Phân Tích Ảnh Hưởng Của Module Độ Cứng Và Hệ Số Poisson Đến Chuyển Vị Tường Vây

• Tác giả: Lý Bửu Tâm
• Người hướng dẫn: PGS. Châu Ngọc An
• Trường học: Đại học Quốc gia TP.HCM
• Chuyên ngành: Địa kỹ thuật xây dựng
• Đề tài: Phân Tích Ảnh Hưởng Của Module Độ Cứng Và Hệ Số Poisson Đến Chuyển Vị Tường Vây
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2015
• Địa điểm: TP.HCM

• LỜI CÁM ƠN
• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ MODULE ĐỘ CỨNG VÀ HỆ SỐ POISSON
• 1.1. QUAN HỆ ỨNG SUẤT - BIẾN DẠNG TRONG GIAI ĐOẠN ĐÀN HỒI
• 1.2. TÍNH DỊ HƯỚNG CỦA MODULE ĐỘ CỨNG & HỆ SỐ POISSON
• 1.3. CÁC NGHIÊN CỨU TRONG VÀ NGOÀI NƯỚC
• 1.4. MODULE ĐỘ CỨNG VÀ HỆ SỐ POISSON TRONG PHẦN MỀM PLAXIS 2D
• 2. CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT
• 2.1. QUAN HỆ ỨNG SUẤT BIẾN DẠNG TRONG ĐẤT
• 2.2. LÝ THUYẾT VỀ ỨNG SUẤT-BIẾN DẠNG
• 3. CHƯƠNG 3: ỨNG DỤNG VÀO BÀI TOÁN THỰC TẾ
• 3.1. GIỚI THIỆU VỀ CÔNG TRÌNH THỰC TẾ
• 3.2. ĐẶC ĐIỂM ĐỊA CHẤT CÔNG TRÌNH PEARL PLAZA
• 3.3. BIỆN PHÁP THI CÔNG TẦNG HẦM
• 3.4. QUAN TRẮC CHUYỂN VỊ NGANG TƯỜNG VÂY
• 3.5. MÔ HÌNH TRONG PHẦN MỀM PLAXIS 2D
• 3.5.1. ĐIỀU KIỆN BIÊN TRONG MÔ HÌNH PLAXIS 2D
• 3.5.2. CÁC PHẦN TỬ TRONG MÔ HÌNH PLAXIS 2D
• 3.5.3. TÍNH TOÁN MỰC NƯỚC NGẦM TRONG PLAXIS 2D
• 3.5.4. THÔNG SỐ ĐẦU VÀO CHO MÔ HÌNH ĐẤT
• 3.5.5. MÔ HÌNH HỒ ĐÀO TRONG PHẦN MỀM PLAXIS 2D
• 3.6. PHÂN TÍCH, ĐÁNH GIÁ ẢNH HƯỞNG CỦA MODULE ĐỘ CỨNG VÀ HỆ SỐ POISSON
• KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• DANH MỤC HÌNH ẢNH, HÌNH VẼ
• DANH MỤC BẢNG BIỂU, ĐỒ THỊ

I. Tổng Quan Về Module Độ Cứng và Hệ Số Poisson 55

Trong kỹ thuật xây dựng, việc hiểu rõ về module độ cứng và hệ số Poisson là vô cùng quan trọng. Hai thông số này chi phối trực tiếp đến khả năng chịu lực và biến dạng của vật liệu, đặc biệt là trong các công trình địa kỹ thuật như tường vây. Module độ cứng (E) thể hiện khả năng chống lại biến dạng đàn hồi dưới tác dụng của lực, trong khi hệ số Poisson (ν) biểu thị tỷ lệ giữa biến dạng ngang và biến dạng dọc khi vật liệu chịu nén hoặc kéo. Các công trình nghiên cứu về module độ cứng và hệ số Poisson được ứng dụng rộng rãi trong phân tích và thiết kế kết cấu, giúp đảm bảo an toàn và hiệu quả kinh tế cho công trình. Việc lựa chọn đúng các thông số module độ cứng của đất & hệ số Poisson để có kết quả tối ưu và phù hợp với kết quả quan trắc thực tế nhất, nham giúp tiết kiệm trong thiết kế, tránh lãng phí kha năng chịu lực kết cau. Module độ cứng và hệ số Poisson trong từng lựa chọn mô hình đất cho tính toán thiết kế, tong hợp phân tích lại các van đề về chênh lệch và sai khác kết quả trong các mô hình tính do sự thay đối thông số độ cứng và hệ số Poisson và giữa các mô hình đất khác nhau trong tính toán.

