Phát Triển Năng Lực Đọc Hiểu Cho Học Sinh Tiểu Học Qua Môn Tiếng Việt Lớp 1

LÝ LỊCH KHOA HỌC

LỜI CAM ĐOAN

LỜI CẢM ƠN

MỤC LỤC

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

DANH MỤC CÁC HÌNH

DANH MỤC CÁC BẢNG

MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

2. Mục tiêu nghiên cứu

3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu

3.1. Khách thể nghiên cứu

3.2. Đối tượng nghiên cứu

4. Nhiệm vụ nghiên cứu

5. Giới hạn phạm vi nghiên cứu của đề tài

6. Giả thuyết nghiên cứu

7. Phương pháp nghiên cứu

7.1. Phương pháp nghiên cứu lý thuyết

7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn

7.3. Phương pháp toán học

8. Đóng góp mới của đề tài

1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC ĐỌC HIỂU CHO HỌC SINH LỚP 1

1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề

1.1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề trên thế giới

1.1.2. Lịch sử nghiên cứu tại Việt Nam

1.2. Một số khái niệm cơ bản

1.2.1. Năng lực đọc hiểu

1.2.2. Phát triển năng lực đọc hiểu

1.2.3. Dạy học phát triển năng lực đọc hiểu thông qua môn Tiếng Việt lớp 1

1.3. Đặc điểm, vai trò và các thành phần năng lực đọc hiểu của học sinh lớp 1

1.3.1. Đặc điểm năng lực đọc hiểu

1.3.2. Vai trò của năng lực đọc hiểu

1.3.3. Các thành phần năng lực đọc hiểu

1.3.4. Các yếu tố cấu thành năng lực đọc hiểu

1.3.4.1. Yếu tố tri thức về văn bản, về chiến lược đọc

1.3.4.2. Yếu tố kĩ năng thực hiện các hoạt động, hành động, thao tác đọc hiểu

1.3.5. Yếu tố sự sẵn sàng thực hiện các nhiệm vụ học tập, các nhiệm vụ trong đời sống yêu cầu dùng đến hoạt động đọc hiểu

1.4. Một số vấn đề lý luận về phát triển năng lực đọc hiểu của học sinh lớp 1

1.4.1. Mục đích của việc phát triển năng lực đọc hiểu cho học sinh lớp 1

1.4.2. Nguyên tắc phát triển năng lực đọc

1.4.3. Nội dung phát triển năng lực đọc hiểu cho học sinh lớp 1

1.4.4. Các giai đoạn phát triển năng lực đọc hiểu cho học sinh lớp 1

1.4.5. Dấu hiệu của năng lực đọc hiểu trong dạy học phát triển năng lực đọc hiểu cho học sinh lớp 1 theo chương trình mới 2018

1.4.6. Nội dung chương trình dạy đọc lớp 1

1.4.7. Quy trình dạy các bài Tiếng Việt trong chương trình lớp 1

1.4.8. Các phương pháp dạy học phát triển năng lực đọc cho học sinh lớp 1 theo chương trình phổ thông mới

1.4.9. Kiểm tra, đánh giá năng lực môn Tiếng Việt của học sinh lớp 1

1.5. Đặc điểm tâm sinh lý và các yếu tố ảnh hưởng của học sinh lớp 1 đến dạy học phát triển năng lực

1.5.1. Đặc điểm tâm sinh lý của học sinh lớp 1

1.5.2. Các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển năng lực đọc hiểu của HS lớp 1

1.6. Các năng lực cần hình thành và phát triển cho học sinh lớp 1 trong môn tiếng Việt tại Việt Nam

1.6.1. Năng lực ngôn ngữ

1.6.2. Năng lực văn học

1.7. Kết luận chương 1

2. THỰC TRẠNG DẠY HỌC PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC ĐỌC HIỂU CHO HỌC SINH TIỂU HỌC THÔNG QUA MÔN TIẾNG VIỆT LỚP 1 THEO CHƯƠNG TRÌNH PHỔ THÔNG MỚI TẠI QUẬN THỦ ĐỨC, TP.

