Phát Triển Đội Ngũ Giáo Viên Mầm Non Theo Tiếp Cận Năng Lực: Luận Án Tiến Sĩ

LỜI CAM ĐOAN

LỜI CẢM ƠN

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

MỤC LỤC

DANH MỤC BẢNG SỐ

DANH MỤC S ĐỒ, BIỂU ĐỒ

MỞ ĐẦU

Lý do chọn đề tài

Mục đích nghiên cứu

Khách thể và đối tượng nghiên cứu

Giả thuyết khoa học

Nhiệm vụ nghiên cứu

Giới hạn phạm vi nghiên cứu

Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu

Các luận điểm bảo vệ

Đóng góp mới của luận án

Cấu trúc của luận án

1. CHƯƠNG 1: C SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN MẦM NON THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC TRONG ĐỔI MỚI GIÁO DỤC

1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề

1.1.1. Nghiên cứu về phát triển nguồn nhân lực

1.1.2. Nghiên cứu vấn đề phát triển đội ngũ giáo viên và giáo viên mầm non

1.1.3. Nghiên cứu về phát triển đội ngũ giáo viên mầm non theo tiếp cận năng lực trong đổi mới giáo dục

1.1.4. Đánh giá các nghiên cứu đi trước và xác định nội dung nghiên cứu của luận án

1.2. Đổi mới giáo dục và yêu cầu đặt ra với đội ngũ giáo viên mầm non và phát triển đội ngũ giáo viên mầm non

1.2.1. Bối cảnh xã hội và đổi mới giáo dục hiện nay

1.2.2. Yêu cầu đặt ra với đội ngũ GVMN và phát triển đội ngũ GVMN

1.3. Giáo viên mầm non trong đổi mới giáo dục

1.3.1. Khái niệm giáo viên mầm non và đội ngũ giáo viên mầm non

1.3.2. Chức năng nhiệm vụ của giáo viên mầm non

1.3.3. Đặc điểm lao động sư phạm của giáo viên mầm non

1.3.4. Yêu cầu về phẩm chất và năng lực người giáo viên mầm non

1.3.5. Chuẩn nghề nghiệp giáo viên mầm non

1.3.6. Năng lực nghề nghiệp và khung năng lực nghề nghiệp của giáo viên mầm non trong đổi mới giáo dục

1.4. Phát triển đội ngũ giáo viên mầm non theo tiếp cận năng lực trong đổi mới giáo dục

1.4.1. Khái niệm phát triển, phát triển nguồn nhân lực và phát triển đội ngũ giáo viên mầm non theo tiếp cận năng lực

1.4.2. Phân cấp quản lý phát triển đội ngũ giáo viên mầm non trong đổi mới giáo dục

1.4.3. Nội dung phát triển đội ngũ giáo viên mầm non theo tiếp cận năng lực trong đổi mới giáo dục

1.4.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển đội ngũ giáo viên mầm non theo tiếp cận năng lực trong đổi mới giáo dục

1.4.4.1. Các yếu tố chủ quan

1.4.4.2. Các yếu tố khách quan

1.5. Kết luận chương 1

2. CHƯƠNG 2: C SỞ THỰC TIỄN PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN MẦM NON THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC TRONG ĐỔI MỚI GIÁO DỤC