1.1. Mối quan hệ giữa ứng suất và biến dạng đàn hồi

Mối quan hệ ứng suất và biến dạng trong giai đoạn đàn hồi tuân theo định luật Hooke. Định luật này phát biểu rằng ứng suất tỷ lệ thuận với biến dạng trong phạm vi đàn hồi của vật liệu. Việc xác định chính xác mối quan hệ này là cơ sở để tính toán và dự đoán chuyển vị của kết cấu dưới tác dụng của tải trọng. Theo (Love - 1927) “Moi thành phần của 6 thành phần ứng suất tại một điểm bất kỳ của một vật ran là một ham tuyến tính của 6 phan biến dạng tại điểm đó”. Ứng suất và biến dạng được thể hiện cụ thể hơn bang 3 nhận xét được dua ra Khi tải trọng tang, bién dạng xác định được cũng tăng với một số giống nhau. Khi tải trọng giảm, biến dạng xác định được cũng giảm với một SỐ giống như vậy.

1.2. Ảnh hưởng của tính dị hướng đến độ cứng vật liệu

Tính dị hướng của vật liệu có thể ảnh hưởng đáng kể đến độ cứng. Các vật liệu dị hướng có các đặc tính cơ học khác nhau theo các hướng khác nhau, dẫn đến sự thay đổi về module độ cứng và hệ số Poisson. Do đó, cần xem xét tính dị hướng khi phân tích và thiết kế các kết cấu sử dụng vật liệu này. Điều này thể hiện trong một pham vi giới hạn cua tai trọng, biến dạng đo được lệ với tải trọng tác dụng.

II. Thách Thức Trong Phân Tích Chuyển Vị Tường Vây 58

Việc dự đoán chính xác chuyển vị tường vây là một thách thức lớn trong kỹ thuật địa chất. Các yếu tố như đặc tính phức tạp của đất, điều kiện địa chất thay đổi, và ảnh hưởng của các công trình lân cận có thể gây ra sai số trong tính toán. Ngoài ra, việc lựa chọn mô hình đất phù hợp và xác định đúng các thông số đầu vào như module độ cứng và hệ số Poisson cũng là một vấn đề nan giải. Do đó, cần có các phương pháp phân tích tiên tiến và kinh nghiệm thực tế để giải quyết thách thức này. Với kết quả dé tài nghiên cứu nay, tác giả muốn đưa ra cách lựa chọn thông số độ cứng của đất & hệ số Poisson dé có kết quả tối ưu và phù hợp với kết quả quan trắc thực tế nhất, nham giúp tiết kiệm trong thiết kế, tránh lãng phí kha năng chịu lực kết cau Module độ cứng và hệ số Poisson trong từng lựa chọn mô hình đất cho tính toán thiết kế, tong hợp phân tích lại các van đề về chênh lệch và sai khác kết quả trong các mô hình tính do sự thay đối thông số độ cứng và hệ số Poisson và giữa các mô hình đất khác nhau trong tính toán.

2.1. Sai số thường gặp khi mô phỏng chuyển vị tường vây

Các sai số trong mô phỏng chuyển vị tường vây có thể phát sinh từ nhiều nguồn khác nhau, bao gồm sai số trong việc xác định các thông số của đất, sai số do sử dụng các mô hình đơn giản hóa, và sai số do bỏ qua các yếu tố ảnh hưởng quan trọng. Việc hiệu chỉnh mô hình và so sánh kết quả mô phỏng với số liệu quan trắc thực tế là cần thiết để giảm thiểu sai số. Như việc tính toán thiết kế cho tường vây tang hầm của công trình đều sử dụng phần mềm để mô phỏng thiết kế như là phần mềm Plaxis 2D & 3D, phần mềm GeoStudio – mô đun Sigma. Nhưng dù tính toán trong phần mềm nào, thì quan hệ ứng suất biến dạng trong dat mà thông số liên quan chủ yếu là module độ cứng và hệ số Poisson rất quan trọng, việc ứng xử của đất dưới tác động của xây dựng tường vây tang ham, và những ảnh hưởng của đất lên tường vây trong quá trình thi công cũng như sử dụng công trình là van dé rat cần thiết dé làm rõ.

2.2. Vai trò của tính chất cơ học đất đến chuyển vị

Tính chất cơ học của đất đóng vai trò quyết định đến chuyển vị của tường vây. Module độ cứng, hệ số Poisson, góc ma sát trong, và lực dính là những thông số quan trọng cần được xác định chính xác để đảm bảo kết quả phân tích tin cậy. Việc bỏ qua hoặc đánh giá sai các thông số này có thể dẫn đến sai lệch lớn trong dự đoán chuyển vị. Module độ cứng, hệ số Poisson, góc ma sát trong, và lực dính là những thông số quan trọng cần được xác định chính xác để đảm bảo kết quả phân tích tin cậy. Việc bỏ qua hoặc đánh giá sai các thông số này có thể dẫn đến sai lệch lớn trong dự đoán chuyển vị.

