Tổng quan nghiên cứu

Giáo dục mầm non (GDMN) đóng vai trò nền tảng trong hệ thống giáo dục quốc dân, góp phần hình thành nhân cách và phát triển toàn diện cho trẻ từ 0-6 tuổi. Tại huyện Thanh Hà, tỉnh Hải Dương, với quy mô hơn 311 lớp và gần 48.000 học sinh mầm non năm học 2021-2022, công tác bồi dưỡng chuyên môn cho giáo viên mầm non (GVMN) được xem là yếu tố then chốt nâng cao chất lượng giáo dục. Tuy nhiên, thực tế cho thấy nhiều giáo viên chưa thường xuyên cập nhật kiến thức, kỹ năng, dẫn đến khó khăn trong đổi mới phương pháp dạy học, đặc biệt trong bối cảnh dịch Covid-19 kéo dài. Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng quản lý hoạt động bồi dưỡng chuyên môn đáp ứng nhiệm vụ phát triển GDMN của địa phương cho giáo viên tại các trường mầm non huyện Thanh Hà, từ đó đề xuất các biện pháp quản lý hiệu quả. Nghiên cứu tập trung khảo sát 5 trường đại diện cho các loại hình trường mầm non trên địa bàn, thu thập dữ liệu từ tháng 01/2021 đến 06/2022. Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc nâng cao năng lực chuyên môn cho đội ngũ giáo viên, góp phần cải thiện chất lượng chăm sóc, giáo dục trẻ, đồng thời hỗ trợ địa phương thực hiện thành công các mục tiêu phát triển giáo dục mầm non theo Quyết định số 1677/QĐ-TTg năm 2018.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết quản lý giáo dục và phát triển nguồn nhân lực, trong đó:

  • Lý thuyết quản lý theo khoa học của W. Taylor nhấn mạnh việc hoàn thành công việc thông qua người khác với hiệu quả tối ưu.
  • Lý thuyết quản lý hành chính của Henry Fayol tập trung vào dự đoán, lập kế hoạch, tổ chức, điều khiển và kiểm tra trong quản lý.
  • Mô hình quản lý nguồn nhân lực của Leonard Nadle gồm ba nhiệm vụ chính: phát triển, sử dụng và tạo môi trường cho nguồn nhân lực.
  • Chuẩn nghề nghiệp giáo viên mầm non được xây dựng dựa trên các tiêu chuẩn quốc tế và trong nước, làm cơ sở cho hoạt động bồi dưỡng chuyên môn.

Các khái niệm chính bao gồm: quản lý hoạt động bồi dưỡng chuyên môn, chuyên môn giáo viên mầm non, bồi dưỡng chuyên môn đáp ứng nhiệm vụ phát triển giáo dục mầm non của địa phương, và các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý bồi dưỡng.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp lý luận và thực tiễn:

  • Nguồn dữ liệu: Thu thập từ 5 trường mầm non tại huyện Thanh Hà, với đối tượng là cán bộ quản lý (CBQL) và giáo viên mầm non, tổng số 145 người tham gia khảo sát.
  • Phương pháp thu thập dữ liệu: Điều tra bằng bảng hỏi, phỏng vấn sâu, phân tích sản phẩm hoạt động (kế hoạch, báo cáo, sản phẩm giáo dục).
  • Phương pháp phân tích: Sử dụng thống kê định lượng (tỷ lệ phần trăm, điểm trung bình) và phân tích định tính để đánh giá thực trạng và các yếu tố ảnh hưởng.
  • Timeline nghiên cứu: Dữ liệu được thu thập từ tháng 01/2021 đến tháng 06/2022, đảm bảo tính cập nhật và phản ánh đúng thực trạng hiện tại.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Nhận thức về vai trò bồi dưỡng chuyên môn: 93% CBQL và giáo viên đánh giá hoạt động bồi dưỡng chuyên môn là rất cần thiết, tuy nhiên còn khoảng 6,9% chưa nhận thức đúng về vai trò này.
  2. Thực trạng thực hiện mục tiêu bồi dưỡng: Các mục tiêu như giúp giáo viên nắm chắc phẩm chất nghề nghiệp, nâng cao chất lượng giáo dục mầm non đạt mức trung bình khá với điểm trung bình từ 2,18 đến 2,50 trên thang điểm 4. Tuy nhiên, một số mục tiêu như làm căn cứ xây dựng chính sách và tạo động cơ nghề nghiệp còn chưa được chú trọng đầy đủ.
  3. Thực trạng các nội dung bồi dưỡng: Tỷ lệ giáo viên tham gia bồi dưỡng các nội dung như phát triển chương trình giáo dục, tổ chức hoạt động nuôi dưỡng, chăm sóc trẻ còn thấp, với tỷ lệ chưa bao giờ tham gia từ 24% đến 86% tùy nội dung. Nội dung bồi dưỡng về kỹ năng tổ chức hoạt động giáo dục kỹ năng sống cho trẻ có tỷ lệ chưa bao giờ tham gia cao nhất (59,62%).
  4. Quản lý hoạt động bồi dưỡng: Hiệu trưởng và CBQL đã xây dựng kế hoạch bồi dưỡng nhưng còn hạn chế trong việc đổi mới phương pháp, hình thức tổ chức và giám sát đánh giá kết quả bồi dưỡng. Cơ sở vật chất và nguồn lực tài chính phục vụ bồi dưỡng còn thiếu đồng bộ.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy công tác bồi dưỡng chuyên môn tại huyện Thanh Hà đã được quan tâm nhưng chưa thực sự đồng bộ và hiệu quả cao. Nguyên nhân chủ yếu do nhận thức chưa đồng đều trong đội ngũ giáo viên, hạn chế về nguồn lực và phương pháp quản lý chưa đổi mới kịp thời. So sánh với các nghiên cứu quốc tế, như tại Nhật Bản và Mỹ, việc bồi dưỡng giáo viên được tổ chức bài bản, có chương trình đào tạo liên tục và đánh giá chuẩn nghề nghiệp nghiêm ngặt, trong khi tại Thanh Hà còn thiếu sự đồng bộ và tính hệ thống. Việc ứng dụng công nghệ thông tin trong bồi dưỡng cũng chưa được khai thác triệt để, trong khi đây là xu hướng tất yếu trong bối cảnh dịch bệnh và chuyển đổi số. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ thể hiện tỷ lệ tham gia bồi dưỡng theo từng nội dung và bảng so sánh mức độ nhận thức của CBQL và giáo viên về vai trò bồi dưỡng chuyên môn.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Xây dựng chương trình bồi dưỡng chuyên môn theo chuyên đề gắn với nhiệm vụ địa phương: Định kỳ cập nhật nội dung bồi dưỡng phù hợp với yêu cầu phát triển giáo dục mầm non, đảm bảo tính thực tiễn và đổi mới. Chủ thể thực hiện: Phòng GD&ĐT phối hợp với các trường; Thời gian: hàng năm.
  2. Phát huy vai trò giáo viên cốt cán: Tổ chức đào tạo, tập huấn cho đội ngũ giáo viên cốt cán để họ trở thành nguồn lực hỗ trợ, lan tỏa kiến thức và kỹ năng cho đồng nghiệp. Chủ thể: Hiệu trưởng và tổ chuyên môn; Thời gian: liên tục trong năm học.
  3. Ứng dụng công nghệ thông tin trong bồi dưỡng: Kết hợp hình thức trực tuyến và trực tiếp để nâng cao hiệu quả, mở rộng phạm vi tiếp cận và giảm chi phí. Chủ thể: Phòng GD&ĐT và các trường; Thời gian: triển khai trong 1-2 năm tới.
  4. Tăng cường giám sát, đánh giá và cải tiến hoạt động bồi dưỡng: Xây dựng hệ thống đánh giá kết quả bồi dưỡng dựa trên hiệu quả thực tiễn, kết quả giáo dục trẻ và phản hồi của giáo viên. Chủ thể: Hiệu trưởng và CBQL; Thời gian: hàng kỳ học.
  5. Đảm bảo nguồn lực tài chính và cơ sở vật chất: Huy động nguồn lực từ ngân sách địa phương và xã hội hóa giáo dục để đầu tư trang thiết bị, tài liệu phục vụ bồi dưỡng. Chủ thể: UBND huyện, Phòng GD&ĐT; Thời gian: kế hoạch 3-5 năm.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý giáo dục mầm non: Nhận diện các yếu tố ảnh hưởng và biện pháp quản lý hiệu quả hoạt động bồi dưỡng chuyên môn, từ đó nâng cao năng lực quản lý.
  2. Hiệu trưởng các trường mầm non: Áp dụng các giải pháp xây dựng kế hoạch, tổ chức và giám sát bồi dưỡng chuyên môn phù hợp với điều kiện thực tế trường mình.
  3. Giáo viên mầm non: Hiểu rõ vai trò và tầm quan trọng của bồi dưỡng chuyên môn, từ đó chủ động tham gia và phát triển năng lực nghề nghiệp.
  4. Các nhà nghiên cứu và hoạch định chính sách giáo dục: Tham khảo dữ liệu thực tiễn và đề xuất chính sách nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên mầm non tại địa phương.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao bồi dưỡng chuyên môn cho giáo viên mầm non lại quan trọng?
    Bồi dưỡng giúp giáo viên cập nhật kiến thức, kỹ năng mới, nâng cao năng lực tổ chức hoạt động giáo dục, đáp ứng yêu cầu đổi mới chương trình và phát triển toàn diện trẻ.