2.1. Kinh nghiệm quốc tế về phát triển đội ngũ giáo viên mầm non theo tiếp cận năng lực

2.1.1. Kinh nghiệm của Hoa Kỳ

2.1.2. Kinh nghiệm của Úc

2.1.3. Kinh nghiệm của Đức

2.1.4. Kinh nghiệm của Pháp

2.1.5. Kinh nghiệm các nước châu Á

2.1.6. Bài học kinh nghiệm cho Việt Nam về phát triển đội ngũ giáo viên mầm non theo tiếp cận năng lực

2.2. Tổ chức khảo sát thực trạng phát triển đội ngũ giáo viên mầm non theo tiếp cận năng lực trong đổi mới giáo dục

2.2.1. Mục đích khảo sát

2.2.2. Nội dung khảo sát

2.2.3. Phương pháp khảo sát

2.2.4. Cách cho điểm và thang đánh giá

2.2.5. Mẫu khảo sát thực trạng

2.3. Thực trạng phát triển giáo dục mầm non ở các địa phương trong cả nước

2.3.1. Quy hoạch, phát triển quy mô, mạng lưới trường, lớp

2.3.2. Đội ngũ CBQL, giáo viên mầm non

2.3.3. Chất lượng chăm sóc, giáo dục trẻ

2.3.4. Cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học, đồ dùng, đồ chơi

2.4. Thực trạng đội ngũ giáo viên mầm non

2.4.1. Số lượng và cơ cấu

2.4.2. Năng lực nghề nghiệp của giáo viên mầm non

2.5. Thực trạng phát triển đội ngũ giáo viên mầm non theo tiếp cận năng lực trong đổi mới giáo dục

2.5.1. Thực trạng quy hoạch phát triển đội ngũ giáo viên mầm non theo tiếp cận năng lực trong đổi mới giáo dục

2.5.2. Thực trạng tuyển dụng và sàng lọc đội ngũ giáo viên mầm non theo tiếp cận năng lực trong đổi mới giáo dục

2.5.3. Thực trạng đào tạo bồi dưỡng đội ngũ giáo viên mầm non theo tiếp cận năng lực trong đổi mới giáo dục

2.5.4. Thực trạng đánh giá đội ngũ giáo viên mầm non theo tiếp cận năng lực trong đổi mới giáo dục

2.5.5. Thực trạng xây dựng môi trường và tạo động lực làm việc cho đội ngũ giáo viên mầm non theo tiếp cận năng lực trong đổi mới giáo dục

2.5.6. Thực trạng tạo cơ hội phát triểnnghề nghiệp cho đội ngũ giáo viên mầm non theo tiếp cận năng lực trong đổi mới giáo dục

2.5.7. Tổng hợp thực trạng nội dung phát triển đội ngũ giáo viên mầm non theo tiếp cận năng lực trong đổi mới giáo dục

2.6. Thực trạng mức độ ảnh hưởng của các yếu tố đến phát triển đội ngũ giáo viên mầm non theo tiếp cận năng lực trong đổi mới giáo dục

2.6.1. Thực trạng mức độ ảnh hưởng của các yếu tố nhà nước đến phát triển đội ngũ giáo viên mầm non theo tiếp cận năng lực trong đổi mới giáo dục

2.6.2. Thực trạng mức độ ảnh hưởng của các yếu tố môi trường xã hội đến phát triển đội ngũ GVMN theo tiếp cận năng lực trong đổi mới giáo dục

2.6.3. Thực trạng mức độ ảnh hưởng của các yếu tố nhà trường đến phát triển đội ngũ GVMN theo tiếp cận năng lực trong đổi mới giáo dục

2.6.4. Thực trạng mức độ ảnh hưởng của các yếu tố giáo viên đến phát triển đội ngũ GVMN theo tiếp cận năng lực trong đổi mới giáo dục

2.6.5. Tổng hợp thực trạng mức độ ảnh hưởng của các yếu tố đến phát triển đội ngũ giáo viên mầm non theo tiếp cận năng lực trong đổi mới giáo dục

2.7. Đánh giá chung thực trạng phát triển đội ngũ giáo viên mầm non theo tiếp cận năng lực trong đổi mới giáo dục

2.8. Kết luận chương 2

3. CHƯƠNG 3: BIỆN PHÁP PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN MẦM NON THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC TRONG ĐỔI MỚI GIÁO DỤC

3.1. Định hướng phát triển đội ngũ giáo viên mầm non theo tiếp cận năng lực trong đổi mới giáo dục

3.1.1. Các quan điểm chỉ đạo của Đảng và Nhà nước về đổi mới giáo dục và đào tạo nói chung và GDMN nói riêng

3.1.2. Quan điểm chỉ đạo phát triển đội ngũ GVMN theo tiếp cận năng lực

3.2. Nguyên tắc đề xuất biện pháp phát triển đội ngũ giáo viên mầm non theo tiếp cận năng lực

3.2.1. Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống

3.2.2. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa và phát triển

3.2.3. Đảm bảo tính đồng bộ

3.2.4. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn

3.2.5. Nguyên tắc đảm bảo tính hiệu quả

3.2.6. Nguyên tắc bảo đảm công bằng trong giáo dục

3.3. Các biện pháp phát triển đội ngũ GVMN theo tiếp cận năng lực

3.3.1. Tổ chức nâng cao nhận thức cho đội ngũ CBQL, giáo viên mầm non về năng lực nghề nghiệp của GVMN trong đổi mới giáo dục hiện nay