2.1. Tình hình hoạt động giáo dục bậc Tiểu học ở quận Thủ Đức, TP

2.1.1. Đánh giá học sinh tiểu học theo TT30/2014/TT-BGDĐT và 22/2016/TT- BGDĐT

2.1.2. Đổi mới phương pháp dạy học

2.1.3. Đa dạng hóa các hình thức tổ chức dạy học, gắn giáo dục nhà trường với thực tiễn cuộc sống

2.1.4. Công tác chỉ đạo triển khai phải chuẩn bị thực hiện chương trình giáo dục phổ thông 2018

2.1.5. Những mặt mạnh

2.1.6. Những vấn đề còn tồn tại cần phải rút kinh nghiệm và khắc phục

2.2. Giới thiệu về khảo sát thực trạng

2.2.1. Mục tiêu khảo sát

2.2.2. Công cụ, đối tượng, khách thể, thời gian khảo sát

2.2.3. Nội dung khảo sát

2.2.4. Phương pháp khảo sát

2.2.5. Xử lý kết quả khảo sát

2.3. Kết quả thực trạng năng lực đọc hiểu của học sinh tiểu học thông qua môn tiếng Việt lớp 1 theo chương trình giáo dục phổ thông mới tại quận Thủ Đức

2.3.1. Thực trạng của việc dạy đọc hiểu văn bản văn học

2.3.2. Thực trạng dạy đọc hiểu về văn bản thông tin

2.3.3. Thực trạng kĩ năng đọc của HS trong môn tiếng Việt lớp 1

2.4. Kết quả thực trạng dạy học phát triển năng lực đọc hiểu cho học sinh tiểu học thông qua môn tiếng Việt lớp 1 theo chương trình giáo dục phổ thông mới tại quận Thủ Đức, TP.

2.4.1. Thực trạng giáo viên sử dụng phương pháp để dạy học vần cho học sinh lớp 1

2.4.2. Thực trạng giáo viên sử dụng phương pháp để dạy tập đọc cho học sinh lớp 1

2.4.3. Thực trạng giáo viên sử dụng phương pháp để dạy kể chuyện cho học sinh lớp 1

2.4.4. Thực trạng giáo viên tổ chức các hoạt động dạy học vần cho học sinh lớp 1

2.4.5. Thực trạng quy trình giáo viên tổ chức các hoạt động dạy tập đọc cho học sinh lớp 1

2.4.6. Thực trạng quy trình giáo viên tổ chức hoạt động dạy kể chuyện cho học sinh lớp 1

2.5. Thực trạng điều kiện thực hiện hoạt động dạy môn tiếng Việt lớp 1 theo Chương trình giáo dục phổ thông mới

2.5.1. Những khó khăn giáo viên khi tổ chức các hoạt động dạy môn tiếng Việt lớp 1 theo chương trình giáo dục phổ thông mới

2.5.2. Đánh giá chung về thực trạng năng lực đọc hiểu của học sinh lớp 1 thông qua môn tiếng Việt theo chương trình giáo dục phổ thông mới tại quận Thủ Đức, TP.

2.6. Kết luận chương 2

3. TỔ CHỨC DẠY HỌC PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC ĐỌC HIỂU CHO HỌC SINH TIỂU HỌC THÔNG QUA MÔN TIẾNG VIỆT LỚP 1 THEO CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG MỚI TẠI QUẬN THỦ ĐỨC, TP.

