I. Tổng Quan Về Vấn Đề Người Khuyết Tật Hiện Nay Cái Nhìn Chung
Trong một thời gian dài, xã hội thường nhìn nhận người khuyết tật như đối tượng của lòng thương hại hoặc cần can thiệp y tế. Thậm chí, sự khuyết tật bị coi là tàn phế, khiến họ tự ti và khép kín. Tuy nhiên, Công ước quốc tế bảo vệ quyền của người khuyết tật năm 2006 đã thay đổi nhận thức này. Người khuyết tật không còn là gánh nặng mà là công dân có quyền được hỗ trợ để hòa nhập và đóng góp cho xã hội. Việc thay đổi nhận thức xã hội và bản thân người khuyết tật là cần thiết, thể hiện chính sách nhân đạo của Đảng và Nhà nước. Báo chí đóng vai trò quan trọng trong việc tuyên truyền, nâng cao nhận thức và kết nối người khuyết tật với cộng đồng.
1.1. Định Nghĩa Người Khuyết Tật Từ Tàn Tật Đến Khuyết Tật
Trước đây, từ "tàn tật" thường được dùng để chỉ tình trạng thương tật của thương binh. Theo thời gian, nó mở rộng để chỉ những người có khiếm khuyết về thể chất hoặc trí tuệ do tai nạn, bẩm sinh. Khi kinh tế phát triển, việc cải thiện đời sống cho các đối tượng yếu thế được quan tâm. Đảng, Nhà nước và xã hội đã có nhiều hỗ trợ cho người khuyết tật, giúp họ cải thiện cuộc sống và hòa nhập cộng đồng. Các văn bản pháp luật như Pháp lệnh về người khuyết tật cũng góp phần thay đổi cách nhìn nhận.
1.2. Chính Sách Hỗ Trợ Người Khuyết Tật Pháp Luật và Tổ Chức
Các chủ trương, nghị quyết của Đảng và hệ thống văn bản pháp luật như Pháp lệnh về người tàn tật, nghị định, quyết định, chỉ thị, thông tư của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, cùng hoạt động của các tổ chức như Hội bảo trợ Người tàn tật và trẻ mồ côi Việt Nam (ASVHO), Văn phòng Điều phối các hoạt động hỗ trợ Người tàn tật Việt Nam (NCCD), Hiệp Hội sản xuất kinh doanh của Người tàn tật Việt Nam (VABED) đã cho thấy cụm từ “người tàn tật” đã được sử dụng mang tính phổ quát.
II. Báo Chí và Vấn Đề Người Khuyết Tật Vai Trò và Trách Nhiệm
Báo chí đóng vai trò quan trọng trong việc tuyên truyền, nâng cao nhận thức của công chúng về người khuyết tật. Báo chí không chỉ phổ biến thông tin về chính sách của Nhà nước mà còn là diễn đàn để người khuyết tật thể hiện ý kiến và kêu gọi sự giúp đỡ. Với vai trò là tiếng nói của Đảng và Nhà nước, báo chí đã có nhiều bài viết, tin, ảnh về đời sống của người khuyết tật. Tuy nhiên, thông tin còn rời rạc và chưa có cái nhìn thẳng thắn về sự bình đẳng của người khuyết tật trong xã hội.
2.1. Căn Cứ Pháp Lý Cho Phản Ánh Báo Chí Về Người Khuyết Tật
Bộ Văn hoá - Thông tin (nay là Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) đã tiếp thu ý kiến chỉ đạo từ Chỉ thị Số 01/2006/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ: “Đẩy mạnh tuyên truyền nâng cao nhận thức về vấn đề khuyết tật, tàn tật và người tàn tật nhằm phổ biến rộng rãi các biện pháp phòng ngừa tàn tật và tạo điều kiện để người tàn tật tham gia các hoạt động văn hoá phù hợp và hoà nhập với cộng đồng; Chỉ đạo các cơ quan báo chí xây dung các chuyên mục, chuyên đề tuyên truyền về trợ giúp người tàn tật trên các phương tiện truyền thông đại chúng.
