TRƯỜNG ĐẠI HỌC KIẾN TRÚC HÀ NỘI: NGUYỄN TRẦN LIÊM - PHÁT HUY TÍNH NHÂN VĂN TRONG KIẾN TRÚC ĐƯƠNG ĐẠI VIỆT NAM

Từ thời cổ đại đến hiện đại, yếu tố con người luôn là trung tâm của kiến trúc. Các nền văn minh lớn đều thể hiện sự quan tâm đến nhu cầu con người thông qua các công trình kiến trúc. Nghiên cứu này sẽ khám phá cách các nền văn hóa khác nhau, bao gồm cả phương Tây và phương Đông, đã thể hiện tính nhân văn trong kiến trúc của họ. Ví dụ, kiến trúc Hy Lạp cổ đại nhấn mạnh đến tỷ lệ và sự hài hòa, phản ánh niềm tin vào giá trị con người. Ngược lại, kiến trúc Trung Quốc tập trung vào phong thủy và sự hài hòa với thiên nhiên, thể hiện sự tôn trọng đối với môi trường.

Kiến trúc Việt Nam đã trải qua nhiều giai đoạn phát triển, từ kiến trúc dân gian truyền thống đến kiến trúc hiện đại. Tuy nhiên, trong quá trình phát triển, đôi khi yếu tố con người bị lãng quên, đặc biệt trong bối cảnh đô thị hóa nhanh chóng. Nghiên cứu này sẽ đánh giá thực trạng kiến trúc Việt Nam hiện nay từ góc độ nhân văn, chỉ ra những điểm mạnh và điểm yếu, đồng thời đề xuất các giải pháp để phát huy tính nhân văn trong tương lai. Hiện nay, yếu tố “con người” trong kiến trúc đã có những thay đổi - từ “con người” tự kiến thiết ngôi nhà cho mình / cho cộng đồng, đến những “con người” chuyên môn hóa bởi phân công lao động XH (nhà đầu tư, nhà tư vấn, nhà thầu, nhà quản lý).

Đô thị hóa nhanh chóng đã mang lại nhiều lợi ích kinh tế, nhưng cũng gây ra những tác động tiêu cực đến chất lượng sống của người dân, đặc biệt là ở các thành phố lớn. Tình trạng ô nhiễm môi trường, tắc nghẽn giao thông, thiếu không gian xanh, và sự gia tăng của các khu nhà ở chật chội đã ảnh hưởng đến sức khỏe và tinh thần của người dân. Để giải quyết vấn đề này, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các nhà quy hoạch, kiến trúc sư, và các nhà quản lý đô thị, nhằm tạo ra những không gian sống nhân văn và bền vững. Theo thời gian, yếu tố “con người” trong kiến trúc đã có những thay đổi - từ “con người” tự kiến thiết ngôi nhà cho mình / cho cộng đồng, đến những “con người” chuyên môn hóa bởi phân công lao động XH (nhà đầu tư, nhà tư vấn, nhà thầu, nhà quản lý).

Một trong những giải pháp quan trọng để phát huy tính nhân văn trong kiến trúc là tập trung vào thiết kế kiến trúc vì cộng đồng. Điều này có nghĩa là kiến trúc phải đáp ứng nhu cầu con người, tạo ra những không gian giao tiếp và tương tác xã hội, và góp phần xây dựng một cộng đồng gắn kết. Ngoài ra, cần chú trọng đến yếu tố bền vững, sử dụng các vật liệu thân thiện với môi trường, tiết kiệm năng lượng, và giảm thiểu tác động đến môi trường tự nhiên. KTS có vai trò quan trọng dẫn dắt tiến trình kiến thiết, để kiến trúc vừa có tính thiết thực (vì cái riêng), vừa có tính phổ quát (vì cái chung), giải quyết tổng hòa các mối quan hệ giữa con người với con người và với tự nhiên, trong không gian và theo thời gian.

Tính nhân văn trong kiến trúc không chỉ là một vấn đề kỹ thuật, mà còn liên quan đến các cơ sở triết học và văn hóa sâu sắc. Nghiên cứu này sẽ khám phá mối liên hệ giữa kiến trúc và triết học nhân văn, cũng như vai trò của văn hóa truyền thống trong việc định hình tính nhân văn của kiến trúc. Việt Nam vốn là nước nông nghiệp nghèo, trải qua chiến tranh kéo dài với những hậu quả nặng nề, nên đang phát triển kiến trúc như một lĩnh vực kinh tế hơn là giải quyết các vấn đề VH-XH.