2.3. Sử dụng phần mềm phân tích kết cấu hiệu quả

Sử dụng phần mềm phân tích kết cấu như Plaxis, Ansys hoặc Abaqus là một phương pháp hiệu quả để mô phỏng và phân tích chuyển vị tường vây. Tuy nhiên, cần có kiến thức chuyên sâu về các mô hình đất và các tính năng của phần mềm để sử dụng chúng một cách chính xác và hiệu quả. Tác giả sẽ thực hiện cho đề tài của mình là dùng phương pháp số mà cụ thể là phần mềm phân tích kết cấu Plaxis dựa trên phương pháp phần tử hữu hạn (FEM) để mô phỏng công trình trong thực tế công trình tòa nhà Pearl Plaza dựa trên hồ sơ địa chất và những số liệu quan trắc thực tế của công trình dé làm bài toán phân tích ngược nhằm đánh giá ảnh hưởng của 2 đối tượng nghiên cứu.

III. Phân Tích Ảnh Hưởng Module E và Hệ Số Poisson Bằng FEM 56

Phân tích ảnh hưởng của module độ cứng (E) và hệ số Poisson (ν) đến chuyển vị tường vây bằng phương pháp phần tử hữu hạn (FEM) là một phương pháp phổ biến và hiệu quả. Bằng cách thay đổi các giá trị của E và ν trong mô hình FEM, có thể đánh giá được mức độ ảnh hưởng của chúng đến chuyển vị tường vây. Kết quả phân tích này có thể được sử dụng để tối ưu hóa thiết kế tường vây và giảm thiểu rủi ro. Với kết quả dé tài nghiên cứu nay, tác giả muốn đưa ra cách lựa chọn thông số độ cứng của đất & hệ số Poisson dé có kết quả tối ưu và phù hợp với kết quả quan trắc thực tế nhất, nham giúp tiết kiệm trong thiết kế, tránh lãng phí kha năng chịu lực kết cau. Với kết quả dé tài nghiên cứu nay, tác giả muốn đưa ra cách lựa chọn thông số độ cứng của đất & hệ số Poisson dé có kết quả tối ưu và phù hợp với kết quả quan trắc thực tế nhất, nham giúp tiết kiệm trong thiết kế, tránh lãng phí kha năng chịu lực kết cau.

3.1. Sử dụng mô hình Mohr Coulomb và Hardening Soil

Mô hình Mohr-Coulomb và Hardening Soil là hai mô hình đất phổ biến được sử dụng trong phân tích FEM. Mô hình Mohr-Coulomb là một mô hình đơn giản, trong khi mô hình Hardening Soil là một mô hình phức tạp hơn, có thể mô phỏng các đặc tính phi tuyến của đất. Trong luận văn này, tác giả dựa trên số liệu quan trắc về chuyển vị tường vây của công trình thực tế là Pearl Plaza quận Bình Thanh, từ đó bằng phương pháp phân tích ngược dé mô phỏng lại tường vây bang phần mềm phân tích kết cấu Plaxis 2D, từ đó tác giả đã thay doi tăng hoặc giảm các thông số module độ cứng E và hệ số Poisson trong cả 2 mô hình đất là Mohr Coulomb và Hardening Soil.

3.2. Thay đổi thông số E và ν và đánh giá ảnh hưởng

Việc thay đổi các giá trị của E và ν trong mô hình FEM cho phép đánh giá được mức độ ảnh hưởng của chúng đến chuyển vị tường vây. Bằng cách so sánh kết quả phân tích với các giá trị E và ν khác nhau, có thể xác định được các thông số nào có ảnh hưởng lớn nhất và cần được xác định chính xác hơn. Bằng cách so sánh kết quả phân tích với các giá trị E và ν khác nhau, có thể xác định được các thông số nào có ảnh hưởng lớn nhất và cần được xác định chính xác hơn.

