trình dạy học đệm Aria bài bản, phù hợp với đặc điểm âm nhạc cổ điển và yêu cầu đào tạo hiện đại.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể về chương trình giảng dạy, thực hành, đào tạo giảng viên và phát triển tài liệu nhằm nâng cao chất lượng đào tạo Piano chuyên nghiệp.
  • Khuyến khích các cơ sở đào tạo, giảng viên và sinh viên áp dụng kết quả nghiên cứu để phát triển kỹ năng đệm Aria, góp phần nâng cao trình độ biểu diễn và giáo dục âm nhạc tại Việt Nam.

Tiếp theo, cần triển khai áp dụng các biện pháp đề xuất trong thực tế giảng dạy và mở rộng nghiên cứu sang các thể loại âm nhạc cổ điển khác. Mời quý độc giả và các nhà nghiên cứu quan tâm tiếp cận luận văn để khai thác sâu hơn các nội dung chuyên môn và ứng dụng thực tiễn.