PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC TỔ CHỨC DẠY HỌC TRẢI NGHIỆM TRONG MÔN HỌC CHO GIÁO VIÊN Ở CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC THÀNH PHỐ VĨNH YÊN, TỈNH VĨNH PHÚC

Nghiên cứu về dạy học trải nghiệm đã được thực hiện rộng rãi cả trong và ngoài nước. Các nghiên cứu nước ngoài tập trung vào vai trò của giáo viên trong việc hỗ trợ học sinh phát triển năng lực tự học (S.Rassekh, 1987), thiết kế chương trình dựa trên năng lực thực hiện (Shirley Fletcher, 1997), và các kỹ năng dạy học tiếp cận năng lực (Thomas Olsson, Katarina Martensson, Torgny Roxa). Các nghiên cứu trong nước tập trung vào khái niệm năng lực và giáo dục theo tiếp cận năng lực (Đặng Thành Hưng, 2012), và nâng cao năng lực sư phạm thông qua tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo (Trần Anh Tuấn, 2017). Nghiên cứu này kế thừa những kết quả đó và tập trung vào phát triển năng lực dạy học trải nghiệm cụ thể cho giáo viên tiểu học Vĩnh Yên.

Mục tiêu chính của nghiên cứu là đề xuất các biện pháp phát triển năng lực tổ chức dạy học trải nghiệm cho giáo viên tiểu học tại Vĩnh Yên. Nhiệm vụ cụ thể bao gồm: (1) Nghiên cứu cơ sở lý luận về phát triển năng lực dạy học trải nghiệm; (2) Khảo sát, đánh giá thực trạng phát triển năng lực này; (3) Đề xuất các biện pháp phát triển năng lực phù hợp. Nghiên cứu tập trung vào giai đoạn từ năm học 2021-2022 đến 2022-2023, với đối tượng khảo sát là cán bộ quản lý và giáo viên của 8/12 trường tiểu học trong thành phố.

Một trong những thách thức lớn nhất là sự thiếu hụt về kiến thức và kỹ năng của giáo viên trong việc tổ chức dạy học trải nghiệm. Nhiều giáo viên chưa được đào tạo bài bản về các phương pháp, kỹ thuật dạy học trải nghiệm, và chưa có nhiều kinh nghiệm thực tế trong việc thiết kế, tổ chức, và đánh giá các hoạt động trải nghiệm. Điều này dẫn đến việc các hoạt động dạy học trải nghiệm được triển khai một cách hình thức, thiếu tính sáng tạo, và không mang lại hiệu quả cao.

Cơ sở vật chất và nguồn lực hỗ trợ cho dạy học trải nghiệm còn nhiều hạn chế. Nhiều trường tiểu học còn thiếu các phòng chức năng, trang thiết bị, và tài liệu tham khảo phục vụ cho các hoạt động trải nghiệm. Kinh phí dành cho dạy học trải nghiệm còn hạn hẹp, gây khó khăn cho việc tổ chức các hoạt động đa dạng và phong phú. Cần có sự đầu tư hơn nữa từ các cấp quản lý để cải thiện cơ sở vật chất và nguồn lực cho dạy học trải nghiệm trong các trường tiểu học Vĩnh Yên.

Chương trình bồi dưỡng cần tập trung vào các nội dung thiết thực, đáp ứng nhu cầu thực tế của giáo viên. Các nội dung cần bao gồm: (1) Khái niệm, đặc điểm, và vai trò của dạy học trải nghiệm; (2) Các phương pháp, kỹ thuật dạy học trải nghiệm hiệu quả; (3) Quy trình thiết kế, tổ chức, và đánh giá các hoạt động trải nghiệm; (4) Các nguyên tắc đảm bảo an toàn và hiệu quả trong dạy học trải nghiệm. Chương trình cần được thiết kế theo hướng dạy học tích cực, tạo cơ hội cho giáo viên thực hành và chia sẻ kinh nghiệm.

Các hình thức bồi dưỡng cần đa dạng hóa để phù hợp với nhu cầu và điều kiện thực tế của giáo viên. Các hình thức có thể bao gồm: (1) Bồi dưỡng tập trung; (2) Bồi dưỡng thường xuyên tại trường; (3) Bồi dưỡng trực tuyến; (4) Tham quan, học hỏi kinh nghiệm tại các trường tiên tiến; (5) Tham gia các hội thảo, chuyên đề về dạy học trải nghiệm. Cần tạo điều kiện để giáo viên lựa chọn hình thức bồi dưỡng phù hợp với bản thân.

Quy trình thiết kế hoạt động cần bao gồm các bước sau: (1) Xác định mục tiêu của hoạt động; (2) Lựa chọn nội dung phù hợp với mục tiêu và chương trình học; (3) Xây dựng kế hoạch chi tiết, bao gồm các hoạt động cụ thể, thời gian thực hiện, và các nguồn lực cần thiết; (4) Chuẩn bị các điều kiện về cơ sở vật chất, trang thiết bị, và tài liệu tham khảo; (5) Dự kiến các tình huống có thể xảy ra và các biện pháp ứng phó.

Việc đánh giá năng lực thiết kế cần dựa trên các tiêu chí cụ thể, khách quan, và toàn diện. Các tiêu chí có thể bao gồm: (1) Mức độ phù hợp của hoạt động với mục tiêu và chương trình học; (2) Tính sáng tạo và đổi mới của hoạt động; (3) Khả năng tạo cơ hội cho học sinh khám phá, trải nghiệm, và vận dụng kiến thức vào thực tế; (4) Tính khả thi và an toàn của hoạt động.

Có nhiều phần mềm và ứng dụng hỗ trợ giáo viên thiết kế các hoạt động trải nghiệm, ví dụ: (1) Các phần mềm tạo bài giảng tương tác; (2) Các ứng dụng thực tế ảo và thực tế tăng cường; (3) Các công cụ tạo trò chơi học tập; (4) Các nền tảng chia sẻ tài liệu và kinh nghiệm. Giáo viên cần được đào tạo về cách sử dụng các công cụ này một cách hiệu quả.

Internet và mạng xã hội giúp giáo viên dễ dàng kết nối với đồng nghiệp, chia sẻ kinh nghiệm, và học hỏi lẫn nhau. Các diễn đàn trực tuyến, nhóm thảo luận, và các trang web chuyên về dạy học trải nghiệm là những nguồn thông tin quý giá. Cần khuyến khích giáo viên tham gia các hoạt động này để nâng cao trình độ chuyên môn và mở rộng mạng lưới quan hệ.

Cần có sự quan tâm hơn nữa từ các cấp quản lý về phát triển năng lực dạy học trải nghiệm cho giáo viên. Cần tăng cường đầu tư về cơ sở vật chất, trang thiết bị, và tài liệu tham khảo. Cần có chính sách khuyến khích giáo viên tham gia các hoạt động bồi dưỡng và chia sẻ kinh nghiệm. Đồng thời, cần tạo điều kiện để các trường trao đổi, học hỏi lẫn nhau về mô hình dạy học trải nghiệm hiệu quả.

Nghiên cứu tiếp theo có thể tập trung vào việc đánh giá tác động của các biện pháp phát triển năng lực dạy học trải nghiệm đến kết quả học tập của học sinh. Nghiên cứu cũng có thể mở rộng phạm vi khảo sát đến các tỉnh thành khác để có cái nhìn toàn diện hơn về thực trạng dạy học trải nghiệm trong cả nước. Ngoài ra, có thể nghiên cứu về các mô hình dạy học trải nghiệm đặc thù phù hợp với từng môn học và từng vùng miền.