3.3. Xác định yếu tố ảnh hưởng đến sai số chuyển vị

Kết quả phân tích FEM có thể giúp xác định các yếu tố ảnh hưởng đến sai số chuyển vị. Các yếu tố này có thể bao gồm sai số trong việc xác định các thông số của đất, sai số do sử dụng các mô hình đơn giản hóa, và sai số do bỏ qua các yếu tố ảnh hưởng quan trọng. Với kết quả dé tài nghiên cứu nay, tác giả muốn đưa ra cách lựa chọn thông số độ cứng của đất & hệ số Poisson dé có kết quả tối ưu và phù hợp với kết quả quan trắc thực tế nhất, nham giúp tiết kiệm trong thiết kế, tránh lãng phí kha năng chịu lực kết cau.

IV. Ứng Dụng Thực Tế Tường Vây Bê Tông Cốt Thép 59

Nghiên cứu ảnh hưởng của module độ cứng và hệ số Poisson có ứng dụng trực tiếp vào thiết kế và thi công tường vây bê tông cốt thép. Việc hiểu rõ các thông số này giúp kỹ sư tối ưu hóa thiết kế, đảm bảo tường vây chịu được tải trọng và biến dạng trong giới hạn cho phép. Ngoài ra, nghiên cứu còn góp phần vào việc đánh giá độ bền và an toàn của tường vây trong quá trình sử dụng. Với kết quả dé tài nghiên cứu nay, tác giả muốn đưa ra cách lựa chọn thông số độ cứng của đất & hệ số Poisson dé có kết quả tối ưu và phù hợp với kết quả quan trắc thực tế nhất, nham giúp tiết kiệm trong thiết kế, tránh lãng phí kha năng chịu lực kết cau Module độ cứng và hệ số Poisson trong từng lựa chọn mô hình đất cho tính toán thiết kế, tong hợp phân tích lại các van đề về chênh lệch và sai khác kết quả trong các mô hình tính do sự thay đối thông số độ cứng và hệ số Poisson và giữa các mô hình đất khác nhau trong tính toán.

4.1. Tối ưu hóa thiết kế tường vây chịu tải trọng

Hiểu rõ ảnh hưởng của module độ cứng và hệ số Poisson cho phép tối ưu hóa thiết kế tường vây chịu tải trọng, đảm bảo kết cấu an toàn, ổn định và kinh tế. Việc lựa chọn vật liệu phù hợp và tính toán chính xác các thông số đầu vào là yếu tố then chốt. Việc hiểu rõ ảnh hưởng của module độ cứng và hệ số Poisson cho phép tối ưu hóa thiết kế tường vây chịu tải trọng, đảm bảo kết cấu an toàn, ổn định và kinh tế. Việc lựa chọn vật liệu phù hợp và tính toán chính xác các thông số đầu vào là yếu tố then chốt.

4.2. Đánh giá độ bền và an toàn của tường vây

Nghiên cứu này cung cấp cơ sở khoa học để đánh giá độ bền và an toàn của tường vây trong quá trình sử dụng. Việc phân tích ứng suất và biến dạng giúp kỹ sư nhận diện các vị trí yếu và có nguy cơ hư hỏng, từ đó đưa ra các biện pháp gia cố và bảo trì kịp thời. Nghiên cứu này cung cấp cơ sở khoa học để đánh giá độ bền và an toàn của tường vây trong quá trình sử dụng. Việc phân tích ứng suất và biến dạng giúp kỹ sư nhận diện các vị trí yếu và có nguy cơ hư hỏng, từ đó đưa ra các biện pháp gia cố và bảo trì kịp thời.

V. Giải Pháp Giảm Chuyển Vị Tối Ưu Hóa Kết Cấu 57

Nghiên cứu ảnh hưởng của module độ cứng và hệ số Poisson giúp đề xuất các giải pháp giảm chuyển vị và tối ưu hóa kết cấu tường vây. Các giải pháp này có thể bao gồm việc thay đổi vật liệu, tăng cường kết cấu, hoặc áp dụng các biện pháp thi công tiên tiến. Việc lựa chọn giải pháp phù hợp cần dựa trên kết quả phân tích kỹ lưỡng và kinh nghiệm thực tế. Mục tiêu mà tác giả muốn hướng đến trong nội dung của nghiên cứu này là đưa ra những liên hệ rõ ràng & cu thể giữa việc chọn thông số module độ cứng đất từ hồ sơ địa chất, lựa chọn mô hình đất tính toán phù hợp trong phần mềm phân tích kết cấu Plaxis đến chuyển vị tường vây trong mô hình bang phần mềm phân tích kết cấu Plaxis và chuyển vị quan trắc trong thực tế. Tối ưu hóa kết cấu tường vây, đảm bảo kết cấu an toàn, ổn định và kinh tế.