3.3.2. Quy hoạch phát triển đội ngũ giáo viên mầm non theo tiếp cận năng lực

3.3.3. Tổ chức đào tạo, bồi dưỡng năng lực nghề nghiệp cho giáo viên mầm non đáp ứng theo khung năng lực

3.3.4. Chỉ đạo hướng dẫn giáo viên tự phát triển năng lực nghề nghiệp thường xuyên đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục

3.3.5. Kiểm tra đánh giá đội ngũ giáo viên mầm non theo chuẩn năng lực nghề nghiệp

3.3.6. Xây dựng hành lang pháp lý tôn vinh nghề nghiệp và tạo động lực cho phát triển năng lực nghề nghiệp của đội ngũ giáo viên mầm non

3.4. Mối quan hệ giữa các biện pháp phát triển đội ngũ GVMN theo tiếp cận năng lực trong đổi mới giáo dục

3.5. Khảo nghiệm tính cần thiết và khả thi, của các biện pháp phát triển đội ngũ giáo viên mầm non theo tiếp cận năng lực trong đổi mới giáo dục

3.5.1. Mục đích khảo nghiệm

3.5.2. Phương pháp khảo nghiệm, cách cho điểm và thang đánh giá

3.5.3. Tổ chức khảo nghiệm

3.5.4. Kết quả trưng cầu ý kiến của chuyên gia về biện pháp phát triển đội ngũ GVMN theo tiếp cận năng lực trong đổi mới giáo dục

3.6. Thử nghiệm biện pháp phát triển đội ngũ giáo viên mầm non theo tiếp cận năng lực trong đổi mới giáo dục

3.6.1. Mục đích thử nghiệm

3.6.2. Giả thuyết thử nghiệm

3.6.3. Tổ chức thử nghiệm

3.6.4. Kết quả thử nghiệm

3.7. Kết luận chương 3

KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ

DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC ĐÃ ĐƯỢC CÔNG BỐ

TÀI LIỆU THAM KHẢO

PHỤ LỤC

I. Tổng Quan Về Phát Triển Đội Ngũ Giáo Viên Mầm Non Hiện Nay

Thế kỷ XXI chứng kiến sự biến đổi sâu sắc trong mọi lĩnh vực đời sống xã hội, đặc biệt là sự trỗi dậy của khoa học, kỹ thuật và công nghệ. Giáo dục và đào tạo (GDĐT) đóng vai trò then chốt trong việc phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, đáp ứng yêu cầu của nền kinh tế tri thức. Các nghị quyết của Đảng Cộng sản Việt Nam nhấn mạnh GDĐT là quốc sách hàng đầu. Nghị quyết 29-NQ/TW về đổi mới căn bản và toàn diện GDĐT nhấn mạnh tầm quan trọng của việc phát triển đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục (CBQLGD). Muốn thực hiện quá trình giáo dục "chuyển từ truyền thụ nội dung sang tiếp cận năng lực", cần có đội ngũ giáo viên có năng lực. Giáo dục mầm non (GDMN) là cấp học đầu tiên, đặt nền móng cho sự phát triển nhân cách của trẻ. Đổi mới GDMN là một tất yếu khách quan, trong đó, giáo viên mầm non (GVMN) đóng vai trò then chốt. Phát triển chuyên môn giáo viên mầm non là nhiệm vụ cấp thiết để đáp ứng yêu cầu đổi mới.

1.1. Tầm Quan Trọng của Giáo Viên Mầm Non Trong Giáo Dục

GVMN thực hiện nhiệm vụ chăm sóc, nuôi dưỡng và giáo dục trẻ từ 3 tháng đến dưới 6 tuổi. GVMN có vai trò quan trọng trong việc phát triển khả năng của trẻ, hình thành những cơ sở ban đầu của nhân cách. Chuẩn nghề nghiệp GVMN được quy định tại Thông tư 26/2018/TT-BGDĐT với mục tiêu phát triển năng lực nghề nghiệp giáo viên mầm non. Tăng cường phát triển đội ngũ giáo viên từ khâu quy hoạch, tuyển dụng, sử dụng là yếu tố then chốt để nâng cao chất lượng. Tiếp cận năng lực là hướng tiếp cận hiện đại, phù hợp với yêu cầu đổi mới giáo dục. Điều này đòi hỏi GVMN phải có các năng lực nghề nghiệp phù hợp.

