Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh hội nhập và toàn cầu hóa kinh tế ngày càng sâu rộng, các doanh nghiệp Việt Nam phải đối mặt với sự cạnh tranh gay gắt từ cả trong và ngoài nước. Theo ước tính, việc tối đa hóa lợi nhuận trở thành mục tiêu trọng tâm của doanh nghiệp nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động sản xuất kinh doanh. Trong đó, công tác kế toán doanh thu, chi phí và xác định kết quả kinh doanh giữ vai trò then chốt, cung cấp thông tin chính xác và kịp thời giúp nhà quản lý đưa ra các quyết định chiến lược phù hợp. Luận văn tập trung nghiên cứu thực trạng và giải pháp hoàn thiện công tác kế toán doanh thu, chi phí và xác định kết quả kinh doanh tại Công ty TNHH Dịch vụ Phát triển Quốc tế CHC JAPAN, một doanh nghiệp dịch vụ hoạt động tại Hà Nội từ năm 2012 với vốn điều lệ 9 tỷ đồng.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng công tác kế toán doanh thu, chi phí và xác định kết quả kinh doanh tại công ty trong năm 2019, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý tài chính. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các nghiệp vụ kế toán liên quan đến doanh thu cung cấp dịch vụ, chi phí phát sinh và xác định kết quả kinh doanh trong doanh nghiệp dịch vụ. Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc góp phần hoàn thiện hệ thống kế toán, giúp doanh nghiệp nâng cao năng lực cạnh tranh và đáp ứng yêu cầu quản lý trong môi trường kinh doanh hiện đại.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn vận dụng các lý thuyết kế toán doanh thu, chi phí và xác định kết quả kinh doanh trong doanh nghiệp dịch vụ, dựa trên chuẩn mực kế toán số 14 về doanh thu và thu nhập khác. Hai mô hình nghiên cứu chính bao gồm:

  • Mô hình kế toán doanh thu: Doanh thu được ghi nhận khi doanh nghiệp đã chuyển giao phần lớn rủi ro và lợi ích liên quan đến dịch vụ, doanh thu được xác định tương đối chắc chắn và có thể đo lường được chi phí phát sinh. Các khoản giảm trừ doanh thu như chiết khấu thương mại, hàng bán bị trả lại và giảm giá hàng bán cũng được quản lý chặt chẽ.

  • Mô hình kế toán chi phí và xác định kết quả kinh doanh: Chi phí được phân loại theo nội dung kinh tế (vật tư, nhân công, khấu hao, dịch vụ mua ngoài) và theo công dụng kinh tế (chi phí bán hàng, chi phí quản lý doanh nghiệp, chi phí tài chính). Kết quả kinh doanh được xác định bằng cách so sánh tổng doanh thu thuần với tổng chi phí phát sinh, bao gồm cả thuế thu nhập doanh nghiệp.

Các khái niệm chính bao gồm: doanh thu, chi phí, kết quả kinh doanh, các khoản giảm trừ doanh thu, chi phí cố định và biến đổi, thuế thu nhập doanh nghiệp.

Phương pháp nghiên cứu

Luận văn sử dụng phương pháp nghiên cứu kết hợp giữa phân tích lý thuyết và khảo sát thực tiễn tại Công ty TNHH Dịch vụ Phát triển Quốc tế CHC JAPAN. Cỡ mẫu nghiên cứu bao gồm toàn bộ số liệu kế toán và báo cáo tài chính của công ty trong năm 2019. Phương pháp chọn mẫu là phương pháp phi xác suất, tập trung vào đơn vị nghiên cứu điển hình trong lĩnh vực dịch vụ.

Nguồn dữ liệu gồm:

  • Dữ liệu sơ cấp: Thu thập qua phỏng vấn trực tiếp cán bộ kế toán và nhân viên công ty, quan sát chứng từ kế toán, sổ sách và báo cáo tài chính.

  • Dữ liệu thứ cấp: Tham khảo các tài liệu chuyên ngành, chuẩn mực kế toán, các bài báo khoa học và các báo cáo liên quan.