3.1. Nguyên tắc đề xuất cách thức tổ chức dạy học

3.1.1. Nguyên tắc phát triển tư duy

3.1.2. Nguyên tắc giao tiếp (nguyên tắc phát triển lời nói)

3.1.3. Nguyên tắc kết hợp rèn luyện cả hai hình thức lời nói dạng viết và dạng nói

3.1.4. Nguyên tắc tích hợp

3.1.5. Nguyên tắc hướng tới những phương pháp và hình thức dạy học tích cực

3.2. Đề xuất cách thức tổ chức dạy học phát triển năng lực đọc hiểu môn tiếng Việt lớp 1

3.2.1. Xây dựng các tình huống học tập

3.2.2. Tổ chức bài dạy Học vần theo hướng vận dụng tình huống và tăng cường sử dụng đồ dùng trực quan, trò chơi học tập

3.2.3. Quy trình tổ chức bài dạy Học vần theo hướng vận dụng tình huống

3.2.4. Tổ chức bài dạy Tập đọc theo hướng vận dụng tình huống học tập và phát huy vai trò tự chủ của HS trong học tập

3.2.5. Tổ chức bài dạy Kể chuyện theo hướng vận dụng tình huống học tập

3.3. Kiểm nghiệm đề xuất tổ chức dạy học phát triển năng lực đọc hiểu môn tiếng Việt lớp 1

3.3.1. Kết quả kiểm nghiệm tính khả thi và sự cấp thiết của các cách thức tổ chức dạy học phát triển năng lực đọc hiểu cho học sinh lớp 1

3.3.2. Kết quả kiểm nghiệm về tính cấp thiết

3.3.3. Kết quả kiểm nghiệm về tính khả thi

3.3.4. Tổ chức thực nghiệm sư phạm

3.3.5. Nội dung thực nghiệm

3.3.6. Cách thức thực hiện

3.3.7. Thời gian thực nghiệm

3.3.8. Kế hoạch bài dạy

3.3.9. Kết quả thực nghiệm

3.4. Kết luận chương 3

KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ

TÀI LIỆU THAM KHẢO

PHIẾU THĂM DÒ Ý KIẾN

BIÊN BẢN PHỎNG VẤN VỚI GIÁO VIÊN

BIÊN BẢN QUAN SÁT HỌC SINH, GIÁO VIÊN

TÌNH HUỐNG HỌC VẦN

TÌNH HUỐNG TẬP ĐỌC

PHỤ LỤC 6

TÌNH HUỐNG KỂ CHUYỆN

PHIẾU THĂM DÒ Ý KIẾN

DANH SÁCH GIÁO VIÊN

DANH SÁCH HỌC SINH - LỚP THỰC NGHIỆM

DANH SÁCH HỌC SINH - LỚP ĐỐI CHỨNG

HÌNH ẢNH THỰC NGHIỆM

GIÁO ÁN DẠY HỌC Ở LỚP ĐỐI CHỨNG

I. Tổng Quan Về Phát Triển Năng Lực Đọc Hiểu Lớp 1 Khái Niệm

Phát triển năng lực đọc hiểu lớp 1 là một yêu cầu then chốt trong chương trình giáo dục tiểu học mới. Mục tiêu là giúp học sinh không chỉ biết đọc mà còn hiểu được ý nghĩa của văn bản. Chương trình mới tập trung vào việc xây dựng nền tảng vững chắc cho học sinh, giúp các em có khả năng tự học và học suốt đời. Theo nhiều chuyên gia, chương trình và sách giáo khoa hiện hành mới chỉ dừng lại ở mức độ nhận biết và phát âm chính xác, chưa thực sự phát triển thành một năng lực đọc giúp học sinh tự mình tiến lên mức độ đọc hiểu. Đọc hiểu được coi là một năng lực công cụ rất quan trọng trong bước đầu ở bậc tiểu học để giúp mỗi người có khả năng học và học suốt đời. Ban đầu là học để biết đọc và sau đó là đọc để học.