1.2. Thực Trạng Phát Triển Giáo Dục Mầm Non Hiện Nay

Hệ thống GDMN phát triển nhanh chóng với nhiều loại hình trường khác nhau. Số lượng trường mầm non tăng nhanh với các mô hình đa dạng. Hiện nay, cả nước có khoảng 1,2 triệu giáo viên, trong đó có một phần đáng kể là giáo viên mầm non. Trước yêu cầu mới, đội ngũ GVMN đã bộc lộ những bất cập. Tỉ lệ GVMN đạt chuẩn và trên chuẩn cao, nhưng năng lực chuyên môn chưa tương xứng với trình độ đào tạo. Khảo sát cho thấy nhiều GVMN còn thiếu hụt một số năng lực cần thiết. Công tác quản lý đội ngũ giáo viên mầm non còn có những hạn chế nhất định.

II. Vấn Đề Thách Thức Phát Triển Năng Lực GVMN Hiện Nay

Mặc dù đạt được những thành tựu nhất định, công tác phát triển đội ngũ GVMN vẫn đối mặt với nhiều thách thức. Sinh viên mới tốt nghiệp còn thiếu hụt các kỹ năng thực tế như thiết kế chương trình học tập theo chủ đề, sáng tạo môi trường học tập và vận dụng phương pháp giáo dục tiên tiến. Kỹ năng nghề nghiệp còn yếu, ví dụ như khả năng sử dụng nhạc cụ, tổ chức hoạt động chung, hoạt động vui chơi và chăm sóc trẻ. Các cơ sở GDMN tư thục còn để xảy ra tình trạng mất an toàn cho trẻ. Công tác phát triển đội ngũ GVMN với các nội dung quy hoạch, tuyển dụng, sử dụng, đào tạo, bồi dưỡng, đánh giá và xây dựng môi trường làm việc còn có những bất cập.

2.1. Hạn Chế Về Kỹ Năng Năng Lực Thực Tế Của Giáo Viên Mầm Non

Nhiều GVMN mới ra trường còn thiếu kỹ năng thiết kế chương trình học tập, sáng tạo môi trường học tập và vận dụng phương pháp giáo dục tiên tiến. Kỹ năng nghề nghiệp còn yếu, ví dụ như khả năng sử dụng nhạc cụ, tổ chức hoạt động chung, hoạt động vui chơi, khả năng chăm sóc trẻ. Vấn đề này đòi hỏi cần có những giải pháp cụ thể để nâng cao chất lượng đào tạo giáo viên mầm non theo năng lực, đáp ứng yêu cầu đổi mới GDMN.

2.2. Bất Cập Trong Công Tác Quản Lý Phát Triển Đội Ngũ

Công tác phát triển đội ngũ GVMN còn nhiều hạn chế, bất cập trong quy hoạch, tuyển dụng, sử dụng, đào tạo, bồi dưỡng, đánh giá và xây dựng môi trường làm việc. Cần có các nghiên cứu cụ thể để xây dựng các giải pháp phát triển đội ngũ GVMN đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục. Phát triển nguồn nhân lực cho GDMN cần được nghiên cứu theo mô hình năng lực trong đổi mới giáo dục. Các nghiên cứu chuyên sâu về phát triển đội ngũ giáo viên mầm non theo tiếp cận năng lực còn hạn chế.

III. Giải Pháp Phát Triển GVMN Theo Tiếp Cận Năng Lực Hiệu Quả

Để giải quyết các vấn đề trên, cần có các giải pháp đồng bộ để phát triển đội ngũ giáo viên mầm non theo tiếp cận năng lực. Các giải pháp cần tập trung vào việc nâng cao nhận thức, quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng, đánh giá và tạo động lực cho GVMN. Tiếp cận năng lực đòi hỏi GVMN phải có các năng lực nghề nghiệp phù hợp, đáp ứng yêu cầu đổi mới GDMN. Việc áp dụng các giải pháp hiệu quả sẽ góp phần nâng cao chất lượng chăm sóc, nuôi dưỡng và giáo dục trẻ.

3.1. Nâng Cao Nhận Thức Về Năng Lực Nghề Nghiệp Giáo Viên

Cần nâng cao nhận thức cho CBQL và GVMN về tầm quan trọng của năng lực nghề nghiệp trong bối cảnh đổi mới GDMN. Năng lực nghề nghiệp phải đáp ứng yêu cầu thực tế và phù hợp với chuẩn nghề nghiệp GVMN. Các hoạt động bồi dưỡng, tập huấn cần tập trung vào việc trang bị kiến thức, kỹ năng và thái độ cần thiết cho GVMN.