Phân tích dữ liệu sử dụng phương pháp thống kê mô tả, phân tích định tính và so sánh thực trạng với lý thuyết và quy định hiện hành. Quá trình nghiên cứu diễn ra trong khoảng thời gian từ đầu năm 2019 đến cuối năm 2020.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Doanh thu chủ yếu từ dịch vụ hỗ trợ làm báo cáo thuế và tư vấn quản lý chiếm tỷ trọng lớn nhất trong tổng doanh thu của công ty, với doanh thu thuần năm 2019 đạt khoảng 15 tỷ đồng, chiếm hơn 70% tổng doanh thu.

  2. Công tác kế toán các khoản giảm trừ doanh thu như chiết khấu thương mại, hàng bán bị trả lại và giảm giá hàng bán được thực hiện đầy đủ nhưng còn tồn tại một số sai sót nhỏ trong việc ghi nhận và phân loại, ảnh hưởng đến tính chính xác của doanh thu thuần.

  3. Chi phí quản lý doanh nghiệp chiếm tỷ lệ khoảng 25% tổng chi phí phát sinh, trong đó chi phí nhân viên quản lý và chi phí dịch vụ mua ngoài là hai khoản chi phí lớn nhất. Chi phí bán hàng chiếm khoảng 15%, chủ yếu là chi phí nhân viên bán hàng và chi phí bảo hành sản phẩm.

  4. Việc xác định kết quả kinh doanh được thực hiện theo đúng quy trình kế toán, tuy nhiên, công ty còn gặp khó khăn trong việc phân bổ chi phí chung và xử lý các khoản chi phí khác phát sinh ngoài hoạt động kinh doanh chính.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân của các tồn tại trên chủ yếu do hệ thống chứng từ kế toán chưa được đồng bộ hoàn toàn, nhân viên kế toán còn thiếu kinh nghiệm trong việc áp dụng các chuẩn mực kế toán mới và phần mềm kế toán chưa được tối ưu hóa. So sánh với một số doanh nghiệp dịch vụ cùng ngành, công ty CHC JAPAN có hệ thống kế toán tương đối đầy đủ nhưng cần nâng cao tính chính xác và kịp thời trong ghi nhận các nghiệp vụ.

Việc doanh thu chủ yếu đến từ dịch vụ hỗ trợ thuế và tư vấn quản lý phản ánh đúng đặc thù ngành nghề của công ty, đồng thời cho thấy sự tập trung nguồn lực vào lĩnh vực có lợi thế cạnh tranh. Tỷ lệ chi phí quản lý và bán hàng phù hợp với quy mô doanh nghiệp nhưng cần kiểm soát chặt chẽ để tối ưu hóa lợi nhuận.

Dữ liệu có thể được trình bày qua các biểu đồ cột thể hiện tỷ trọng doanh thu theo loại dịch vụ, biểu đồ tròn phân bổ chi phí theo nhóm và bảng tổng hợp kết quả kinh doanh năm 2019 để minh họa rõ ràng hơn.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện hệ thống chứng từ kế toán: Tổ chức đào tạo nâng cao năng lực cho nhân viên kế toán về chuẩn mực kế toán và quy trình xử lý chứng từ, đồng thời xây dựng quy trình kiểm soát nội bộ chặt chẽ nhằm giảm thiểu sai sót. Thời gian thực hiện trong 6 tháng, do phòng Tài chính - Kế toán chủ trì.

  2. Ứng dụng công nghệ thông tin trong kế toán: Nâng cấp phần mềm kế toán hiện tại để tự động hóa các nghiệp vụ kế toán doanh thu, chi phí và xác định kết quả kinh doanh, giúp tăng tính chính xác và tiết kiệm thời gian xử lý. Kế hoạch triển khai trong vòng 1 năm, phối hợp với nhà cung cấp phần mềm.

  3. Tăng cường quản lý chi phí: Thiết lập hệ thống phân bổ chi phí hợp lý, đặc biệt là chi phí quản lý và chi phí bán hàng, nhằm kiểm soát và tối ưu hóa chi phí phát sinh. Thực hiện thường xuyên hàng quý, do ban lãnh đạo và phòng Kế toán phối hợp thực hiện.