1.1. Tầm quan trọng của kỹ năng đọc hiểu tiếng Việt lớp 1

Kỹ năng đọc hiểu là nền tảng cho mọi hoạt động học tập khác. Khi học sinh có khả năng đọc hiểu tốt, các em sẽ dễ dàng tiếp thu kiến thức từ các môn học khác. Kỹ năng đọc hiểu tiếng Việt lớp 1 không chỉ giúp học sinh hiểu nội dung bài học mà còn phát triển tư duy phản biện và khả năng sáng tạo. Theo chương trình đánh giá học sinh quốc tế (PISA), đọc hiểu là một năng lực cốt lõi cần có đối với mọi học sinh sau khi kết thúc giai đoạn giáo dục cơ bản.

1.2. Các yếu tố ảnh hưởng đến năng lực đọc hiểu cho trẻ 6 tuổi

Nhiều yếu tố ảnh hưởng đến năng lực đọc hiểu cho trẻ 6 tuổi, bao gồm môi trường gia đình, phương pháp giảng dạy của giáo viên và sự quan tâm của phụ huynh. Trẻ em được tiếp xúc với sách báo và các hoạt động đọc sách từ sớm thường có khả năng đọc hiểu tốt hơn. Giáo viên đóng vai trò quan trọng trong việc tạo ra môi trường học tập tích cực và khuyến khích học sinh tham gia vào các hoạt động đọc hiểu. Đặc điểm tâm lý của lứa tuổi tiểu học, đặc biệt là học sinh lớp 1 thường tri giác trên tổng thể, những hình ảnh, hiện tượng cụ thể dễ nhớ hơn các câu chữ.

II. Thách Thức Trong Dạy Phát Triển Năng Lực Đọc Hiểu Lớp 1

Mặc dù tầm quan trọng của phát triển năng lực đọc hiểu lớp 1 là không thể phủ nhận, nhưng vẫn còn nhiều thách thức trong quá trình triển khai. Một trong những thách thức lớn nhất là sự thiếu hụt về phương pháp giảng dạy hiệu quả. Nhiều giáo viên vẫn sử dụng các phương pháp truyền thống, tập trung vào việc đọc thuộc lòng hơn là hiểu nội dung. Bên cạnh đó, sự khác biệt về trình độ giữa các học sinh cũng là một vấn đề cần được quan tâm. Cần có các giải pháp để hỗ trợ những học sinh gặp khó khăn trong việc đọc hiểu. Trên thực tế hiện nay, trong quá trình dạy học GV chưa chú trọng đến việc dạy học theo hướng hình thành và phát triển năng lực đọc hiểu cho HS tiểu học nói chung và HS lớp 1 nói riêng.

2.1. Thực trạng dạy và học đọc hiểu văn bản lớp 1 hiện nay

Thực tế cho thấy, việc dạy và học đọc hiểu văn bản lớp 1 hiện nay còn nhiều hạn chế. Học sinh thường chỉ tập trung vào việc đọc đúng, đọc to rõ ràng mà ít chú trọng đến việc hiểu nội dung. Giáo viên cũng chưa thực sự tạo ra các hoạt động khuyến khích học sinh tư duy và khám phá ý nghĩa của văn bản. Đồng thời HS cũng chưa tích tham gia vào các hoạt động học tập, chưa kích thích tư duy, sáng tạo bởi lẽ HS hoàn toàn không có năng lực đọc hiểu.

2.2. Đánh giá năng lực đọc hiểu học sinh lớp 1 Vấn đề và giải pháp

Việc đánh giá năng lực đọc hiểu học sinh lớp 1 cũng là một thách thức. Các bài kiểm tra hiện nay thường chỉ tập trung vào việc kiểm tra khả năng đọc trôi chảy mà ít chú trọng đến việc đánh giá khả năng hiểu nội dung. Cần có các phương pháp đánh giá đa dạng và toàn diện hơn, bao gồm cả việc quan sát học sinh trong quá trình học tập và sử dụng các bài tập thực hành. Hoặc là không có sự tương tác giữa thầy và trò, giữa trò với trò dẫn đến HS bị hạn chế kĩ năng đọc hiểu cần thiết.