Nhiều yếu tố có thể ảnh hưởng đến tính nhân văn trong kiến trúc, bao gồm môi trường pháp lý, định hướng phát triển văn hóa, điều kiện kinh tế, và môi trường văn hóa đô thị. Nghiên cứu này sẽ phân tích những yếu tố này, đồng thời rút ra những bài học kinh nghiệm từ các dự án kiến trúc thành công trên thế giới. Để giải quyết vấn đề này, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các nhà quy hoạch, kiến trúc sư, và các nhà quản lý đô thị, nhằm tạo ra những không gian sống nhân văn và bền vững.

Có một số nguyên tắc quan trọng cần tuân thủ khi thiết kế kiến trúc nhân văn. Đầu tiên, cần đề cao vai trò và xây dựng nội dung tinh thần của kiến trúc. Thứ hai, cần cụ thể hóa đặc điểm nhân văn của yếu tố con người trong kiến trúc. Thứ ba, cần tôn trọng sự khác biệt của các đối tượng "con người" để giải quyết các mâu thuẫn trong kiến trúc. Mục tiêu nhân văn (đối tượng phục vụ). Biểu hiện nhân văn (khía cạnh hình thức).

Để đào tạo ra những kiến trúc sư có khả năng thiết kế những không gian sống nhân văn, cần có sự thay đổi trong chương trình đào tạo. Chương trình cần tập trung vào việc phát triển năng lực sáng tạo, bồi dưỡng mỹ cảm, và rèn luyện sự nhạy cảm với nhu cầu con người và cộng đồng. Sinh viên cần được khuyến khích tham gia vào các dự án thực tế, để có cơ hội áp dụng những kiến thức đã học vào thực tế và phát triển kỹ năng làm việc nhóm. Quan điểm về tính nhân văn để phân tích tác phẩm kiến trúc. Tiếp cận nhân văn trong nội dung và phương pháp đào tạo KTS

Việc đánh giá giá trị nhân văn trong kiến trúc là một quá trình phức tạp, đòi hỏi sự kết hợp giữa kiến thức chuyên môn và sự nhạy cảm với nhu cầu con người và cộng đồng. Nghiên cứu này sẽ đề xuất một hệ thống các tiêu chí đánh giá tính nhân văn trong kiến trúc, dựa trên những nguyên tắc và phương pháp đã được đề xuất. Hệ thống tiêu chí này sẽ giúp đánh giá một cách khách quan và toàn diện giá trị nhân văn của các công trình kiến trúc.

Nghiên cứu kinh nghiệm từ kiến trúc thế giới có thể cung cấp những bài học quý giá cho Việt Nam. Các KTS cần tìm hiểu và học hỏi từ những thành công của các quốc gia khác, đồng thời áp dụng những kiến thức và kinh nghiệm này vào bối cảnh Việt Nam. Cần chú ý đến sự khác biệt về văn hóa và điều kiện kinh tế, để đảm bảo rằng các giải pháp được áp dụng phù hợp và hiệu quả. Kinh nghiệm kiến trúc thế giới. Yếu tố nhân văn trong kiến trúc của các KTS tiêu biểu đoạt giải Pritzker

Các kết quả nghiên cứu chính của luận án bao gồm việc làm rõ các khía cạnh đặc trưng của kiến trúc có tính nhân văn, xác lập các biện pháp khai thác yếu tố con người trong sáng tác kiến trúc và đào tạo kiến trúc sư theo định hướng nhân văn, và xây dựng các quan điểm và nguyên tắc phát huy tính nhân văn trong kiến trúc. Các kết quả này tạo thành chuỗi yếu tố nhân văn liền mạch từ Tác giả  Tác phẩm  Người sử dụng và cộng đồng. Về phương thức tiếp cận nhân văn trong sáng tác kiến trúc

Để thúc đẩy sự phát triển của kiến trúc nhân văn và bền vững tại Việt Nam, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các nhà hoạch định chính sách, kiến trúc sư, nhà quản lý đô thị, và cộng đồng. Cần xây dựng các chính sách khuyến khích thiết kế kiến trúc vì cộng đồng, sử dụng các vật liệu thân thiện với môi trường, và bảo tồn di sản văn hóa. Đồng thời, cần nâng cao nhận thức của cộng đồng về tầm quan trọng của kiến trúc nhân văn và bền vững. Về định hướng phát huy giá trị nhân văn trong đào tạo KTS