  4. Xây dựng báo cáo tài chính định kỳ chi tiết: Cung cấp các báo cáo phân tích doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh theo từng loại dịch vụ để hỗ trợ nhà quản lý đưa ra quyết định kịp thời và chính xác. Thời gian áp dụng từ quý tiếp theo, do phòng Kế toán thực hiện.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Nhà quản lý doanh nghiệp dịch vụ: Giúp hiểu rõ hơn về công tác kế toán doanh thu, chi phí và xác định kết quả kinh doanh, từ đó nâng cao hiệu quả quản lý tài chính và ra quyết định chiến lược.

  2. Nhân viên kế toán và tài chính: Cung cấp kiến thức chuyên sâu về quy trình hạch toán doanh thu, chi phí và xác định kết quả kinh doanh, đồng thời hướng dẫn áp dụng chuẩn mực kế toán trong thực tế.

  3. Giảng viên và sinh viên ngành kế toán, tài chính: Là tài liệu tham khảo hữu ích cho việc nghiên cứu, giảng dạy và học tập về kế toán doanh thu và chi phí trong doanh nghiệp dịch vụ.

  4. Cơ quan quản lý nhà nước và các tổ chức kiểm toán: Hỗ trợ trong việc đánh giá, kiểm tra công tác kế toán tại các doanh nghiệp dịch vụ, góp phần nâng cao chất lượng quản lý tài chính doanh nghiệp.

Câu hỏi thường gặp

  1. Kế toán doanh thu trong doanh nghiệp dịch vụ được ghi nhận như thế nào?
    Doanh thu được ghi nhận khi doanh nghiệp đã chuyển giao phần lớn rủi ro và lợi ích liên quan đến dịch vụ, doanh thu được xác định tương đối chắc chắn và có thể đo lường được chi phí phát sinh. Ví dụ, khi công ty hoàn thành một phần dịch vụ và khách hàng xác nhận, kế toán sẽ lập hóa đơn và ghi nhận doanh thu tương ứng.

  2. Các khoản giảm trừ doanh thu gồm những gì?
    Bao gồm chiết khấu thương mại, hàng bán bị trả lại và giảm giá hàng bán. Những khoản này được ghi nhận để phản ánh doanh thu thuần chính xác hơn, tránh ghi nhận doanh thu không thực tế.

  3. Chi phí quản lý doanh nghiệp bao gồm những khoản nào?
    Chi phí quản lý doanh nghiệp bao gồm chi phí nhân viên quản lý, chi phí vật liệu văn phòng, khấu hao tài sản cố định phục vụ quản lý, thuế phí, chi phí dịch vụ mua ngoài và các chi phí khác liên quan đến hoạt động quản lý.

  4. Làm thế nào để xác định kết quả kinh doanh?
    Kết quả kinh doanh được xác định bằng cách lấy tổng doanh thu thuần trừ đi giá vốn hàng bán, chi phí bán hàng, chi phí quản lý doanh nghiệp và chi phí thuế thu nhập doanh nghiệp. Kết quả có thể là lãi hoặc lỗ.

  5. Tại sao cần ứng dụng công nghệ thông tin trong kế toán?
    Ứng dụng công nghệ giúp tự động hóa các nghiệp vụ kế toán, nâng cao tính chính xác, giảm thiểu sai sót và tiết kiệm thời gian xử lý dữ liệu, từ đó hỗ trợ nhà quản lý đưa ra quyết định nhanh chóng và hiệu quả hơn.

Kết luận

  • Kế toán doanh thu, chi phí và xác định kết quả kinh doanh là công tác trọng yếu giúp doanh nghiệp dịch vụ quản lý hiệu quả tài chính và nâng cao năng lực cạnh tranh.
  • Thực trạng tại Công ty TNHH Dịch vụ Phát triển Quốc tế CHC JAPAN cho thấy công tác kế toán cơ bản được thực hiện đầy đủ nhưng còn tồn tại một số hạn chế về hệ thống chứng từ và phân bổ chi phí.
  • Luận văn đề xuất các giải pháp hoàn thiện hệ thống chứng từ, ứng dụng công nghệ thông tin, tăng cường quản lý chi phí và xây dựng báo cáo tài chính chi tiết.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai đào tạo nhân viên, nâng cấp phần mềm kế toán và thiết lập hệ thống kiểm soát nội bộ trong vòng 6-12 tháng tới.
  • Khuyến khích các doanh nghiệp dịch vụ và nhà quản lý tài chính tham khảo để áp dụng, góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động kinh doanh và quản lý tài chính doanh nghiệp.