  2. Các hình thức bồi dưỡng chuyên môn phổ biến hiện nay là gì?
    Bao gồm tập huấn trực tiếp, hội thảo, sinh hoạt chuyên môn, tự học, bồi dưỡng trực tuyến và trải nghiệm thực tiễn tại trường.

  3. Yếu tố nào ảnh hưởng lớn nhất đến hiệu quả bồi dưỡng chuyên môn?
    Năng lực quản lý của hiệu trưởng, nhận thức của giáo viên, nguồn lực tài chính và cơ sở vật chất, cùng với phương pháp tổ chức bồi dưỡng phù hợp.

  4. Làm thế nào để đánh giá hiệu quả của hoạt động bồi dưỡng?
    Thông qua kết quả học tập, áp dụng kiến thức vào thực tế, phản hồi của giáo viên, kết quả giáo dục trẻ và các hoạt động kiểm tra, dự giờ.

  5. Có thể ứng dụng công nghệ thông tin như thế nào trong bồi dưỡng chuyên môn?
    Sử dụng các nền tảng học trực tuyến, video hướng dẫn, hội thảo trực tuyến, tài liệu điện tử giúp giáo viên học tập linh hoạt, tiết kiệm thời gian và chi phí.

Kết luận

  • Quản lý hoạt động bồi dưỡng chuyên môn cho giáo viên mầm non tại huyện Thanh Hà đã đạt được những kết quả tích cực nhưng còn nhiều hạn chế về nhận thức, phương pháp và nguồn lực.
  • Hoạt động bồi dưỡng cần được tổ chức bài bản, đổi mới hình thức và nội dung phù hợp với yêu cầu phát triển giáo dục mầm non của địa phương.
  • Vai trò của hiệu trưởng và đội ngũ giáo viên cốt cán là then chốt trong việc nâng cao hiệu quả bồi dưỡng chuyên môn.
  • Ứng dụng công nghệ thông tin và tăng cường giám sát, đánh giá là giải pháp quan trọng để cải tiến hoạt động bồi dưỡng.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các biện pháp quản lý đề xuất, đánh giá định kỳ và mở rộng nghiên cứu sang các địa phương khác nhằm nâng cao chất lượng giáo dục mầm non toàn quốc.

Hành động ngay: Các cơ sở giáo dục và quản lý cần phối hợp xây dựng kế hoạch bồi dưỡng chuyên môn phù hợp, đồng thời tăng cường đầu tư nguồn lực để nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên mầm non.