I. Cơ sở lý luận và thực tiễn của việc phát triển năng lực tự học cho học sinh THPT
Chương này tập trung vào việc phân tích cơ sở lý luận và thực tiễn của phát triển năng lực tự học cho học sinh THPT thông qua dạy học chủ đề tích hợp phần hóa học phi kim. Các nghiên cứu trước đây về năng lực tự học và dạy học tích hợp được tổng hợp, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tích hợp kiến thức liên môn trong giáo dục. Các lý thuyết nền tảng như thuyết nhận thức, thuyết kiến tạo, và thuyết vùng phát triển gần của Vygotsky được áp dụng để xây dựng khung năng lực tự học. Thực trạng dạy học hóa học phi kim tại các trường THPT cũng được khảo sát, chỉ ra những hạn chế trong việc phát triển kỹ năng tự học và tích hợp kiến thức.
1.1. Lý thuyết nền tảng về năng lực tự học
Các lý thuyết như thuyết nhận thức và thuyết kiến tạo được sử dụng để giải thích quá trình hình thành năng lực tự học. Thuyết vùng phát triển gần của Vygotsky nhấn mạnh vai trò của giáo viên trong việc hỗ trợ học sinh vượt qua giới hạn hiện tại. Thuyết kết nối và thuyết đa trí tuệ cũng được áp dụng để phát triển các phương pháp dạy học hiệu quả, giúp học sinh tự chủ trong việc tiếp thu kiến thức.
1.2. Thực trạng dạy học hóa học phi kim tại THPT
Khảo sát thực trạng cho thấy, việc dạy học phần hóa học phi kim tại các trường THPT chưa chú trọng đến tích hợp kiến thức và phát triển năng lực tự học. Hầu hết giáo viên vẫn áp dụng phương pháp dạy học truyền thống, ít sử dụng các công cụ đánh giá hiện đại. Điều này dẫn đến hạn chế trong việc hình thành kỹ năng tự học và học tập chủ động của học sinh.
II. Biện pháp phát triển năng lực tự học thông qua dạy học chủ đề tích hợp
Chương này đề xuất các biện pháp cụ thể để phát triển năng lực tự học cho học sinh THPT thông qua dạy học chủ đề tích hợp phần hóa học phi kim. Các phương pháp như dạy học dự án và dạy học WebQuest được áp dụng để tăng cường tính chủ động và sáng tạo của học sinh. Các chủ đề tích hợp được xây dựng dựa trên nguyên tắc tích hợp liên môn, giúp học sinh kết nối kiến thức hóa học với các lĩnh vực khác như sinh học, vật lý, và môi trường.
2.1. Xây dựng khung năng lực tự học
Khung năng lực tự học được xây dựng dựa trên các tiêu chí như xác định mục tiêu học tập, lập kế hoạch học tập, và đánh giá kết quả học tập. Các công cụ đánh giá được thiết kế để đo lường mức độ phát triển năng lực tự học của học sinh, bao gồm các bài kiểm tra, bảng hỏi, và quan sát hoạt động học tập.
2.2. Phương pháp dạy học dự án và WebQuest
Dạy học dự án và dạy học WebQuest được áp dụng để tạo cơ hội cho học sinh tự nghiên cứu và giải quyết các vấn đề thực tiễn. Các chủ đề như 'Clo và nước sinh hoạt' và 'Ozon và sự sống trên Trái đất' được sử dụng để minh họa cách thức tích hợp kiến thức và phát triển kỹ năng tự học.
III. Thực nghiệm sư phạm và đánh giá hiệu quả
Chương này trình bày kết quả thực nghiệm sư phạm được tiến hành tại một số trường THPT. Các phương pháp dạy học tích hợp và phát triển năng lực tự học được áp dụng, và kết quả được đánh giá thông qua các bài kiểm tra và phản hồi từ học sinh và giáo viên. Kết quả cho thấy sự cải thiện đáng kể trong năng lực tự học và kỹ năng tích hợp kiến thức của học sinh.
3.1. Kết quả định lượng
Kết quả định lượng được thu thập thông qua các bài kiểm tra và bảng hỏi, cho thấy sự tiến bộ rõ rệt trong năng lực tự học của học sinh. Các chỉ số như khả năng lập kế hoạch học tập và đánh giá kết quả học tập đều được cải thiện.
3.2. Kết quả định tính
Kết quả định tính được thu thập thông qua phỏng vấn và quan sát, cho thấy học sinh trở nên chủ động hơn trong việc tiếp thu kiến thức và giải quyết vấn đề. Giáo viên cũng đánh giá cao tính hiệu quả của các phương pháp dạy học tích hợp.