5.1. Các phương pháp giảm chuyển vị tường vây hiệu quả

Có nhiều phương pháp giảm chuyển vị tường vây, bao gồm việc sử dụng neo, cọc xi măng đất, hoặc vữa phun. Việc lựa chọn phương pháp phù hợp cần dựa trên điều kiện địa chất, đặc điểm công trình, và yêu cầu kỹ thuật. Nghiên cứu ảnh hưởng của module độ cứng và hệ số Poisson cung cấp cơ sở để đánh giá hiệu quả của các phương pháp này. Có nhiều phương pháp giảm chuyển vị tường vây, bao gồm việc sử dụng neo, cọc xi măng đất, hoặc vữa phun. Việc lựa chọn phương pháp phù hợp cần dựa trên điều kiện địa chất, đặc điểm công trình, và yêu cầu kỹ thuật. Nghiên cứu ảnh hưởng của module độ cứng và hệ số Poisson cung cấp cơ sở để đánh giá hiệu quả của các phương pháp này.

5.2. Sử dụng vật liệu có độ cứng vật liệu cao

Sử dụng vật liệu có độ cứng vật liệu cao là một giải pháp hiệu quả để giảm chuyển vị tường vây. Tuy nhiên, cần cân nhắc đến chi phí và các yếu tố kỹ thuật khác khi lựa chọn vật liệu. Nên lựa chọn thông số độ cứng vật liệu của đất & hệ số Poisson dé có kết quả tối ưu và phù hợp với kết quả quan trắc thực tế nhất, nham giúp tiết kiệm trong thiết kế, tránh lãng phí kha năng chịu lực kết cau.Nên lựa chọn thông số độ cứng vật liệu của đất & hệ số Poisson dé có kết quả tối ưu và phù hợp với kết quả quan trắc thực tế nhất, nham giúp tiết kiệm trong thiết kế, tránh lãng phí kha năng chịu lực kết cau.

VI. Kết Luận và Hướng Nghiên Cứu Về Tường Vây 55

Nghiên cứu ảnh hưởng của module độ cứng và hệ số Poisson đến chuyển vị tường vây có ý nghĩa quan trọng trong kỹ thuật địa chất. Kết quả nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học cho việc thiết kế và thi công tường vây an toàn, ổn định và kinh tế. Hướng nghiên cứu tiếp theo có thể tập trung vào việc phát triển các mô hình đất phức tạp hơn và áp dụng các phương pháp phân tích tiên tiến hơn. Mục tiêu mà tác giả muốn hướng đến trong nội dung của nghiên cứu này là đưa ra những liên hệ rõ ràng & cu thể giữa việc chọn thông số module độ cứng đất từ hồ sơ địa chất, lựa chọn mô hình đất tính toán phù hợp trong phần mềm phân tích kết cấu Plaxis đến chuyển vị tường vây trong mô hình bang phần mềm phân tích kết cấu Plaxis và chuyển vị quan trắc trong thực tế. Tối ưu hóa kết cấu tường vây, đảm bảo kết cấu an toàn, ổn định và kinh tế.

6.1. Tổng kết các yếu tố ảnh hưởng chuyển vị tường vây

Nghiên cứu đã xác định được các yếu tố ảnh hưởng chính đến chuyển vị tường vây, bao gồm module độ cứng, hệ số Poisson, đặc tính của đất, điều kiện địa chất, và tải trọng tác dụng. Việc hiểu rõ các yếu tố ảnh hưởng chuyển vị tường vây này giúp kỹ sư đưa ra các quyết định thiết kế và thi công phù hợp. Nghiên cứu đã xác định được các yếu tố ảnh hưởng chuyển vị tường vây chính đến chuyển vị tường vây, bao gồm module độ cứng, hệ số Poisson, đặc tính của đất, điều kiện địa chất, và tải trọng tác dụng. Việc hiểu rõ các yếu tố ảnh hưởng chuyển vị tường vây này giúp kỹ sư đưa ra các quyết định thiết kế và thi công phù hợp.

6.2. Hướng phát triển nghiên cứu về kết cấu tường vây

Hướng phát triển nghiên cứu về kết cấu tường vây có thể tập trung vào việc phát triển các mô hình đất phức tạp hơn, áp dụng các phương pháp phân tích tiên tiến hơn, và nghiên cứu các giải pháp giảm chuyển vị và tối ưu hóa kết cấu hiệu quả hơn. Hướng phát triển nghiên cứu về kết cấu tường vây có thể tập trung vào việc phát triển các mô hình đất phức tạp hơn, áp dụng các phương pháp phân tích tiên tiến hơn, và nghiên cứu các giải pháp giảm chuyển vị và tối ưu hóa kết cấu hiệu quả hơn.

Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh phát triển mạnh mẽ các công trình dân dụng có tầng hầm tại các đô thị lớn, việc khai thác không gian ngầm trở thành giải pháp tối ưu để mở rộng diện tích sử dụng. Theo báo cáo của ngành xây dựng, các công trình tường vây hồ đào hiện nay thường được mô phỏng bằng phần mềm Plaxis 2D và 3D nhằm dự đoán chuyển vị tường vây trong từng giai đoạn thi công. Tuy nhiên, kết quả mô phỏng chịu ảnh hưởng lớn bởi các thông số đầu vào, trong đó module độ cứng (E) và hệ số Poisson (v) của đất là hai yếu tố quan trọng nhất.

Luận văn tập trung phân tích ảnh hưởng của module độ cứng và hệ số Poisson của đất đến chuyển vị tường vây, dựa trên số liệu quan trắc thực tế tại công trình Pearl Plaza, quận Bình Thạnh, TP. Hồ Chí Minh. Phạm vi nghiên cứu giới hạn trong mô hình Plaxis 2D với hai mô hình đất phổ biến là Mohr Coulomb và Hardening Soil. Mục tiêu chính là làm rõ mối quan hệ giữa các thông số đất và chuyển vị tường vây, từ đó đề xuất lựa chọn thông số phù hợp giúp tối ưu hóa thiết kế, tiết kiệm chi phí và đảm bảo an toàn kết cấu.

Nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn lớn trong việc nâng cao độ chính xác của mô phỏng chuyển vị tường vây, đồng thời góp phần hoàn thiện cơ sở lý thuyết về ảnh hưởng của module độ cứng và hệ số Poisson trong các mô hình đất phi tuyến và dị hướng. Kết quả nghiên cứu dự kiến sẽ hỗ trợ các kỹ sư địa kỹ thuật trong việc lựa chọn thông số đầu vào phù hợp, giảm thiểu sai số trong thiết kế và thi công công trình ngầm.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết cơ bản về quan hệ ứng suất - biến dạng trong đất, đặc biệt là trong giai đoạn đàn hồi và dẻo. Định luật Hooke được sử dụng để mô tả mối quan hệ tuyến tính giữa ứng suất và biến dạng với hai thông số chính là module Young (E) và hệ số Poisson (v).

Ngoài ra, tính dị hướng của đất được xem xét, bởi đất tự nhiên thường có đặc tính đàn hồi khác nhau theo các hướng khác nhau do quá trình lắng đọng và cấu trúc tầng lớp. Các mô hình đất được áp dụng trong phần mềm Plaxis gồm:

• Mô hình Mohr Coulomb: Mô hình đàn hồi - chảy dẻo hoàn toàn, module độ cứng E có thể là hằng số hoặc thay đổi tuyến tính theo chiều sâu.
• Mô hình Hardening Soil: Mô hình phi tuyến, mô tả quan hệ ứng suất - biến dạng theo đường cong hyperbolic, bao gồm các thông số module độ cứng cắt (Eso), module độ cứng tiếp tuyến (Eur) và module độ cứng dỡ tải (Eoea). Mô hình này cũng xét đến sự chảy dẻo và biến dạng phi tuyến của đất.

Ba khái niệm chính được sử dụng là: module độ cứng (E), hệ số Poisson (v), và tính dị hướng của đất. Lý thuyết về thế năng biến dạng và quy luật chảy dẻo cũng được áp dụng để giải thích cơ chế chuyển vị tường vây.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp phân tích ngược dựa trên số liệu quan trắc chuyển vị tường vây thực tế tại công trình Pearl Plaza, quận Bình Thạnh. Dữ liệu quan trắc gồm chuyển vị ngang và đứng của tường vây trong quá trình thi công hố đào sâu.

Mô hình số được xây dựng trong phần mềm Plaxis 2D phiên bản 8.5, sử dụng hai mô hình đất Mohr Coulomb và Hardening Soil. Các thông số module độ cứng và hệ số Poisson được thay đổi có hệ thống để đánh giá ảnh hưởng đến chuyển vị tường vây.

Cỡ mẫu nghiên cứu là toàn bộ dữ liệu quan trắc từ công trình thực tế, kết hợp với mô phỏng số. Phương pháp chọn mẫu là lựa chọn các thông số đầu vào đại diện cho các điều kiện đất khác nhau trong phạm vi công trình. Phân tích dữ liệu dựa trên so sánh kết quả mô phỏng với số liệu quan trắc, sử dụng các chỉ số chuyển vị ngang lớn nhất (khoảng 165-167 mm) và chuyển vị đứng lớn nhất (khoảng 120-140 mm) làm tiêu chí đánh giá.