III. Phương Pháp Dạy Đọc Hiểu Cho Học Sinh Tiểu Học Hiệu Quả

Để dạy đọc hiểu cho học sinh tiểu học hiệu quả, cần có sự kết hợp giữa các phương pháp giảng dạy sáng tạo và các hoạt động thực hành thú vị. Một trong những phương pháp hiệu quả là sử dụng các trò chơi và hoạt động nhóm để khuyến khích học sinh tham gia tích cực vào quá trình học tập. Bên cạnh đó, việc sử dụng các tài liệu trực quan sinh động cũng giúp học sinh dễ dàng hình dung và hiểu nội dung bài học. Trên cơ sở phân tích thực trạng, xác định nguyên nhân, người nghiên cứu đã đề xuất cách thức tổ chức bài dạy Học vần, Tập đọc và Kể chuyện cần thực hiện theo quy trình 4 bước: Bước 1: Khởi động, Bước 2: Khám phá, Bước 3: Luyện tập, Bước 4: Vận dụng – Mở rộng.

3.1. Tăng cường vốn từ vựng cho học sinh lớp 1 Bí quyết nào

Tăng cường vốn từ vựng cho học sinh lớp 1 là một yếu tố quan trọng để nâng cao khả năng đọc hiểu. Giáo viên có thể sử dụng các trò chơi từ vựng, các bài tập ghép từ và các hoạt động kể chuyện để giúp học sinh làm quen với các từ mới. Ngoài ra, việc khuyến khích học sinh đọc sách và báo cũng là một cách hiệu quả để mở rộng vốn từ vựng. Nhưng GV lại chưa thông qua những hình ảnh trực quan sinh động để tạo sự liên kết cho HS giúp HS hiểu nghĩa từ, sử dụng các từ vào những ngữ cảnh cụ thể.

3.2. Rèn luyện kỹ năng đọc hiểu văn bản lớp 1 qua bài tập thực hành

Rèn luyện kỹ năng đọc hiểu văn bản lớp 1 cần được thực hiện thông qua các bài tập thực hành đa dạng. Các bài tập có thể bao gồm việc trả lời câu hỏi về nội dung bài đọc, tìm ý chính của đoạn văn và viết tóm tắt. Giáo viên nên tạo ra các bài tập phù hợp với trình độ của từng học sinh và khuyến khích các em tự đánh giá kết quả của mình. Ngoài ra, trong quá trình dạy học, GV còn chưa thực hiện các hoạt động giúp HS vận dụng, mở rộng những nội dung học ứng dụng vào thực tiễn cuộc sống.

IV. Ứng Dụng Thực Tế Giáo Án Phát Triển Năng Lực Đọc Hiểu Lớp 1

Việc xây dựng giáo án phát triển năng lực đọc hiểu lớp 1 cần dựa trên các nguyên tắc sư phạm và phù hợp với đặc điểm tâm lý của học sinh. Giáo án nên bao gồm các hoạt động khởi động, khám phá, luyện tập và vận dụng. Các hoạt động nên được thiết kế sao cho học sinh có thể tham gia tích cực và phát huy tối đa khả năng của mình. Khi tổ chức bài dạy theo quy trình 4 bước, GV cần kết hợp với những hoạt động quan sát tranh, tự nêu nghĩa từ, tham gia các hình thức hoạt động nhóm, trò chơi để đọc câu, đoạn ứng dụng.

4.1. Các hoạt động phát triển năng lực đọc hiểu lớp 1 hiệu quả

Có nhiều hoạt động phát triển năng lực đọc hiểu lớp 1 hiệu quả, bao gồm đọc truyện tranh, đóng vai, kể chuyện và thảo luận nhóm. Các hoạt động này giúp học sinh không chỉ hiểu nội dung bài học mà còn phát triển kỹ năng giao tiếp và làm việc nhóm. Đọc lưu loát là nền tảng giúp HS có thể nâng cao được khả năng đọc hiểu.