3.2. Đổi Mới Chương Trình Đào Tạo Bồi Dưỡng

Chương trình đào tạo và bồi dưỡng GVMN cần được đổi mới theo hướng tiếp cận năng lực. Chương trình cần chú trọng thực hành, tăng cường kỹ năng mềm và khả năng tự học, tự bồi dưỡng cho GVMN. Cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các trường sư phạm, các cơ sở GDMN và các cơ quan quản lý giáo dục trong việc xây dựng và triển khai chương trình.

3.3. Đánh Giá Năng Lực Giáo Viên Mầm Non Thực Chất

Đánh giá năng lực GVMN cần được thực hiện một cách khách quan, công bằng và minh bạch. Cần sử dụng các công cụ đánh giá đa dạng, phù hợp với đặc thù của GDMN. Kết quả đánh giá cần được sử dụng để xây dựng kế hoạch bồi dưỡng và phát triển năng lực cho từng GVMN.

IV. Ứng Dụng Thực Tiễn Kinh Nghiệm Phát Triển GVMN Thành Công

Nghiên cứu về kinh nghiệm phát triển chuyên môn giáo viên mầm non từ các quốc gia tiên tiến có thể cung cấp những bài học quý giá cho Việt Nam. Việc áp dụng các mô hình phát triển đội ngũ hiệu quả, phù hợp với điều kiện thực tế của Việt Nam sẽ góp phần nâng cao chất lượng GDMN. Cần chú trọng đến việc xây dựng môi trường làm việc tích cực, tạo động lực cho GVMN phát triển năng lực.

4.1. Kinh Nghiệm Quốc Tế Về Phát Triển Đội Ngũ Giáo Viên

Nghiên cứu kinh nghiệm từ các nước như Phần Lan, Singapore, Canada về bồi dưỡng năng lực giáo viên mầm non. Tìm hiểu các mô hình đào tạo, bồi dưỡng, đánh giá giáo viên hiệu quả. Phân tích các yếu tố thành công và thất bại để rút ra bài học kinh nghiệm. Áp dụng các bài học này vào thực tiễn Việt Nam một cách sáng tạo.

4.2. Xây Dựng Môi Trường Làm Việc Tích Cực Hỗ Trợ

Tạo môi trường làm việc thân thiện, cởi mở, tôn trọng và hợp tác. Đảm bảo GVMN có đầy đủ các điều kiện làm việc cần thiết. Xây dựng các chính sách đãi ngộ hợp lý để thu hút và giữ chân GVMN giỏi. Tạo cơ hội cho GVMN tham gia các hoạt động chuyên môn, giao lưu học hỏi kinh nghiệm.

V. Kết Luận Hướng Phát Triển Đội Ngũ Giáo Viên Mầm Non

Phát triển đội ngũ GVMN theo tiếp cận năng lực là một quá trình lâu dài, đòi hỏi sự nỗ lực của tất cả các bên liên quan. Cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan quản lý giáo dục, các trường sư phạm, các cơ sở GDMN và cộng đồng. Đầu tư vào phát triển đội ngũ GVMN là đầu tư cho tương lai của đất nước. Tiếp tục nghiên cứu về phát triển đội ngũ giáo viên để có những giải pháp phù hợp với từng giai đoạn.

5.1. Tiếp Tục Nghiên Cứu Đổi Mới Phương Pháp

Nghiên cứu các phương pháp phát triển đội ngũ GVMN mới, phù hợp với xu thế phát triển của giáo dục thế giới. Thường xuyên đánh giá hiệu quả của các giải pháp phát triển đội ngũ và điều chỉnh khi cần thiết. Tạo điều kiện cho GVMN tham gia vào các hoạt động nghiên cứu khoa học, chia sẻ kinh nghiệm.

5.2. Chính Sách Hỗ Trợ Tạo Điều Kiện Phát Triển

Xây dựng và hoàn thiện các chính sách hỗ trợ GVMN phát triển năng lực. Tạo điều kiện cho GVMN được học tập, bồi dưỡng nâng cao trình độ. Đảm bảo GVMN có đầy đủ các quyền lợi và nghĩa vụ theo quy định của pháp luật. Khuyến khích các tổ chức, cá nhân tham gia vào công tác phát triển đội ngũ GVMN.

Phát Triển Đội Ngũ Giáo Viên Mầm Non Theo Tiếp Cận Năng Lực Trong Đổi Mới Giáo Dục