Timeline nghiên cứu kéo dài từ tháng 7 đến tháng 12 năm 2015, bao gồm thu thập số liệu, xây dựng mô hình, chạy mô phỏng và phân tích kết quả.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Ảnh hưởng của module độ cứng (E) đến chuyển vị tường vây: Khi tăng module độ cứng trong mô hình Mohr Coulomb và Hardening Soil, chuyển vị ngang tường vây giảm rõ rệt. Ví dụ, tăng module E lên 20% làm giảm chuyển vị ngang tối đa từ 167 mm xuống còn khoảng 140 mm, tương đương giảm khoảng 16%. Điều này cho thấy module độ cứng là thông số quan trọng nhất ảnh hưởng đến độ ổn định của tường vây.

2. Ảnh hưởng của hệ số Poisson (v): Thay đổi hệ số Poisson trong phạm vi từ 0.25 đến 0.35 ảnh hưởng đến chuyển vị ngang và độ lún đất sau lưng tường. Cụ thể, hệ số Poisson cao hơn làm tăng chuyển vị ngang chân tường vây và độ lún đất, với mức tăng chuyển vị khoảng 10-12%. Hệ số Poisson khi dỡ tải có giá trị thấp hơn so với khi gia tải, điều này cần được xem xét trong mô hình hóa.

3. So sánh giữa mô hình Mohr Coulomb và Hardening Soil: Mô hình Hardening Soil mô phỏng quan hệ ứng suất - biến dạng phi tuyến sát với thực tế hơn, đặc biệt khi xét đến module độ cứng dỡ tải (Eur) và module cắt (Eso). Mô hình này cho kết quả chuyển vị tường vây gần với số liệu quan trắc hơn, với sai số dưới 10%, trong khi mô hình Mohr Coulomb có sai số lớn hơn do giả định module độ cứng hằng số hoặc tuyến tính.

4. Tính dị hướng của đất: Kết quả thí nghiệm và mô phỏng cho thấy đất có tính dị hướng rõ rệt, với module độ cứng theo phương ngang lớn hơn từ 1.7 đến 1.8 lần so với phương đứng trong giai đoạn biến dạng nhỏ (<0.1%). Tính dị hướng này ảnh hưởng đến chuyển vị tường vây, đặc biệt trong các bài toán hồ đào sâu, khi ứng xử đất chủ yếu theo phương ngang.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính gây chuyển vị tường vây là sự mất cân bằng áp lực ngang đất khi đào đất, làm giảm ứng suất ngang và gây nở ngang đất sau lưng tường. Module độ cứng dỡ tải theo phương ngang và tính dị hướng của đất là các yếu tố cần được tính đến để mô phỏng chính xác chuyển vị.

So với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, kết quả luận văn phù hợp với báo cáo của các tác giả về ảnh hưởng lớn của module độ cứng và hệ số Poisson đến chuyển vị tường vây. Tuy nhiên, luận văn đã bổ sung phân tích chi tiết về sự khác biệt giữa hai mô hình đất và vai trò của module độ cứng dỡ tải, điều mà các nghiên cứu trước chưa làm rõ.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ chuyển vị ngang theo các giá trị module E và hệ số Poisson, cũng như bảng so sánh chuyển vị thực tế và mô phỏng để minh họa mức độ phù hợp của mô hình Hardening Soil.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Lựa chọn module độ cứng phù hợp: Khuyến nghị sử dụng module độ cứng dỡ tải (Eur) trong mô hình Hardening Soil để mô phỏng chuyển vị tường vây, giúp kết quả gần với thực tế hơn. Thời gian áp dụng: ngay trong giai đoạn thiết kế; Chủ thể: kỹ sư địa kỹ thuật.

2. Xem xét tính dị hướng của đất: Cần bổ sung thông số dị hướng module độ cứng trong mô hình số để phản ánh chính xác đặc tính đất tự nhiên, đặc biệt trong các công trình hồ đào sâu. Thời gian áp dụng: trong các nghiên cứu và thiết kế tiếp theo; Chủ thể: nhà nghiên cứu và thiết kế.

3. Điều chỉnh hệ số Poisson theo trạng thái tải: Hệ số Poisson nên được xác định riêng cho giai đoạn gia tải và dỡ tải, tránh sử dụng giá trị cố định để giảm sai số mô phỏng. Thời gian áp dụng: trong mô hình hóa và phân tích; Chủ thể: kỹ sư mô phỏng.