2.2. Nhiệm Vụ Của Báo Chí Nâng Cao Nhận Thức và Kết Nối Cộng Đồng
Báo chí có vai trò quan trọng không chỉ góp phần vào việc tuyên truyền, nâng cao nhận thức của công chúng đối với vấn đề người khuyết tật mà còn nâng cao tri thức, trình độ của toàn xã hội đối với vấn đề này. Mặt khác, báo chí còn là cấu nối thông tin hữu hiệu giúp người khuyết tật hoà nhập với cộng đồng xã hội. Trong việc nâng cao nhận thức của toàn xã hội về người khuyết tật, các phương tiện truyền thông đại đặc biệt là báo chí có vai trò rất quan trọng.
2.3. Truyền Thông Đại Chúng Phương Tiện Bảo Đảm Phổ Biến Thông Tin
Vai trò đó được biểu hiện ở chỗ báo chí là phương tiện nhằm bảo đảm phổ biến thông tin trên quy mô đại chúng về hệ thống các chính sách, đường lối của Nhà nước về chăm sóc, bảo vệ người khuyết tật. Nó đồng thời là diễn đàn cho toàn dân đặc biệt là người khuyết tật thể hiện, tập hợp các ý kiến, kinh nghiệm giải quyết các vấn đề chăm sóc, bảo vệ người khuyết tật cũng như là phương tiện kêu gọi sự giúp đỡ của toàn xã hội đối với mỗi cá nhân đang gặp khó khăn.
III. Phân Tích Phản Ánh Báo Chí Về Người Khuyết Tật Thực Trạng
Trong thời gian qua, báo chí đã có nhiều bài viết, tin, ảnh về đời sống của người khuyết tật. Báo chí cũng đã tổ chức nhiều chương trình hoạt động giúp đỡ, cải thiện đời sống vật chất và tinh thần cho người khuyết tật. Tuy nhiên, đề tài về người khuyết tật trên báo chí nước ta vẫn còn khá mới mẻ, bởi vậy vẫn còn nhiều điểm hạn chế. Một mặt, thông tin còn rời rạc, sơ sài, cách thể hiện lại khiên cưỡng như là việc tôn sùng quá mức, mặt khác, lại chưa có cái nhìn thẳng thắn chấp nhận hình ảnh người khuyết tật bình đẳng trong cộng đồng xã hội như mọi công dân.
3.1. Khảo Sát Báo Chí Thanh Niên Hà Nội Mới Lao Động Xã Hội
Qua khảo sát các tờ báo Thanh Niên, Hà Nội Mới, báo Lao động và Xã hội, Tạp chí Người bảo trợ từ tháng 1/2007 đến tháng 7/2008, luận văn góp phần làm rõ vai trò của báo chí nói chung trong việc phản ánh các vấn đề về người khuyết tật, đồng thời rút ra những gợi ý cho việc thông tin lĩnh vực này tốt hơn trên báo chí.
3.2. Nghiên Cứu Báo Chí Vấn Đề An Sinh Xã Hội và Người Khuyết Tật
Về phương diện báo chí học, đề tài nghiên cứu mối quan hệ giữa báo chí và các vấn liên quan tới người khuyết tật cũng chưa được đề cập một cách cơ bản và hệ thống. Vấn đề này mới chỉ được đề cập tới trong đề tài nghiên cứu “Báo chí với vấn đề an sinh xã hội” của học viên Phạm Thị Thu Hường, lớp Cao học K7 (2003 - 2006) dưới góc độ là một bộ phận cấu thành của hệ thống an sinh xã hội.