4.2. Đọc thông viết thạo lớp 1 Mối liên hệ và phương pháp rèn luyện

Việc đọc thông viết thạo lớp 1 có mối liên hệ mật thiết với nhau. Khi học sinh đọc tốt, các em sẽ viết tốt hơn và ngược lại. Để rèn luyện kỹ năng đọc viết, giáo viên nên khuyến khích học sinh đọc sách và viết nhật ký thường xuyên. Chính vì vậy, thông qua những cách thức tổ chức dạy đọc giúp HS hình thành kĩ năng đọc lưu loát, GV cần tập trung sử dụng các tình huống học tập gắn liền với nội dung thực tiễn, mang tính vận dụng để HS ứng dụng những nội dung bài học liên hệ bản thân, cuộc sống xung quanh, nâng cao khả năng đọc hiểu.

V. Đánh Giá Hiệu Quả Phát Triển Năng Lực Đọc Hiểu Cho Học Sinh

Để đánh giá hiệu quả phát triển năng lực đọc hiểu cho học sinh, cần sử dụng các phương pháp đánh giá đa dạng và toàn diện. Các phương pháp có thể bao gồm việc quan sát học sinh trong quá trình học tập, sử dụng các bài tập thực hành và tổ chức các bài kiểm tra định kỳ. Kết quả đánh giá sẽ giúp giáo viên điều chỉnh phương pháp giảng dạy và hỗ trợ học sinh kịp thời.

5.1. Tiêu chí đánh giá năng lực đọc hiểu tiếng Việt lớp 1 chi tiết

Các tiêu chí đánh giá năng lực đọc hiểu tiếng Việt lớp 1 cần bao gồm khả năng đọc trôi chảy, khả năng hiểu nội dung bài đọc, khả năng trả lời câu hỏi và khả năng viết tóm tắt. Các tiêu chí này cần được cụ thể hóa và phù hợp với trình độ của từng học sinh.

5.2. Sử dụng công cụ hỗ trợ đánh giá năng lực đọc hiểu hiệu quả

Có nhiều công cụ hỗ trợ đánh giá năng lực đọc hiểu hiệu quả, bao gồm các phần mềm kiểm tra trực tuyến, các bài tập trắc nghiệm và các bài tập tự luận. Giáo viên nên lựa chọn các công cụ phù hợp với mục tiêu đánh giá và trình độ của học sinh.

VI. Tương Lai Của Phát Triển Năng Lực Đọc Hiểu Cho Trẻ Mới Đi Học

Tương lai của phát triển năng lực đọc hiểu cho trẻ mới đi học hứa hẹn nhiều tiềm năng. Với sự phát triển của công nghệ và các phương pháp giảng dạy mới, học sinh sẽ có nhiều cơ hội hơn để phát triển khả năng đọc hiểu của mình. Tuy nhiên, để đạt được điều này, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa gia đình, nhà trường và xã hội.

6.1. Xu hướng phát triển phương pháp dạy đọc hiểu hiện đại

Các xu hướng phát triển phương pháp dạy đọc hiểu hiện đại tập trung vào việc cá nhân hóa quá trình học tập, sử dụng công nghệ để hỗ trợ giảng dạy và tạo ra môi trường học tập tích cực và khuyến khích sự sáng tạo.

6.2. Vai trò của gia đình trong việc phát triển năng lực đọc hiểu

Gia đình đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển năng lực đọc hiểu cho trẻ. Cha mẹ nên tạo điều kiện cho con em mình tiếp xúc với sách báo từ sớm, đọc sách cho con nghe và khuyến khích con tham gia vào các hoạt động đọc sách.

Dạy Học Phát Triển Năng Lực Đọc Hiểu Cho Học Sinh Tiểu Học Qua Môn Tiếng Việt Lớp 1