4. Sử dụng phương pháp phân tích ngược kết hợp số liệu quan trắc: Áp dụng phương pháp phân tích ngược để hiệu chỉnh thông số đất dựa trên số liệu quan trắc thực tế nhằm nâng cao độ chính xác mô hình. Thời gian áp dụng: trong quá trình thi công và giám sát; Chủ thể: nhà thầu và tư vấn giám sát.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Kỹ sư địa kỹ thuật và thiết kế công trình ngầm: Giúp lựa chọn thông số đất phù hợp, tối ưu hóa thiết kế tường vây, giảm thiểu rủi ro chuyển vị và lãng phí vật liệu.

2. Nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành địa kỹ thuật xây dựng: Cung cấp cơ sở lý thuyết và phương pháp phân tích hiện đại về ảnh hưởng module độ cứng và hệ số Poisson trong mô hình đất phi tuyến.

3. Tư vấn giám sát và nhà thầu thi công công trình ngầm: Hỗ trợ đánh giá chính xác chuyển vị tường vây trong quá trình thi công, từ đó điều chỉnh biện pháp thi công phù hợp.

4. Các cơ quan quản lý và lập quy chuẩn kỹ thuật: Tham khảo để hoàn thiện các tiêu chuẩn, quy định về thiết kế và thi công tường vây hồ đào, đảm bảo an toàn và hiệu quả kinh tế.

Câu hỏi thường gặp

1. Module độ cứng và hệ số Poisson là gì?
   Module độ cứng (E) đo độ cứng của đất, phản ánh khả năng chống biến dạng dưới tải trọng. Hệ số Poisson (v) biểu thị tỷ lệ biến dạng ngang so với biến dạng dọc khi đất chịu tải. Ví dụ, đất sét mềm có v khoảng 0.35, cát khoảng 0.33.

2. Tại sao cần phân tích ảnh hưởng của module độ cứng và hệ số Poisson?
   Hai thông số này ảnh hưởng trực tiếp đến chuyển vị tường vây trong hồ đào. Lựa chọn sai có thể dẫn đến dự báo không chính xác, gây nguy cơ an toàn hoặc lãng phí vật liệu.

3. Mô hình Hardening Soil có ưu điểm gì so với Mohr Coulomb?
   Hardening Soil mô phỏng quan hệ ứng suất - biến dạng phi tuyến, xét đến biến dạng dỡ tải và chảy dẻo của đất, cho kết quả mô phỏng gần thực tế hơn, đặc biệt trong các công trình hồ đào sâu.

4. Làm thế nào để xác định module độ cứng và hệ số Poisson thực tế?
   Thông qua thí nghiệm nén ba trục, nén một trục không nở hông, và quan trắc chuyển vị thực tế tại công trình. Phương pháp phân tích ngược cũng được sử dụng để hiệu chỉnh thông số mô hình.

5. Tính dị hướng của đất ảnh hưởng thế nào đến thiết kế tường vây?
   Đất có module độ cứng theo phương ngang lớn hơn phương đứng từ 1.7 đến 1.8 lần, ảnh hưởng đến ứng xử đất và chuyển vị tường vây. Thiết kế cần xem xét tính dị hướng để đảm bảo độ chính xác và an toàn.

Kết luận

• Module độ cứng và hệ số Poisson là hai thông số quan trọng nhất ảnh hưởng đến chuyển vị tường vây trong hồ đào.
• Mô hình Hardening Soil cho kết quả mô phỏng chuyển vị gần với thực tế hơn mô hình Mohr Coulomb nhờ xét đến phi tuyến và biến dạng dỡ tải.
• Tính dị hướng của đất cần được xem xét trong mô hình hóa để phản ánh chính xác đặc tính đất tự nhiên.
• Phương pháp phân tích ngược dựa trên số liệu quan trắc thực tế là công cụ hiệu quả để hiệu chỉnh thông số đất và nâng cao độ chính xác mô phỏng.
• Đề xuất áp dụng các giải pháp lựa chọn thông số và mô hình phù hợp nhằm tối ưu thiết kế, tiết kiệm chi phí và đảm bảo an toàn công trình.

Next steps: Áp dụng kết quả nghiên cứu vào thiết kế và thi công các công trình hồ đào sâu tại TP. Hồ Chí Minh và các đô thị lớn, đồng thời mở rộng nghiên cứu về ảnh hưởng của các yếu tố khác như áp lực nước ngầm và tải trọng động.

Call to action: Các kỹ sư và nhà nghiên cứu được khuyến khích áp dụng phương pháp phân tích ngược và mô hình Hardening Soil trong thiết kế tường vây để nâng cao hiệu quả và độ an toàn công trình.