IV. Giải Pháp Nâng Cao Phản Ánh Báo Chí Người Khuyết Tật
Để xã hội thực sự có nhận thức và hành động đúng đối với người khuyết tật, báo chí cần có những hướng đi tích cực hơn nữa. Luận văn đưa ra một số định hướng, giải pháp nhằm nâng cao chất lượng phản ánh của báo chí về lĩnh vực này. Các giải pháp tập trung vào việc nâng cao nhận thức của báo chí, cải thiện cách tiếp cận thông tin và xây dựng hình ảnh tích cực về người khuyết tật.
4.1. Định Hướng Truyền Thông Thay Đổi Hành Vi Xã Hội Với NKT
Luận văn nhằm mục đích sau: Trên cơ sở nhận thức những vấn đề cơ bản về người khuyết tật, luận văn đi sâu khảo sát, phân tích thực tiễn phản ánh của báo chí về lĩnh vực này đồng thời nghiên cứu những tác động báo chí trong việc phản ánh về lĩnh vực người khuyết tật đối với công chúng. Từ đó đưa ra một số định hướng, giải pháp nhằm nâng cao chất lượng phản ánh của báo chí về lĩnh vực này.
4.2. Đề Xuất Giải Pháp Nâng Cao Chất Lượng Tuyên Truyền Báo Chí
Nhiệm vụ của luận văn là: - Hệ thống hoá những căn cứ khoa học và luật pháp về người khuyết tật; chỉ ra vai trò quan trọng của báo chí trong việc góp phần nâng cao nhận thức, thay đổi hành vi của xã hội đối với người khuyết tật; - Phản ánh thực trạng tuyên truyền về người khuyết tật trên báo chí hiện nay trên cơ sở khảo sát các báo: Thanh Niên, Hà Nội Mới, báo Nhân đạo và Đời sống và tạp chí Người bảo trợ từ tháng 1/2007 đến 7/2008. - Đề xuất một số định hướng và giải pháp nhằm nâng cao chất lượng tuyên truyền về người khuyết tật trên báo chí.
V. Ý Nghĩa Nghiên Cứu Báo Chí và Người Khuyết Tật Trong Xã Hội
Đề tài mở ra một hướng nghiên cứu, tiếp cận đối với lý luận và thực hành báo chí - truyền thông hiện đại nói chung, góp phần nâng cao hiệu quả tuyên truyền của báo chí. Đây là đề tài tương đối mới trong lý luận báo chí học, mở ra một hướng nghiên cứu về lĩnh vực đang rất được xã hội quan tâm và cũng là chủ trương lớn của Đảng, Nhà nước, đó là nhận thức đúng về vị trí cũng như vai trò của người khuyết tật trong xã hội.
5.1. Tài Liệu Tham Khảo Nghiên Cứu Quản Lý và Ban Hành Chính Sách
Qua việc nghiên cứu lý luận về người khuyết tật, khảo sát việc phản ánh các vấn đề liên quan tới người khuyết tật trên một số tờ báo, tạp chí, luận văn đưa ra những quan niệm, nguyên tắc, phương pháp. tiến hành nắm bắt đầy đủ ý nghĩa của việc nhận thức đúng đắn về người khuyết tật qua kênh thông tin đại chúng, phục vụ cho việc nghiên cứu, quản lý và ban hành các chính sách có liên quan.
5.2. Đóng Góp Tư Liệu Hệ Thống Khoa Học Về Báo Chí Truyền Thông
Đề tài luận văn là một tài liệu tham khảo, góp phần vào hệ thống tư liệu khoa học chung về báo chí - truyền thông, nhằm phục công tác nghiên cứu, giảng dạy, học tập về báo chí hiện nay. Đây cũng là tài liệu tham khảo rộng rãi cho các cơ quan chỉ đạo và quản lý báo chí, các cơ quan báo chí và mọi người quan tâm đến lĩnh vực chăm sóc, bảo vệ người khuyết tật trên báo chí và một số giải pháp bước đầu nâng cao hiệu quả tuyên truyền, phản ánh lĩnh vực này trên báo chí hiện nay.
